Μελισσόχορτο (Melissa Officinalis)

Melissa officinalis της οικογένειας Χειλανθή (Labiatae)

Αλλες ονομασίες: μέλισσα, μελισσάκι, αγριομέλισσα, μελισσοβότανο.

Περιγραφή:

Πολυετής πόα 40-100 εκ.. Εχει ωοειδή, ελαφρά οδοντοτά φύλλα με αραιό τρίχωμα. Το καλοκαίρι βγάζει 6-12 μικρά υποκίτρινα ή άσπρα, ανθάκια, τοξοειδή και μελιτογόνα, των 10-14 χιλ. στους σπονδύλους. Περιέχει υψηλό ποσοστό κιτράλης, στην οποία οφείλει το έντονο άρωμά του, που θυμίζει λεμόνι και σε μικρότερο βαθμό τη μέντα.

«Το μελισσόχορτο είναι δραστικό για τον εγκέφαλο, δυναμώνοντας τη μνήμη και διώχνοντας εντελώς τη μελαγχολία.» John Evelyn, Άγγλος ημερολογιογράφος του 17ου αι.

Τα φύλλα του μελισσόχορτου, με τη γλυκιά γεύση και το άρωμα λεμονιού, είναι άριστη προσθήκη για τα ποντς φρούτων, τα κρασιά και τους χυμούς, ενώ το αφέψημα μελισσόχορτου γίνεται αναψυκτικό για τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Είναι ξάδερφος της φασκομηλιάς και της λεβάντας. Δεν είμαστε σίγουροι για το άν οι Αρχαίοι καλλιέργησαν το φυτό για φαρμακευτικούς σκοπούς ή για το νέκταρ, που καθώς τρέχει σαν χοντρό δάκρυ, μαζεύει τις μέλισσες. 'Οπως καινά χει το πράγμα, δεν άργησαν ν' ανακαλύψουν τις αρετές του. Οι Άραβες γιατροί όμως ήταν εκείνοι που κατάλαβαν τις θαυματουργές δυνατότητες του φυτού. Είναι οι πρώτοι που τ' ονόμασαν «φίλο της καρδιάς». (Βοηθάει τη λειτουργία της, καλμάρει τους παλμούς, ξελαφρώνει απ' το άγχος). «Φτιάχνει το κέφι» και υποβοηθά όλες τις ζωτικές λειτουργίες - απομακρύνει τα μαύρα σύννεφα της νευρασθένειας, του άγχους, της έγνοιας, και εξαφανίζει πονοκεφάλους που οφείλονται σε νευρικά αίτια ή σε αμνησία. Επί περισσότερο από 2000 χρόνια, το μελισσόχορτο ήταν πολύτιμο συστατικό πολλών ελιξιρίων της ζωής, ενώ ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στον τον Αβικέννα, Άραβα γιατρό του 11ου αι. Επί αιώνες ήταν δημοφιλές ως αποτελεσματική θεραπεία για τη μελαγχολία, το λήθαργο, την κακή μνήμη, αλλά και ως βοήθημα για την αποκατάσταση της νεανικής «ζωτικότητας». Οι μοναχοί του μεσαίωνα έβαζαν μελισσόχορτο μέσα σε «τονωτικά» που «ανακούφιζαν την καρδιά», για να δυναμώσουν την καρδιά και να τονώσουν τη διάθεση. Το νερό των Καρμελιτών, - ένα παρασκεύασμα του 17ου αι. που έφτιαχναν οι μοναχές του τάγματος των Καρμελιτών για δυναμωτικό και κατευναστικό των νευρικών πονοκεφάλων και της νευραλγίας, συνδύαζε μελισσόχορτο με φλούδα λεμονιού, μοσχοκάρυδο και ρίζα αγγελικής. Το μελισσόχορτο είναι θαυμάσια θεραπεία για τα νεύρα, Καταπραΰνει την ένταση, ανεβάζει τη διάθεση και αποκαθιστά την ενέργεια όταν είστε πολύ κουρασμένοι. Οι χαλαρωτικές ιδιότητες του βοτάνου το καθιστούν μια καλή εναλλακτική θεραπεία για τον πονοκέφαλο και την ημικρανία. Όταν λαμβάνεται τακτικά, καταπολεμά τις πεπτικές διαταραχές που οφείλονται στο άγχος, όπως π.χ. η ανορεξία, η ναυτία, ο κολικός, η κολίτιδα, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η γαστρίτιδα. Το ήπιο έκχυμα του φυτού ηρεμεί τους παιδικούς πονόκοιλους νευρικής φύσεως. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις ποικιλίες με πράσινα, χρυσά φύλλα ή τις μικτές. Το ζεστό τσάι από μελισσόχορτο είναι το καλύτερο για όσους διαβάζουν για τις εξετάσεις. Στην πραγματικότητα, παλιότερα αποκαλούσαν το μελισσόχορτο «το βότανο των μαθητών». Διεγείρει την εγκεφαλική λειτουργία, βελτιώνει τη συγκέντρωση και τη μνήμη ενώ συγχρόνως ηρεμεί τα νεύρα. Λέγεται επίσης ότι βοηθάει στην αντιμετώπιση της νόσου Άλσχαιμερ. Όταν πίνεται ζεστό, όπως στο τσάι από άνθη φλαμουριάς και μελισσόχορτο, κατεβάζει τον πυρετό προκαλώντας εφίδρωση. Μπορείτε επίσης να αφήσετε μερικά φύλλα να επιπλέουν στο ποτό, όπως π.χ. στον Κρύο χυμό με βόραγο και μελισσόχορτο, για προβλήματα αισθηματικής φύσεως ή ως αρωματικό συνοδευτικό. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

• Τα ζεστά αφεψήματα με μελισσόχορτο ανακουφίζουν από τον πυρετό, τη καταρροίκή έμφραξη και την ιγμορίτιδα.
• Η δράση του βοτάνου κατά των ιών είναι αποτελεσματική στη γρίπη, τον έρπητα τον απλό και την παρωτίτιδα.
• Η αντιβακτηριακή και αντισταμινική του δράση καθιστά το μελισσόχορτο άριστη θεραπεία για μολύνσεις και αλλεργίες, όπως ο αλλεργικός κατάρρους, το έκζεμα και οι φλεγμονώδεις παθήσεις των ματιών.
• Μειώνει το άγχος και τη μελαγχολία επειδή επηρεάζει το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ψυχική διάθεση.
• Είναι χαλαρωτικό ποτό για όσους δεν κοιμούνται καλά και για τα παιδιά πριν τον ύπνο.
• Το μελισσόχορτο μπορεί να ηρεμεί τις νευρικές ταχυκαρδίες λόγω της επίδρασης του στην καρδιά, αλλά και να μειώνει την υπέρταση.
• Όσο αφορά το αναπαραγωγικό σύστημα, το βότανο ανακουφίζει από σπασμούς και πόνους της περιόδου. Το τσάι μελισσόχορτου διευκολύνει τον τοκετό αν ληφθεί τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης.

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ:

Τα φρέσκα φύλλα συλλέγονται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Για τον υπόλοιπο χρόνο, μπορούμε είτε να τ' αποξηράνουμε λίγο πριν ανθίσει το φυτό, γιατί είναι η εποχή που η μυρωδιά του είναι πιο έντονη. Επειδή με τη αποξήρανση χάνεται μέρος του αρώματος και των ουσιών του βοτάνου, η μέθοδος της κατάψυξης προτιμάται.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

(ειδικά για οδυνηρά έμμηνα): ρίξτε 20 πρέζες ξεραμένου φυτού σε ένα λίτρο νερό (2-4 φλιτζάνια τη μέρα). ΑΦΕΨΗΜΑ Υπολογίστε μια μικρή χούφτα βοτάνου σε ένα λίτρο νερό (2 φλιτζάνια τη μέρα, για ημικρανίες, νευρικές κρίσεις, ιλίγγους...). ΚΡΑΣΙ απο μελισσόχορτο: σε ένα λίτρο καλό άσπρο κρασί, αφήστε για 24 ώρες μια χούφτα μελισσόχορτο να μουλιάσει. Η θερμοκρασία να ' ναι 30 με 40° (2 μικρά ποτήρια τη μέρα). ΠΟΔΟΛΟΥΤΡΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΛΟΥΤΡΑ Υπολογίστε 1 χούφτα βοτάνου σε ένα λίτρο νερό (για ημικρανίες, κάνοντας συγχρόνως παγωμένες κομπρέσες). ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΕΝΟ ΑΦΕΨΗΜΑ για εξωτερική χρήση (λοσιόν, κλίσματα, κολπικές πλύσεις, κ.τ.λ.), 1 και 1/2 χούφτα βοτάνου σε 1 λ, νερό. ΚΑΤΑΠΛΑΣΜΑΤΑ φρέσκων φύλλων: Είναι δραστικά σε περιπτώσεις πληγών, τσιμπημάτων εντόμων (Μέλισσες, σφήκες) και θλάσεων. ΜΕΛΙΣΣΟΝΕΡΟ (ΝΕΡΟ ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟΥ) (δυσπεψία, αναιμία, αμνησία, υπερ-ευαισθησία κ.ά.). Χρησιμοποιήστε το εξωτερικά (κομπρέσες, λοσιόν, κ.ά.) ή εσωτερικά. Στη δεύτερη περίπτωση ακολουθήστε επακριβώς τις παρακάτω δοσολογίες:¨ Για ενήλικες, ένα κουταλάκι του καφέ με νερό, γάλα ή μέλι, δυο φορές τη μέρα. Για παιδιά, 15 σταγόνες με ζάχαρη μια φορά τη μέρα. Μπορείτε ν' αγοράσετε μελισσόνερο σε βοτανοπωλεία, σας παραθέτω όμως δυο συνταγές, εμπνευσμένες απ' το πασίγνωστο "μελισσόνερο της Κάρμας».

ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ

Το αφέψημα μελισσόχορτου είναι η πλέον απλή χρήση του. Το άρωμα του φρέσκου βοτάνου που θυμίζει λεμόνι κάνει εντονότερη την οσμή και γεύση των φαγητών που περιέχουν χυμό λεμονιού. Αρωματίστε μαλακά τυριά, σούπες, σαλάτες, ψάρια, κρέατα φούρνου, πουλερικά, φρουτοχυμούς - ιδιαίτερα λεμονάδα - και κρασιά. Οι Καρμελίτες καλόγεροι χρησιμοποιούσαν από το 1611 για την παρασκευή ενός αλκοολούχου ποτού, το ύδωρ μελισσόχορτου (eau de melisse des Carmes).

ΣΥΝΤΑΓΗ Νο 1

Σε ένα λίτρο κονιάκ ρίξτε μια χούφτα μελισσόχορτο που να μην έχει ξεραθεί τελείως, μια φλούδα λεμονιού, 10 πρέζες μοσχοκάρυδο, 10 πρέζες κόλιαντρο, 10 μοσχοκάρφια και 10 πρέζες κανέλας. Αφήστε το μείγμα σε σκιά για μια βδομάδα. Φιλτράρετε. Διατηρείτε το μείγμα σε γυάλινο δοχείο ερμητικά κλεισμένο. ΣΥΝΤΑΓΗ Νο 2

Σε ένα λίτρο αλκοόλ των 45° ρίξτε 3 χούφτες μελισσόχορτο ξεραμένο, μία φλούδα λεμονιού και 5 πρέζες αγγελικής. Αφήστε το μείγμα στη σκιά για μιάμιση βδομάδα. Φιλτράρετε, προσθέστε στο μείγμα 1 χούφτα κόλιαντρο, 10 πρέζες μοσχοκάρυδο, 10 πρέζες κανέλα, και τρία μοσχοκάρφια. Φιλτράρετε και πάλι μετά 48 ώρες και διατηρήστε το σε μπουκάλι, όπως και παραπάνω.

ΣΥΝΤΑΓΗ Νο 3

Γλώσσες με Μελισσόχορτο και Μαρτίνι (μεζές για γιαγιάδες που ανοίγουν φύλλο για σούσι) 300 γρ. γλώσσες φιλέτο - 1/2 ποτήρι Μαρτίνι - 1/2 ποτήρι λευκό κρασί - 3 κουτ. σουπ. φρέσκο μελισσόχορτο ή κουτ. σουπ. αποξηραμένο - 1 μέτριο κρεμμύδι - 1/4 κρέμα γάλακτος - ελαιόλαδο.

Κόβουμε τα φιλέτα της γλώσσας στη μέση κατά μήκος, τα τυλίγουμε σε ρολό και τα στερεώνουμε σε οδοντογλυφίδες. Ψιλοκόβουμε και σοτάρουμε το κρεμμύδι σε λίγο ελαιόλαδο. Προσθέτουμε τις γλώσσες και τις σβήνουμε με το μαρτίνι, ρίχνουμε το κρασί και το μελισσόχορτο ψιλοκομμένο και βράζουμε για 10΄ περίπου. Τέλος ρίχνουμε την κρέμα γάλακτος και ανακατεύουμε μέχρι να δέσει η σάλτσα.