Συμβουλές για να ψηλώσει σωστά το παιδί σας

Σε ποιο ύψος θα φτάσει το παιδί μας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Οι πιο σημαντικοί είναι η κληρονομικότητα και το φύλο. Υπάρχουν όμως και άλλοι σημαντικοί παράγοντες στους οποίους μπορούμε να παρέμβουμε ώστε να εξασφαλίσουμε το μέγιστο δυνατό ύψος. Συγκεκριμένα η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος και η κατάσταση υγείας είναι παράγοντες που προσδιορίζουν σε ποιο ύψος θα σταματήσει η ανάπτυξη. Έτσι ενώ δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι που μπορούν να αυξήσουν το ύψος πέραν από το γενετικά καθορισμένο, σίγουρα η έλλειψη κάποιων τροφίμων, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, ο ανεπαρκής ύπνος και ο μη τακτικός έλεγχος της υγείας μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη με αποτέλεσμα να μη φτάσει το παιδί μας στο μέγιστο δυνατό ύψος.

Οι συμβουλές που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να πετύχουμε το μέγιστο δυνατό ύψος για το παιδί μας είναι:

Σωστή διατροφή: Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού. Έτσι χρειάζεται διατροφή πλούσια σε γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά. Συγκεκριμένα:

• Η βιταμίνη C παίζει σημαντικό ρολό στην ανάπτυξη και επιδιόρθωση των οστών και του συνδετικού ιστού που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη. Πηγές : πορτοκάλι , λεμόνι, γκρέιπφρουτ, ντομάτα, ανανάς, ακτινίδιο, πιπεριές.
• Το β-καροτένιο είναι σημαντικό για την οστική ανάπτυξη, γιατί μετατρέπεται σε βιταμίνη Α η οποία βοήθα στη διατήρηση φυσιολογικής ανάπτυξης και σχηματισμού των οστών. Πηγές: σπανάκι, καρότο, κολοκυθάκια, βερίκοκα, πράσινη πιπεριά.
• Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη σκελετική ανάπτυξη και αναδόμηση των οστών. Η έλλειψή της κάνει τα οστά εύθραυστα και λεπτά. Επίσης είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου και την εναπόθεσή του στα οστά. Η καλύτερη πηγή της είναι η μικρή και συχνή έκθεση στον ήλιο.
• Το ασβέστιο χρειάζεται για την ανάπτυξη αλλά και διατήρηση των οστών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που προσλαμβάνουν περισσότερο ασβέστιο έχουν μεγαλύτερη οστική ανάπτυξη από αυτά που έχουν χαμηλή κατανάλωση πηγών ασβεστίου. Πηγές: γάλα, γιαούρτι, σαρδέλες, σπανάκι, τυρί.
• O Ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για τη σωστή σύνθεση των πρωτεϊνών και για την ανάπτυξη. Η ανεπάρκειά του συνδέεται με μείωση του ρυθμού ανάπτυξης. Πηγές: κόκκινο κρέας, τυρί, ξηροί καρποί, πατάτα, γαλόπουλα, ταχίνι, μαύρη σοκολάτα.
• Οι πρωτεΐνες χρειάζονται για τη στήριξη και δόμηση του μυοσκελετικό συστήματος. Πηγές: κρέας, ψάρι , κοτόπουλο, αβγό, γάλα, γιαούρτι, όσπρια, ξηροί καρποί. 

 

Επαρκής ύπνος τη σωστή ώρα: Κατά τη διάρκεια του ύπνου εκκρίνεται η αυξητική ορμόνη η όποια είναι υπεύθυνη για την επιμήκυνση των οστών του σκελετού. Η έκκρισή της όμως γίνεται συγκεκριμένη ώρα στον οργανισμό, έτσι σημασία δεν έχει μόνο η διάρκεια του ύπνου αλλά και η ώρα. Συγκεκριμένα ο ύπνος πρέπει να έχει διάρκεια 10-12 ώρες και να ξεκινά κατά τις 8- 9 μμ.

Σωματική άσκηση: Η σωματική άσκηση ενδυναμώνει το μυοσκελετικό σύστημα και επιμηκύνει τα οστά. Τα αθλήματα όπως η κολύμβηση, το μπάσκετ, το τρέξιμο και οι γενικά διατακτικές ασκήσεις ενδυναμώνουν τους μυς που στηρίζουν το σκελετικό σύστημα και βοηθούν στην επιμήκυνση των οστών. Γενικά, η φυσική δραστηριότητα αυξάνει το μεταβολισμό, βελτιώνει την κορμοστασιά και δυναμώνει τον οργανισμό. Υπάρχουν όμως και ορισμένα αθλήματα όπως η ενόργανη γυμναστική, τα βάρη και το μπαλέτο, που μπορεί να καταστείλουν την ανάπτυξη, έτσι καλό είναι να αποφεύγονται τέτοιου είδους ασκήσεις έως την ενηλικίωση του παιδιού.

Προληπτικός ιατρικός έλεγχος: Υπάρχουν διάφορες παθήσεις όπως σύνδρομο Turner, παθήσεις ενδοκρινολογικού συστήματος (μειωμένη έκκριση αυξητικής ορμόνης), υποθυρεοειδισμός, γιγαντισμός, νανισμός κ.α. που μπορούν να καταστείλουν την ανάπτυξη. Έτσι είναι σημαντικό εάν παρατηρήσουμε αργή σωματική ανάπτυξη στο παιδί μας να απευθυνθούμε σε ειδικό και να κάνουμε τις απαραίτητες εξετάσεις ώστε το τυχόν πρόβλημα να μπορεί να αντιμετωπιστεί εγκαίρως και να επιτευχτεί το μέγιστο δυνατό ύψος.

Γράφει: Σαρικά Γ. Μαρία, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

Ανεργία και ψυχική υγεία: Πώς να χειριστείτε τη δύσκολη αυτή περίοδο της ζωή σας;

Τον τελευταίο καιρό ακούμε όλο και συχνότερα  για την ανεργία που αυξάνεται καθώς και για την κρίση που περνάει η αγορά. Πολλές εταιρείες καταφεύγουν σε απολύσεις ή μειώσεις μισθών για να χειριστούν το πρόβλημα ενώ γύρω μας το κόστος ζωής ανεβαίνει.

Εάν και εσείς ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που απολύθηκαν λόγω κρίσης ή που είναι μακροχρόνια άνεργοι, ίσως κάποιες στιγμές να βιώνετε απογοήτευση και αποθάρρυνση σκεπτόμενοι  το πόσο δύσκολο είναι να αλλάξουν τα πράγματα. Η ανεργία μπορεί να πλήττει την αυτοπεποίθηση σας ή την πίστη σας σε ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό είναι βέβαια απόλυτα φυσικό μιας και η αγορά εργασίας είναι σήμερα τόσο ανταγωνιστική που συχνά θα πρέπει κανείς να στείλει εκατοντάδες βιογραφικά και να περάσει από πολλές συνεντεύξεις πριν τελικά καταφέρει να εξασφαλίσει εργασία. Η ανεργία ίσως δοκιμάζει και τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σας: απο εκεί που θεωρούσατε τον εαυτό σας ικανό και δραστήριο επαγγελματία, ίσως τώρα αυτή η αυτοεικόνα να κλονίζεται και να αντικαθιστάται από αρνητικά συναισθήματα όπως αυτό του «ηττημένου». Οι μελέτες δείχνουν ότι όσο περισσότερο χρόνο παραμένει κανείς άνεργος τόσο περισσότερες πιθανότητες παρουσιάζονται για να παρουσιάσει κατάθλιψη. Συγκεκριμένα, ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης μετά από έξι συνεχόμενους μήνες ανεργίας.

Η ανεργία πολλές φορές προκαλεί συχνά συναισθήματα ντροπής στον άνεργο. Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν πρωτογνωρίζουμε κάποιον σε μια κοινωνική εκδήλωση ή σε κάποια παρέα , μια από τις πρώτες ερωτήσεις που μας θέτουν για να μας γνωρίσουν καλύτερα είναι η ερώτηση «Με τί ασχολείσαι;». Συνειδητοποιώντας ότι συχνά η κοινωνία χρησιμοποιεί το επάγγελμα σαν ένα είδος ταυτότητας του ατόμου, ο άνεργος μπορεί να αισθάνεται ανεπάρκεια ή ντροπή που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση.

Βέβαια η ανεργία προκαλεί οικονομικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν πρακτικές δυσκολίες στη ζωή του ατόμου. Συχνά, οι δυσκολίες αυτές είναι οικονομικές και η αδυναμία εύρεσης εργασίας/εξασφάλισης εισοδήματος μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις του ανέργου με την οικογένεια ή τον/την σύντροφο τους.


Πώς μπορείτε να χειριστείτε τη δύσκολη αυτή περίοδο;

• Δείξτε κατανόηση στον εαυτό σας. Η ανεργία μέσα σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης είναι μια περίοδος εξαιρετικά δύσκολη. Είναι λογικό να αισθάνεστε θυμό, θλίψη ή άγχος και να ανησυχείτε για το πώς θα ανταποκριθείτε στις υποχρεώσεις σας. Παράλληλα αναρωτηθείτε πόσον καιρό θέλετε να αφήσετε τον εαυτό σας μέσα σ’αυτόν τον φαύλο κύκλο. Όσο περισσότερο βυθίζεστε μέσα σε συναισθήματα απογοήτευσης και απελπισίας, τόσο λιγότερο κινητοποιημένοι θα αισθάνεστε για να κυνηγήσετε το στόχο σας και ο κύκλος ανεργία-απογοήτευση-ανεργία θα παρατείνεται.

• Το επάγγελμα προσδίδει σε όλους μας μια αίσθηση ταυτότητας αλλά δεν είστε μόνο το επάγγελμα σας. Είστε και τόσα άλλα πράγματα σε αυτό τον κόσμο: κόρη,γιός, καλός φίλος, σύντροφος κάποιου άλλου ανθρώπου, γονιός. Ίσως να έχετε ταλέντα που δεν έχετε καλλιεργήσει και χόμπι που είχατε αφήσει για χάρη της δουλειάς. Τώρα ίσως έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε πάλι αυτή την πλευρά του εαυτού σας.

• Καθορίστε ένα καθημερινό πρόγραμμα δράσης. Ποιές ώρες της ημέρας θα ψάχνετε για δουλειά και με ποιό τρόπο; Προσπαθείστε να κάνετε το πρόγραμμα σας όσο πιο συγκεκριμένο γίνεται. Για παράδειγμα, αν ξεκινάτε την αναζήτηση εργασίας στις 9 το πρωί, μπορείτε να αφιερώνετε δύο ώρες στην αναζήτηση εργασίας μέσω αγγελιών στον τύπο και στο ίντερνετ. Από τις 11 και για τις δυο επόμενες ώρες, μπορείτε να επικοινωνείτε τηλεφωνικά με υποψήφιους εργοδότες ή άτομα στον περίγυρο σας που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν να βρείτε υποψήφιους εργοδότες.  Μία ώρα της ημέρας μπορεί να είναι αφιερωμένη στην επαγγεματική κοινωνική δικτύωση που είναι εύκολα επιτεύξιμη στις μέρες μας μέσω του ίντερνετ ή με άλλους τρόπους που λειτουργούν καλά για εσάς.

• Αποφύγετε την απομόνωση. Όταν υπάρχουν συναισθήματα απογοήτευσης και χαμηλής διάθεσης είναι αρκετά εύκολο να απομονωθεί κανείς παρά να κοινωνικοποιηθεί. Η απομόνωση όμως πολύ πιθανόν να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνετε και να τα παρατείνει. Δείτε εάν μπορείτε να συμμετέχετε σε κάποια ομάδα, δημιουργική απασχόληση ακόμα και εθελοντική εργασία. Με αυτό τον τρόπο, όχι μόνο θα περάσετε το χρόνο σας πιο ευχάριστα αλλά θα δικτυωθείτε κοινωνικά: άνθρωποι που μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε εργασία μπορεί να βρίσκονται παντού, εξάλλου ένα μεγάλο ποσοστό εργοδοτών προσλαμβάνουν από συστάσεις κι όχι απαραίτητα από την παραδοσιακή μέθοδο του βιογραφικού-συνέντευξης.

• Σκεφτείτε θετικά. Η θετική σκέψη έχει μεγάλη δύναμη και δεν είναι απλά «μια θεωρία» όπως πιστέυουν κάποιοι. Αναρωτηθείτε: εάν φοβάστε οτι δεν θα βρείτε ποτέ δουλειά ή εάν συνεχώς ρωτάτε τον εαυτό σας γιατί να συνέβη αυτή η δυσκολία σε σας, με ποιό τρόπο αυτές οι σκέψεις  σας βοηθούν να πετύχετε το στόχο σας που είναι η εύρεση εργασίας; Οι αρνητικές σκέψεις δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την κινητοποίηση σας και την επιμονή σας στην αναζήτηση εργασίας. Αντίθετα επικεντρωθείτε σε αυτό που θέλετε, όχι σε αυτό που δε θέλετε. Οραματιστείτε τον εαυτό σας σα να έχει ήδη πετύχει το στόχο του και φέρτε την εικόνα αυτή στο μυαλό σας καθημερινά για να σας εμψυχώνει.

 

Η Σημασία της Διατροφής πριν ακόμα γεννηθούμε

ΒΑΡΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ...ΜΙΑ ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Αγόρι ή κορίτσι? Όποια και να είναι η απάντηση η ευχή παραμένει η ίδια: να είναι γερό και δυνατό! Μπορεί όμως κάποιος να προβλέψει την μελλοντική υγεία και ανάπτυξη του παιδιού από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του? Πολλοί ερευνητές εξετάζουν για το λόγο αυτό, το βάρος γέννησης του παιδιού. Ας δούμε λοιπόν τι συμπεράσματα προκύπτουν. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα βρέφη που έχουν χαμηλό βάρος γέννησης, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων, καρδιακής προσβολής, διαβήτη τύπου 2, εγκεφαλικής παράλυσης, υπέρτασης και οστεοπόρωσης. Οι συσχετίσεις αυτές είναι αποτέλεσμα κυρίως της αργής ανάπτυξης του εμβρύου στην μήτρα και της διάρκειας της κύησης, παρά της πρόωρης γέννησης. Η αργή εμβρυϊκή ανάπτυξη καθορίζεται πρώτιστα από τη φτωχή και ελλιπή διατροφή του εμβρύου από τη μητέρα, καθώς υπάρχουν και άλλες επιρροές όπως η υποξία και το στρες. Θα πρέπει να τονιστεί όμως, οτι η σχέση του βάρους γέννησης και της εμφάνισης χρόνιων παθήσεων ορίζεται συνήθως όταν το βάρος γέννησης βρίσκεται εκτός των ορίων της κανονικής διακύμανσης. Για παράδειγμα, ένα άτομο που γεννήθηκε 3 κιλά διατρέχει μικρότερο κίνδυνο από ένα άτομο που γεννήθηκε 2,5 κιλά. Αντίστοιχα, ένα άτομο που γεννήθηκε 4 κιλά διατρέχει μικρότερο κίνδυνο από ένα άτομο που γεννήθηκε 3,5 κιλά. Αυτό υποδηλώνει, ότι διακυμάνσεις στην διατροφή των εμβρύων, υγιών μητέρων, έχουν σίγουρα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην μελλοντική ανάπτυξη των παιδιών. Η παρατήρηση ότι βάρος γέννησης άνω των 4 kg σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση ορισμένων κακοήθων νοσημάτων της παιδικής ηλικίας χρονολογείται από μακρού. Σχετικά πρόσφατα δημοσιεύθηκε εργασία, στην οποία μελετήθηκαν αναδρομικά 3.711 παιδιά με κακοήθη νοσήματα, και παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική συσχέτιση μεταξύ του υψηλού βάρους γέννησης και του κινδύνου εμφάνισης κακοήθων νοσημάτων. Πως εξηγείται όμως η σχέση του βάρους γέννησης και της εμφάνισης χρόνιων παθήσεων? Η απάντηση βρίσκεται στην ‘ευπλαστότητα’ της ανάπτυξης. Γενικά, ισχύει ότι όλοι οι ζώντες οργανισμοί είναι ‘εύπλαστοι’ κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους. Ένας και μόνος γονότυπος μπορεί να δημιουργήσει διαφορετικές δομές και λειτουργίες σε απάντηση των περιβαλλοντικών συνθηκών κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους όχι μόνο μεταξύ των γονιδίων που αποκτούν κατά τη σύλληψη αλλά και μέσω των αλλαγών στην έκφραση των γονιδίων, η οποία προκαλείται πρωτίστως από τη διατροφή καθώς και από επιρροές κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης. Ο γενετικός πολυμορφισμός πιθανόν να έχει διαφορετικό αποτέλεσμα στους ανθρώπους που έχουν διαφορετικό βάρος γέννησης. Κλασσικό παράδειγμα, αποτελεί η επίδραση του pro12pro πολυμορφικού του γονιδίου PPA –γ, στην αντίσταση της ινσουλίνης. Τι συμβαίνει όμως με το βάρος που αποκτούν οι μητέρες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης? Η πλειονότητα των μελετών δείχνει ότι οι μητέρες που αποκτούν περισσότερο βάρος κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν μεγάλη πιθανότητα να γεννήσουν βαρύτερα παιδιά. Από την άλλη πλευρά, τα μικρά μωρά είναι ‘βιολογικά’ ανόμοια από τα μεγαλύτερα μωρά, καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Οι διαφορές εντοπίζονται κυρίως: (1) στην μειωμένη λειτουργική ικανότητα σε βασικά όργανα, π.χ λιγότερες δομικές λειτουργικές μονάδες στο νεφρό, (2) στη διαφορετική δομή, π.χ της καρδιάς και της αγγείωσής της, (3) στις διαφορετικές μεταβολικές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της αντίστασης στην ινσουλίνη. Επίσης, οι αλλαγές στην έκφραση γονιδίων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης μπορεί να τροποποιήσουν τις αντιδράσεις ενός ατόμου στο περιβάλλον, στην ενήλικη ζωή. Τελικά, τα άτομα που γεννήθηκαν με μικρό βάρος γέννησης είναι πιο ευάλωτα στις αρνητικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας, σε μια φτωχή και ελλιπή διατροφή και σε ένα ψυχοκοινωνικό στρες στην ενήλικη ζωή. Δεν θα πρέπει να παραληφθεί το γεγονός, ότι αν συμβεί θρεπτικός υποσιτισμός τα 2 πρώτα χρόνια ζωής ενός παιδιού και είναι σοβαρού βαθμού και διάρκειας, επηρεάζεται τόσο η σωματική ανάπτυξη όσο και η ανάπτυξη του εγκεφάλου με αποτέλεσμα μόνιμη σωματική και νοητική καθυστέρηση. Όπως είναι γνωστό, ο αριθμός των εγκεφαλικών κυττάρων συμπληρώνεται τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής. Επομένως παρατεταμένη σοβαρή υποθρεψία την περίοδο αυτή θα επιφέρει μόνιμη νοητική καθυστέρηση. Ο ερευνητής D. Barker, δημοσίευσε πρόσφατα τα αποτελέσματα μιας πολύχρονης μελέτης. Πιο συγκεκριμένα, παρατήρησε, ότι τα μωρά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του λιμού, λόγω πολέμου (β’ παγκόσμιος), στην Ολλανδία είχαν βάρος γέννησης περίπου 200γρ κάτω του μέσου όρου. Σήμερα, εξήντα έτη αργότερα, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν ινσουλινοαντοχή και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Επομένως, αν μια μητέρα δεν διατρέφεται σωστά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το έμβρυο δημιουργεί προσαρμοστικούς μηχανισμούς, όπως μείωση του μεγέθους σώματος και διαφοροποίηση του μεταβολισμού, οι οποίοι το βοηθούν να επιβιώσει. Από το 1933, ο ερευνητής Mellanby είχε παρατηρήσει ότι εξαιτίας της διαφορετικής ικανότητας (δυνατότητας) κάθε μητέρας να θρέψει το παιδί της,( η οποία εξαρτάται εν μερει από την δικής της ΄μητρική διατροφική εμπειρία΄, και την ανάπτυξή της), το έμβρυο αντιδρά όχι μόνο στις διάφορες καταστάσεις που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και σε καταστάσεις που συνέβηκαν ενδεχομένως μερικές δεκαετίες πριν. Μικρόσωμες μητέρες γεννούν μικρά μωρά, ακόμη και σε καταστάσεις ‘παρένθετης μητέρας’, όπου ανεξάρτητα από τις σωματικές διαστάσεις της δότριας μητέρας, το μωρό έχει τα σωματικά γνωρίσματα της γυναίκας που το έφερε στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της κύησης, η διατροφή του εμβρύου δεν εξαρτάται μόνο από την καθημερινή διατροφή της μητέρας, γεγονός εξαιρετικά επικίνδυνο. Δηλαδή, το έμβρυο αναπτύσσεται και από τα αποθηκευμένα θρεπτικά συστατικά και τον μεταβολικό κύκλο των πρωτεινών και του λίπους, στους ιστούς της μητέρας. Η ποσότητα της μυικής και της λιπώδης μάζα της μητέρας επηρεάζει το έμβρυο καθώς και την ευαισθησία τους στην ινσουλίνη. Μια διαδικασία μέσω της οποίας η διατροφή της μητέρας και η σύνθεση του σώματός της επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου, είναι μέσω της αλλαγής της περιφερειακής ροής αίματος, η οποία έχει επιλεκτικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη συγκεκριμένων οργάνων. Τα συμπεράσματα από τις νέες μεθόδους τεχνικής αναπαραγωγής στον άνθρωπο, και τα πειράματα στα ζώα, δείχνουν ότι η πορεία της εμβρυϊκής ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της κύησης ορίζεται σε συνάρτηση του διατροφικού προφίλ της μητέρας, τη χρονική περίοδο της σύλληψης. Τελειώνοντας, η ‘λίστα’ των χρόνιων παθήσεων των οποίων η προέλευση βρίσκεται στην πρόωρη ανάπτυξη επεκτείνεται μεταξύ των καρδιαγγειακών ασθενειών και τον τύπο 2 διαβήτη. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν σήμερα ισχυρά στοιχεία ότι η οστεοπόρωση είναι μια ακόμη ‘σωματική ανάμνηση’ του υποσιτισμού στο ευαίσθητο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης. Η πρόληψη όμως, των στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων και του διαβήτη τύπου 2 εξαρτάται: 1) από τις μητέρες που έχουν μια ποικίλη και ισορροπημένη διατροφή, πριν από τη σύλληψη, και αποφεύγουν τον υπο- ή υπερσιτισμό, (2) από την προστασία της ανάπτυξης των νηπίων και (3) από την αποφυγή της γρήγορης ανάκτησης βάρους των μικρών παιδιών. Συμπερασματικά, η απόδειξη ότι κανονικές παραλλαγές του εμβρυικού μεγέθους στη γέννηση έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής, έχει υποκινήσει μια επαναξιολόγηση της εμβρυικής ανάπτυξης. Υπάρχουν αυξανόμενα στοιχεία ότι η εμβρυική, η νηπιακή ανάπτυξη, η μητρική διατροφή και η σύσταση του σώματός της κατά την διάρκεια της σύλληψης αλλά και κατά τη εγκυμοσύνη, παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της μελλοντικής υγείας των παιδιών. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΒΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ MMedSc ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ -ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ