Μπορεί κανείς να πει ότι η απεγνωσμένη προσπάθεια του ανθρώπου να αποκαταστήσει τη διαταραχή της αναπνευστικής του λειτουργίας, είναι ένα φαινόμενο άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού κατά του κινδύνου της ασφυξίας. Η εκδήλωση αυτής της άμυνας, που παράλληλα φανερώνει την έλλειψη αρκετής ποσότητας οξυγόνου στο αίμα και την περίσσια του δηλητηριώδους διοξειδίου του άνθρακα, ονομάζεται «δύσπνοια».
Τις περισσότερες φορές ο οργανισμός προσπαθεί να συμπληρώσει το ποσό του οξυγόνου που του λείπει, επιταχύνοντας το ρυθμό της αναπνοής. Ο ρυθμός μπορεί να φτάσει στο διπλάσιο ή και τριπλάσιο του φυσιολογικού όταν ο βαθμός της δύσπνοιας είναι έντονος. Αυτή λέγεται πολύπνοια ή ταχύπνοια. Άλλοτε η δυσχέρεια είναι εισπνευστική και άλλοτε εκπνευστική.
Ορθόπνοια είναι η δύσπνοια που αναγκάζει τον ασθενή να τιναχτεί από το κρεβάτι του και να προσπαθεί να αναπνεύσει ορθώνοντας το κορμί του. Η ορθόπνοια είναι η πιο βαριά μορφή δύσπνοιας και αναφέρεται στην κατάσταση κατά την οποία ο άρρωστος υποχρεώνεται σε κατάσταση ηρεμίας να βρίσκεται με ανασηκωμένο το κεφάλι και το θώρακα σε σχεδόν κάθετη θέση, ενώ το βράδυ κοιμάται απαραίτητα με δύο και τρία μαξιλάρια. Αν και ο μηχανισμός της ορθόπνοιας είναι άγνωστος, στην όρθια θέση χαμηλώνει το διάφραγμα επιτρέποντας έτσι μεγαλύτερες αναπνευστικές κινήσεις.
Μερικές φορές παρατηρείτε για ένα μικρό χρονικό διάστημα πλήρης διακοπή της αναπνοής, δηλαδή άπνοια.
Είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε στοιχειωδώς μερικές πιθανές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν τον κάθε τύπο δύσπνοιας. Για παράδειγμα, η ταχύπνοια συνοδεύει τα περισσότερα νοσήματα του αναπνευστικού και του κυκλοφορικού συστήματος. Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της πνευμονίας είναι η δύσπνοια. Στη βρογχοπνευμονία και την τριχοειδή βρογχίτιδα, η δύσπνοια φτάνει στο βαθμό της ορθόπνοιας. Στην ίδια και μεγαλύτερη ένταση φτάνει στο οξύ οίδημα του πνεύμονα. Κατά την φυματίωση των πνευμόνων, η δύσπνοια εγκαθίσταται από την αρχή και παροξύνεται σε κάθε έξαρση πυρετού ή μετά από κούραση. Μικρού ή μεσαίου βαθμού δύσπνοια μπορεί να προκαλέσει και η υγρή πλευρίτιδα. Όσο για τη δύσπνοια πνευμονικής εμβολής, είναι τρομακτικής έντασης και αν εμφανιστεί σε πρόσφατα χειρουργημένο ασθενή γεννά υποψία πνευμονικής εμβολής.
Οι παθήσεις της αορτής και οι καρδιοπάθειες προκαλούν άλλης έντασης δύσπνοια, κυρίως ύστερα από κάθε κόπο. Εκτός από αρρώστιες, μόνιμη ή παροδική δύσπνοια μπορεί να προκληθεί σε καταστάσεις όπως εγκυμοσύνη, φόρτος του στομαχιού μετά από λουκούλλειο γεύμα κ.α.. Ακόμα σε καταστάσεις όπως αναιμία ή καχεξία. Οι αναιμικοί και αδύνατοι άνθρωποι γενικώς ύστερα από έντονη σωματική προσπάθεια αισθάνονται μία μικρή δύσπνοια-λαχάνιασμα.
Ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά που οι μητέρες δεν πρέπει να εκλαμβάνετε σαν δύσπνοια τη μεγαλύτερη συχνότητα της αναπνοής, που είναι φυσιολογική στα παιδιά και που είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο μικρότερη είναι η ηλικία τους. Επίσης να μην τρομάζετε από το μικρό βαθμό δύσπνοιας που συνοδεύει κάθε πάθηση του αναπνευστικού όπως η βρογχίτιδα και κάθε έξαρση πυρετού. Όταν όμως δείτε το πρόσωπο του παιδιού ωχρό, με έκφραση αγωνίας από το αίσθημα πνιγμού να το κατέχει, πρέπει άμεσα να παρέμβει ιατρός γιατί ίσως ξεκινάει κάποια βρογχοπνευμονία ή τριχοειδής βρογχίτιδα ή άλλη πάθηση. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να σηκώσετε άμεσα το παιδί στη αγκαλιά σας ή να καθίσει στο κρεβατάκι του, να ανοίξετε το παράθυρο για να μπει καθαρός αέρας, προφυλάσσοντας το από ψύξη και να το ελευθερώσετε από τυχόν σφιχτά ρούχα. Αν έχετε από προηγούμενο παροξυσμό οδηγίες από τον ιατρό θα τις εφαρμόσετε με ψυχραιμία, περιμένοντάς τον.
Δύσπνοια εκνευριστικού τύπου δίνουν πολλές φορές οι πολύποδες της μύτης, οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις και η υπερτροφία των ρινικών κόγχων. Η εισπνευστική δύσπνοια που χαρακτηρίζεται από την αύξηση της συχνότητας της αναπνοής μπορεί να υπάρξει σε διφθεριτική λαρυγγίτιδα ή σπασμό της γλωττίδας, στο οίδημα, τη φυματίωση, τη σύφιλη, τον καρκίνο του λάρυγγα, το ανεύρυσμα της αορτής, την τραχειοβρογχική αδενοπάθεια, την υπερτροφία του θύμου αδένα, τη βρογχοκήλη, τα διάφορα νοσήματα του νευρικού συστήματος κ.α.. Επίσης αυτής της μορφής δύσπνοια μπορεί να προκληθεί αν γλιστρήσει κάποιο ξένο σώμα στο λάρυγγα ή την τραχεία, μαζί με παροξυσμό έντονου βήχα και αίσθημα πνιγμού.
Από την πληθώρα των παθήσεων που μπορούν να προκαλέσουν δύσπνοια, καταλαβαίνουμε ότι είναι δύσκολο να βρεθεί η αιτία και χρειάζεται επισταμένη εξέταση από την πλευρά του ιατρού.
Δρ. John Polak Ιατρός Πνευμονολόγος
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ INFO ISTOSITE:
ΝΑ ΤΟΝΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΟΝΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΝΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ, ΧΑΛΙΑ, ΔΥΣΟΣΜΙΕΣ, ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ, ΑΓΧΟΣ, ΝΕΥΡΙΚΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ (ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΚΑΛΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΑΜΕ ΣΕ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟ ΝΑ ΤΟ ΕΛΕΞΟΥΜΕ)ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΩΣ ΠΑΝΙΚΟΥ, ΑΠΛΑ ΟΤΑΝ ΜΑΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ, ΝΑ ΚΡΑΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΗΡΕΜΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΝΟΥΜΕ ΗΡΕΜΑ 10 ΒΑΘΙΕΣ ΑΝΑΠΝΟΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΤΗ ΓΕΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΤΟΜΑΧΙ ΜΕ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΒΓΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΕΡΑ ΗΡΕΜΑ ΚΑΙ ΑΡΓΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ. ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ. ΝΑ ΣΤΕ ΚΑΛΑ!
