Πρόεδρος ΕΦΕΤ: “Αυτά είναι τα ύποπτα τρόφιμα για καρκινογενέσεις”

Σύμφωνα με μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Διεθνούς Ινστιτούτου Καρκίνου οι αιτίες που προκαλούν καρκίνο είναι περίπου γνωστές…
30% οφείλεται στο κάπνισμα, 33% στα τρόφιμα, 5% στην κληρονομικότητα και το υπόλοιπο 32% στις ακτινοβολίες, τους ιούς και τις ορμόνες. Στα τρόφιμα οφείλεται το 1/3 των καρκίνων του πεπτικού συστήματος. Μερικές απο τις ουσίες που προστίθενται στα τρόφιμα είτε από το περιβάλλον , είτε κατά την παρασκευή τους και θεωρούνται καρκινογόνες ή μεταλλαξιογόνες περιγράφονται παρακάτω:

Σολωμός, ξιφίας, γαλέος, τόνος: τα ψάρια αυτά περιέχουν υδράργυρο σε πολλές περιπτώσεις πάνω από τα επιτρεπτά όρια .Στην διάρκεια της θητείας μου στον ΕΦΕΤ τέσσερις φορές αποσύραμε από την αγορά ψάρια της κατηγορίας αυτής λόγω αυξημένης ποσότητας υδραργύρου .Ο υδράργυρος προέρχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό κυρίως που είναι μολυσμένος με υδράργυρο. Ο υδράργυρος συσσωρεύεται στον οργανισμό και προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο ,το κεντρικό νευρικό σύστημα και είναι ύποπτος για καρκινογένεση. Μάλιστα ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων συνιστά στις έγκυες γυναίκες να μην καταναλώνουν αυτήν την κατηγορία ψαριών κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και για τον υπόλοιπο πληθυσμό μια φορά τον μήνα .Παρόμοιες συστάσεις έχουν γίνει και από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων και από τους αντίστοιχους οργανισμούς Αυστραλίας και Καναδά. Επισημαίνεται σε κάθε περίπτωση ότι τα αναφερόμενα αφορούν μόνο αυτήν την κατηγορία ψαριών και όχι τα άλλα είδη τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για μια υγιεινή διατροφή και ιδιαίτερα τα ψάρια του Αιγαίου.
Επιπλέον ο σολομός ιχθυοτροφείων αλλά και ξιφίας, γαλέος και τόνος περιέχουν πολυχλωριομένα διφαινύλια (κλοφέν,.PCBs) τα οποία συσσωρεύονται στον οργανισμό, δρουν αθροιστικά και προκαλούν βλάβες στο ορμονικό σύστημα του οργανισμού και είναι ύποπτα για καρκινογενέσεις. Τα πολυχλωριομένα διφαινύλια προέρχονται από τους μολυσμένους ωκεανούς. Επισημαίνεται ότι τα ψάρια του Αιγαίου είναι απολύτως ασφαλή απο μετρήσεις που έχουν γίνει και είναι απαραίτητα για την υγιεινή διατροφή. Περαιτέρω η Πολιτεία πρέπει να κάνει περισσότερους και συστηματικότερους ελέγχους για τα εισαγόμενα ψάρια αυτής της κατηγορίας, που δυστυχώς δεν γίνονται.

Χρωστικές: Πριν λίγο καιρό αποσύρθηκε η ερυθρά χρωστική Ε120 ή καρμίνες ή οποία ήταν ύποπτη για καρκινογενέσεις και προστίθεται σε τρόφιμα και αναψυκτικά για να τους δώσει εντονότερο κόκκινο χρώμα. Η χρωστική Ε120 ή Red 2G παράγεται απο ψήσιμο είδους σκαθαριών σε 400 βαθμούς Κελσίου και απομόνωσης απο την σκόνη της χρωστικής. Στην διάρκεια της θητείας στον ΕΦΕΤ αποσύρθηκε η χρωστική Ε129 ως ύποπτη για καρκινογενέσεις που έμπαινε σε λουκάνικα, έτοιμα μπιφτέκια για να γίνονται πιο κόκκινα, σε πτηνοτροφές για να γίνεται ο κρόκος του αυγού πιο κίτρινος όπως και το χρώμα του κρέατος …πιο αλανιάρικο, επίσης στις ιχθυοτροφές σολομού για να γίνεται το κρέας του σολομού πιο κόκκινο και σε μαρμελάδες για πιο έντονο κόκκινο χρώμα.. Παρατηρούμαι τις ετικέτες των τροφίμων και ιδιαίτερα των αναψυκτικών και δεν καταναλώνουμε εκείνες που περιέχουν πολλά Ε. Προτιμούμε φρέσκους χυμούς και φρέσκα φρούτα και λαχανικά εποχής.

Νιτρώδη, Νιτρικά: Τα νιτρώδη και νιτρικά άλατα που προστίθενται για συντήρηση σε καπνιστά ψάρια, κρέατα, αλλαντικά κλπ. μπορεί να αντιδράσουν με αζωτούχες ενώσεις των τροφών αυτών και να σχηματίσουν νιτροζαμίνες που είναι καρκινογόνες Οι νιτροζαμίνες προκαλούν καρκίνο του οισοφάγου και του ήπατος. Επίσης σε καπνιστά και ψεροξημένα τρόφιμα είναι πιθανόν να υπάρχουν κυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες όπως το βενζοπυρένιο, που είναι καρκινογόνοι. Περιορίζουμε την κατανάλωση αυτών των τροφών επίσης λόγω του οτι περιέχουν αυξημένες ποσότητες αλατιού και μπαχαρικών. Κηπευτικά προϊόντα που αρδεύονται απο περιοχές που η γεώτρηση περιέχει νιτρικά ή είναι προϊόντα θερμοκηπίου που έχουν χρησιμοποιηθεί νιτρικά λιπάσματα, τότε είναι πιθανόν να περιέχουν νιτρικά που είναι ύποπτα για καρκίνους στο πεπτικό σύστημα .Επίσης το νερό γεωτρήσεων που περιέχει πάνω από 50mg/lt σε νιτρικά δεν πρέπει να καταναλώνεται ως πόσιμο.

Κονσέρβες: Στίς κονσέρβες υπάρχει ένα εσωτερικό επίχρισμα (επάλειψη) γι α να μην έρχεται σε επαφή το μέταλλο με το τρόφιμο.Το επίχρισμα αυτό είναι μία πλαστική ουσία που ονομάζεται ΔιςΦαινόλη Α( ΒΡΑ) που σταδιακά μεταφέρεται στο τρόφιμο Η ΒΡΑ είναι ύποπτη για βλάβες στο συκώτι, στα νεφρά, το αμυντικό σύστημα του οργανισμού,διαβήτη τύπου ΙΙ και καρκινογενέσεις. Έχουν αποσυρθεί απο την ΕΕ, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και Αυστραλία τα πλαστικά μπιμπερό από ΒΡΑ .

Κρεατικά στα κάρβουνα : Κρέατα και προϊόντα κρέατος που υπερψήνωνται στα κάρβουνα το λίπος στην υψηλή θερμοκρασία της φλόγας λιώνει αντιδρά με ανθρακούχες ενώσεις και σχηματίζει καρκινογόνες ουσίες που απορροφώνται από το κρέας. Το ίδιο συμβαίνει και για το καρβουνιασμένο κρεας. Τα τμήματα του καρβουνιασμένου κρέατος πρέπει να αφαιρούνται και το κρέας πρέπει να ψήνεται σε απόσταση απο την φλόγα ή χρήση ηλεκτρικής συσκευής.

Αφλατοξίνες: Γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα, τυρί κλπ, σπόροι, ξηροί καρποί εάν δεν παστεριοποιηθούν κατάλληλα ή οι ξηροί καρποί και σπόροι αποθηκευτούν σε χώρους υγρούς και θερμούς αναπτύσσονται μύκητες που παράγουν μυκοτοξίνες τις αφλατοξίνες που ενοχοποιούνται για καρκίνο του ήπατος. Δυστυχώς εδώ ο καταναλωτής είναι εντελώς απροστάτευτος και επιτείνεται με την απουσία συστηματικών ελέγχων.

Υπολείμματα φυτοφαρμάκων: Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων αποτελούν πρόβλημα λόγω της μη συμμόρφωσης των αγροτών και της απουσίας ελέγχων από την πολιτεία. Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων είναι ύποπτα για βλάβες στο ορμονικό σύστημα του οργανισμού ,το κεντρικό νευρικό σύστημα και για καρκινογενέσεις. Τα αυξημένα ποσοστά καρκινογένεσης τα τελευταία χρόνια μεταξύ των αγροτών οφείλεται στην χρήση φυτοφαρμάκων χωρίς προφυλάξεις (γάντια, στολές, μάσκες κλπ). Η απουσία ελέγχων από την πολιτεία καθιστά τους καταναλωτές απροστάτευτους απο τους κινδύνους που εγκυμονούν τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων των οποίων οι επιπτώσεις εμφανίζονται αργότερα.Μια συμβουλή προς καταναλωτές είναι να πλένουν καλά τα τρόφιμα αυτά, να ξεφλουδίζουν όσα ξεφλουδίζονται, να καταναλώνουν προϊόντα εποχής οχι θερμοκηπίου και σε περιπτώσεις βιολογικά προϊόντα.

Ακρυλαμίδη: Περισσότερο από δέκα χρόνια πριν στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας ανακοίνωσαν Σουηδοί επιστήμονες οτι αμυλούχα τρόφιμα που θερμαίνονταν σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 150 βαθμών Κελσίου σχηματίζονταν μια ουσία την ακρυλαμίδη και μάλιστα όσο υψηλότερη ήταν η θερμοκρασία τόσο μεγαλύτερη η ποσότητα της παραγόμενης ακρυλαμίδης. Έτσι παξιμάδια, δημητριακά πρωινού, κουραμπιέδες, τηγανητές πατάτες, φρυγανιές, τσίπς κάθε κατηγορίας, ποπ κόρν, κλπ κατά το ψήσιμο σχηματίζεται ακρυλαμίδη, η οποία θεωρείται ύποπτη καρκινογενέσεων. Η ακρυλαμίδη δεν υπάρχει στα τρόφιμα που αναφέρθηκαν, αλλά σχηματίζεται κατά το ψήσιμο από αντίδραση αμυλούχων συστατικών με το αμινοξύ ασπαραγίνη. Οι βιομηχανίες τροφίμων προσπαθούν να περιορίσουν το ποσοστό ακρυλαμίδης στα τρόφιμα είτε μειώνοντας την θερμοκρασία είτε με διάφορες άλλες μεθόδους.
Το φαινόμενο παρακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων.
Οι επιπτώσεις στον οργανισμό από τα τρόφιμα αυτά, δεν εμφανίζονται άμεσα αλλά χρόνια αργότερα, καλό θα είναι όμως να περιορίζουμε την κατανάλωση των προϊόντων αυτών ,να καταναλώνουμε τρόφιμα με αντικαρκινική δράση ,και να καταναλώνουμε τρόφιμα με πολλές φυτικές ίνες διότι διευκολύνουν τις εκκενώσεις και έτσι αποβάλλονται οι καρκινογόνες ουσίες πριν απορροφηθούν από το παχύ έντερο. Η αντικαρκινική δράση κατηγοριών τροφίμων θα δημοσιευθεί σε επόμενο κείμενο.

Νίκος Κατσαρός
Π. Πρόεδρος ΕΦΕΤ
Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

πηγή

Συντηρητικά από αποσμητικά σώματος συσσωρεύονται στο σώμα

Λονδίνο

Ουσίες που χρησιμοποιούνται σε αποσμητικά σώματος ως συντηρητικά απορροφώνται από το δέρμα και συσσωρεύονται στους ιστούς, διαπίστωσαν Βρετανοί ογκολόγοι. Αν και η χρήση τους είναι εγκεκριμένη και δεν υπάρχουν ενδείξεις τοξικότητας, η έρευνα προκαλεί ανησυχία, καθώς οι ουσίες ανιχνεύθηκαν σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Οι ερευνητές διευκρινίζουν ότι τα parabens, όπως ονομάζονται τα συντηρητικά, έχουν καλό ιστορικό όσον αφορά την ασφάλεια χρήσης και μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι καρκινογόνα. Ωστόσο και οι ίδιοι αλλά και η βρετανική κυβέρνηση ζητούν να διερευνηθεί περαιτέρω δράση τους. «Αυτή είναι η πρώτη έρευνα που δείχνει τη συσσώρευσή τους στους ανθρώπινους ιστούς» σχολιάζει στο BBC η Δρ Φιλίπα Ντάρμπρε, επικεφαλής των ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ. Η Ντάρμπρε και οι συνεργάτες της πραγματοποίησαν αναλύσεις σε δείγματα ιστού που είχαν ληφθεί από 20 γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Τα parabens βρέθηκαν σε όλα. «Η ανίχνευσή τους σε ανθρώπινους όγκους του μαστού είναι ανησυχητική, καθώς έχει βρεθεί ότι τα parabens μπορούν να μιμούνται τη δράση των γυναικείων ορμονών οιστρογόνων» εξηγεί η ερευνήτρια. «Τα οιστρογόνα μπορούν να πυροδοτήσουν την ανάπτυξη ανθρώπινων όγκων μαστού. Θα φαινόταν επομένως συνετό να εξετάσουμε κατά πόσο τα parabens θα πρέπει να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται σε τόσο μεγάλο εύρος καλλυντικών που εφαρμόζονται στην περιοχή του στήθους» συνεχίζει. Εκπρόσωπος της βρετανικής βιομηχανίας κοσμητικών προϊόντων δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της έρευνας χρήζουν μελέτης, αν και παλαιότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι ουσίες αυτές είναι ασφαλή. Όπως ανέφερε εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας, τα συμπεράσματα της Δρ Ντάρμπε θα επανεξεταστούν τώρα και από άλλες ομάδες ειδικών. Η έρευνα δημοσιεύεται στο Journal of Applied Toxicology.

Newsroom ΔΟΛ

Κατανοώντας τα συστατικά των τροφίμων

Οι καταναλωτές πρέπει να γνωρίζουν τα συστατικά που περιέχονται στα τρόφιμα τους. Στην Ευρώπη, σχεδόν όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα πρέπει να φέρουν ετικέτα σύμφωνα με νόμο της ΕΕ.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (Directive 2003/89/EC of the European Parliament and of the Council of 10 November 2003 on ingredients present in foodstuffs), είναι υποχρεωτικό να απαριθμούνται, κατά φθίνουσα σειρά βάρους, όλα τα συστατικά που περιλαμβάνονται σε ένα τρόφιμο, συμπεριλαμβανομένων του νερού και των πρόσθετων.

Καθετί που περιέχεται σε «σύνθετο συστατικό» πρέπει επίσης να αναγράφεται, εκτός αν αυτή η ουσία έχει καταγραφεί ήδη ως αυτούσιο συστατικό ή υπάρχει σε ποσότητα μικρότερη ενός ορίου, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι πιθανό αλλεργιογόνο.

Δώδεκα (12) αλλεργιογόνα συστατικά τροφίμων έχουν καθιερωθεί, τα οποία πρέπει πάντα να ονομάζονται με ακρίβεια.

Κατάλογος της ΕΕ πιθανών αλλεργιογόνων που πρέπει να αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων:

• Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (δηλ. οι σπόροι του σιταριού, της σίκαλης, του κριθαριού, της βρώμης, του kamut ή των υβριδίων τους) και τα παράγωγά τους

• Οστρακοειδή και τα παράγωγά τους

• Αβγά και τα παράγωγά τους

• Ψάρια και τα παράγωγά τους

• Φιστίκια και τα παράγωγά τους

• Σόγια και τα παράγωγά της

• Γάλα και τα παράγωγά του (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης)

• Ξηροί καρποί, π.χ. αμύγδαλα (Amygdalus communis L..), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (Jaglans regia), κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδι πεκάν (Carya illinoiesis (Wangenh.) Κ. Koch), φιστίκι Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), φιστίκια Αιγίνης (Pistacia vera), macadamia και καρύδι του Queensland (Macadamia ternifolia) και τα παράγωγά τους

• Σέλινο και τα παράγωγά του

• Μουστάρδα και τα παράγωγά της

• Σπόροι σουσαμιού και τα παράγωγά του

• Διοξείδιο του θείου και θειώδη άλατα σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 10 mg/kg ή 10 mg/l εκφρασμένα ως SO2.

Ακόμη, υπάρχουν οδηγίες για την παρουσίαση των πρόσθετων, των γλυκαντικών υλών, των αρωματικών ουσιών και των συστατικών τροφίμων που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Επιπροσθέτως, τα συστατικά που έχουν ακτινοβοληθεί πρέπει να σημαίνονται καταλλήλως.

Η ποσότητα των κύριων ή χαρακτηριστικών συστατικών ενός προϊόντος πρέπει να δηλώνεται, συνήθως ως ποσοστό στις εξής περιπτώσεις: όταν το συστατικό (ή η κατηγορία συστατικού) εμφανίζεται στην ονομασία του τροφίμου, συνδέεται φυσιολογικά με αυτό το τρόφιμο, ή του δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ετικέτα.


Επεξήγηση των συστατικών
Παρακάτω δίνεται μια επεξήγηση ορισμένων συστατικών: 

• Το χαρούπι (carob) φτιάχνεται από τους εδώδιμους λοβούς του σπόρου της χαρουπιάς. Η γλυκιά σάρκα του χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός υποκατάστατου της σοκολάτας ενώ οι σπόροι του χρησιμοποιούνται για να εξαχθεί το «κόμμι του χαρουπιού», που χρησιμοποιείται ως γαλακτωματοποιητής, σταθεροποιητής, και ως πηκτική ουσία τροφίμων (E410) στη βιομηχανία ζαχαρωδών προϊόντων, ποτών και ψημένων προϊόντων.

• Η καραγεννίνη (carrageenan) είναι ένας φυσικός υδατάνθρακας που εξάγεται από το κόκκινο φύκι. Χρησιμοποιείται ως πρόσθετη ουσία πήξης, πύκνωσης ή σταθεροποίησης (E407) και μπορεί να βρεθεί σε επιδόρπια, σάλτσες και στο επεξεργασμένο κρέας.

• Το κόμμι guar (guar gum) είναι ένας πολυσακχαρίτης που εξάγεται από το φασόλι guar. Το ιδιαίτερα κατεργασμένο κόμμι guar χρησιμοποιείται στα τρόφιμα ως πυκνωτική και σταθεροποιητική πρόσθετη ουσία (E412), ιδιαίτερα στα «ζελέ», το παγωτό και τις σάλτσες σαλάτας.

• Υδρογονωμένο φυτικό έλαιο (hydrogenated vegetable oil) είναι ένα γενικό όνομα κατηγοριοποίησης που αναφέρεται στο φυτικό έλαιο, το οποίο έχει μετατραπεί σε στερεό ή ημιστερεό, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται υδρογόνωση. Όλα τα υδρογονωμένα φυτικά έλαια (π.χ. ηλιέλαιο, σόγια, granola) καλύπτονται από αυτόν τον όρο.

Η υδρογόνωση παράγει μια πιο επιθυμητή δομή (π.χ. στα ψημένα προϊόντα), αλλά μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό trans λιπαρών οξέων, τα οποία εμπλέκονται ως παράγοντας κινδύνου στα καρδιακά προβλήματα. Οι καταναλωτές ενθαρρύνονται χαρακτηριστικά να αναζητούν τις λέξεις «υδρογονωμένο» και «μερικώς υδρογονωμένο» στον κατάλογο συστατικών για να συμπεράνουν αν ένα προϊόν περιέχει trans λίπος.

Οι εναλλακτικές μέθοδοι (π.χ. εστεροποίηση, κλασμάτωση) χρησιμοποιούνται τώρα ευρύτερα για να παράγουν στέρεες μαργαρίνες, καθώς και άλλα λίπη και έλαια με σκληρή δομή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σχετική νομοθεσία (Directive 2000/13/EC of the European Parliament and of the Council of 20 March 2000 relating to the labelling, presentation and advertising of foodstuffs) για τις επιγραφές των τροφίμων καθοδηγεί τον καταναλωτή ότι ένα τρόφιμο θεωρείται χωρίς κορεσμένα λιπαρά  αν περιέχει λιγότερο από 0.1 γραμμάρια κορεσμένα και τρανς λιπαρά ανά 100 γραμμάρια ή 100ml.


• Η υδρολυμένη φυτική πρωτεΐνη (hydrolysed vegetable protein) είναι μια πρωτεΐνη που προέρχεται από φυτική πηγή, όπως το καλαμπόκι, τη σόγια ή το σιτάρι, και η οποία έχει διασπαστεί  σε αμινοξέα, μέσω μιας διαδικασίας όξινης ή ενζυματικής υδρόλυσης. Έχει γεύση κρέατος και χρησιμοποιείται ευρέως ως μυρωδικό στα προϊόντα με καρυκεύματα.

• Η λεκιθίνη (lecithin) είναι μια λιπαρή ουσία που βρίσκεται στα φασόλια σόγιας, στους κρόκους αβγών και στο ηλιέλαιο. Χρησιμοποιείται κυρίως ως γαλακτωματοποιητής (E322) και μπορεί να βρεθεί στη σοκολάτα, τις σάλτσες σαλάτας και τα παγωμένα επιδόρπια. Η λεκιθίνη είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για να έχουμε καλή υγεία, ζωντάνια και είναι απαραίτητη για την αναζωογόνηση.

Η λεκιθίνη είναι ένα από τα κύρια θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα των εγκεφαλικών νεύρων και στο σπέρμα και είναι απαραίτητη για τη δομή των κυτταρικών μεμβρανών. Είναι φυσικός γαλακτωματοποιητής του λίπους και ως εκ τούτου προλαμβάνει τη συσσώρευση χοληστερίνης και επιβραδύνει την αρτηριοσκλήρυνση.

Είναι επίσης και καλή πηγή της αναζωογονητικής βιταμίνης Ε και δύο βιταμινών Β (χολίνη και ινοσιτόλη), οι οποίες επιβραδύνουν τη διαδικασία της γήρανσης.

Η λεκιθίνη παράγεται στον οργανισμό από τη χολίνη, το φωσφορικό οξύ και τα λιπαρά οξέα και βρίσκεται σε διάφορες τροφές (π.χ φασόλια, αυγά, φύτρο σιταριού).

Μεγάλες ποσότητες λεκιθίνης μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα ακετυλοχολίνης, ουσία που επηρεάζει άτομα με ψυχικές ασθένειες.

Δεν έχουν αναφερθεί αντενδείξεις ή προφυλάξεις στην λήψη της λεκιθίνης.

• Το άμυλο (starch)  είναι ένας υδατάνθρακας που συναντάται στη φύση και που προέρχεται από φυτικές πηγές (σπόρους, ρίζες, όσπρια).

Προϊόντα που παράγονται από τα φυσικά άμυλα είναι:

• Η δεξτρίνη (dextrin) είναι ελαφρύς υδατάνθρακας και η μαλτοδεξτρίνη (maltodextrin) πολυσακχαρίτης που παράγονται από την κατατομή του αμύλου κατά τη διαδικασία της υδρόλυσης. Οι δεξτρίνες παράγονται γενικά από το άμυλο (από καλαμπόκι, σιτάρι ή πατάτα) και χρησιμοποιούνται ως υλικά πληρώσεως και πύκνωσης σε γλυκά, στα εύκολα τρόφιμα (π.χ. στιγμιαίες σούπες) για διαιτητική χρήση, καθώς και ως μεταφορείς γεύσης. H δεξτρίνη ανήκει στην κατηγορία των επιπρόσθετων χημικών (Additional chemicals) των πρόσθετων τροφίμων με Ε 1400.

• Τα σιρόπια γλυκόζης (glucose syrups)  είναι γλυκά υδατικά διαλύματα σακχαριτών, που γίνονται από τη μερική υδρόλυση του αμύλου από τα οξέα ή/ και τα ένζυμα των τροφίμων. Ανάλογα με το βαθμό υδρόλυσης, περιέχουν διάφορα ποσά γλυκόζης. Το σιρόπι γλυκόζης χρησιμοποιείται ιδιαίτερα ως γλυκαντική ουσία για τα προϊόντα ζαχαροπλαστικής και τα μη αλκοολούχα ποτά και είναι επίσης ένα φυσικό υπόστρωμα για την παραγωγή οινοπνεύματος.

• Τα τροποποιημένα άμυλα τροφίμων είναι προϊόντα που παράγονται από άμυλα (π.χ. από τον αραβόσιτο, το σίτο και την πατάτα), τα οποία έχουν υποστεί κατεργασία με χημικά, φυσικά ή βιολογικά μέσα (π.χ. με προμαγείρεμα), για να παραχθούν οι επιθυμητές ιδιότητες. Χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων ως πυκνωτικές, σταθεροποιητικές, πηκτικές ουσίες, ως σύνδεσμοι ή γαλακτωματοποιητές, π.χ. στις σάλτσες, τον ζωμό, τις σούπες, τα κατεψυγμένα πιάτα και τα ζαχαρώδη προϊόντα. Μια άλλη μορφή τροποποίησης είναι η «προζελατινοποίηση» του αμύλου, που του επιτρέπει να διαμορφώσει ένα πήκτωμα σε κρύο νερό, όπως συμβαίνει σε πολλά στιγμιαία επιδόρπια.

• Οι πολυόλες (polyols) είναι σακχαρο-αλκοόλες ή υδρογονωμένοι υδατάνθρακες. Είναι επίσης γνωστές ως υποκαταστάτες της ζάχαρης, διογκωτικές γλυκαντικές ουσίες ή γλυκαντικές ουσίες χωρίς ζάχαρη. Μερικές πολυόλες βρίσκονται φυσικά σε διάφορα φρούτα και λαχανικά, π.χ. η σορβιτόλη βρίσκεται στο μήλο και το αχλάδι.

Ο συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες πολυόλες είναι η  σορβιτόλη, η μαννιτόλη, η μαλτιτόλη, η ισομαλτίνη, η λακτιτόλη, η ξυλιτόλη και η ερυθριτόλη. Στα τρόφιμα, οι πολυόλες χρησιμοποιούνται κυρίως ως γλυκαντική ουσία που υποκαθιστά τη ζάχαρη∙ εκπληρώνουν και άλλες τεχνολογικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων των δράσεών τους ως διογκωτικοί, γαλακτωματοποιητικοί, πηκτικοί, γυαλιστικοί και αντισυγκολλητικοί παράγοντες.

Αντίθετα από άλλους υδατάνθρακες, δεν προωθούν την τερηδόνα στα δόντια και δεν προκαλούν αιφνίδιες αυξήσεις στα επίπεδα γλυκόζης αίματος∙ παρέχουν λιγότερες θερμίδες έναντι άλλων υδατανθράκων. Οι πολυόλες βρίσκονται στα προϊόντα χωρίς ζάχαρη, στα light προϊόντα χωρίς προστιθέμενα ή με μειωμένα σάκχαρα, τα γλυκά χωρίς ζάχαρη και τις τσίχλες.


Οι κατηγορίες των προσθέτων των τροφίμων
Παρουσιάζονται οι κωδικοί αριθμοί Ε για κάθε κατηγορία προσθετικών/συντηρητικών ουσιών

Χρωστικές ουσίες: Ε100-180
Συντηρητικές ουσίες: Ε200-297
Αντιοξειδωτικές ουσίες: Ε300-321
Ομοιογενοποιητές, σταθεροποιητές, πηκτικές ουσίες: Ε322-495
Βοηθητικές ουσίες επεξεργασίας: Ε500-585
Ουσίες ενισχυτικές της γεύσης: Ε620-640
Παράγοντες που βελτιώνουν την εξωτερική όψη (glazing agents): Ε900-948
Αέρια συσκευασίας: Ε941-948
Γλυκαντικές ουσίες: Ε950-967
Διάφορες άλλες προσθετικές ουσίες: Ε999-1518

Πηγή: Απόδοση από EUFIC
Γράφει η: Ελένη Π. Ανδρέου, RD, LD, DProf Cand., Κλινική Διαιτολόγος

Πόσο επικίνδυνα είναι τα πρόσθετα τροφίμων;

Ο όρος 'πρόσθετα' οδηγεί τους περισσότερους στη σκέψη ότι πρόκειται για ουσίες 'ξένες' προς το τρόφιμο και συνεπώς επιβλαβείς. Αυτό που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε είναι ότι εδώ και αιώνες οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτά που σήμερα ονομάζουμε πρόσθετα τροφίμων, για να αυξήσουν τη διάρκεια συντήρησης των τροφίμων και να βελτιώσουν τις οργανοληπτικές τους ιδιότητες. Είναι γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό έχουν δει το φως της δημοσιότητας πολλά ανησυχητικά σχόλια που αφορούν στα πρόσθετα. Η αλήθεια είναι ότι ως καταναλωτές σαφώς και πρέπει να γνωρίζουμε τι περιέχεται στο εκάστοτε προϊόν που επιλέγουμε να αγοράσουμε, χωρίς όμως να οδηγούμαστε σε υπερβολές. Παρακάτω αναφέρονται όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζετε για τα πρόσθετα τροφίμων.

Ως πρόσθετο τροφίμων χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε ουσία χρησιμοποιείται και ενσωματώνεται σε ένα τρόφιμο, είτε απευθείας είτε έμμεσα κατά τη διάρκεια κάποιας φάσης επεξεργασίας, αποθήκευσης ή συσκευασίας του προϊόντος. Τα πρόσθετα τροφίμων προέρχονται είτε από φυσικές, είτε από συνθετικές ουσίες. Τα άμεσα χρησιμοποιούμενα πρόσθετα προστίθενται σε ένα τρόφιμο, με σκοπό να προσδώσουν μια χαρακτηριστική ιδιότητα σ’ αυτό. Τα εμμέσως χρησιμοποιούμενα πρόσθετα αποτελούν τμήμα ενός τροφίμου σε πολύ μικρές ποσότητες, ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας ή της συσκευασίας αυτού.

Τα πρόσθετα τροφίμων δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ανεξέλεγκτα. Θα πρέπει να εξυπηρετούν μία χρήσιμη λειτουργία, απαραίτητη για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, την ασφάλεια ή τη συντήρηση του τροφίμου. Οι βιομηχανίες παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων δεν μπορούν να κάνουν χρήση των πρόσθετων για να εξαπατήσουν το καταναλωτικό κοινό χρησιμοποιώντας τα ως 'μάσκες' είτε για να καλύψουν κάποιο σφάλμα στην επεξεργασία είτε για να αποκρύψουν οποιαδήποτε αλλοίωση μπορεί να υφίσταται το τρόφιμο. Επίσης, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αν μειώνουν σημαντικά τη διατροφική αξία των τροφίμων. Η χρήση τους δεν επιτρέπεται επίσης όταν η ίδια χαρακτηριστική ιδιότητα μπορεί να αποδοθεί στο τρόφιμο χρησιμοποιώντας άλλες πρακτικές χωρίς τη χρήση προσθέτων.

Στα δημοσιεύματα που έχουν κυκλοφορήσει τον τελευταίο καιρό έχει γίνει πολύς λόγος για τα 'Ε'. Υπάρχει μία γενική αντίληψη ότι ο αριθμός Ε που χαρακτηρίζει τα πρόσθετα τροφίμων είναι κάτι επιβλαβές. Η αλήθεια είναι ότι ο αριθμός Ε είναι απλώς ένας διεθνής κώδικας που υποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο πρόσθετο έχει περάσει μία πολύ αυστηρή διαδικασία εκτίμησης ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα (SCF). Κάθε εγκεκριμένο πρόσθετο τροφίμων ταξινομείται στη λίστα των προσθέτων κάτω από την κατηγορία στην οποία αντιστοιχεί με ένα κωδικό αριθμό 'Ε'.

Τα πρόσθετα τροφίμων ελέγχονται πολύ προσεκτικά και τα γενικά κριτήρια για τη χρήση τους περιλαμβάνουν την εξέταση της ασφάλειας και της χρησιμότητάς τους. Η αξιολόγηση της ασφάλειας στην Ευρώπη διενεργείται από τον Ευρωπαϊκό Φορέα Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority- EFSA) και την Επιτροπή για τα Πρόσθετα, τα Αρωματικά και τα Υλικά και Βοηθήματα της Επεξεργασίας των Τροφίμων. Σε διεθνές επίπεδο, την σχετική ευθύνη έχει η Μεικτή Επιτροπή Ειδικών από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του Ο.Η.Ε. και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Τα πρόσθετα τροφίμων προσφέρουν διάφορες σημαντικές ιδιότητες στα τρόφιμα. Γενικά, μπορούν να ταξινομηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

• Συντηρητικά: συμβάλλουν στη διατήρηση της φρεσκάδας των τροφίμων και αναστέλλουν τη δράση διαφόρων βακτηρίων, μυκήτων ή μούχλας. Επιβραδύνουν ή αποτρέπουν αλλοιώσεις στο χρώμα, την οσμή ή την υφή των τροφίμων. Χρησιμοποιούνται σε αρτοσκευάσματα, στο κρασί, στα δημητριακά και σε ποτά. Παραδείγματα συντηρητικών είναι το βενζοϊκό νάτριο (Ε 211) και το προπιονικό οξύ (Ε 280).
• Χρωστικές ουσίες: προσδίδουν στα τρόφιμα το επιθυμητό ή χαρακτηριστικό τους χρώμα. Χρησιμοποιούνται σε διάφορα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως μαργαρίνες, μαρμελάδες, ζελέ, καραμέλες και αναψυκτικά. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες χρωστικές είναι το καραμελόχρωμα (E 150), η ταρτραζίνη (Ε 102) και το β-καροτένιο (E 160a).
• Ομογενοποιητές: προστίθενται σε τρόφιμα όπου υπάρχει ανάγκη βελτίωσης και διατήρησης της υφής τους ή αύξησης του ιξώδους. Επίσης, παρεμποδίζουν την κρυσταλλοποίηση των τροφίμων. Χρησιμοποιούνται κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα, σε παγωμένα επιδόρπια και μαργαρίνες. Παραδείγματα ομογενοποιητών είναι οι λεκιθίνες (Ε 322) και το αλγινικό οξύ (Ε 400).
• Αντιοξειδωτικές ουσίες: παρεμποδίζουν την οξείδωση των τροφίμων, η οποία οδηγεί σε δυσοσμία ή αποχρωματισμό. Χρησιμοποιούνται σε αρτοσκευάσματα, δημητριακά και διάφορα έλαια. Το ασκορβικό οξύ ή βιταμίνη C (Ε 300) είναι η πιο γνωστή αντιοξειδωτική ουσία που χρησιμοποιείται.
• Σταθεροποιητές: προσδίδουν μία ομοιόμορφη δομή στα τρόφιμα. Χρησιμοποιούνται σε γαλακτοκομικά προϊόντα, σε παγωμένα επιδόρπια, σε μαρμελάδες, σε ζελέ και σε σάλτσες. Παραδείγματα σταθεροποιητών είναι το αραβικό κόμμι (Ε 414) και το κόμμι χαρουπιών (Ε 410).
• Γλυκαντικές ουσίες: προσδίδουν στα τρόφιμα περεταίρω γλυκύτητα με ή χωρίς θερμίδες. Χρησιμοποιούνται σε ποτά, αρτοσκευάσματα και σε πολλά άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Η ασπαρτάμη (E 951) και το ακεσουλφαμικό κάλιο (E 950) είναι οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες γλυκαντικές ουσίες.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι η χρήση των προσθέτων στα τρόφιμα είναι μία απαραίτητη διαδικασία για να μπορούμε να απολαμβάνουμε την πληθώρα των προϊόντων που καταναλώνουμε. Η μόνη εναλλακτική αντικατάστασής τους θα ήταν η απόλυτη επιστροφή στη φύση όπου ο καθένας από μας θα καλλιεργούσε τα δικά του προϊόντα! Οι σημερινοί ρυθμοί ζωής δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο όμως! Συνεπώς, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή των προϊόντων που καταναλώνουμε, χωρίς όμως να μας διακατέχει ένα συνεχές αίσθημα ανησυχίας ή πανικού.

Γράφει η Ελίνα Ιωάννου, MSc, SRD

Ασπαρτάμη Vs Βότανο Στέβια

Το 1965, ερευνητές της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Searle ανακάλυψαν τυχαία μια ουσία που βρέθηκε να είναι 180 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, ψάχνοντας νέα φάρμακα για το έλκος. Η ουσία αυτή είναι η περίφημη ασπαρτάμη, η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη σήμερα τεχνητή γλυκαντική ουσία, σε περισσότερα από 6.000 τρόφιμα, των αναψυκτικών λάιτ φυσικά περιλαμβανομένων. Το 1973 η εταιρεία υπέβαλε προς έγκριση την ουσία στην αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), αλλά η αίτησή της απορρίφθηκε. Η FDA επειδή υποψιάστηκε ότι πιθανώς η εταιρεία είχε παραποιήσει τα στοιχεία του φακέλου, ζήτησε το 1977 εισαγγελική έρευνα η οποία ανατέθηκε στον Σάμιουελ Σκίνερ, μετέπειτα υπουργό Μεταφορών στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου. Ο αξιότιμος Σκίνερ δεν ανακάλυψε κάτι ύπο­πτο, αλλά αργότερα παραιτήθηκε από τη θέση του για να προσληφθεί στη νομική εταιρεία Sidley & Austin η οποία εκπροσωπούσε ενώπιον των αρχών τη... Searle! Την ίδια χρονιά ανέλαβε επικεφαλής της Searle ο γνωστός μας και μη εξαιρετέος Ντόναλντ Ράμσφελντ, υπουργός των κυβερνήσεων Τζέραλντ Φορντ και Τζορτζ Μπους του νεότερου.

Η κυβέρνηση Ρέιγκαν διόρισε το 1981 στο FDA ένα στενό φίλο του Ράμσφελντ, ο οποίος συγκρότησε πενταμελή επιτροπή για το ζήτημα της ασπαρτάμης. Αυτός, προκειμένου να επιτύχει την έγκριση, διόρισε ένα ακόμα μέλος και ψήφισε και ο ίδιος ώστε να επι­τύχει τελικά την έγκριση με ψήφους 4 υπέρ και 3 κατά. Μετά παραιτήθηκε και ανέλαβε καθήκοντα... συμβούλου της Searle. Ποτέ όμως η ασπαρτάμη δεν πέτυχε να περάσει το φράγμα των αμφιβολιών για τη μακροχρόνια ασφά­λειά της. Στο μεταξύ, αμέτρητα εκατομμύρια ανθρώπων -μεταξύ τους και πάρα πολλά παιδιά- τη χρησιμοποιούν καθημερινά ως δήθεν βοήθεια στη μάχη κατά των θερμίδων.

Ο Αμερικανός καθηγητής Ψυχιατρικής Ραλφ Γουόλτον βρήκε ότι από τα 166 επιστημονικά άρθρα για την ασπαρτάμη, τα οποία δημοσιεύθηκαν την περίοδο 1980 - 85, τα 75 είχαν χρηματοδοτηθεί από τη βιομηχανία και ήταν όλα θετικά, ενώ από τα υπόλοιπα 92 άρθρα, τα 84 έβρι­σκαν δυσμενείς επιπτώσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κατά καιρούς έχουν απαγορευθεί πρόσθετα τροφίμων με πολύ ελαφρύτερο «φάκελο»...

Την ίδια εποχή και προκειμένου να διασφαλιστούν οι θηριώδεις πωλήσεις της ασπαρτάμης, αλλά και η πώ­ληση της Searle στη Μονσάντο -πράξη η οποία απέφερε 12 εκατ. δολάρια μπόνους στον Ράμσφελντ- υπέστη απη­νή διωγμό η πολυτιμότερη και αθωότερη γλυκαντική ουσία στον κόσμο, η περίφημη Στέβια (φυτό Stevia rebaudiana) με αποτέλεσμα να απαγορευθεί στις ΗΠΑ και να είναι μέχρι σήμερα απαγορευμένη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ οι πωλήσεις της ξεπερνούν ακόμα κι εκείνες της ζάχαρης π.χ. στην Ιαπωνία και αποτελεί το παραδοσιακό γλυκαντικό στη Νότια Αμερική.

Η κατάσταση αυτή, η οποία θα λάβει στο μέλλον τις διαστάσεις του μεγαλύτερου διατροφικού εγκλήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας, φαίνεται να αλλάζει ραγδαία σήμερα (βλ. π.χ. www.eustas.org, European Stevia Association) καθώς η Coca Cola σπεύδει πλέον να την υιοθετήσει, εισάγοντας ποτά με στέβια τους επόμε­νους μήνες. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιδοτεί σήμερα καλλιέργειες στέβιας (και στην Ελλάδα) προς αντι­κατάσταση των καλλιεργειών καπνού, ενώ το 2008 αναμένεται να αρθούν οι απαγορεύσεις. Η ιστορία της στέβια είναι ένα τυπικό δείγμα των όσων συμβαίνουν εις βάρος της υγείας μας όταν τα στυγνά οικονομικά συμφέροντα διαπλέκονται στενά με διεφθαρμένους πολιτικούς και επίορκους «επιστήμονες». Η στέβια δεν μπορεί να πατενταριστεί, ως φυσική ουσία, κι επομένως αφήνει αδιάφορους τους επιχειρηματικούς κολοσσούς. Επιπλέον, υποστηριζόμενη στο παρελθόν από χώρες όπως η Παραγουάη, προφανώς δεν είχε καμία τύχη. Τώρα πλέ­ον όλα αλλάζουν με ταχύ ρυθμό, καθώς πολλοί έχουν χάσει τον ύπνο τους από το ενδεχόμενο να χρειαστεί να απο­ζημιώσουν ανυποψίαστους χρήστες μιας «επισήμως εγκεκριμένης» ουσίας όπως η ασπαρτάμη. Κι όμως, ακόμα και σήμερα, πολλοί γονείς δίνουν στα παιδιά τους λάιτ προϊόντα με ασπαρτάμη για να προφυλάξουν την υγεία τους ενώ η στέβια είναι απαγορευμένη...

Πηγή: «Popular Medicine»

Κακοί μαθητές λόγω διατροφής;

Τα πρόσθετα και οι χρωστικές των τροφίμων προκαλούν στα παιδιά υπερκινητικότητα Συνήθη πρόσθετα και χρωστικές ουσίες που περιέχονται στα τρόφιμα μπορούν να αυξήσουν την υπερδραστήρια συμπεριφορά πολλών παιδιών, σύμφωνα με διαπίστωση νέας μελέτης (δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό "The Lancet").

Είναι η πρώτη φορά που ερευνητές επιβεβαίωσαν επιστημονικά και με συμπεράσματα μια σχέση, την οποία υποπτεύονταν πολλοί γονείς, δηλαδή την ονομαζόμενη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας στα παιδιά. Η νέα και προσεκτικά ελεγμένη μελέτη δείχνει ότι μερικά τεχνητά πρόσθετα τροφίμων αυξάνουν την υπερκινητικότητα και ελαττώνουν την προσοχή σε διάφορα παιδιά και όχι μόνο σ’ αυτά για τα οποία έχει διαγνωστεί η υπερκινητικότητα σαν μαθησιακό πρόβλημα.

Η νέα έρευνα, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τη βρετανική Υπηρεσία Τροφίμων Αναφοράς και δημοσιεύθηκε από το ιατρικό περιοδικό The Lancet, θέτει μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα: Πρέπει τρόφιμα που περιέχουν συντηρητικά και τεχνητές χρωστικές ουσίες να φέρουν επιγραφές προειδοποίησης για τις κρίσιμες ιδιότητες των πωλούμενων τροφίμων; Πρέπει μερικά συντηρητικά να απαγορεύονται ολοσχερώς; Πρέπει τα σχολικά κυλικεία και οι καφετέριες να απομακρύνουν τις τροφές με πρόσθετα;

Ελλειψη προσοχής

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η υπερδραστηριότητα κάνει τη μάθηση δυσκολότερη για τα παιδιά και τα πρόσθετα μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την υγεία τους σε περιπτώσεις μερικών συνδυασμών τροφίμων και πρόσθετων.

«Συνδυασμοί πρόσθετων που συνήθως βρίσκονται σε τροφές των παιδιών αυξάνουν το μέσο επίπεδο υπερδραστηριότητας», έγραψαν οι ερευνητές με επικεφαλής τον Jim Stevenson, καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Southampton. Ενα ακόμη εύρημα είναι ότι τα πρόσθετα χειροτερεύουν τις συμπεριφορές υπερκινητικότητας με «συμπτώματα», όπως έλλειψη προσοχής, παρορμητικότητα και υπερδραστηριότητα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η Υπηρεσία Τροφίμων Αναφοράς συμβουλεύει τους γονείς να παρακολουθούν τις δραστηριότητες των παιδιών τους και εάν επισημάνουν σημαντική μεταβολή με τροφές που περιέχουν πρόσθετα, να ρυθμίσουν κατάλληλα τη διατροφή τους απομακρύνοντας τεχνητές χρωστικές ουσίες και συντηρητικά από τη διατροφή τους. Αλλά ο καθηγητής Stevenson είπε ότι ήταν πρώιμο να προχωρήσουν περισσότερο. «Θέσαμε το ζήτημα και χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση», είπε σε τηλεφωνική του συνέντευξη. Επίσης ο δρ Spencer χαρακτήρισε τη συμβουλή της Βρετανικής Υπηρεσίας Τροφίμων «λογική» επισημαίνοντας ότι μερικά παιδιά μπορούν να είναι «υπερευαίσθητα σε πρόσθετα», όπως μερικά άτομα είναι πιο ευαίσθητα, για παράδειγμα, στην καφεΐνη.

Η έρευνα

Η μελέτη του Lancet εστιάστηκε σε ποικιλία χρωστικών ουσιών τροφίμων και στο σύνηθες συντηρητικό βενζοϊκό νάτριο. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η μη χρησιμοποίηση αυτού του συντηρητικού θα μπορούσε να προκαλέσει αλλοιώσεις στα τρόφιμα. Στη δοκιμή διάρκειας έξι εβδομάδων οι ερευνητές έδωσαν σε τυχαίως επιλεγμένη ομάδα μερικών εκατοντάδων παιδιών τριών, οκτώ και εννέα ετών, ποτά με πρόσθετα που είναι διαθέσιμα στο εμπόριο. Η δόση των καταναλισκόμενων προσθέτων ήταν ισοδύναμη με ένα ή δύο σερβιρίσματα καραμελών την ημέρα, είπαν οι ερευνητές.

Κατά τα άλλα η διατροφή των παιδιών ήταν ελεγχόμενη ώστε να αποφευχθούν άλλες πηγές πρόσθετων. Σε μια ομάδα σύγκρισης χορηγήθηκε placebo χωρίς πρόσθετο, το οποίο έμοιαζε και είχε παρόμοια γεύση.

Ολα τα παιδιά αξιολογήθηκαν για έλλειψη προσοχής και για υπερκινητικότητα από γονείς, διδασκάλους (για τα παιδιά σχολικής ηλικίας) και με τεστ από υπολογιστή. Ούτε οι ερευνητές, ούτε το εξεταζόμενο άτομο ήξερε ποιο ποτό είχε καταναλώσει.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα παιδιά που είχαν καταναλώσει το ποτό που περιείχε πρόσθετο ήταν κατά πολύ πιο υπερδραστήρια και ότι είχαν βραχύτερο εύρος προσοχής.

Η μελέτη δεν προσπάθησε να συνδέσει συγκεκριμένη κατανάλωση με συγκεκριμένες συμπεριφορές. Οι συγγραφείς της μελέτης επισήμαναν ότι άλλη έρευνα έδειξε πως η υπερκινητικότατα θα μπορούσε να αυξηθεί σε σχεδόν λιγότερο από μια ώρα αφότου καταναλώθηκαν τα τεχνητά πρόσθετα.

Η μελέτη του Lancet δεν μπόρεσε να προσδιορίσει ποιο από τα πρόσθετα προκάλεσε τις χειρότερες αποδόσεις, επειδή όλα τα παιδιά έλαβαν συνδυασμούς προσθέτων. «Αυτή ήταν μια πολύ περίπλοκη μελέτη και θα χρειαστεί μία επιπλέον για να διαλευκανθούν ποια συστατικά προκάλεσαν την κάθε επίδραση», είπε ο καθηγητής Stevenson.

(Πηγή: "Καθημερινή" )

* Μια εντυπωσιακή μελέτη που ολοκληρώθηκε τον Μάιο ερευνά τον αριθμό των προσθετικών της κατηγορίας Ε τα οποία περιέχονται σε τρόφιμα*

Τρώμε πέντε κιλά συντηρητικά τον χρόνο

Τι κρύβεται σε μπισκότα, κέικ, σοκολάτες, παγωτά, γαριδάκια και αναψυκτικά

Εκαστος εξ ημών καταναλώνει εν αγνοία του πέντε κιλά συντηρητικές ουσίες ετησίως μέσω των βιομηχανοποιημένων τροφίμων. Την ίδια στιγμή χημικές ουσίες που προστίθενται για να βελτιώσουν τη γεύση, την όψη, την υφή, την οσμή ή για να βοηθήσουν στην επί μακρότερο χρόνο συντήρηση των τροφίμων αποτελούν τα πιο αμφιλεγόμενα συστατικά τους ως προς τις επιπτώσεις στην υγεία.

Σήμερα «Το Βήμα» παρουσιάζει μια εντυπωσιακή μελέτη που ολοκληρώθηκε μόλις τον Μάιο του 2002 με τίτλο «Ερευνα του αριθμού των προσθετικών/συντηρητικών της κατηγορίας Ε που περιέχονται σε τρόφιμα των σουπερμάρκετ: μπισκότα-κέικ, σοκολάτες, παγωτά, γαριδάκια (και άλλα σνακς), αναψυκτικά. Αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία». Πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη της επίκουρης καθηγήτριας Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κυρίας Χρυσάνθης Παπαδοπούλου από τριτοετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής (κ. Δ. Γιώτης και κυρίες Κατερίνα Κοφινά, Ζωή Λιάμπα, Βασιλική Μούκα, Ελένη Μπόμπορη) στο πλαίσιο του μαθήματος Μικροβιολογίας και Υγιεινής των Τροφίμων. Πρόκειται να δημοσιευθεί σε ιατρικό περιοδικό και να ανακοινωθεί σε επιστημονικό συνέδριο.

Τα προϊόντα που εξετάστηκαν είναι ήδη πολύ δημοφιλή και μέσω διαφημιστικής εκστρατείας και εξαιτίας του σημερινού τρόπου ζωής κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος στην καθημερινή διατροφή, κυρίως των νέων και των παιδιών. Κυκλοφορούν ευρέως στην ελληνική αγορά και είναι από γνωστές ελληνικές και ξένες εταιρείες. Η έρευνα έδειξε ότι κρύβουν ενδεχόμενους κινδύνους από τον μεγάλο αριθμό προσθετικών ουσιών Ε που περιέχουν, ορισμένες εκ των οποίων ενοχοποιούνται για βλάβες κυρίως σε παιδιά (υπερκινητικότητα, αλλεργίες, κεφαλαλγίες, ταχυσφυγμία, ναυτία, έλκη εντέρου) ή συνδέονται ακόμη και με καρκινογένεση. Για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία από τα συστατικά που περιέχουν αυτά τα τρόφιμα ελήφθησαν υπόψη πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και εξελίξεις στον χώρο των τροφίμων.

---

Η έρευνα έγινε σε προϊόντα τα οποία ο καταναλωτής προμηθεύεται από τα σουπερμάρκετ. Τα στοιχεία της έρευνας δεν είναι καθόλου αισιόδοξα για το τι τελικά τρώμε καθώς οι επιπτώσεις στην υγεία εξαιτίας ουσιών που περιέχονται σε ορισμένα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα είναι αρκετές

---

Στο ρεπορτάζ που ακολουθεί θεωρήσαμε σκόπιμο να μην αναφερθούν τα ονόματα των εταιρειών αφού αυτές χρησιμοποιούν νόμιμα συστατικά της ελληνικής και της διεθνούς νομοθεσίας που αναφέρονται στον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών. Αλλωστε στόχος της έρευνας, όπως τονίζει στο «Βήμα» η κυρία Παπαδοπούλου, είναι «να ευαισθητοποιηθεί το κοινό ώστε να μη γίνεται ασυλλόγιστα η κατανάλωση βιομηχανοποιημένων τροφίμων με Ε, ιδιαιτέρως από παιδιά, αφού οι επιπτώσεις στην υγεία μπορεί να είναι μακροπρόθεσμες, πόσο μάλλον όταν τα προϊόντα αυτά καταναλώνονται παιδιόθεν και μακροχρονίως». Επίσης είναι μια πρόκληση για τις βιομηχανίες τροφίμων να λαμβάνουν υπόψη τους τις μελέτες για τους κινδύνους των διαφόρων Ε αφού συνεχώς νέα επιστημονικά δεδομένα έρχονται στο φως. «Οταν κάποιες ουσίες ενοχοποιούνται, μια ευαισθητοποιημένη βιομηχανία θα πρέπει να μην περιμένει να αλλάξει η νομοθεσία αλλά να σταματά να τις χρησιμοποιεί» επισημαίνει η κυρία Παπαδοπούλου.

Οσον αφορά τα μπισκότα και τα κέικ, στην ελληνική αγορά μεγάλη ποικιλία προϊόντων καλύπτεται από εγχώριες εταιρείες οι οποίες δεν χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό τα θεωρούμενα ως επικίνδυνα Ε - όπως Ε430 στεατικό πολυοξυαιθυλένιο, Ε 440Α πηκτίνη, Ε 503 (όξινο) ανθρακικό νάτριο - που πρέπει να αποφεύγονται, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης. Αντιθέτως, οι ξένες εταιρείες χρησιμοποιούν κατά κόρον τα πιο επικίνδυνα Ε, όπως Ε270 γαλακτικό οξύ, Ε440 πηκτίνη, Ε211 βενζοϊκό νάτριο και Ε320 βουτυροϋδροξυανισόλη.

Το κιτρικό οξύ Ε330 περιέχεται σε ορισμένα ξένα και ελληνικά προϊόντα μπισκότων και σε καραμέλες. Ως τώρα εθεωρείτο μια ουσία τελείως ακίνδυνη για τη δημόσια υγεία, η οποία χρησιμοποιείτο αφειδώς από τις εταιρείες-παραγωγούς με την έγκριση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας. «Σε πρόσφατες επιστημονικές έρευνες όμως βρέθηκε ότι σχετίζεται με καρκινογένεση και γι' αυτό έχει απαγορευθεί η κατανάλωσή του από τα υπουργεία Υγείας ορισμένων χωρών (ΗΠΑ, Γαλλία, Ρωσία και Αγγλία)» επισημαίνεται στη μελέτη.

---

Τα γαριδάκια, όπως και άλλα σνακς, τα οποία είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στις μικρές ηλικίες, κάθε άλλο παρά αθώα είναι σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας

---

Επιπλέον τα κρουασάν, τα οποία είναι πολύ αγαπητά στα παιδιά, είναι ιδιαίτερα επιβαρημένα. Σε κρουασάν κατεγράφησαν τα θεωρούμενα ως επικίνδυνα προσθετικά Ε202 σορβικό κάλιο, Ε282 προπιονικό ασβέστιο, Ε471 μονο- και διγλυκερίδια λιπαρών οξέων και Ε472Β γαλακτικοί εστέρες. Ετοιμα κέικ, που είναι κυρίως εισαγόμενα, περιέχουν Ε που συνδέονται με καρκινογένεση - π.χ., περιέχουν Ε262 οξικό νάτριο και Ε503 (όξινο) ανθρακικό νάτριο. Ακόμη οι έτοιμες τούρτες και τα κέικ περιέχουν σημαντικό αριθμό Ε ουσιών, εκ των οποίων τέσσερις συνδέονται με καρκινογένεση: Ε150, Ε407, Ε420 και Ε132. Σύμφωνα με την έρευνα, προτείνεται ο περιορισμός της κατανάλωσης τέτοιων βιομηχανοποιημένων τροφίμων αφού η χρήση ορισμένων Ε σε αυτά μπορεί να προκαλέσει πληθώρα παρενεργειών, που κυμαίνονται από ναυτία ως οξεία κρίση άσθματος, αναφυλακτικές αντιδράσεις, αιματολογικές διαταραχές και ενδομήτριο θάνατο, με την έντασή τους να μεγιστοποιείται στα παιδιά, στις εγκύους και στα ευαίσθητα άτομα.

Από τη διερεύνηση σχετικά με τα προσθετικά τροφίμων Ε τα οποία περιέχονται στις σοκολάτες διαπιστώθηκε ότι όλες οι εταιρείες αποφεύγουν συστηματικά να αναφέρουν τα Ε που περιέχονται σε αυτές χρησιμοποιώντας τους γενικούς και αόριστους όρους «χρώματα» και «αρώματα». Πάντως η έρευνα κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:

* Οι περισσότερες σοκολάτες που περιέχουν κάποιο σιρόπι ή καραμέλα είναι περισσότερο επιβαρημένες από τις αντίστοιχες απλές σοκολάτες. Π.χ., σοκολάτες με πορτοκάλι ή κεράσι ή καραμέλα, γκοφρέτες με καραμελόχρωμα κτλ. βρέθηκε ότι περιέχουν ουσίες που ενοχοποιούνται για βλαπτικές δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Οπως η κοχενίλη Ε120 που έχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ, το Ε503 που θεωρείται ερεθιστική ουσία για τους βλεννογόνους και μπορεί να προκαλέσει απώλεια ασβεστίου και μαγνησίου, η σορβιτόλη Ε420, η καραγένη Ε407 που πρόσφατα έχει συσχετισθεί με καρκινογένεση, το καραμελόχρωμα Ε150 (μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων, καταστροφή της βιταμίνης Β6, πιθανές βλάβες στα γονίδια, επιβράδυνση της ανάπτυξης, υπερπλασία εντέρου και νεφρών) κ.ά.

* Στην πλειονότητά τους οι σοκολάτες-γκοφρέτες που ερευνήθηκαν είναι αρκετά ασφαλείς για κατανάλωση, τουλάχιστον όσον αφορά την πιθανότητα καρκινογένεσης ή την εμφάνιση άλλων σημαντικών βραχυπρόθεσμων ή μακροπρόθεσμων οργανικών βλαβών, στις οποίες όμως δεν συμπεριλαμβάνονται η υπερχοληστεριναιμία, ο διαβήτης, η υπέρταση και άλλες διαταραχές που σχετίζονται με τα λιπαρά και τη ζάχαρη που περιέχονται σε αυτές.

Τα παγωτά σε γενικές γραμμές είναι προϊόντα στα οποία χρησιμοποιούνται προσθετικά δύο κυρίως ομάδων: γαλακτωματοποιητές - σταθεροποιητές και χρωστικές ουσίες. Μόνο σε πιο μεμονωμένες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται διογκωτικές ύλες (όπου υπάρχει μπισκότο) και γλυκαντικές ύλες (κυρίως στα προϊόντα διαίτης). Οι περισσότεροι γαλακτωματοποιητές - σταθεροποιητές είναι σχετικά αβλαβείς ουσίες. Εξαίρεση αποτελεί η Ε466, η οποία σχετίζεται με καρκινογενέσεις. Οσον αφορά τις χρωστικές, τις διογκωτικές και τις γλυκαντικές ύλες, εκφράζονται περισσότερες ανησυχίες και περιορισμοί για τη χρήση τους. Ολες οι προσθετικές ουσίες χρησιμοποιούνται νομίμως. Επιφυλάξεις εκφράζονται για τις καραγενάνες και διερευνάται το κατά πόσο δεν μεταπίπτουν σε υποβαθμισμένα καρκινογόνα παράγωγα στο σώμα (η σύνθεσή τους στο εργαστήριο έχει απαγορευθεί).

Τα περισσότερα παγωτά χαρακτηρίζονται από τις εταιρείες τους «παγωτά ειδικού τύπου». Στα χαρακτηριζόμενα «παγωτά γλυκίσματα», στα προϊόντα που δεν έχουν τη χαρακτηριστική μορφή και υφή παγωτού, όπως και στα παγωτά διαίτης, έχουν βρεθεί τα πιο ύποπτα προσθετικά.

Τα γαριδάκια και τα συναφή σνακς, τα οποία είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στα μικρά παιδιά, «κάθε άλλο παρά αθώα και ακίνδυνα θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν», όπως σημειώνεται στην έρευνα. Και αυτό γιατί περιέχουν έναν μεγάλο αριθμό προσθετικών ουσιών Ε, «ορισμένες εκ των οποίων θεωρούνται άκρως επικίνδυνες για την υγεία». Μάλιστα τα γαριδάκια-πατατάκια (chips) με διάφορες γεύσεις περιέχουν κάποιες Ε των οποίων η χρήση έχει απαγορευθεί σε ορισμένες χώρες, όπως Ε612, Ε627, Ε631 και Ε635. Οι ουσίες αυτές και ειδικότερα η Ε612 (MSG), που χρησιμοποιούνται ως ενισχυτικές της γεύσης, μπορεί να προκαλέσουν από εξανθήματα ως και σοβαρές βλάβες του νευρικού συστήματος. Επίσης οι χρωστικές Ε150Α, E150C, Ε160Β και E160C που περιέχονται κυρίως σε δύο συσκευασίες τσιπς και σνακς από όσες ελέγχθησαν είναι υπεύθυνες για βλάβες που αφορούν ακόμη και το ανθρώπινο γονιδίωμα.

Ετσι στη μελέτη σημειώνεται ότι «περισσότερο επικίνδυνες είναι οι σύνθετες και όχι οι "φυσικές" γεύσεις αφού οι προσθετικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την προσθήκη γεύσης είναι επικίνδυνες για την υγεία των καταναλωτών».

Στα αναψυκτικά χρησιμοποιούνται κυρίως δύο συντηρητικά: το σορβικό κάλιο και το βενζοϊκό νάτριο. «Το πρώτο είναι σχετικά ακίνδυνο ενώ το δεύτερο ευθύνεται για νευροτοξικές βλάβες και επομένως θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση των αναψυκτικών στα οποία περιέχεται» επισημαίνεται στην έρευνα. Επίσης τα αναψυκτικά με διάφορες γεύσεις, π.χ. μανταρίνι, καθώς και τα ισοτονικά ποτά περιέχουν διάφορες ουσίες Ε, όπως Ε412 και Ε544, που χρησιμοποιούνται ως σταθεροποιητές, και Ε150Α και Ε160Α, που χρησιμοποιούνται ως χρωστικές, που έχουν χαρακτηρισθεί επιβλαβείς για την υγεία. Ετσι τα ισοτονικά ποτά που υπόσχονται ότι δίνουν ευεξία στον οργανισμό είναι πολύ ύποπτα αφού περιέχουν διεγερτικές ουσίες όπως η ταυρίνη και η καφεΐνη οι οποίες σχετίζονται με διαταραχές της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού. Παράλληλα ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα αναψυκτικά τύπου Light περιέχουν γλυκαντικές ουσίες, όπως Ε950, Ε951 και Ε952, που έχουν συσχετισθεί με καρκινογενέσεις και γι' αυτόν τον λόγο έχει απαγορευθεί η χρήση τους στις ΗΠΑ και στην Αγγλία.

Επίσης στα αναψυκτικά εταιρειών που κυριαρχούν στην ελληνική αγορά περιέχονται προσθετικές ουσίες Ε (με διαφοροποιήσεις ακόμη και στα προϊόντα της ίδιας εταιρείας) που περιέχουν ως μέσο οξίνισης το φωσφορικό οξύ, που είναι σχετικά ακίνδυνο, το κιτρικό οξύ (Ε330) και το μηλικό οξύ (Ε296), το οποίο έχει βρεθεί ότι προκαλεί βλάβες στην υγεία των μικρών παιδιών.

Πάντως οι χυμοί είναι καλά «προστατευμένοι» από τις ίδιες τις εταιρείες-παραγωγούς, μια και η χρήση συντηρητικών έχει περιοριστεί στο ελάχιστο - σε έναν πολύ μικρό αριθμό χυμών -, ενώ η νέα γενιά χυμών είναι απαλλαγμένη από συντηρητικά, όπως διακηρύσσουν οι ίδιες οι εταιρείες.

Πάντως κάτι που προβλημάτισε κατά την έρευνα είναι ότι τόσο στα αναψυκτικά όσο και στους χυμούς οι αρωματικές ουσίες δεν αναγράφονταν ονομαστικά στις συσκευασίες ενώ οι γλυκαντικές ουσίες αναγράφονταν σε ορισμένα μόνο προϊόντα.

Οι επιπτώσεις των ουσιών στην υγεία

Παρουσιάζονται ορισμένες ουσίες οι οποίες περιέχονται σε τρόφιμα (μπισκότα, καραμέλες, κέικ, σοκολάτες, κρουασάν, γαριδάκια, τσιπς και άλλα σνακς, παγωτά, αναψυκτικά) της ελληνικής αγοράς και κατεγράφησαν από την ομάδα των μελετητών σε συσχέτιση με τις επιπτώσεις τους στην υγεία.

Ε102 (ταρτραζίνη) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Πιθανή σύνδεση με καρκινογένεση στα πειραματόζωα. Η HACSG (Hyperactive Children's Support Group) συνιστά να αποφεύγεται. Συγχυτικές καταστάσεις, αϋπνίες σε παιδιά, επέμβαση στα πεπτικά ένζυμα. Απαγορεύεται σε Νορβηγία και Φινλανδία. Περιορισμένη χρήση σε Σουηδία και Γερμανία.

Ε120 (κοχενίλη) Δυσανεξία στα τρόφιμα. Η HACSG συνιστά να αποφεύγεται ιδιαίτερα από άτομα υπερκινητικά, ασθματικά και από όσους πάσχουν από ρινίτιδα, κνίδωση ή έχουν ευαισθησία στην ασπιρίνη. Εχει απαγορευθεί στις ΗΠΑ.

Ε124 (ερυθρό κοχενίλης Α) Καρκινογένεση σε ζώα, άσχημες αντιδράσεις από ασθματικούς και αλλεργικούς στην ασπιρίνη. Ερύθημα, υπερκινητικότητα. Απαγορεύεται σε Καναδά, ΗΠΑ και Νορβηγία. Περιορισμένη χρήση στη Σουηδία.

Ε122 (αζορουμπίνη), Ε132 (καρμίνη), Ε133 (λαμπρό κυανούν - FCF) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Πιθανή σύνδεση με καρκινογένεση στα πειραματόζωα.

Ε150 (καραμελόχρωμα) Μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων. Καταστροφή της VitB6. Πιθανές βλάβες στα γονίδια. Υπερπλασία εντέρου και νεφρών. Η HACSG συνιστά να αποφεύγεται.

Ε160 (ανάτο ή μπιξίνη/νορμπιξίνη) Στον οργανισμό μετατρέπεται σε βιταμίνη Α. Να αποφεύγεται γιατί προκαλεί υπερκινητικότητα, ερύθημα, κνίδωση, διάχυτο αγγειονευρωτικό οίδημα και σχετίζεται με την πρόκληση άσθματος.

Ε211 (βενζοϊκό νάτριο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Υποπτο για νευροτοξικότητα.

Ε212 (βενζοϊκό κάλιο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα, νευρολογικές διαταραχές.

Ε262 (οξικό νάτριο) Συσχέτιση με καρκινογένεση.

Ε296 (μηλικό οξύ) Πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωσή του από βρέφη και μικρά παιδιά.

Ε320 (βουτυροϋδροξυανισόλη) Υπερκινητικότητα, ερύθημα, δυσανεξία, όγκοι στα πειραματόζωα, επίδραση στα οιστρογόνα. Απαγορεύεται στη διατροφή των νηπίων. Απαγορευμένο στην Ιαπωνία.

Ε407 (καραγενάνη) Ελκη εντερικού σωλήνα. Βλάβες εμβρύου στα πειραματόζωα. Σχετικά ασφαλής σε μικρές ποσότητες. Πρόσφατα συσχετίστηκε με καρκινογένεση.

Ε430 (στεατικό πολυοξυαιθυλένιο) Πιθανή επαγωγή καρκίνου. Πρέπει να αποφεύγεται.

Ε503 (όξινο ανθρακικό αμμώνιο) Ερεθιστικό για τους βλεννογόνους, πιθανή απώλεια ασβεστίου και μαγνησίου.

Ε541 (όξινο φωσφορικό νάτριο) Πρέπει να αποφεύγεται. Απαγορεύεται στην Αυστραλία. Κίνδυνος για βρέφη, ηλικιωμένους και ανθρώπους με προβλήματα στους νεφρούς ή στην καρδιά. Πιθανή σύνδεση με οστεοπόρωση και με νόσο Αλτσχάιμερ.

Ε414 (αραβικό κόμμι) Πιθανό αλλεργιογόνο - μπορεί να προκαλέσει άσθμα και ερεθισμό του δέρματος. Καταπραΰνει ερεθισμούς των βλεννογόνων.

Ε420 (σορβιτόλη και σιρόπι σορβιτόλης) Καθαρτικές δράσεις, πιθανές γαστρικές διαταραχές. Οχι σε τροφές νηπίων και παιδιών. Δεν συνιστάται σε διαβητικούς.

Ε422 (γλυκερόλη) Σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί κεφαλαλγία, δίψα, ναυτία και υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Προστατεύει από βλάβες στο DNA που επάγονται από ραδιενέργεια και UV.

Ε440 (πηκτίνη) Μεγάλες ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν προσωρινό μετεωρισμό ή δυσπεψία.

Ε466 (καρβοξυμεθυλικό κυτταρινικό νάτριο) Το Εθνικό Ινστιτούτο της Αμερικής για τον καρκίνο δηλώνει ότι πρέπει να απαγορευθεί ως προσθετικό τροφίμων.

Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία.

Ε951 (ασπαρτάμη) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Επίσης άτομα αλλεργικά σε αυτήν εμφανίζουν πονοκέφαλο και βλάβες στον εγκέφαλο. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία.

Ε110 (κιτρινοπορτοκαλί S) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα, κνίδωση, ρινίτιδα, ρινική συμφόρηση, αλλεργίες, υπερευαισθησία, όγκοι νεφρού, χρωμοσωμικές ανωμαλίες, υπογάστριος πόνος, ναυτία και εμετός, δυσπεψία, αυξημένες περιπτώσεις όγκων σε ζώα. Απαγορευμένο στη Νορβηγία.

E150C (εναμμώνιο καραμελόχρωμα) Μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων, καταστροφή της Vit Β6, πιθανές βλάβες στα γονίδια, επιβράδυνση της ανάπτυξης, υπερπλασία του εντέρου και των νεφρών. Η HACSG (Hyperactive Children's Support Group) συνιστά να αποφεύγεται καθώς μπορεί να προκαλέσει υπερκινητικότητα.

E160C (εκχύλισμα πάπρικας) Να αποφεύγεται. Εχει απαγορευθεί σε ορισμένες χώρες.

Ε300 (ασκορβικό οξύ) Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί διάβρωση των δοντιών, εμετούς, διάρροιες, ναυτία, πέτρες στα νεφρά (αν η ημερήσια δόση ξεπερνά τα 10 gr).

Ε612 (γλουταμινικό μονονάτριο - MSG) Πάρα πολύ τοξικό. Μπορεί να καταστρέψει το νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα ασθένειες όπως Χάντινγκτον, Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον. Υψηλός κίνδυνος για εγκύους, παιδιά, ηλικιωμένους, ασθματικούς, υπογλυκαιμικούς και καρδιοπαθείς.

Ε627 (γουανυλικό δινάτριο) και Ε631 (ινοσινικό δινάτριο) Ποδάγρα. Δεν επιτρέπεται σε φαγητά για νεογνά και μικρά παιδιά.

Ε211 (βενζοϊκό νάτριο) Ασθμα, ερύθημα, υπερκινητικότητα. Υποπτο για νευροτοξικές βλάβες.

Ε375 (νιασίνη VitB3) Ημερήσια δόση μεγαλύτερη του 1 mg προκαλεί ηπατική βλάβη, διαβήτη, γαστρίτιδα, βλάβη στους οφθαλμούς και αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα.

Ε950 (ακετοσουλφαμικό κάλιο) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία.

Ε952 (κυκλαμικό οξύ) Εχει συσχετισθεί με καρκινογένεση σε ανθρώπους και πειραματόζωα και με βλάβες του νευρικού συστήματος. Συσχετίζεται επίσης με ημικρανίες και καρκινογόνες βλάβες στους όρχεις ποντικών και στα έμβρυά τους. Απαγορεύεται η χρήση του στις ΗΠΑ και στη Βρετανία.

Καφεΐνη Τοξική σε υψηλές δόσεις. Σχετίζεται με υπέρταση, εμετούς, ημικρανίες, διάρροιες, αϋπνίες, τρέμουλο χεριών, συχνοουρία, αλλά βοηθάει στην παροχή ασβεστίου στον οργανισμό.

Υδροχλωρική κινίνη Ημικρανίες, ναυτία, εμβοές των ώτων, θολωμένη όραση. Το FDA (Food and Drug Administration) συνιστά περιορισμό των δόσεων.

Ταυρίνη Διάρροιες και πεπτικά έλκη λόγω υπερβολικής κατανάλωσης. Οι διαβητικοί και οι υπογλυκαιμικοί ασθενείς θα πρέπει να τη χρησιμοποιούν κάτω από ιατρική επιτήρηση καθώς έχει βρεθεί ότι περιορίζει τη δραστικότητα της ινσουλίνης.

ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Παρουσιάζονται οι κωδικοί αριθμοί Ε για κάθε κατηγορία προσθετικών/συντηρητικών ουσιών

Χρωστικές ουσίες Ε100-180

Συντηρητικές ουσίες Ε200-297

Αντιοξειδωτικές ουσίες Ε300-321

Ομοιογενοποιητές, σταθεροποιητές, πηκτικές ουσίες Ε322-495

Βοηθητικές ουσίες επεξεργασίας Ε500-585

Ουσίες ενισχυτικές της γεύσης Ε620-640

Παράγοντες που βελτιώνουν την εξωτερική όψη (glazing agents) Ε900-948

Αέρια συσκευασίας Ε941-948

Γλυκαντικές ουσίες Ε 950-967

Διάφορες άλλες προσθετικές ουσίες Ε999-1518

Ρεπορτάζ; ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΠΙΤΣΙΚΑ

Το ΒΗΜΑ, 28/07/2002 , Σελ.: A28 Κωδικός άρθρου: B13623A281 ID: 247362

Επικίνδυνη η ασπαρτάμη;

Νέα ερωτηματικά για την ασφάλεια της ασπαρτάμης, του γνωστού γλυκαντικού που χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα διαίτης, εγείρει έρευνα Ιταλών επιστημόνων σε ποντίκια. Σύμφωνα με την μελέτη του Μοράντο Σοφρίτι από το Κέντρο Έρευνας Καρκίνου Cesare Maltoni της Μπολόνια, οι αρουραίοι που κατανάλωναν ασπαρτάμη, ακόμα και σε μικρότερη από την συνιστώμενη δόση, διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου. Οι επιστήμονες τάισαν με ασπαρτάμη 1.800 τρωκτικά από την ηλικία των οκτώ εβδομάδων και, αφού τα άφησαν να γεράσουν τρία χρόνια και να πεθάνουν από φυσιολογικά αίτια, τα υπέβαλαν σε εξετάσεις. Αν και η μεθοδολογία του πειράματος χαρακτηρίσθηκε ανορθόδοξη, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) ανακοίνωσαν ότι θα εξετάσουν τα νέα δεδομένα. Από την πλευρά τους, οι εταιρείες που παράγουν τη γλυκαντική ουσία υποστηρίζουν πως η επί 20 χρόνια χρήση της από εκατοντάδες εκατομμύρια καταναλωτές δεν έδωσε την παραμικρή ένδειξη ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στους ανθρώπους. Πικρή… γλύκα Όπως κατέδειξε το ιταλικό πείραμα, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Environmental Health Perspectives, τα θηλυκά πειραματόζωα παρουσίασαν ορισμένες μορφές καρκίνου με υψηλή συχνότητα. Συγκεκριμένα, το 20% των θηλυκών εμφάνισε λέμφωμα ή λευχαιμία, συγκριτικά με το 9% στην ομάδα ελέγχου, ενώ τα αρσενικά παρουσίασαν αυτές τις μορφές καρκίνου μόνο σε υψηλότερες δόσεις του γλυκαντικού. Επίσης, στα θηλυκά πειραματόζωα, η συχνότητα καρκίνου αυξήθηκε με δόσεις ασπαρτάμης από 20 έως 500 milligram ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Η εν λόγω μελέτη βασίστηκε σε ένα ανορθόδοξο πειραματικό πρωτόκολλο, καθώς σε τέτοιου είδους έρευνες τα πειραματόζωα θανατώνονται στην ηλικία των δύο ετών, ώστε να διευκολύνεται η στατιστική ανάλυση. Από την άλλη, όμως, αποκαλύπτει περιστατικά καρκίνου σε προχωρημένη ηλικία. Ακόμα και αν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πώς η ασπαρτάμη θα μπορούσε να προκαλέσει καρκίνο. Άλλωστε, το γλυκαντικό διασπάται σε συστατικά που υπάρχουν φυσικά στις τροφές. Μια εξήγηση είναι ότι ο καρκινογόνος παράγοντας είναι η μεθανόλη, προϊόν της διάσπασης της ασπαρτάμης. Η ασπαρτάμη εγκρίθηκε από την FDΑ το 1981, έπειτα από τη διενέργεια αρκετών μελετών που εξέτασαν τον κίνδυνο καρκίνου. Η EFSA επανεξέτασε την ουσία το 2002, χωρίς να αλλάξει τα αποτελέσματα παλαιότερων εκτιμήσεων, που έδειξαν ότι είναι ασφαλής. Να σημειωθεί πως το ανώτερο όριο ασφάλειας για τον άνθρωπο είναι 40 milligram ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για να ξεπεράσει κανείς το όριο πρέπει να πιει, την ίδια ημέρα, περισσότερα από 28 κουτάκια αναψυκτικού διαίτης. Σημαντικό είναι να ξέρουμε ότι η ασπαρτάμη διαφορετικά γράφεται στα προϊόντα και ως Ε-951#. ert.gr Συντάκτης: Βαγγέλης Θεοδώρου