Χαίρετε, στην ιστοσελίδα κατά διαστήματα δημοσιεύονται άρθρα κυρίως από έρευνες, γνώστες του αντικειμένου και ειδικευμένους σε θέματα διατροφής, ιατρικής, βοτανολογίας, γυμναστικής κ.α. αναφέροντας χαρακτηριστικά ευεξίας, ιδιότητες και όχι μόνο, που σκοπό έχουν την καλύτερη υγεία και ψυχολογία του ανθρώπου και ποιο ποιοτικό τρόπο ζωής!
Ολοένα πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια τα προϊόντα διατροφής που διαφημίζονται ως μέσα πρόληψης ή και δυνητικά φάρμακα για διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις για γαλακτοκομικά προϊόντα που μειώνουν τη χοληστερόλη ή προλαμβάνουν την οστεοπόρωση, δημητριακά που βοηθούν τη λειτουργία του εντέρου και ροφήματα που χαρίζουν αντοχή και ευεξία σε όποιον τα καταναλώνει. Άλλες φορές πάλι, η θεραπευτική δράση τους δεν είναι άμεση και περιορίζεται σε γενικότητες του τύπου «ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα» ή «στηρίζουν τη λειτουργία της καρδιάς». Η συγκεκριμένη τάση, παρότι σχετικά νέα στην ελληνική αγορά, έχει κάνει την εμφάνισή της εδώ και πολλά χρόνια σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη στην Αμερική και στην Ιαπωνία: πρόκειται για μια αρκετά ετερογενή κατηγορία τροφίμων που περιγράφονται συλλήβδην ως θρεπτοφαρμακευτικά ή λειτουργικά τρόφιμα.
Τι σημαίνει «λειτουργικό τρόφιμο»;
Παρότι δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός των λειτουργικών τροφίμων, οι τρέχοντες ορισμοί που χρησιμοποιούνται από κρατικές υπηρεσίες και μη κυβερνητικούς οργανισμούς αναφέρονται σε «οποιοδήποτε τροποποιημένο τρόφιμο ή συστατικό τροφίμων, που μπορεί να προσφέρει κάποιο όφελος στην υγεία, πέραν των παραδοσιακών θρεπτικών ουσιών που διαθέτει». Σύμφωνα με έναν εναλλακτικό ορισμό του Ιατρικού Ινστιτούτου της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, «λειτουργικές τροφές είναι αυτές στις οποίες οι συγκεντρώσεις ενός ή περισσοτέρων συστατικών έχουν χρησιμοποιηθεί ή τροποποιηθεί για την ενίσχυση της συνεισφοράς τους σε μια υγιεινή δίαιτα».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι ο όρος ‘λειτουργικά τρόφιμα’ περιλαμβάνει αποκλειστικά προϊόντα που προσφέρονται με τη μορφή τροφίμων και όχι συμπληρώματα διατροφής σε χάπια ή κάψουλες, ενώ τα συστατικά που διαφημίζονται ως θεραπευτικά πρέπει να αποτελούν τμήμα της φυσιολογικής διατροφής και να μην είναι τεχνητές φαρμακευτικές ουσίες. Ουσιαστική είναι, επίσης, η διάκριση των λειτουργικών (functional ή medicinal) από τα ιατρικά (medical) τρόφιμα. Τα δεύτερα είναι θρεπτικά σκευάσματα που συνταγογραφούνται από ιατρό και ενδείκνυνται για τη διαιτητική διαχείριση ασθενειών που δεν καλύπτονται από την κανονική διατροφή. Χαρακτηριστική είναι η φαρμακευτική χορήγηση ‘εύπεπτων’ μορφών ουσιών που δεν απορροφώνται επαρκώς εξαιτίας παθήσεων του γαστρεντερικού σωλήνα ή η χορήγηση σε υψηλές ποσότητες λιπαρών οξέων που βοηθούν στην αντιμετώπιση των αλλεργικών αντιδράσεων. Πρόκειται δηλαδή για αμιγώς φαρμακευτικές ουσίες που υπόκεινται στις ρυθμίσεις του ΕΟΦ και δεν απευθύνονται στο καταναλωτικό κοινό.
Τι προσδίδει στα λειτουργικά τρόφιμα τις ευεργετικές τους ιδιότητες;
Σήμερα αποδίδονται προληπτικές ή ενισχυτικές για την υγεία λειτουργίες σε μια σειρά φυσικών χημικών ουσιών των τροφών. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα πρε- και προβιοτικά, τα ω-3 λιπαρά οξέα, τα αντιοξειδωτικά και τα αποκαλούμενα φυτοχημικά (ουσίες που βρίσκονται σε ποικίλες συγκεντρώσεις σε φρούτα και λαχανικά και έχουν ευεργετικές επιδράσεις με μεγάλο εύρος δράσης). Σε κάθε περίπτωση, η θεραπευτική δυνατότητα ενός λειτουργικού τροφίμου εξαρτάται και από την περιεκτικότητά του στα διαφημιζόμενα θρεπτικά συστατικά: οι ισχυρισμοί για ευεργετικές ιδιότητες προϋποθέτουν συνήθως όχι μόνο την ύπαρξη μια συγκεκριμένης ουσίας αλλά και τη συγκέντρωσή της πάνω από ορισμένα επίπεδα ώστε να μπορεί να τεκμηριωθεί η φαρμακευτική της δράση.
Τι ορίζει η ισχύουσα νομοθεσία;
Η τεράστια σημασία των λειτουργικών τροφίμων για την αγορά φαίνεται από τον ταχύ ρυθμό αύξησης της παραγωγής τους σε σχέση με το ρυθμό αύξησης της συνολικής αγοράς τροφίμων σε ανεπτυγμένες χώρες. Η αύξηση της συνειδητοποίησης των καταναλωτών σχετικά με θέματα υγείας αναμένεται να οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση για τρόφιμα που ενισχύουν τον οργανισμό και θωρακίζουν απέναντι σε νόσους, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση, όμως, παραμένει η οριοθέτηση του εύρους δράσης τροφίμων που πράγματι εμφανίζουν ευεργετικές ιδιότητες, παράλληλα με τη διασφάλιση της προστασίας του κοινού από ψευδεπίγραφα θρεπτοφαρμακευτικά προϊόντα.
Τα υπάρχοντα νομοθετικά πλαίσια σε όλες τις δυτικές χώρες είναι ανεπαρκή, καθώς συνήθως περιορίζονται σε οδηγίες αρμόδιων οργανισμών (π.χ. Κρατικός Οργανισμός Φαρμάκων στις ΗΠΑ). Οι Ευρωπαϊκές Αρχές εργάζονται πάνω στην ομαδοποίηση και ενοποίηση των κριτηρίων που απαιτούνται για να επιτραπεί στις εταιρείες τροφίμων η διατύπωση αξιώσεων σε σχέση με την υγεία. Σε γενικές γραμμές, οι αόριστες διατυπώσεις όπως «προάγει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος» ή «συμβάλλει στην ευεξία» δεν υπόκεινται σε ιδιαίτερο έλεγχο. Αντίθετα, ισχυρισμοί σχετικά με τη συμβολή ενός τροφίμου στην πρόληψη ή θεραπεία συγκεκριμένων παθολογικών καταστάσεων προϋποθέτουν την ύπαρξη επιστημονικών δεδομένων και διερευνώνται διεξοδικά από τις αρχές. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ επιτρέπεται η συσχέτιση της υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο με την πρόληψη της οστεοπόρωσης ή της παρουσίας ορισμένων ειδών λίπους με την πρόληψη του καρκίνου αλλά απαγορεύεται η συσχέτιση των ποσοστών ψευδαργύρου με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού ή της περιεκτικότητας σε ω-3 λιπαρά οξέα με την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων. Οι σχετικοί περιορισμοί ανανεώνονται διαρκώς υπό το φως νέων επιστημονικών δεδομένων.
Ασφαλή, ναι. Είναι όμως και απαραίτητα;
Ακόμα, όμως, και αν ένα προϊόν έχει κριθεί ασφαλές και παρουσιάζει αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία, μια μερίδα σκεπτικιστών επιστημόνων εξακολουθεί να αμφισβητεί την αναγκαιότητα κατανάλωσης λειτουργικών τροφίμων από τον οποιονδήποτε. Παρότι ένα θρεπτοφαρμακευτικό προϊόν ενδέχεται να έχει ευεργετική επίδραση σε μια μερίδα πληθυσμού, μπορεί να είναι εντελώς περιττό για άλλες πληθυσμιακές ομάδες. Επιπλέον, οι όποιες προληπτικές/θεραπευτικές ιδιότητες μια τροφής δεν αποκλείουν άλλες παράπλευρες επιπτώσεις: ένα προϊόν μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου αλλά ταυτόχρονα να αυξάνει το βάρος αν δεν συνδυαστεί με άσκηση και ισορροπημένη διατροφή. Διαιτολόγοι ή ιατροί ειδικοί σε θέματα μεταβολισμού και διατροφής είναι οι πλέον κατάλληλοι για να μας ενημερώσουν σχετικά με το ουσιαστικό όφελος κατανάλωσης συγκεκριμένων προϊόντων σε συνάρτηση με την ηλικία, το βάρος και την κατάσταση της υγείας μας. Στο τέλος, είναι ο ίδιος ο καταναλωτής που καλείται να αποφασίσει: προτιμά ένα μήλο πλούσιο σε πηκτίνη ή την «υγιεινή σάλτσα μήλου που είναι πλούσια σε πηκτίνη και ελαττώνει τη χοληστερόλη»;
*Πρόκειται για ενδεικτική παράθεση και όχι πλήρη κατάλογο.
**Προς το παρόν δεν διατίθενται όλα στην ελληνική αγορά.
***Θεωρητικά παραδείγματα διαφημίσεων – δεν γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα προϊόντα.
Γράφει ο Χρήστος Ξούργιας, Φοιτητής Ιατρικής Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ευεξία & Διατροφή. Τεύχος 41 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010
Τρεις μέρες μόνο είναι αρκετές για να αλλάξετε τη διάθεση και να βοηθήσετε την υγεία σας. Αποβάλλετε τις τοξίνες από τον οργανισμό και χαρίστε στο σώμα σας, έστω και για λίγες μέρες, τη συμπεριφορά που του αξίζει. Ο Μαξ Τόμλινσον, ένας από τους καλύτερους «γκουρού» της αποτοξίνωσης στο Λονδίνο, συστήνει μια δίαιτα με πρόγραμμα τριών ημερών.
Παρασκευή
Προετοιμασία: Αδειάστε το σπίτι σας από τις ανθυγιεινές τροφές. Πιείτε: Ζεστό νερό με λεμόνι, μόλις σηκωθείτε, και δύο λίτρα νερό σε θερμοκρασία δωματίου, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το απόγευμα πιείτε ένα τσάι από μέντα το οποίο βοηθάει στη χώνεψη. Πρωινό: Φρέσκια φρουτοσαλάτα με τουλάχιστον τρία είδη φρούτων. Ιδανικά: Παπάγια και ανανάς. Μεσημεριανό: Κοτόπουλο χωρίς πέτσα ψημένο στο γκριλ ή φρέσκο ψάρι, το οποίο θα συνοδέψετε με πολύχρωμη σαλάτα. Βραδινό: Στις 18.00, φτιάξτε μία σαλάτα με ελαιόλαδο και λεμόνι, ή μία σούπα από φρέσκα λαχανικά.
Για το σώμα σας: Κάντε απολέπιση χρησιμοποιώντας μία βούρτσα από φυσική τρίχα. Στο μπάνιο σας προσθέστε δύο κουταλάκια άλατα. Θα αισθανθείτε: Χαρούμενοι που βρήκατε τη δύναμη να αλλάξετε τρόπο διατροφής και ζωής! Μπορεί να έχετε πονοκεφάλους από την έλλειψη καφεΐνης.
Σάββατο
Πιείτε: Όπως την Παρασκευή. Χαλαρώστε: Πάρτε βαθιές αναπνοές και κάντε απαλές ασκήσεις στρέτσινγκ. Στη συνέχεια κάντε ελαφρύ μασάζ με μία βούρτσα πριν απολαύσετε ένα ζεστό μπάνιο στο νερό του οποίου θα έχετε ρίξει μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας. Διατροφή: Για σήμερα αρκεστείτε στην κατανάλωση ενός μόνο τύπου φρούτου ή λαχανικού. (Τα μήλα ή τα καρότα είναι η καλύτερη επιλογή). Προτιμήστε τα ωμά, πολτοποιημένα ή στον ατμό). Για το σώμα σας: Δεν χρειάζεται εντατική άσκηση. Μπορείτε αν θέλετε να κάνετε ένα περπάτημα, μασάζ, μάθημα πιλάτες, κολύμπι... Καλό θα ήταν να πάτε για ύπνο νωρίς για να αποφύγετε τον πειρασμό να τσιμπήσετε διάφορα σνακ. Αν έχετε ακόμη την αίσθηση της πείνας, μπορείτε να πιείτε ένα τσάι με μέντα. Θα αισθανθείτε: Ότι έχετε λίγη ενέργεια περισσότερη από τη χθεσινή μέρα, αφού το σώμα σας έχει αρχίσει και προσαρμόζεται στην αγωγή.
Κυριακή
Πιείτε: Τα ίδια με τις προηγούμενες μέρες. Χαλαρώστε: Κάνετε απολέπιση στο δέρμα και κατόπιν ένα μπάνιο με αιθέρια έλαια. Πρωινό: Φρουτοσαλάτα ή κομπόστα φρούτων με λίγο γιαούρτι. Μεσημεριανό: Φρούτα και σαλάτα λαχανικών με ελαιόλαδο και λεμόνι. Μπορείτε αν θέλετε να προσθέσετε ηλιόσπορους που θα τους ψήσετε στον φούρνο μέχρι να πάρουν ένα χρυσαφί χρώμα. Βραδινό: Λαχανικά στον ατμό με μαύρο ρύζι κατά τις 18.00. Κάνετε αν θέλετε μία μικρή βόλτα. Για το σώμα σας: Κάνετε ελαφρύ περπάτημα και στρέτσινγκ. Το απόγευμα χαλαρώστε με ένα ζεστό μπάνιο στο οποίο θα έχετε ρίξει 2 φλιτζάνια μηλόξιδο. Θα αισθανθείτε: Ίσως νιώσετε στεγνό το στόμα σας, την αναπνοή να μυρίζει και το στομάχι σας να ανακατεύεται. Μην ανησυχείτε. Τα συμπτώματα αυτά είναι συνηθισμένα κατά την αποτοξίνωση και παροδικά. Απλώς φροντίστε να βουρτσίζετε τα δόντια σας πιο συχνά και μέσα σε μερικές ημέρες οι παρενέργειες θα εξαφανιστούν.
Το μυστικό μιας επιτυχημένης αποτοξίνωσης
Η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών θα σας εξασφαλίσει 1.400 θερμίδες ημερησίως, ενώ θα πίνετε μόνο νερό και μη καφεϊνούχα ροφήματα. Προμηθευθείτε λοιπόν, όλα όσα χρειάζεστε για την αποτοξίνωση πριν ξεκινήσετε. Έτσι δεν θα μπείτε σε πειρασμό να φάτε κάτι εκτός προγράμματος. Τέλος, αν δεν είστε σπίτι την ώρα του γεύματος ή του δείπνου προετοιμάστε το φαγητό και πάρτε το μαζί σας.
Το σοφό ρητό που λέει ότι «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν», στο θέμα της ενυδάτωσης του οργανισμού βρίσκει ακόμη... σοφότερη εφαρμογή!
Το νερό είναι, για τον οργανισμό μας, πολύτιμο όσο και το οξυγόνο που αναπνέει! Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι αποτελεί το 50-60% του βάρους του και ότι, χωρίς νερό, δεν μπορούμε να ζήσουμε περισσότερες από 3 μέρες, το πολύ! Η συμβολή του είναι αποφασιστική, μεταξύ άλλων, για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, τη διαδικασία της πέψης, τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών και τη διατήρηση της ελαστικότητας της επιδερμίδας. Γι’ αυτό και με μία μόνο φράση θα μπορούσαμε να πούμε ότι, «των φρονίμων τα παιδιά, πριν διψάσουν, πίνουν!».
Σήμα κινδύνου!
Γιατί η δίψα δεν είναι, απλώς, ένα αίσθημα, αλλά ένα σήμα του οργανισμού ότι το επίπεδο της υγρασίας του έχει μειωθεί και έχει ανάγκη από άμεση ενυδάτωση. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι, αν χάσουμε έστω και το 2% από αυτή την απαραίτητη υγρασία, θα εμφανίσουμε συμπτώματα όπως, έλλειψη συγκέντρωσης, αδυναμία μνήμης και μειωμένη απόδοση κατά την εργασία, το διάβασμα, ακόμα και την οδήγηση. Γι’ αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη να προλαβαίνουμε τη δίψα και να αντικαθιστούμε την ποσότητα του νερού που, καθημερινά, αποβάλλει φυσιολογικά ο οργανισμός μας μέσω της αναπνοής, της εφίδρωσης και της λειτουργίας των νεφρών και του εντέρου.
Νερό δεν είναι μόνο το νερό!
Πριν από λίγα μόνο χρόνια πιστεύαμε πως αρκεί να πίνουμε 6-8 ποτήρια νερού για να καλύψουμε τις ημερήσιες ανάγκες μας. Ευτυχώς όμως, οι πρόσφατες συστάσεις του Ινστιτούτου Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, ανατρέπουν την συγκεκριμένη πεποίθηση και μας απαλλάσσουν από αυτό το συχνά ανέφικτο «καταναγκασμό»! Νερό, λένε σήμερα οι ειδικοί –και μάλιστα, αρκετό- υπάρχει σε όλα τα τρόφιμα και τα ροφήματα που καταναλώνουμε καθημερινά! Τα δημητριακά, για παράδειγμα, περιέχουν έως και 40% νερό, τα μεικτά γεύματα 40-70%, ενώ οι έτοιμες σούπες, το γιαούρτι, τα φρούτα και τα λαχανικά 80%. Γι’ αυτό και εκτιμούν ότι, το 20% των ημερήσιων αναγκών ενός ενήλικα για νερό, καλύπτεται με τα τρόφιμα και το υπόλοιπο 80% με τα ροφήματα, τα οποία, εκτός από το πόσιμο νερό, περιλαμβάνουν και όλα τα μη-αλκοολούχα ποτά. Βέβαια, οι απαιτήσεις του οργανισμού σε νερό διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, το βάρος, τις κλιματικές συνθήκες και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, αλλά είναι ιδιαίτερα ευχάριστο το γεγονός ότι μπορούμε να τις καλύψουμε, απολαμβάνοντας αγαπημένες μας γεύσεις, όπως γάλα, χυμούς, τσάι, καφέ και αναψυκτικά! Όλα τα ροφήματα, όπως και τα καφεϊνούχα –που κάποτε πιστεύαμε ότι έπρεπε να αποφεύγουμε- περιέχουν, ανάλογα με το είδος τους, από 85% έως και 99% νερό, συντελώντας στην πολύτιμη ενυδάτωση του οργανισμού.
Γι’ αυτό, μην περιμένετε να διψάσετε! Επιλέξτε το αγαπημένο σας ρόφημα ή αναψυκτικό και χαρίστε προκαταβολικά στον οργανισμό σας το δώρο της ενυδάτωσης, όπως πρέπει να κάνουν πάντα... «των φρονίμων τα παιδιά!»
Ευχαριστούμε την κα Ντορίνα Σιαλβέρα, MSc, Κλινική Διαιτολόγο - Διατροφολόγο, για την επιστημονική επιμέλεια του άρθρου
Αμύγδαλα, καρύδια, πεκάν, φιστίκια, κάσιους, φουντούκια, αλλά και πολλοί άλλοι, περισσότερο ή λιγότερο εξωτικοί κάθε φορά, οι ξηροί καρποί έχουν την τιμητική τους τις ημέρες των γιορτών, αφού τους καταναλώνουμε κατά κόρον, τόσο συνοδεύοντας το ποτό ή το κρασί μας όσο και ως συστατικό διάφορων γλυκών ή αλμυρών πιάτων. Σε κάθε περίπτωση, οι ξηροί καρποί αποτελούν μια υγιεινή, θρεπτική και νόστιμη διατροφική επιλογή και γι’ αυτό δεν πρέπει να λείπουν από το διαιτολόγιό μας, όχι μόνο σε γιορτές και ειδικές περιστάσεις, αλλά και στο πρωινό, το σνακ ή το γεύμα μας. Πριν τους απολαύσετε με οποιονδήποτε τρόπο, γνωρίστε όλα τα μυστικά της επιλογής και της φρεσκάδας τους, αλλά και την ιδιαίτερη διατροφική τους αξία.
Σήμερα μπορούμε να βρούμε οποτεδήποτε όλους τους ξηρούς καρπούς -ακόμα κι όταν δεν είναι η εποχή τους ή οι ντόπιοι δεν επαρκούν-, αφού εισάγονται από το εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένες εποχές του χρόνου που βγαίνουν στην αγορά οι νέες σοδειές, όπου κατά κανόνα οι ξηροί καρποί είναι καλύτερης ποιότητας (δείτε αναλυτικά σε κάθε κατηγορία). Oι ξηροί καρποί πρέπει να φυλάγονται σε μέρος ξηρό και δροσερό, γιατί η υγρασία τούς κάνει να μουχλιάζουν και η ζέστη τούς κάνει να ταγκίζουν και αλλοιώνει τη γεύση τους. Γι’ αυτό -και κυρίως το καλοκαίρι- είναι σκόπιμο να τους διατηρούμε σε κλειστά σκεύη στο ψυγείο. Ένα σημαντικό πρόβλημα που προκαλείται στους ξηρούς καρπούς (κυρίως στα αράπικα και στα φιστίκια Αιγίνης και λιγότερο στα αμύγδαλα και στα φουντούκια) είναι οι καρκινογόνες αφλατοξίνες-μυκοτοξίνες, που δεν είναι ορατές στο γυμνό μάτι. Oι αφλατοξίνες μπορεί να προκληθούν είτε από τη μη σωστή καλλιέργεια είτε από τη μη σωστή συντήρηση των ξηρών καρπών. Γι’ αυτό το λόγο, οι περισσότεροι ξηροί καρποί ελέγχονται πριν βγουν στην αγορά από το Γενικό Χημείο τους Κράτους, ενώ γίνονται και έλεγχοι από τις νομαρχίες όταν έχουν ήδη βγει και πωλούνται στην αγορά.
Oι ξηροί καρποί είναι μια παρεξηγημένη κατηγορία τροφίμων, αλλά τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές έρευνες για τη σύσταση και την αξία τους. Από τις έρευνες αυτές έχει αποδειχτεί ότι είναι πλούσιοι σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (υγιεινά λίπη δηλαδή), πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία (π.χ. μαγνήσιο), φυτικές ίνες, αλλά και σε πολλές βιταμίνες, όπως η Ε. Γι’ αυτό άλλωστε και οι ειδικοί μάς προτρέπουν να τους καταναλώνουμε ακόμα και καθημερινά, συστήνοντάς μας απλώς να μην ξεπερνούμε το μέτρο (γιατί δίνουν αρκετές θερμίδες) και να τους προτιμούμε νωπούς και ανάλατους.
Oι άνθρωποι που καταναλώνουν πέντε ή περισσότερες φορές την εβδομάδα ξηρούς καρπούς (φιστίκια, καρύδια και αμύγδαλα) έχουν κατά 27% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2. Αυτό έδειξε μια μεγάλη έρευνα που διενήργησε το Πανεπιστήμιο του Harvard επί 16 χρόνια (1981 με 1997) σε περίπου 84.000 γυναίκες ηλικίας 34 έως 59 ετών.
Κατά πάσα πιθανότητα κατάγονται από την Εγγύς Ανατολή, αλλά υπήρχαν από αρχαιοτάτων χρόνων και στη Μεσόγειο και στα υπόλοιπα ζεστά αλλά όχι τροπικά κλίματα. Στην αγορά τα ελληνικά φρέσκα αμύγδαλα βγαίνουν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα εισαγωγής προέρχονται από την Αμερική και την Ισπανία. Μπορούμε να αγοράσουμε αμύγδαλα με το κέλυφος, ωμά με τη φλούδα, ψημένα και αλατισμένα με τη φλούδα ή λευκά (χωρίς τη φλούδα), ολόκληρα, σε φέτες («φιλέ», που βάζουμε στα γλυκά), σε κυβάκια (για τα παγωτά) ή σε σκόνη (που χρησιμοποιείται στα αμυγδαλωτά).
Δεν έχουν τρύπες και η φλούδα τους είναι ξανθιά. Μάλιστα, πρέπει να ξέρετε ότι όσο πιο ξανθιά η φλούδα τόσο πιο φρέσκα είναι. Επίσης, τα καλά αμύγδαλα δεν πικρίζουν και δεν είναι ζαρωμένα. Είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε, φυτικές ίνες και φυτοστερόλες. Είναι πολύ καλή πηγή ασβεστίου: Ένα φλιτζάνι αμύγδαλα μας δίνει τόσο ασβέστιο όσο και ένα μικρό κομμάτι φέτα!
Τα καρύδια εμφανίστηκαν αρχικά μάλλον κάπου στην κεντρική Ασία. Ήταν όμως γνωστά και στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και ήταν ένας καρπός αφιερωμένος στο Δία. Τα ελληνικά καρύδια βγαίνουν στην αγορά τον Αύγουστο και τα αναγνωρίζουμε επειδή δεν κάνουν θόρυβο όταν τα κουνάμε. Από το εξωτερικό εισάγουμε κυρίως καρυδόψιχα (μόνο το εσωτερικό του καρυδιού, χωρίς το κέλυφος) από την Ινδία, τη Μολδαβία, την Κίνα, την Oυκρανία, τις χώρες των Βαλκανίων και την Αμερική. Αν και τα ινδικά καρύδια είναι πολύ καλής ποιότητας, επειδή τα καρύδια που εισάγονται από ανατολικές χώρες (π.χ. από τη Μολδαβία) μοιάζουν πιο πολύ στη γεύση με τα ελληνικά, προτιμώνται από τους καταναλωτές. Καρύδι είναι επίσης και το πεκάν, που εισάγεται κυρίως από την αμερικανική ήπειρο και έχει λεπτό κέλυφος. Είναι διαδεδομένο στην Ευρώπη γιατί χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική (όχι σε μεγάλες ποσότητες, γιατί μπορεί να γίνει «βαριά» η γεύση του γλυκού), η γεύση του δεν είναι πικρή και έχει ωραίο άρωμα.
Δεν έχουν πράσινη ψίχα (αυτό σημαίνει ότι έχουν μουχλιάσει), δεν είναι παλιά (ταγκίζουν στη γεύση) και το χρώμα της ψίχας τους είναι λευκό (όταν είναι μαύρο, θεωρούνται κατώτερης ποιότητας). Επίσης, η καρυδόψιχα είναι καθαρή και δεν έχει τσόφλια. Είναι πλούσια σε φυτικές στερόλες, έχουν μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών (όπως σελήνιο και ψευδάργυρο), δίνουν πολύ μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο, λίγο σίδηρο, καθώς και βιταμίνη Ε. Μάλιστα, μία χούφτα καρύδια μάς δίνουν τόση βιταμίνη Ε όση και μισό φλιτζάνι ελαιόλαδο. Το σπουδαιότερο ίσως είναι η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Κ, μια βιταμίνη που συντίθεται κυρίως στο έντερο, αλλά τα καρύδια την προσφέρουν σε μεγαλύτερη ποσότητα.
Τα κάσιους ανακαλύφτηκαν το 16ο αιώνα από τους Πορτογάλους στη Βραζιλία και από εκεί διαδόθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο. Στην ελληνική αγορά τα βρίσκουμε όλο το χρόνο, εισαγόμενα από την Ινδία και το Βιετνάμ. Εισάγονται κατά κανόνα ωμά (και το χρώμα τους είναι άσπρο), τηγανίζονται (ή ψήνονται) και αλατίζονται και το χρώμα τους γίνεται χρυσό.
Είναι τα τηγανισμένα και τα ολόκληρα (όχι σπασμένα).
Πλούσια σε πρωτεΐνες, περιέχουν κορεσμένα λιπαρά (που αυξάνουν τη χοληστερίνη όταν τα τρώμε σε μεγάλες ποσότητες).
Γνωστός από την αρχαιότητα ανάμεσα στους Έλληνες και τους Ρωμαίους, θεωρείτο ότι είχε αφροδισιακές ιδιότητες. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι βρώσιμοι οι σπόροι από όλα τα πεύκα, αλλά από 18 είδη. Βέβαια, μόνο τέσσερα από αυτά καλλιεργούνται, μεταξύ άλλων και για τη συλλογή των σπόρων τους, και σε αυτά ανήκει και η κουκουναριά (πεύκη η ήμερη). Oι σπόροι του κουκουναριού, που παίρνουμε από τα κουκουνάρια αφού πέσουν από το δέντρο και ανοίξουν από τον ήλιο, τρώγονται ωμοί ή ψημένοι και χρησιμοποιούνται πολύ στη μαγειρική. Στην αγορά βρίσκουμε ελληνικούς -σε πολύ μικρές ποσότητες- από τον Oκτώβριο μέχρι το Μάρτιο και εισάγουμε κυρίως από την Κίνα, την Τουρκία και την Ισπανία, συνήθως τα Χριστούγεννα που έχουν πολλή ζήτηση.
Έχει ομοιόμορφο λευκό χρώμα.
Είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι ηλιόσποροι και ο πασατέμπος (κολοκυθόσπορος). Oι πρώτοι, όπως φαίνεται και από το όνομά τους, είναι οι σπόροι του ηλίανθου και ο δεύτερος τα σπόρια του κολοκυθιού. Και τα δύο είδη ψήνονται και συνήθως αλατίζονται πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά στα τέλη Αυγούστου. Εκτός από τα ελληνικά, ωμά σπόρια που ψήνονται στη χώρα μας εισάγονται και από την Τουρκία, την Oυκρανία, την Κίνα και τη Βουλγαρία.
Είναι «γεμάτα» και ο καρπός τους δεν πικρίζει (τότε είναι παλιάς σοδειάς).
O πασατέμπος περιέχει τα πολύτιμα λιπαρά οξέα ω-6 και κυρίως λινολεϊκό οξύ. Στην Κίνα, μάλιστα, θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. O ηλιόσπορος είναι μια τροφή πλούσια σε φυτοστερόλες και επομένως ευεργετική για την καρδιά. Είναι πολύ πλούσιος σε φυλλικό οξύ. Χαρακτηριστικό είναι ότι 100 γρ. ηλιόσποροι μάς δίνουν περισσότερη ποσότητα φυλλικού οξέος από τη συνιστώμενη ημερησίως. Τα σπόρια είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες, σίδηρο και μαγγάνιο.
Τα φιστίκια Αιγίνης έφτασαν στην Αίγινα στις αρχές του 20ού αιώνα και κατάγονται από την κεντρική Ασία. Στην αγορά, τα φρέσκα ελληνικά φιστίκια Αιγίνης και Μεγάρων που είναι Π.O.Π., αλλά και αυτά των άλλων περιοχών, όπως η Φθιώτιδα, η Χαλκιδική και η Εύβοια, βγαίνουν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Εισάγουμε όμως και πολλά φιστίκια τύπου Αιγίνης κυρίως από το Ιράν και τη Συρία, που θεωρούνται εξίσου καλής ποιότητας με τα ελληνικά. Εισαγωγές γίνονται και από την Αμερική, αλλά η γεύση αυτών των φιστικιών διαφέρει κατά πολύ από αυτήν των Αιγίνης που γνωρίζουμε. Τα αγοράζουμε ολόκληρα με το κέλυφος ή μόνο την ψίχα, ψημένα ή άψητα, αλατισμένα ή ανάλατα, αλλά και φρέσκα.
Πρέπει, όταν τα αγοράζουμε, να είναι λίγο ανοιχτά και ο καρπός τους να μην έχει τρύπες. Τα καλύτερης ποιότητας είναι φυσικά ανοιχτά από τη μύτη και όχι από το πλάι, όπως είναι αυτά που είναι τεχνητά ανοιγμένα, οι λεγόμενες τσιμπίδες.
Δύο χούφτες φιστίκια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα κρέας, καθώς παρέχουν πλουσιοπάροχα στον οργανισμό μας πρωτεΐνη. Αν και οι περισσότεροι ξηροί καρποί έχουν πολυακόρεστα λιπαρά, τα φιστίκια, όπως και τα φουντούκια, είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι επίσης ευεργετικά για την καρδιά.
Αράπικο φιστίκι, κατά της χοληστερίνης
Η αραχίδα, το φυτό από το οποίο παίρνουμε το αράπικο φιστίκι, κατάγεται από τη Νότια Αμερική και οι Πορτογάλοι ήταν αυτοί που το έκαναν γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο. Τα φιστίκια, πάντως, καθιερώθηκαν μετά τον Α' και το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο επειδή ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στις συμμαχικές δυνάμεις. Τα αράπικα φιστίκια βγαίνουν στην αγορά το Σεπτέμβριο. Σπανίως είναι ελληνικά - συνήθως τα εισάγουμε από την Αίγυπτο (μάλλον έτσι πήραν και το όνομά τους), την Κίνα και την Αργεντινή. Μπορούμε να τα αγοράσουμε στη φυσική τους μορφή (με το κέλυφος), ψημένα (αλατισμένα ή όχι), ή χωρίς το κέλυφος αλλά με τη φλούδα ψημένα (αλατισμένα ή όχι), ή χωρίς τη φλούδα τηγανισμένα και αλατισμένα (τα γνωστά πίνατς).
Επειδή τα φιστίκια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, στην αγορά κυκλοφορούν σε πολλές μορφές: Επικαλυμμένα με αλεύρι και καρυκεύματα, π.χ. τα τύπου ζολίτα ή μπονίτα (φτιάχνονται στην Ελλάδα ή έρχονται από Σιγκαπούρη, Oλλανδία, Κίνα, Τουρκία κ.α.), τύπου κρόκερ ή πανέ ή κροκερίνο (φτιάχνονται στην Ελλάδα και στην Κύπρο).
Δεν είναι μαλακά και δεν έχουν υγρασία.
Έχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών στερολών (διπλάσια από τους άλλους ξηρούς καρπούς και τα υπόλοιπα τρόφιμα που θεωρούνται καλές πηγές) και είναι έτσι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της χοληστερίνης.
Φουντούκια υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, τη δυτική Ασία και τη βόρεια Αφρική. Παρ’ όλα αυτά, το 75% της παγκόσμιας παραγωγής φουντουκιών προέρχεται από την Τουρκία. Αυτά υπάρχουν κυρίως και στη χώρα μας, αφού τα ελληνικά είναι μάλλον λίγα. Τα φουντούκια βγαίνουν στην αγορά τον Αύγουστο. Εισάγονται χωρίς το κέλυφος και μετά ψήνονται και έτσι φεύγει η φλούδα τους.
Δεν πικρίζουν και δεν είναι καφέ (μπορεί να είναι σάπια).
Είναι πολύ πλούσια σε λιπαρά και κυρίως σε «καλά» μονοακόρεστα (από τα συνολικά λιπαρά τους, το 76% είναι μονοακόρεστα). Μας δίνουν πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο, μαγνήσιο και φώσφορο.
Τα στραγάλια δεν είναι ακριβώς ξηρός καρπός. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ψημένα ρεβίθια. Στην αγορά τις περισσότερες φορές είναι ελληνικά, μπορεί όμως να πρόκειται και για εισαγόμενα από την Τουρκία. Υπάρχουν δύο κατηγορίες, τα αφράτα και τα σκληρά, που δεν έχουν διαφορές στη διατροφική τους αξία.
Τα στραγάλια δεν έχουν πολλά λιπαρά. Είναι καλή πηγή πρωτεΐνης, αλλά και υδατανθράκων. Είναι εντυπωσιακό ότι δύο χούφτες στραγάλια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα άπαχο κρέας και 1 μερίδα μακαρόνια! Περιέχουν επίσης πολλές φυτικές ίνες και πλεονεκτούν σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς σε βιταμίνη Α και σε β-καροτίνη, βιταμίνες απαραίτητες για την αναγέννηση των κυττάρων. Είναι επίσης πολύ πλούσια σε βιταμίνες Κ και C.
Προέρχονται αποκλειστικά από τον Αμαζόνιο και έχουν γλυκιά γεύση. Περιβάλλονται από κέλυφος και βρίσκονται μέσα σε ένα περικάρπιο που περιέχει 8 έως 24 φιστίκια κάθε φορά.
Είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών και σεληνίου, που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Μία χούφτα περιέχει 1.000 mg σεληνίου, ενώ οι περισσότερες τροφές που θεωρούνται καλές πηγές, όπως το συκώτι, μας δίνουν περίπου 100 mg. Δυστυχώς, έχει κορεσμένα λιπαρά, που σε μεγάλες ποσότητες αυξάνουν τις τιμές της χοληστερίνης.
Τα αγαπούσαν οι αυτόχθονες στις ανατολικές ακτές της Αυστραλίας και οι κάτοικοι της Χαβάης, που είναι σήμερα η δεύτερη χώρα σε παραγωγή μακαντάμια μετά την Αυστραλία. Στη χώρα μας τα εισάγουμε κυρίως από τη Νότια Αφρική. Τα μακαντάμια θεωρούνται από τους πλέον «ιδιαίτερους» ξηρούς καρπούς, χάρη στην κρεμώδη και λεπτή τους γεύση. Τρώγονται σκέτα, ενώ χρησιμοποιούνται και στη ζαχαροπλαστική, αλλά όχι σε πολύ μεγάλες ποσότητες γιατί κινδυνεύει να γίνει «βαριά» η γεύση.
Αποτελούν πολύ καλή πηγή σεληνίου, που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Έχουν όμως κορεσμένα λιπαρά, που αυξάνουν τις τιμές της χοληστερίνης.
Αν και δεν πρόκειται για ξηρό καρπό, αλλά για αποξηραμένα φρούτα, συμπεριλαμβάνονται εδώ επειδή τις καταναλώνουμε μαζί με ξηρούς καρπούς (στραγάλια) και βέβαια τις χρησιμοποιούμε σε πολλά γλυκά και φαγητά. Υπάρχουν δύο είδη σταφίδας, η ξανθιά (σουλτανίνα) και η μαύρη (κορινθιακή). Πρόκειται ουσιαστικά για αποξηραμένα σταφύλια στα οποία, όταν γίνεται η επεξεργασία στο εργοστάσιο, προστίθεται λίγο λάδι και στις ξανθιές σταφίδες θείο (σε ποσότητες οι οποίες ελέγχονται), ώστε να είναι ανοιχτότερο το χρώμα τους.
Η ελληνική σταφίδα βγαίνει στην αγορά το Σεπτέμβριο, αλλά φέτος, επειδή η παραγωγή μας είναι μειωμένη (λόγω της ξηρασίας και των πυρκαγιών στην Πελοπόννησο), θα γίνουν εισαγωγές από την Τουρκία και το Ιράν.
Είναι μαλακές, όχι όμως τόσο ώστε να κολλάνε μεταξύ τους.
Είναι πλούσιες σε βιταμίνη C, φυλλικό οξύ, σίδηρο και φυτικές ίνες.
Το συναντάμε συχνά σε μπαρ ως συνοδευτικό του ποτού μας και το κοκτέιλ αυτό μπορεί, ανάλογα με το είδος του, να περιλαμβάνει ψημένα και επικαλυμμένα στραγάλια, φιστίκια, μπιζέλια, κουκιά, καθώς και κράκερ (π.χ. με γεύση γαρίδα).
Αυτοί οι ξηροί καρποί -που πρέπει να προσέχουμε να μην είναι «μαλακωμένοι» και να μην έχουν υγρασία- εισάγονται κυρίως από τη Σιγκαπούρη και την Κίνα.
Oι ξηροί καρποί συγκαταλέγονται στα τρόφιμα που προκαλούν συχνά σοβαρές αλλεργίες που δεν ξεπερνιούνται εύκολα. Όπως όλες οι αλλεργίες, μπορεί να προκύψουν ξαφνικά και σε οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και σε κάποιον που έτρωγε σε όλη του τη ζωή το συγκεκριμένο ξηρό καρπό. Έτσι, αν κάποιος εμφανίσει έστω και μια ελαφριά αντίδραση σε κάποιον ξηρό καρπό, θα πρέπει να τη διερευνήσει με τη βοήθεια ενός αλλεργιολόγου, επειδή την επόμενη φορά μπορεί να είναι πιο σοβαρή.
Ακριβώς επειδή η αλλεργία μπορεί να προκύψει ακόμα και από λίγη σκόνη (π.χ. επειδή στο ζαχαροπλαστείο έγινε λάθος και ανακατεύτηκαν οι σκόνες του αμύγδαλου με το καρύδι ή επειδή χρησιμοποιήθηκε το ίδιο κουτάλι ή επειδή ο αέρας μετέφερε λίγη ποσότητα από το ένα πιάτο στο άλλο), θα πρέπει οι αλλεργικοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με όλους τους ξηρούς καρπούς καθώς και με τα έτοιμα τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν υπολείμματα ξηρών καρπών. Το αισιόδοξο μήνυμα, πάντως, είναι ότι μέσα στα επόμενα χρόνια οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα έχουν στη διάθεσή τους φάρμακα με τα οποία θα μπορούν να κάνουν απευαισθητοποίηση από αυτές τις αλλεργίες.
Τέσσερις ανθυγιεινές συνήθειες σε συνδυασμό, το κάπνισμα, η μεγάλη κατανάλωση ποτού, η καθιστική ζωή και η φτωχή διατροφή, μπορεί να γεράσουν τον άνθρωπο κατά 12 χρόνια, σύμφωνα με νέα έρευνα. Τα ευρήματα προέκυψαν από έρευνα που παρακολούθησε σχεδόν 5.000 Βρετανούς για 20 χρόνια και υποστηρίζουν ακόμα έναν λόγο υιοθέτησης ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.
Συνολικά 314 άνθρωποι είχαν 4 ανθυγιεινές συμπεριφορές. Από αυτούς, 91 πέθαναν κατά τη διάρκεια της έρευνας, ποσοστό 29%. Μεταξύ των 387 περισσότερο υγιών ανθρώπων που δεν είχαν καμία από τις 4 ανθυγιεινές συνήθειες, μόνο 32 πέθαναν, ποσοστό 8%.
Οι επικίνδυνες συμπεριφορές είναι: το κάπνισμα, η κατανάλωση περισσότερων των τριών ποτών την ημέρα για άντρες και δυο για γυναίκες, η άσκηση λιγότερο από 2 ώρες την εβδομάδα και η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών λιγότερες από τρεις φορές καθημερινά.
Οι συνήθειες αυτές σε συνδυασμό αύξαναν σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου και οδήγησαν τους ανθρώπους να φαίνονται κατά 12 χρόνια μεγαλύτεροι σε σχέση με τους ανθρώπους που ανήκαν στην ομάδα με τους περισσότερο υγιείς, δήλωσε η επικεφαλής της έρευνας, Elisabeth Kvaavik, από το Πανεπιστήμιο του Όσλο.
Η ομάδα των περισσότερο υγιών ανθρώπων περιελάμβανε όσους δεν κάπνισαν ποτέ και όσους είχαν διακόψει, γυναίκες που έπιναν λιγότερα από 2 ποτά την ημέρα και άντρες που κατανάλωναν λιγότερα από 3, όσους γυμνάζονταν τουλάχιστον 2 ώρες την εβδομάδα και όσους κατανάλωναν φρούτα και λαχανικά τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα.
Για παράδειγμα, ένα καρότο, ένα μήλο και ένα, ποτήρι χυμού πορτοκάλι θα ήταν αρκετά για τα όρια φρούτων και λαχανικών της έρευνας δήλωσε η Kvaavik, παρατηρώντας ότι οι ποσότητες είναι μέτριες και λιγότερο αυστηρές από πολλές συστάσεις
Στην έρευνα έλαβαν μέρος 4.885 ενήλικες, ηλικίας άνω των 18 ετών, ή 44 ετών κατά μέσον όρο. Τους ζητήθηκε να περιγράψουν τον τρόπο ζωής τους.
Τα πιστοποιητικά θανάτου ελέγχθηκαν για τα επόμενα 20 χρόνια. Οι πιο συνήθεις αιτίες θανάτου περιελάμβαναν καρδιοπάθειες και καρκίνο. Και οι δυο συνδέονται με ανθυγιεινό τρόπο ζωής.
Η έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό ‘Archives of Internal Medicine.’
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος, ιδιαίτερα αν είναι καλοψημένο, αυξάνει την πιθανότητα καρκίνου στην ουροδόχο κύστη, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Το τηγάνισμα, το ψήσιμο και το μπάρμπεκιου, για να καταστεί καλοψημένο το κρέας, μπορούν να δημιουργήσουν χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο, υπέδειξε η έρευνα. Στην έρευνα, άνθρωποι που κατανάλωναν καλοψημένο κρέας είχαν υπερδιπλάσεις πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε σχέση με όσους προτιμούσαν σπάνια το κρέας.
Τα ευρήματα της έρευνας, που βασίζονται σε 1.700 ανθρώπους, παρουσιάστηκαν σε Συνέδριο για τον καρκίνο στις ΗΠΑ.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τέξας ανακάλυψαν ότι ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος για όσους κατανάλωναν καλοψημένο κόκκινο κρέας, όπως μπριζόλες, χοιρινό και μπέικον. Ακόμα και το κοτόπουλο και το ψάρι όταν τηγανίζονται αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες καρκίνου.
Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίστηκαν γενετικά πιο ευάλωτοι στο συγκεκριμένο κίνδυνο που σχετίζεται με τη διατροφή, ανακάλυψαν οι ερευνητές. Στην έρευνα, που διήρκεσε 12 χρόνια, οι επιστήμονες ανέλυσαν το DNA των συμμετεχόντων, ερευνώντας για τυχόν διαφορές στον τρόπο μεταβολισμού του κρέατος.
Όσοι έφεραν συγκεκριμένα γονίδια είχαν σχεδόν πενταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο στην κύστη αν κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρέατος.
Ο επικεφαλής της έρευνας, Xifeng Wu, δήλωσε ότι η νέα μελέτη υπογραμμίζει τη σχέση μεταξύ της διατροφής και του καρκίνου.
Ειδικοί στον καρκίνο δηλώνουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα πριν σιγουρευτούμε ότι η τακτική κατανάλωση κρέατος επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στην κύστη και αν έχει επίδραση ο τρόπος μαγειρέματος.
πηγή: iatronet
Επικίνδυνο το κρέας στα κάρβουνα
Αν σας αρέσει το φαγητό που ψήνεται στα κάρβουνα, καλό είναι να αρχίσετε να ψήνετε λαχανικά και μανιτάρια. Νέα μελέτη έδειξε πως η συστηματική κατανάλωση «καρβουνιασμένου», πολύ καλά ψημένου στα κάρβουνα κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτυχθεί καρκίνος του παγκρέατος, αλλά ευτυχώς δεν διαπιστώθηκε κάτι ανάλογο και με τα λαχανικά.
Όπως είπαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα σε πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Μελέτης του Καρκίνου (AACR), επί εννέα χρόνια παρακολουθούσαν την πορεία της υγείας και κατέγραφαν τις διατροφικές συνήθειες περισσοτέρων από 62.000 εθελοντών, δίνοντας έμφαση στην κατανάλωση κρέατος, τον προτιμώμενο τρόπο μαγειρέματος και το πόσο καλά ήθελαν ψημένο το κρέας τους.
Όσοι εθελοντές προτιμούσαν το κρέας ή/και τα προϊόντά του στα κάρβουνα και πολύ καλά ψημένα - είτε ήταν μπριζόλα είτε χάμπουργκερ, λουκάνικο ή άλλο κρέας - έτειναν να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος.
Η αύξηση του κινδύνου έφτανε το 60% - και επειδή ο μέσος άνθρωπος έχει μία πιθανότητα στις 100 να αναπτύξει τον καρκίνο αυτό, η αύξηση σημαίνει πως οι λάτρεις του καλοψημένου κρέατος αύξαναν τον κίνδυνό τους στο 1,6%.
Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι το μαγείρεμα του κρέατος σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (στο γκριλ, στα κάρβουνα ή στο τηγάνι) προκαλεί τη δημιουργία μιας ομάδας χημικών ουσιών, οι οποίες λέγονται ετεροκυκλικές αμίνες (ή HAs) και ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου.
«Τα ευρήματά μας συνιστούν περαιτέρω ένδειξη πως η μείωση της θερμοκρασίας κατά το ψήσιμο σε γκριλ, κάρβουνα ή τηγάνι, ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική καύση και το "καρβούνιασμα" του κρέατος, πιθανώς αποτελούν λογικό τρόπο για να μειωθεί ο κίνδυνος να αναπτυχθεί καρκίνος του παγκρέατος», είπαν οι ερευνητές.
Εκτός από τη μείωση της θερμοκρασίας, η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS) συνιστά επίσης να προτιμάτε να ψήνετε στα κάρβουνα κρέας χωρίς ορατά λίπη (για να μη στάζει το λίπος στα κάρβουνα και να μειώνεται έτσι η κάπνα), να βάζετε πάνω στην ψηστιέρα αλουμινόχαρτο στο οποίο θα έχετε ανοίξει τρύπες (και πάλι μειώνεται ο καπνός πάνω στο κρέας) και, βεβαίως, να ψήνετε όσο πιο συχνά μπορείτε λαχανικά αντί για κρέας, διότι σε αυτά δεν έχει βρεθεί να αναπτύσσονται αμίνες...
Με το σημερινό τρόπο διατροφής είναι δύσκολο να λείψει το λίπος από τη διατροφή μας και επομένως να έχουμε δυσάρεστες συνέπειες από την έλλειψή του. Συνήθως συμβαίνει το αντίθετο, καθώς το λίπος υπάρχει στις περισσότερες τροφές που καταναλώνουμε και σε ορισμένες μάλιστα σε πολύ υψηλή περιεκτικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι εύκολα μπορεί κανείς να ξεπεράσει τις απαιτούμενες ποσότητες κατά πολύ. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή. Η συνολική ημερήσια πρόσληψη λίπους στη διατροφή μας με βάση τις συστάσεις διεθνών φορέων και οργανισμών δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 30-35% των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνουμε ημερησίως. Η ποσότητα που πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά εξαρτάται και από το είδος του λίπους. Για τα μέγιστα οφέλη στην υγεία, οι επιστήμονες συνιστούν το μεγαλύτερο ποσοστό να προέρχεται από μονοακόρεστα λίπη (ελαιόλαδο).
Eίναι νόστιμα, είναι «αμαρτωλά», είναι κυνηγημένα και παρεξηγημένα. Βούτυρο, ελαιόλαδο, μαργαρίνες, σπορέλαια δίνουν γεύση στη διατροφή μας, μπορούν όμως να μας φορτώσουν με αρκετά κιλά και ορισμένα από αυτά μπορούν να βλάψουν την υγεία μας. Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να αποφεύγετε τα λίπη γενικώς. Το λίπος είναι απαραίτητο για την υγεία μας, αρκεί να ξέρουμε τι είδους και πόσο να τρώμε, καθώς και πώς να το μαγειρεύουμε.
Γιατί μας χρειάζεται το λίπος
Το λίπος αποτελεί ένα από τα τρία βασικά συστατικά που πρέπει να προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής (τα άλλα δύο είναι οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες) για την ομαλή ανάπτυξη και υγεία του οργανισμού. Το λίπος αποτελεί, επίσης, μια συμπυκνωμένη πηγή ενέργειας καθώς 1 γραμμάριο λίπους προσφέρει στον οργανισμό 9 θερμίδες. Επιπλέον, το αποθηκευμένο λίπος προστατεύει τα οστά και τα όργανα, διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος σε ένα στενό εύρος (θερμομόνωση) και αποτελεί βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών που περιβάλλουν, προφυλάσσουν και σχηματοποιούν τα κύτταρά μας. Χωρίς αυτές τις μεμβράνες, θα ήταν αδύνατη η ύπαρξη των κυττάρων του οργανισμού και κατά συνέπεια δεν θα υπήρχε ζωή.
+ ΤΑ ΚΑΛΑ
Μονοακόρεστα λιπαρά Τα μονοακόρεστα λιπαρά αποτελούν το «καλό» λίπος, γιατί ενταγμένα σε μια ισορροπημένη διατροφή όχι μόνο δεν προκαλούν προβλήματα, όπως το κορεσμένο λίπος, αλλά προστατεύουν κιόλας από την εμφάνιση διάφορων νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο σακχαρώδης διαβήτης, καθώς μειώνουν ελαφρά τη χοληστερίνη, ενώ δεν επηρεάζουν ή -κατά άλλους ερευνητές- ελαφρώς αυξάνουν τα επίπεδα της ΗDL («καλής» χοληστερίνης). Πηγές: Η κυριότερη πηγή μονοακόρεστων είναι το ελαιόλαδο. Επίσης, μικρότερες ποσότητες περιέχονται στα σπορέλαια (καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο κλπ.), στο αβοκάντο, στο σουσάμι, στο ταχίνι, στα αμύδγαλα, στα αράπικα φιστίκια και στα καρύδια. Πώς επηρεάζουν την υγεία μας. Από μελέτες που έγιναν σε κατοίκους χωρών της Μεσογείου κατά τις δεκαετίες ’50 και ’60 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, φάνηκε ότι η συχνότητα εκδήλωσης ασθενειών όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ορισμένες μορφές καρκίνου ήταν κατά πολύ μικρότερη στους μεσογειακούς λαούς από ό,τι στους Βορειοευρωπαίους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μεσογειακή δίαιτα βασίζεται, λόγω κυρίως του ελαιόλαδου, σε μονοακόρεστα λιπαρά, ενώ η βορειοευρωπαϊκή κυρίως στα κορεσμένα λιπαρά. Επίσης, σε διαβητικούς ασθενείς παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση του επιπέδου σακχάρου στο αίμα τους μετά την κατανάλωση μονοακόρεστων, σε αντίθεση με τους διαβητικούς, που κατανάλωναν άλλες μορφές λιπαρών οξέων (κορεσμένα, πολυακόρεστα). Επιπλέον, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι το ελαιόλαδο προστατεύει και από τον καρκίνο. Η δράση του αυτή οφείλεται κυρίως στη βιταμίνη Ε (μια από τις βασικές αντιοξειδωτικές βιταμίνες) και στις πολυφαινόλες που περιέχει. Χάρη, λοιπόν, στην αντιοξειδωτική του ικανότητα, προστατεύει τα κύτταρα και τους ιστούς του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν την καταστροφή τους.
Πόσο μονοακόρεστο λίπος να καταναλώνουμε; Τα τελευταία χρόνια οι διατροφικές συστάσεις κλίνουν ολοένα και περισσότερο προς την αύξηση της κατανάλωσης μονοακόρεστων λιπαρών στη διατροφή μας σε σχέση με
άλλα είδη. Έτσι, η ημερήσια πρόσληψή τους μπορεί να φτάνει μέχρι και το 15% των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνετε ημερησίως. Αν, δηλαδή, χρειάζεστε 2.000 θερμίδες την ημέρα, οι 300 θα προέρχονται από μονοακόρεστο λίπος, το οποίο αναλογεί σε περίπου 33 γρ. την ημέρα.
Κατά το μαγείρεμα. Ασφαλέστερο έλαιο για το μαγείρεμα είναι το ελαιόλαδο γιατί έχει μεγάλη αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες. Έτσι μπορεί να φτάσει στους 210ο C χωρίς να διασπαστεί. Αντίθετα, άλλα φυτικά έλαια, όπως το σογιέλαιο και το ηλιέλαιο, δεν αντέχουν να μείνουν αδιάσπαστα σε θερμοκρασίες άνω των 170ο C. Κατά τη διάσπασή τους δημιουργούνται βλαβερές ουσίες, δυνάμει καρκινογόνες. Γνωρίζοντας λοιπόν ότι η θερμοκρασία τηγανίσματος είναι περίπου 180ο C, προτιμήστε το ελαιόλαδο.
Πολυακόρεστα λιπαρά
Τα πολυακόρεστα λιπαρά αποτελούν καλής ποιότητας λιπαρά. Στα πολυακόρεστα ανήκουν τα ω-3 και ω-6
λιπαρά, με διαφορετικές δράσεις το καθένα, τα οποία είναι άκρως απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή μας, γιατί ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τα συνθέσει μόνος του. Πηγές: Τα ω-3 περιέχονται σε ορισμένους ξηρούς καρπούς (στα καρύδια και στα αμύγδαλα), στο λιναρόσπορο, στη σόγια, στα άγρια χόρτα (π.χ. γλιστρίδα, αντράκλα), στα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σαρδέλες, γαύρος και σκουμπρί). Τα ω-6 περιέχονται κυρίως στις φυτικές μαργαρίνες και σε φυτικά σπορέλαια (όπως το αραβοσιτέλαιο, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο). Πώς επηρεάζουν την υγεία μας. Τα ω-3 και ω-6 λιπαρά είναι απαραίτητα για την καλή ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου, την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, το σχηματισμό κυτταρικών μεμβρανών, το σχηματισμό ορμονών που σχετίζονται με την αναπαραγωγική λειτουργία. Τα ω-3 συμβάλλουν κυρίως στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και φαίνεται να δρουν προστατευτικά έναντι καρδιαγγειακών νοσημάτων. Τα πολυακόρεστα λιπαρά, ενταγμένα σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, συντελούν στη μείωση της ολικής και «κακής» χοληστερίνης.
πόσα πολυακόρεστα λιπαρά να καταναλώνουμε; Μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να περιέχει περίπου 10% των ημερησίων θερμίδων σε πολυακόρεστα λιπαρά, δηλαδή περίπου 22 γρ. την ημέρα για κάποιον που χρειάζεται 2.000 θερμίδες. Από αυτά, το μεγαλύτερο ποσοστό, περίπου το 80%, θα πρέπει να είναι ω-6 λιπαρά και το υπόλοιπο 20% να είναι ω-3 και άλλα πολυακόρεστα (αναλογία που με το σημερινό τρόπο διατροφής έχει ανατραπεί).
Κατά το μαγείρεμα. Τα μαγειρικά έλαια που είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως οι μαργαρίνες και τα σπορέλαια, αποτελούν τα πιο ευαίσθητα στο μαγείρεμα λιπαρά. Η θερμική επεξεργασία τα μετατρέπει στα ιδιαίτερα επιβλαβή για την υγεία μας trans λιπαρά. Γι’ αυτό κατά το μαγείρεμα να προτιμάτε πάντα το ελαιόλαδο. Είναι προτιμότερο τα πολυακόρεστα να τα προσλαμβάνετε από τους ξηρούς καρπούς, τα λιπαρά ψάρια και τα χόρτα.
1 κουταλιά ελαιόλαδο, σπορέλαιο, μαργαρίνη ή βούτυρο αντιστοιχεί σε 15 γρ. περίπου και μας δίνει 135 θερμίδες
+ ΤΑ ΚΑΚΑ
Κορεσμένα λιπαρά Θεωρούνται «κακά» λιπαρά γιατί είναι αυτά που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα και διάφορες μορφές καρκίνου. Η αυξημένη κατανάλωσή τους οδηγεί σε αύξηση της ολικής και της «κακής» (LDL) χοληστερίνης. Πηγές: Oι σημαντικότερες πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι τα ζωικά λίπη, όπως τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί), το λίπος του κρέατος, το αυγό, η κρέμα γάλακτος, το βούτυρο και ορισμένες φυτικές τροφές, όπως η καρύδα. Πώς επηρεάζουν την υγεία μας. Μελέτες σε δυτικές χώρες με αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών δείχνουν ραγδαία αύξηση της αρτηριοσκλήρυνσης, της υπέρτασης και των εγκεφαλικών και καρδιακών επεισοδίων. Η συσσώρευση λίπους στα αγγεία φαίνεται ότι αποτελεί την απαρχή όλων αυτών των προβλημάτων. Στις ίδιες χώρες αυξάνονται και τα περιστατικά εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως του στομάχου και του παχέος εντέρου. πόσο κορεσμένο λίπος να καταναλώνουμε; Η ημερήσια πρόσληψη κορεσμένου λίπους μπορεί να φτάνει το πολύ μέχρι και το 10% των συνολικών θερμίδων που παίρνετε μέσω της διατροφής σας καθημερινά. Αυτό σημαίνει ότι για ένα μέσο υγιή άνθρωπο, ο οποίος χρειάζεται 2.000 θερμίδες την ημέρα, οι 200 θερμίδες θα προέρχονται από κορεσμένο λίπος, το οποίο αναλογεί σε περίπου 22 γρ. την ημέρα.
Κατά το μαγείρεμα. Τα πιο συνηθισμένα μαγειρικά λίπη και έλαια που περιέχουν κυρίως κορεσμένα λιπαρά είναι το βούτυρο, η κρέμα γάλακτος και το φοινικέλαιο. Βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι, λόγω της δομής τους, δεν αλλοιώνονται εύκολα κατά το μαγείρεμα. Ωστόσο, και μόνο το γεγονός ότι περιέχουν κυρίως κορεσμένο λίπος -με τις αρνητικές επιπτώσεις που ήδη αναφέρθηκαν-, θα πρέπει να αποτρέπει τη συστηματική χρήση τους.
! ... ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΙΡOΤΕΡΑ
Trans λιπαρά
Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιπαρών είναι τα trans. Στην πραγματικότητα δεν αποτελούν εντελώς ξεχωριστή κατηγορία, αλλά υποπροϊόν της θερμικής κυρίως επεξεργασίας των πολυακόρεστων λιπαρών. Συγκεκριμένα, πρόκειται για λίπη που έχουν υποστεί τη βιομηχανική διεργασία της υδρογόνωσης, για να είναι ανθεκτικά στην οξείδωση και να έχουν στερεά μορφή, όπως κάποιες μαργαρίνες. Πηγές: Τρόφιμα τα οποία περιέχουν trans λιπαρά είναι κυρίως τα πατατάκια, τα γαριδάκια, τα μπισκότα, τα αρτοσκευάσματα τύπου κρουασάν, οι έτοιμες ζύμες, οι τηγανητές πατάτες των fast food, τα τηγανητά λαχανικά που καταναλώνουμε έξω, όπως τα onion rings κλπ. Πώς επηρεάζουν την υγεία μας. Τα trans είναι τα πλέον επιβλαβή λιπαρά, αφού οδηγούν όχι μόνο σε αύξηση της ολικής και της «κακής» χοληστερίνης, αλλά και σε μείωση της «καλής». Ενοχοποιούνται σήμερα για προβλήματα που αφορούν την καρδιά και τα αγγεία, με κυριότερο αυτό της αρτηριοσκλήρυνσης.
Πόσα trans να καταναλώνουμε; Η ημερήσια πρόσληψη πρέπει να είναι μηδενική. Επειδή όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, φροντίστε τουλάχιστον να περιορίσετε στο ελάχιστο την κατανάλωση trans λιπαρών οξέων.
Aντιηλιακή προστασία δεν μας παρέχουν μόνο τα αντιηλιακά, αλλά και η διατροφή. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κατάλληλη διατροφή μπορεί να συμβάλει στην προστασία των κυττάρων του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά αυτές τις μέρες που οι περισσότεροι περνάμε πολλές ώρες στην παραλία. Αντιοξειδωτικές ουσίες, αντιοξειδωτικές βιταμίνες, λιπαρά οξέα και υγρά είναι αυτά που θα μας θωρακίσουν από τις βλαβερές συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η ενίσχυση της διατροφής μας με αντιοξειδωτικές ουσίες και βιταμίνες προστατεύει το δέρμα μας από τις βλάβες που του προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία. Συγκεκριμένα, οι βιταμίνες με αντιοξειδωτική δράση (Α, C, E) μαζί με κάποιες αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως τα καροτενοειδή και τα φλαβονοειδή, προστατεύουν το δέρμα από τις μεταβολές που του προκαλεί η έκθεσή του στον ήλιο. Επιπλέον, είναι απαραίτητο τα συστατικά αυτά να συνδυάζονται, γιατί έτσι παρέχουν καλύτερη προστασία και το ένα ενισχύει τη δράση του άλλου. Oι ουσίες αυτές δεσμεύουν τις ελεύθερες ρίζες (μόρια που παράγονται λόγω της ηλιακής ακτινοβολίας και του καπνίσματος και επιτίθενται στα κύτταρα του δέρματος), εξουδετερώνοντάς τις.
• Στα ζωικά προϊόντα και κυρίως στα αυγά, στα γαλακτοκομικά και στο συκώτι. • Στα φρούτα και κυρίως στα εσπεριδοειδή, στα σταφύλια, στις φράουλες, στα ακτινίδια και στα μούρα. • Στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και κραμβοειδή και κυρίως στο μαρούλι, στο σπανάκι, στο μπρόκολο, στα καρότα, στην πορτοκαλί κολοκύθα, στην πορτοκαλί πιπεριά, στα κρεμμύδια, στο μοβ λάχανο και στις ντομάτες. • Στα λίπη και κυρίως στο ελαιόλαδο, στο σησαμέλαιο, στο σουσάμι και στο ταχίνι. • Στους ξηρούς καρπούς και κυρίως στα καρύδια και στα αμύγδαλα. • Στο κόκκινο κρασί και στην μπίρα. • Στο πράσινο τσάι και στη μαύρη σοκολάτα. Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα
Μια επίσης σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών με φωτοπροστατευτική δράση είναι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς ρυθμίζουν τη συνεργασία των κυττάρων, τη λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών και τη βιοσύνθεση των λιπιδίων της κεράτινης στιβάδας του δέρματος.
Μια επίσης σημαντική κατηγορία θρεπτικών συστατικών με φωτοπροστατευτική δράση είναι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς ρυθμίζουν τη συνεργασία των κυττάρων, τη λειτουργικότητα των κυτταρικών μεμβρανών και τη βιοσύνθεση των λιπιδίων της κεράτινης στιβάδας του δέρματος.
• Στα λιπαρά ψάρια και κυρίως στο σολομό, στο σκουμπρί, στον κολιό και στην τσιπούρα.
• Στα άγρια χόρτα.
• Στους ξηρούς καρπούς και κυρίως στα καρύδια, στα φιστίκια και στα αμύγδαλα.
Ναι στα ολόκληρα φρούτα
Το καλοκαίρι η αυξημένη εφίδρωση έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια νερού, με ενδεχόμενη διαταραχή της ισορροπίας των υγρών του δέρματος και των στιβάδων που βρίσκονται κάτω από το δέρμα. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητο το καλοκαίρι να καταναλώνουμε άφθονα υγρά, δηλαδή νερό και χυμούς φρούτων και λαχανικών. Ιδιαίτερα σημαντική είναι επίσης η κατανάλωση ολόκληρων φρέσκων φρούτων και λαχανικών, επειδή περιέχουν σημαντικές ποσότητες νερού, αλλά και απαραίτητα μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία, που βοηθούν να αναπληρώσουμε τις όποιες απώλειες.
Πηγή: vita.gr
Συνταγή για αντιλιακή διατροφή
Ντομάτες,καρπούζι,βερίκοκα,καρότα,κόκκινο γρεϊπ φρουτ,μάγκο,και καλαμπόκια είναι τα φυσικά αντιλιακά του δέρματος,καθώς μας προστατεύουν δραστήκα από την υπεριώση ακτινοβολία και τα καλοκαιρινά εφκαύματα.Λίγο ελαιόλαδο,μερικά αμ΄θγδαλα ή ένα αβόκαντο ενισχύουν ακόμα πρισσότερο αυτή τη φυσική ομπρέλα.
Η έντονη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κατά τους θερινούς μήνες αυξάνει τις ανάγκες για φυσική προστασία των κυττάρων του δέρματος και και καλύτερη θωράκιση του οργανισμού.Μαζί με τα αντιλιακά,η επιλεγμένη διατροφή φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο.
Τα καροτενοειδή,που έχουν εξαιρετικες αντιοξειδωτικές ιδιότητες,είναι τα θρεπτικά συστατικά στα οποία επικεντρώνονται οι περισσότερες μελέτες,που εξετάζουν τη διατροφική προστασία του δέρματος από τις δυσμενείς επιδράσεις των ακτινών UVA και UV-B,λέει ο κλινικός διαιτολόγος κ.Κωνσταντίνος Ξένος.Τα συστατικά αυτά φαίνεται να εμφανίζουν φωτοπροστατευτική δράση και δρούν ουσιαστικά σε περιπτώσεις διαταραχών της φυσιολογικής κατάστασης του δέρματος.
Το στρες και το χρόνιο άγχος: Το βάζω ως πρώτο στη σειρά, γιατί επιφέρει τόση οξείδωση στον οργανισμό μας όσο τίποτε άλλο, όπως και γιατί δεν μπορούμε να το παρατηρήσουμε, να το μετρήσουμε ή να το ελέγξουμε αρχικά. Δεν είναι τυχαίο που αναφερόμαστε για κάποιον ότι: ‘…του πρήστηκε το συκώτι’ ή ‘άσπρισαν τα μαλλιά του από την στεναχώρια’ κλπ.
Ότι εισπνέουμε: Το κάπνισμα και η ζωή σε μολυσμένη ατμόσφαιρα έχουν σαν συνέπεια τη σημαντική οξείδωση του οργανισμού μας. Όλοι μας έχουμε αισθανθεί τη διαφορά όταν βρισκόμαστε στην εξοχή ανάμεσα στα δέντρα και την βλάστηση. Επιλέξτε … η απόφαση δική σας.
Η διατροφή μας: Τα υλικά που προμηθεύουμε τον οργανισμό μας είναι καθοριστικής σημασίας. Ποτέ δεν θα επιλέγαμε να βάλουμε στο αυτοκίνητό μας χαμηλής ποιότητας λάδια ή ‘νοθευμένη’ βενζίνη. Τότε γιατί να επιλέξουμε να βάλουμε στον οργανισμό μας ‘σκάρτα’ υλικά που εκ των προτέρων τα γνωρίζουμε; Για τη διατροφή μας λοιπόν πρέπει να επιλέγουμε τροφές με υψηλή διατροφική αξία, λαμβάνοντας υπόψη μας και τον ρόλο που μπορούν να παίξουν ως προληπτικού μέσου για διάφορες ασθένειες.
Κατάλογος 15σούπερ τροφών
Ντομάτες: είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικό λυκοπένιο. Εάν μαγειρεύονται και με ελαιόλαδο, η απορρόφησή τους βελτιώνεται εξαιρετικά.
Ελαιόλαδο: Αποτελεί εξαιρετική πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων.
Πορτοκάλια: Αποτελούν μια από τις καλύτερες πηγές βιταμίνης C και συμβάλλουν στην πρόληψη της βλάβης που επιφέρουν οι ελεύθερες ρίζες στα κύτταρά μας.
Μπρόκολο: Περιέχει βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία όπως βιταμίνη C και Β-καροτένη και φυλικό οξύ που προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πιπεριές: Αποτελούν βασική πηγή Β-καροτένης και βιταμίνης C που είναι από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά.
Όσπρια: Είναι σημαντική πηγή διαλυτών φυτικών ινών που βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και επίσης περιέχουν σίδηρο, φολικό οξύ και κάλιο.
Νιφάδες βρώμης: Η βρώμη είναι σημαντική πηγή μαγνησίου και ψευδαργύρου εκτός των διαλυτών ινών.
Ξηροί καρποί: Είναι γεμάτοι σελήνιο και βιταμίνη Ε και συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης.
Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών: Πλούσιο σε ασβέστιο που θεωρείται ζωτικής σημασίας για τα οστά μας.
Ψάρια: πλούσια σε Ω λιπαρά οξέα. Ο τόνος, ο σολομός, το σκουμπρί, η σαρδέλα και η πέστροφα είναι λιπαρά ψάρια που βοηθούν εκτός των άλλων στον έλεγχο των επιπέδων χοληστερόλης.
Σπανάκι: Είναι πλούσια τροφή σε φολικό οξύ, λουτεϊνη και βιταμίνη Ε, με εξαιρετικές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Κόκκινα σταφύλια: Περιέχουν πολλά αντιοξειδωτικά.
Μούρα: Περιέχουν υψηλές ποσότητες ινών, βιταμινών Β και C. Περιέχουν επίσης φλαβονοειδή που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και δρουν ως αντιοξειδωτικά.
Λιναρόσποροι: Είναι πλούσιοι σε Ω3 λιπαρά οξέα που χρησιμεύουν στην πρόληψη για την υπέρταση και την χοληστερόλη.
Κινόα: Δεν περιέχει γλουτένη και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες και πρωτεΐνες.
Δημητριακά από την Νότιο Αμερική: Περιέχουν, φυτικές ίνες, Ω3 λιπαρά οξέα, αρκετό μαγνήσιο, φώσφορο και σίδηρο. Δεν περιέχουν γλουτένη και χωνεύονται εύκολα. Ενδείκνυνται σε ασθενείς με νόσο της Κοιλιοκάκης.
Όπως βλέπετε, στην πατρίδα μας μπορούμε να βρούμε ανά πάσα στιγμή, τουλάχιστον τις 14 super τροφές από τις 15 και σε όση ποσότητα θέλουμε.
Είμαστε τόσο τυχεροί … αλλά λίγο αδιάφοροι για την ποιότητα! Νομίζουμε ότι τρώγοντας μονίμως κρέας δηλώνουμε το κοινωνικό μας status…
Βεβαίως υπάρχουν και άλλα πολλά τρόφιμα που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως:
Η έλλειψη άσκησης και γενικά φυσικής δραστηριότητας
Η άσκηση είναι καθοριστικής σημασίας, για την υγεία και την ευεξία. Συνεπώς πρέπει να υπάρχει στο καθημερινό μας πρόγραμμα μια ήπιας μορφής δραστηριότητα. Με τον όρο υγεία δεν αναφερόμαστε μόνο στην απουσία κάποιας νόσου αλλά και στην άριστη κατάσταση σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας.
Προσοχή, αυξημένο οξειδωτικό στρες μπορεί να προκαλέσει και η έντονη άσκηση.
Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο
Το δέρμα μας αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο στο σώμα μας, καλύπτει μια έκταση περίπου 5 τετραγωνικών μέτρων. Συνήθως δεν το φροντίζουμε ιδιαίτερα, αλλά μην ξεχνάτε ότι είναι υπεύθυνο για την προστασία των εσωτερικών οργάνων από το τοξικό εξωτερικό περιβάλλον. Μας προστατεύει από τη ζέστη, το κρύο και τους τυχόν τραυματισμούς. Μας παρέχει πληροφορίες αίσθησης και επαφής με το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας στις επιθέσεις των βακτηρίων, των ιών και άλλων τοξικών στοιχείων. Επιπροσθέτως, μέσω αυτού ο οργανισμός μας απομακρύνει τοξίνες μέσω της εφίδρωσης. Η έκθεση του δέρματος στις ακτίνες UV είναι υπεύθυνη για βλάβες στο DNA, το αυξημένο οξειδωτικό στρες και την ανισορροπία στο ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορεί να εμφανιστούν από φακίδες, κηλίδες και αχνές ρυτίδες έως σκληρές κόκκινες ελιές και καρκίνος.
ΣΥΜΒΟΥΛΗ:
Ο οργανισμός μας χαρακτηρίζεται από μια ‘θεϊκή’ αρμονία και ισορροπία… Προσπαθήστε να την διατηρείτε αποκτώντας καλές συνήθειες και φροντίζοντας με αγάπη τον εαυτό σας. Το αξίζετε!
Γράφει: Σταυρόπουλος Λεωνίδας, Σύμβουλος Υγείας και Ευεξίας, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Ο βασιλικός πολτός είναι μία άσπρη κρεμώδης ουσία, ισχυρά όξινη, με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση, εξαιρετικά θρεπτική, η οποία εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών για να τραφούν οι προνύμφες και η ενήλικη βασίλισσα.
Φυσικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού
Ο φρέσκος βασιλικός πολτός έχει λαμπερό λευκό χρώμα. Όταν όμως έρθει σε επαφή με τον αέρα ή εκτεθεί στο φως, το χρώμα του μεταβάλλεται σε ανοικτό κίτρινο και σκούρο γκρι. Η μεταβολή αυτή οφείλεται σε ένζυμα, τα οποία οξειδώνουν κάποιες ουσίες του βασιλικού πολτού και τον καταστρέφουν.
Η υφή του είναι ζελατινώδης και παχύρρευστη, αλλά με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλεται σε συμπαγή. Το αυξανόμενο ιξώδες φαίνεται να σχετίζεται με μία αύξηση των αδιάλυτων στο νερό αζωτούχων ενώσεων, μαζί με μία μείωση των διαλυτών ελεύθερων αμινοξέων. Αυτές οι αλλαγές οφείλονται, προφανώς, σε συνεχείς ενζυματικές δραστηριότητες και στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.
Χαρακτηρίζεται από ελαφρύ δριμύ άρωμα και όξινη γεύση που οφείλεται στο πολύ χαμηλό pH (3,5-4,5). Η πυκνότητά του είναι περίπου 1,1gr/cm³ και είναι μερικώς διαλυτός στο νερό.
Χημική σύνθεση του βασιλικού πολτού
Η μεγάλη θρεπτική αξία και οι βιολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού οφείλονται στην ειδική σύνθεσή του. Τα κύρια συστατικά του είναι το νερό, οι πρωτεΐνες, τα σάκχαρα, τα λιπίδια και τα μεταλλικά άλατα. Το νερό αποτελεί τα 2/3 του φρέσκου βασιλικού πολτού, αλλά σε ξηρό βάρος οι πρωτεΐνες και τα σάκχαρα υπερτερούν κατά πολύ.
Από τις αζωτούχες ενώσεις, οι πρωτεΐνες καταλαμβάνουν ποσοστό 73,9. Όλα τα απαραίτητα αμινοξέα για τον άνθρωπο είναι παρόντα σε επαρκείς αναλογίες. Σε σύνολο 29 αμινοξέων που έχουν ταυτοποιηθεί, τα πιο σημαντικά είναι το ασπαρτικό και το γλουταμινικό οξύ.
Τα σάκχαρα του βασιλικού πολτού είναι κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη σε σχετικά σταθερή αναλογία, όμοια με αυτή του μελιού. Σε πολλές περιπτώσεις, η φρουκτόζη και γλυκόζη μαζί αποτελούν το 90% των συνολικών σακχάρων. Άλλα σάκχαρα είναι η μαλτόζη, η τραχαλόζη, η μελιβιόζη, η ερλόζη και η ριβόζη.
Η αναλογία λιπιδίων είναι ένα σπουδαίο και πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού. Τα λιπίδιά του αποτελούνται κυρίως από λιπαρά οξέα με ασυνήθιστη και σπάνια δομή, μεταξύ των οποίων και το υδροξυτρανσδεκενοϊκό οξύ, το οποίο έχει αντιβακτηριακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες, επίσης περιέχει ουδέτερα λιπίδια, στερόλες (χοληστερίνη) και κεριά.
Τα κυριότερα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει είναι κάλιο, ασβέστιο, νάτριο, ψευδάργυρο, σίδηρο, χαλκό και μαγγάνιο, με μία ισχυρή επικράτηση του καλίου.
Χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού είναι η περιεκτικότητά του σε βιταμίνες: θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, παντοθενικό οξύ, πυριδοξίνη, βιοτίνη, φυλλικό οξύ και σε μικρότερες ποσότητες βιταμίνη C, D, A και Ε.
Επίσης περιέχει μία αναλογία ενεργών ουσιών, όπως η ακετυλοχολίνη που βρίσκεται σε ποσότητα πάνω από 1 mg/g και η οποία έχει αγγειoδιασταλτικές ιδιότητες, χρήσιμες για τη θεραπεία κυκλοφορικών διαταραχών που απαντώνται σε ηλικιωμένα άτομα. Έχει επίσης επίδραση και στο νευρικό σύστημα, επιτρέποντας τη μεταφορά νευρικών ταλαντώσεων από μία νευρική ίνα σε άλλη. Tέλος, διεγείρει την έκκριση αδρεναλίνης.
Τα οφέλη του βασιλικού πολτού
Ο βασιλικός πολτός παρέχει μία σειρά από θρεπτικά, ενεργητικά και μεταβολικά οφέλη. Επιδρά στη μακροζωία, βοηθά στη διατήρηση της υγείας, της ομορφιάς και της νεότητας, στις διάφορες λειτουργίες του σώματος και αυξάνει την αντοχή σε ασθένειες. Ευνοεί την οξυγόνωση των ιστών, διεγείρει την όρεξη και την ψυχική διάθεση, προικίζει τον οργανισμό με ερυθροποιητικές ιδιότητες (παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων), δρα ως αναλγητικό ελαφρύνοντας την αίσθηση του πόνου, βρίσκει εφαρμογή σε πόνους ρευματισμών, σε νεφρικά συμπτώματα που συναντώνται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και στην ανάπτυξη των πρόωρων παιδιών. Επίσης διεγείρει την αντιβιοτική δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, εμποδίζοντας την εισβολή και δράση των επιβλαβών βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Επιπλέον ενεργεί ως τονωτικό του νευρικού συστήματος, ιδιότητα που οφείλεται στην παρουσία της ακετυλοχολίνης.
Συνεπώς, ο βασιλικός πολτός είναι ένα πολύτιμο μελισσοκομικό προϊόν, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως συμπλήρωμα διατροφής αλλά και ως φάρμακο. Συνιστάται τόσο για άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας και βρίσκονται σε στάδιο ανάρρωσης, αλλά και για υγιή άτομα στα οποία προσδίδει καλύτερη φυσική κατάσταση, μεγαλύτερη αντοχή κατά τη διάρκεια εντατικών δραστηριοτήτων και γενικώς ενισχύει τη γενική κατάσταση του οργανισμού εναντίον διαφόρων επιθέσεων. Προστατεύει από τον καρκίνο του προστάτη του μαστού και του ενδομητρίου και από την αρθρίτιδα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι ανεπιθύμητες δράσεις του βασιλικού πολτού
Μπορεί να προκαλέσει οξεία αναφυλακτική αντίδραση. Έχει θεωρηθεί έως απειλητικός για τη ζωή, σε ασθενείς με άσθμα.
Διαθεσιμότητα
Βασιλικός πολτός είναι διαθέσιμος και σε μορφή χαπιού και κάψουλας. Συγκεκριμένη δόση δεν έχει οριστεί. Τα διαιτητικά συμπληρώματα παρέχουν από 200-500mg.
Πηγή: vita.gr
Συνταγή για αντιλιακή διατροφή