Χαίρετε, στην ιστοσελίδα κατά διαστήματα δημοσιεύονται άρθρα κυρίως από έρευνες, γνώστες του αντικειμένου και ειδικευμένους σε θέματα διατροφής, ιατρικής, βοτανολογίας, γυμναστικής κ.α. αναφέροντας χαρακτηριστικά ευεξίας, ιδιότητες και όχι μόνο, που σκοπό έχουν την καλύτερη υγεία και ψυχολογία του ανθρώπου και ποιο ποιοτικό τρόπο ζωής!
Μια δίαιτα για το έλκος στομάχου και τη γαστρίτιδα είναι ένα πρόγραμμα διατροφής που περιορίζει ή δεν περιλαμβάνει τα τρόφιμα που ερεθίζουν το στομάχι.
Το στομάχι μπορεί να ερεθιστεί από τροφές που αυξάνουν το γαστρικό οξύ.
Θα πρέπει να περιορίσετε ή να αποφύγετε τα ποτά και τα τρόφιμα που προκαλούν συμπτώματα, όπως πόνο στο στομάχι, καούρα ή δυσπεψία.
Ποια τρόφιμα θα πρέπει να αποφύγετε;
Δεν επηρεάζουν οι τροφές όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο. Θα πρέπει να μάθετε ποια τρόφιμα προκαλούν τα δικά σας συμπτώματα.
Σε γενικές γραμμές τα καρυκεύματα, όπως το πιπέρι, προκαλούν αύξηση του γαστρικού οξέος στο στομάχι και μπορεί να το ερεθίσουν. Τα τρόφιμα που περιέχουν σοκολάτα, είναι πικάντικα ή έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος μπορεί να ερεθίσουν το στομάχι σας, επίσης. Ποτά που περιέχουν αλκοόλ ή καφεΐνη μπορεί, επίσης, να προκαλέσουν συμπτώματα.
Μερικά τρόφιμα που μπορεί να χρειαστεί να περιορίσετε ή να αποφύγετε Ποτά:
Ζεστό κακάο και ζεστή σοκολάτα
Πλήρες γάλα
Peppermint τσάι και δυόσμο
Ο κανονικός και ο ντεκαφεϊνέ καφές
Πράσινο και μαύρο τσάι, με ή χωρίς καφεΐνη
Ποτά με αλκοόλ
Πορτοκάλι και γκρέιπφρουτ
Μπαχαρικά και καρυκεύματα:
Μαύρο και κόκκινο πιπέρι
Σκόρδο σε σκόνη
Chili σε σκόνη
Άλλα τρόφιμα:
Τα γάλακτοκομικά προϊόντα από πλήρες γάλα ή οι κρέμες γάλακτος
τυριά με πικάντικη γεύση
Υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, κρέατα, όπως λουκάνικα, σαλάμι, μπέικον, ζαμπόν και αλλαντικά
Hot τσίλι και πιπεριές
Κρεμμύδια και σκόρδο
Προϊόντα ντομάτας, όπως πάστα ντομάτας, σάλτσα ντομάτας, ή χυμός τομάτας
Ποια τρόφιμα μπορείτε να τρώτε και να πίνετε; Μπορείτε να τρώτε ποικιλία υγιεινών τροφίμων από όλες τις ομάδες. Τρώτε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, και με χωρίς λίπος ή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά γάλακτοκομικά τρόφιμα. Τα δημητριακά ολικής αλέσεως περιλαμβάνουν ολικής αλέσεως ψωμίά, δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι. Επιλέξτε άπαχο κρέας, πουλερικά (κοτόπουλο και γαλοπούλα), ψάρια, φασόλια, αυγά, και τα καρύδια. Ένα υγιές σχέδιο γεύματος είναι ένα γεύμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε ανθυγιεινά λίπη, αλάτι, ζάχαρη και πρόσθετα. Τα υγιή λίπη περιλαμβάνουν το ελαιόλαδο.
Τι άλλο μπορεί να είναι χρήσιμο;
Μην τρώτε ποτέ αμέσως πριν τον ύπνο: Σταματήστε να τρώτε τουλάχιστον 2 ώρες πριν τον ύπνο.
Τρώτε μικρά και συχνά γεύματα: το στομάχι σας μπορεί να ανεχθεί μικρά και συχνά γεύματα καλύτερα από ό, τι μεγάλα γεύματα.
Για τους πάσχοντες από καούρες, η αποφυγή της γυμναστικής συχνά μοιάζει ως αυτονόητη, αφού αν αρχίσουν να τρέχουν, να κάνουν άλματα ή απλές ασκήσεις όπως οι επικύψεις, τα οξέα του στομάχου τους παλινδρομούν ταχύτερα στον οισοφάγο και οι καούρες τους εντείνονται.
Οι ασθενείς έχουν δίκιο και άδικο, καθώς η κατάλληλη γυμναστική, σε συνδυασμό με ορισμένες προφυλάξεις, μπορεί να λειτουργήσει καταπραϋντικά στην κατάστασή τους. Μελέτες έχουν δείξει πως λίγη σχετικά ήπια γυμναστική, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, μπορεί να ελαττώσει την εκδήλωση γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης- εν μέρει διότι βοηθά τους πάσχοντες να χάσουν κάποια κιλά, τα οποία αποτελούν βασικό παράγοντα κινδύνου για παλινδρόμηση. Σε μία από τις μελέτες, που δημοσιεύτηκε το 2004, συμμετείχαν περισσότεροι από 3.000 εθελοντές με καούρες.
Οπως έδειξε, μισή ώρα γυμναστική μία φορά την εβδομάδα (σε συνδυασμό με μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες) μειώνει τις καούρες κατά το ήμισυ. Πολύ σημαντικό είναι όμως να μένουν οι ασθενείς νηστικοί τις 2 ώρες πριν από τη γυμναστική και να αποφεύγουν τα πλούσια σε υδατάνθρακες ισοτονικά ροφήματα.
Το ποια γυμναστική θα επιλέξουν, όμως, είναι εξίσου σημαντικό: μελέτη του 2009 έδειξε πως οι υψηλής πρόσκρουσης αεροβικές ασκήσεις (όπως το τρέξιμο) και όσες απαιτούν οριζόντια στάση του σώματος (όπως οι πιέσεις πάγκου) επιδεινώνουν τις καούρες. Αντιθέτως, οι ηπιότερες ασκήσεις (όπως η ποδηλασία) και όσες γίνονται σε όρθια ή καθιστή θέση, τις περιορίζουν.
Ολοι, κάποια στιγμή στη ζωή μας, έχουμε παραπονεθεί για ορισμένα ενοχλήματα στο στομάχι. Πότε κάτι που φάγαμε και μας έπεσε βαρύ, πότε κάποια καούρα, πότε ένα φούσκωμα, μια κράμπα, ένα ενοχλητικό σφίξιμο ή ένας πόνος. Αυτά είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που μας ειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά, ειδικά αν παρουσιάζονται συχνά. Οι διαταραχές του πεπτικού συστήματος είναι από τις πιο συνηθισμένες ενοχλήσεις και τις περισσότερες φορές σχετίζονται με την κακή διατροφή και τον τρόπο ζωής. Σάς δίνουμε τις πιο αποτελεσματικές συμβουλές για γερό στομάχι, αλλά και για τα συμπτώματα που θα πρέπει να σας κινητοποιήσουν, ώστε να απευθυνθείτε στον ειδικό.
Πριν βγάλετε μόνοι σας διάγνωση, επιβάλλεται πρώτα από όλα να επισκεφτείτε ένα γαστρεντερολόγο, για να σιγουρευτείτε ότι δεν υποφέρετε από κάποια πάθηση του πεπτικού συστήματος. Τα συμπτώματα, λοιπόν, που χρήζουν διερεύνησης είναι: (άνω κοιλιά), που συνοδεύονται από εμετούς, μπορεί να σημαίνουν πεπτικό έλκος ή χολολιθίαση. κοιλιακό άλγος και διαταραχές των κενώσεων (διάρροια, δυσκοιλιότητα) αποτελούν συνήθη συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. που ενδεχομένως συνοδεύονται από εμετούς, μπορεί να οφείλονται σε γαστρεντερίτιδα.
κοντά στο στήθος, που αντανακλούν και πίσω. Σε αυτή την περίπτωση, εκτός από το στομάχι σας, επιβάλλεται να ελέγξετε και την καρδιά σας.
κάψιμο δηλαδή στο στήθος που μερικές φορές ανεβαίνει και στο λαιμό ή στο στόμα, μπορεί να σημαίνουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (το οξύ του στομάχου παλινδρομεί προς τον οισοφάγο και τον ερεθίζει). απότομη απώλεια βάρους (χωρίς δίαιτα), εμετοί, αίσθημα πνιγμού, δυσκολία κατάποσης της τροφής είναι τα πλέον ανησυχητικά συμπτώματα που πρέπει να σας οδηγήσουν άμεσα στο γιατρό. Ο γιατρός, αφού πάρει το ιστορικό σας και του περιγράψετε τα συμπτώματα που έχετε, θα σας υποβάλει στις κατάλληλες εξετάσεις (αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, γαστροσκόπηση, υπερηχογράφημα, κολονοσκόπηση, ανάλογα με την περίπτωση), ώστε να γίνει διάγνωση, και θα σας συστήσει την κατάλληλη θεραπεία, εφόσον χρειάζεται.
Τις περισσότερες φορές, πάντως, επειδή πίσω από τις ενοχλήσεις στο στομάχι δεν κρύβεται κάποια σοβαρή πάθηση, αλλά ορισμένες κακές συνήθειες, είναι απαραίτητο να λάβετε τα μέτρα σας, ώστε να απαλλαγείτε από τα δυσάρεστα συμπτώματα, που επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα ζωής σας.
Την εύρυθμη λειτουργία του πεπτικού συστήματος επηρεάζουν, σε σημαντικό βαθμό, αυτά που τρώτε. Αποφεύγετε, λοιπόν, τις τροφές που ερεθίζουν το στομάχι, ιδιαίτερα τις περιόδους που έχετε έντονα πεπτικά ενοχλήματα. Τέτοιες είναι:
● που περιέχουν πολλά χημικά πρόσθετα. Φροντίστε το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινής σας διατροφής να στηρίζεται σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα.
● (π.χ. τουρσιά κλπ.), γιατί το ξίδι ερεθίζει το στομάχι και προκαλεί φούσκωμα.
● , γιατί ερεθίζουν το στομάχι.
● με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ, γιατί καίνε τον οισοφάγο, όταν φυσικά γίνεται κατάχρηση.
● γεύματα, γιατί συχνά προκαλούν καούρες, δυσκολεύουν την πέψη και χαλαρώνουν το σφιγκτήρα του οισοφάγου.
● ειδικά όταν πίνονται με άδειο στομάχι, αυξάνουν την έκκριση γαστρικών υγρών. Συνήθως, συνιστάται ένας καφές την ημέρα.
● , γιατί συνήθως διεγείρουν τη γαστρική έκκριση.
● (σπανακόπιτες, τυρόπιτες, λουκανικόπιτες), γιατί το φύλλο τους είναι δύσπεπτο και ερεθιστικό για το στομάχι, ειδικά σε συνδυασμό με τις λιπαρές ύλες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τους.
● γιατί μπορεί προσωρινά να σας δίνουν την αίσθηση ότι ανακουφίζουν, στην πραγματικότητα όμως προκαλούν φούσκωμα και η υπερκατανάλωσή τους διαταράσσει τη φυσιολογική έκκριση του στομάχου.
Υιοθετήστε μικρά και συχνά γεύματα, γιατί ηρεμούν το στομάχι. Είναι σημαντικό να κρατάτε τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σταθερά κατά τη διάρκεια της ημέρας και αυτό θα το πετύχετε με 5 μικρά γεύματα (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό). Επίσης, η τροφή στο στομάχι βοηθά γιατί απορροφά τα οξέα.
Αν είστε υπέρβαροι, χάστε βάρος. Σίγουρα θα μειωθούν και τα συμπτώματα.
Από τη μια, το στρες του σύγχρονου τρόπου ζωής μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει πολλές ασθένειες του πεπτικού, ενώ, από την άλλη, δεν υπάρχει πάθηση που να μην είναι στρεσογόνος. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να βρείτε τρόπους να διαχειρίζεστε το στρες σας, μεταξύ άλλων με τεχνικές για σωματική και ψυχική χαλάρωση.
Μην το παρακάνετε και τρώτε μεγάλες ποσότητες φαγητού. Μάθετε να αρκείστε σε κανονικές μερίδες. Όταν υπερφορτώνετε το στομάχι σας, δεν γλιτώνετε τη δυσπεψία.
Το φαγητό «στο πόδι» είναι από τους χειρότερους εχθρούς της καλής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος. Γι’ αυτό, φροντίστε να αφιερώνετε λίγο χρόνο στην ώρα του φαγητού: Είναι σημαντικό να μην τρώτε λαίμαργα και βιαστικά και να μασάτε καλά την τροφή σας. Οι μπουκιές πρέπει να είναι μικρές και καλά μασημένες, ώστε να διευκολύνεται η πέψη.
Μία από τις πιο κακές συνήθειες είναι να τρώτε και να πέφτετε αμέσως για ύπνο. Αφήστε να περάσουν τουλάχιστον 2 ώρες, ώστε να έχετε χωνέψει. Η στάση που έχει το σώμα σας, όταν είναι ξαπλωμένο, δεν βοηθά καθόλου την καλή λειτουργία της πέψης. Αντίθετα, το χαλαρό περπάτημα μετά το φαγητό βοηθά να χωνέψετε πιο γρήγορα.
Το κάπνισμα ενοχοποιείται, μεταξύ άλλων, και για την εμφάνιση, αλλά και την επιδείνωση του στομαχικού έλκους. Επιπλέον, χαλαρώνει τον οισοφαγικό σφιγκτήρα. Άλλος ένας, λοιπόν, λόγος για να το κόψετε.
Η ασπιρίνη, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και ειδικά τα φάρμακα που χορηγούνται για εκφυλιστικές παθήσεις ερεθίζουν το στομάχι. Αν δεν μπορείτε να τα διακόψετε, συνοδεύστε τη λήψη τους με ειδικά φάρμακα για γαστροπροστασία, σε συνεννόηση πάντα με το γιατρό σας.
Όταν τρώτε, μη φοράτε πολύ σφιχτά ρούχα, γιατί επηρεάζουν τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος και δημιουργούν δυσφορία, τόσο κατά τη διάρκεια του φαγητού όσο και κατά τη διάρκεια της πέψης.
Τελευταία, διερευνάται και η δράση της ρητίνης που περιέχει η μαστίχα Χίου έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Ωστόσο, παρόλο που δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένος ο ρόλος της στη θεραπεία του πεπτικού έλκους, το σίγουρο είναι ότι ανακουφίζει από τα συμπτώματά του. Και η απλή μάσηση της ρητίνης ως τσίχλας μπορεί να μας παρέχει σε μεγάλο βαθμό τα ευεργετικά συστατικά της μαστίχας.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρ Ηλία Νάστο, γαστρεντερολόγο, διευθυντή της Γαστρεντερολογικής Κλινικής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών.
● H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και οι καούρες δεν είναι το ίδιο πράγμα. ΑΛΗΘΕΙΑ
Oι καούρες είναι ένα από τα κύρια συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, όταν δηλαδή το όξινο περιεχόμενο του στομάχου ανεβαίνει από το στομάχι προς τον οισοφάγο, και μπορεί να φθάσει ως το φάρυγγα. Mετά από ένα γεύμα, μπορεί όλοι να παθαίνουμε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, πρόκειται όμως για «φυσιολογική» αντίδραση και διαρκεί ελάχιστα δευτερόλεπτα. Πρόβλημα δημιουργείται όταν το γαστρικό περιεχόμενο παραμένει για πολλή ώρα στον οισοφάγο και προκαλεί καούρες (περιγράφονται ως αίσθημα καύσου στο στήθος συνοδευόμενο από πόνο), ξινίλες και -κάποιες φορές- δυσκολία στην κατάποση.
● H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση οφείλεται σε ανατομική ιδιομορφία. ΨΕΜΑ
Φυσιολογικά, κατά τη διαδικασία της κατάποσης, ο σφιγκτήρας του οισοφάγου (που βρίσκεται ανάμεσα στον οισοφάγο και το στομάχι) ανοίγει -επιτρέποντας στο φαγητό να φθάσει στο στομάχι - και ξανακλείνει, για να το εμποδίσει να ξαναγυρίσει στον οισοφάγο. H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση συμβαίνει όταν ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας χαλαρώνει και επιτρέπει στο περιεχόμενο του στομάχου να ξαναγυρίσει στον οισοφάγο. Αυτό συμβαίνει συχνά σε ασθενείς που έχουν διαφραγματοκήλη, μπορεί όμως να συμβαίνει και σε ασθενείς με υπερβολική αύξηση του υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι ή σε μειωμένη κινητικότητα ή σε διάταση του στομάχου.
● H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση δεν είναι έντονη όταν ξαπλώνουμε. ΨΕΜΑ
H οριζόντια θέση διευκολύνει την παλινδρόμηση του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο, γι’ αυτό και είναι καλύτερα να μην ξαπλώνουμε αν δεν έχουν περάσει περίπου 3 ώρες από το γεύμα. Όσοι υποφέρουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση νιώθουν πιο δυσάρεστα όταν ξαπλώνουν στη δεξιά πλευρά και όταν είναι μπρούμυτα.
● H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση επηρεάζεται από το φαγητό μας. ΑΛΗΘΕΙΑ
Tα λιπαρά φαγητά, όπως τα τηγανητά, οι σάλτσες, τα λιωμένα τυριά, οι σοκολάτες, αλλά και το φύλλο για πίτες, οι όξινοι χυμοί και τα αλκοολούχα ποτά θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, καθώς βοηθούν στη χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Χαλαρωτική επίδραση στο σφιγκτήρα έχει και το κάπνισμα.
● H παλινδρόμηση είναι παθολογική και στα βρέφη. ΨΕΜΑ
Tα βρέφη παρουσιάζουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (είναι οι μικρές γουλιές που βγάζουν μετά το γεύμα), αλλά δεν πρόκειται για παθολογική κατάσταση. H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση σε αυτή την περίπτωση οφείλεται στην ανώριμη ακόμα «συμπεριφορά» του στομάχου και του οισοφάγου. Mε την πάροδο του χρόνου η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εξαφανίζεται (συνήθως μετά την ηλικία των 18 μηνών).
● Η θεραπεία δεν είναι απαραίτητη. ΨΕΜΑ
H γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση δεν ανήκει στις καταστάσεις που καλύτερα να τις συνηθίζουμε, και αυτό γιατί μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες επιπλοκές. Μπορεί να προκαλέσει οισοφαγίτιδα, στενώσεις στον οισοφάγο, αλλά και ανάπτυξη μεταπλαστικού επιθηλίου στον οισοφάγο (οισοφάγος Barrett), κατάσταση η οποία θεωρείται προκαρκινική.
● Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στους παχύσαρκους. ΑΛΗΘΕΙΑ
H παχυσαρκία θεωρείται ένας από τους παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες να εμφανισθεί γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Στους παχύσαρκους υπάρχει αυξημένη πίεση στην κοιλιά, πράγμα που βοηθά το περιεχόμενο του στομάχου να ανεβαίνει προς τον οισοφάγο. Επιπλέον, οι παχύσαρκοι τρώνε συνήθως και πολλά λιπαρά. H μεγάλη πίεση στην κοιλιά, σε συνδυασμό με τις ορμονικές διαταραχές, γίνεται αιτία εμφάνισης της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Tο πρόβλημα βέβαια είναι προσωρινό και παύει να υπάρχει μετά τον τοκετό.
● H μόνιμη θεραπεία της δεν επιτυγχάνεται πάντα. ΑΛΗΘΕΙΑ
Tα θεραπευτικά στάδια για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι τρία. Kαταρχήν, επιδιώκεται αντιμετώπιση με διαιτητικές οδηγίες, δηλαδή αποφυγή λιπαρών τροφών, όξινων χυμών και αλκοολούχων ποτών, μικρά και συχνά γεύματα (το τελευταίο γεύμα τουλάχιστον 3 ώρες πριν τον ύπνο) και τέλος σωστή μάσηση, δηλαδή να μην τρώμε γρήγορα, αλλά αργά και μασώντας καλά το φαγητό μας.
Υπάρχει μεγάλη περίπτωση η παλινδρόμηση να οφείλεται σε Διαφραγματοκήλη ή οποία ανιχνεύεται με γαστροσκόπιση και προκαλεί περισσότερο την παλινδρόμηση, όπως και καούρα, δύσπνοια, αρρυθμίες και ευαισθησία σε αρκετά φαγητά, όποτε θα πρέπει να αποταθούμε σε κλινικό Διατροφολόγο για ανακούφιση των συμπτωμάτων μέσω επιλεγμένης διατροφής. Εδώ να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι δεν βοηθά καθόλου ένα τεστ δυσανεξίας αφού γίνετε βάση του αίματος και όχι βάση ευαισθησίας στομαχιού.
Στη συνέχεια μπορεί να συστήσουμε τη λήψη αλγινικών σκευασμάτων, τα οποία δεν είναι αντιόξινα, αλλά δρουν σχηματίζοντας ένα προστατευτικό φράγμα που επιπλέει στο στομαχικό περιεχόμενο και έτσι συγκρατεί τα οξέα στο στομάχι, εμποδίζοντας την παλινδρόμηση τους προς τον οισοφάγο. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουν την γρήγορη και αποτελεσματική ανακούφιση από τα κύρια συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ).
Διάφορες μελέτες έδειξαν ότι τα αλγινικά:
- Ανακουφίζουν από τον οπισθοστερνικό καύσο μέσα σε 5 λεπτά σε ποσοστό έως και 74% των ασθενών
- Ανακουφίζουν από τα συμπτώματα έως και 84% των ασθενών και διαρκούν για έως και 4 ώρες
Σε πολλούς ασθενείς όμως απαιτείται η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων που μειώνουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι (αναστολείς αντλίας πρωτονίων) ή φαρμάκων που αυξάνουν την κινητικότητα του στομάχου (προκινητικά), ώστε να γίνεται γρηγορότερα η πέψη. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η αγωγή αυτή χρειάζεται να είναι μακροχρόνια, γι αυτό και εναλλακτικά μπορεί να προταθεί ενδοσκοπική ή χειρουργική αντιμετώπιση, χωρίς όμως και αυτές να μπορούν να εγγυηθούν μόνιμα αποτελέσματα.
Το διάφραγμα είναι ένας ισχυρός θολωτός μυς, που καταφύεται στο στέρνο, στα πλευρικά τόξα και στους πρώτους οσφυϊκούς σπονδύλους και χωρίζει το ανθρώπινο σώμα σε δύο διαφορετικές κοιλότητες.
Την θωρακική κοιλότητα, στην οποία βρίσκονται οι πνεύμονες, η καρδιά, ο οισοφάγος (θωρακική μοίρα) και τα μεγάλα αγγεία και
Την κοιλιακή κοιλότητα ή περιτοναϊκή κοιλότητα στην οποία βρίσκονται τα σπλάχνα όπως το τελικό τμήμα του οισοφάγου (κοιλιακή μοίρα) το στομάχι, το δωδεκαδάκτυλο, το λεπτό και το παχύ έντερο, το ήπαρ το πάγκρεας κτλ.
Το διάφραγμα ανήκει στους αναπνευστικούς μυς και κύρια λειτουργία του είναι να εκπτύσσει την θωρακική κοιλότητα προκειμένου να εισέρχεται ο αέρας στους πνεύμονες.
Στο διάφραγμα φυσιολογικά υπάρχουν ορισμένα ανοίγματα (οπές) μέσου των οποίον διέρχονται ανατομικά στοιχεία από τη θωρακική προς τη κοιλιακή κοιλότητα.
Έτσι ξεχωρίζουν τέσσερα τρήματα:
Το αορτικό τρήμα μέσο του οποίου διέρχεται η αορτή η άζυγος φλέβα και ο θωρακικός πόρος.
Το οισοφαγικό τρήμα μέσο του οποίου διέρχονται ο οισοφάγος και τα πνευμονογαστρικά νεύρα.
Το τρήμα της κάτω κοίλης φλέβας μέσο του οποίου διέρχεται η κάτω κοίλη φλέβα.
Το τρήμα του Morgagni από όπου διέρχονται τα άνω επιγάστρια αγγεία.
Τι είναι η διαφραγματοκήλη;
Διαφραγματοκήλη, είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία, ανατομικό στοιχείο που φυσιολογικά βρίσκεται στην κοιλιακή κοιλότητα, διέρχεται παθολογικά μέσο φυσιολογικού τρήματος του διαφράγματος στην θωρακική κοιλότητα.
Το 98% των κηλών του διαφράγματος είναι κήλες που αφορούν τον οισοφάγο και για αυτό ονομάζονται οισοφαγοκήλες. Σχεδόν έχει καθιερωθεί χρησιμοποιώντας τον όρο "διαφραγματοκήλη" να εννοούμε την οισοφαγοκήλη.
Οισοφαγοκήλη είναι η παθολογική κατάσταση που προκύπτει όταν, μέσω του φυσιολογικού οισοφαγικού τρήματος διέρχεται τμήμα του στομάχου ή/και το κοιλιακό τμήμα του οισοφάγου.
Υπάρχουν τρεις τύποι διαφραγματοκήλης:
Ολισθαίνουσα οισοφαγοκήλη (διαφραγματοκήλη). Είναι η συνηθέστερη μορφή διαφραγματοκήλης. Στην κήλη αυτή το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, η καρδιοοισοφαγική συμβολή και τμήμα του στομάχου εισέρχονται μέσο του οισοφαγικού τρήματος στην θωρακική κοιλότητα.
Παραοισοφαγική οισοφαγοκήλη (διαφραγματοκήλη). Πρόκειται για κήλη κατά την οποία μέσο του οισοφαγικού τρήματος διέρχεται τμήμα του στόμαχού προς τη θωρακική κοιλότητα, ενώ η καρδιοοισοφαγική συμβολή είναι στη θέση της εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας.
Μικτή οισοφαγοκήλη (διαφραγματοκήλη). Είναι συνδυασμός ολισθαίνουσας και παραοισοφαγοκήλης όπου η συμπτωματολογία έχει σχέση τόσο με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση όσο και με την πρόπτωση οργάνου στον θώρακα.
Τι προκαλεί τη διαφραγματοκήλη;
Για την δημιουργία της διαφραγματοκήλης ενοχοποιούνται συνήθως η:
Η αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση. Κάθε λόγος που προκαλεί μεγάλη και προτεταμένη αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης μπορεί να ευθύνεται για διαφραγματοκήλη. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι η παχυσαρκία, η εγκυμοσύνη, η άρση βάρους είτε ως εργασιακή ανάγκη είτε ως άθληση, ο έντονος παροξυσμικός βήχας της βρογχίτιδας, οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις δυσκοιλιότητας.
Τα μεγάλα και πλούσια γεύματα προκαλούν μεγάλη διάταση του στομάχου και αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης με αποτέλεσμα να θέτουν τη βάση της νόσου.
Το γήρας και κατά συνέπεια η εξασθένηση των μυών και των συνδέσμων προδιαθέτει σε εμφάνιση της νόσου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της διαφραγματοκήλης;
Η διαφραγματοκήλη αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης με συνέπεια τα συμπτώματα της διαφραγματοκήλης να είναι ίδια με εκείνα που προκαλεί η πάθηση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Επιπλέον συμπτώματα ειδικά της πάθησης είναι:
Πόνος στο στήθος που μοιάζει με τον στηθαγχικό πόνο της καρδιάς και πολλές φορές φοβίζει τους ασθενείς και τους οδηγεί σε καρδιολόγους. Εδικά μετά βαριά και πλούσια γεύματα.
Δυσφαγία. Δηλαδή δυσκολία στην κατάποση.
Αναιμία. Συνήθως είναι μικρές σιδηροπενικές αναιμίες που οφείλονται σε αιμορραγία ως επακόλουθο κάποιας διάβρωσης του στομάχου.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της διαφραγματοκήλης;
Θα πούμε και εδώ ότι, οι επιπλοκές της διαφραγματοκήλής εξαρτώνται από την εξέλιξη της νόσου που προκαλεί δηλαδή της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Οι συνέπειες τις χρόνιας έκθεσης του οισοφάγους στο όξινο περιεχόμενο του στομάχου προκαλούν κυρίως δύο σοβαρές παθήσεις:
Την οισοφαγίτιδα. Που μπορεί να είναι από ήπιες διαβρώσεις του βλεννογόνου του οισοφάγου (οισοφαγίτιδα 2ου βαθμού) και να φτάνει μέχρι το έλκος την ίνωση και τις στενώσεις του οργάνου. (οισοφαγίτιδα 4ου βαθμού)
Τον οισοφάγο Barrett. Πρόκειται για μετάπλαση του φυσιολογικού οισοφαγικού βλεννογόνου σε εντερικό επιθήλιο. Ο οισοφάγος Barrett θωρείται προκαρκινικό στάδιο για αδενοκαρκίνωμα οιοσοφάγου.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση της διαφραγματοκήλης;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της διαφραγματοκήλης είναι ίδια με την θεραπευτική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Περιλαμβάνει την συντηρητική - φαρμακευτική αγωγή. Δείτε: Ποια είναι η θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμηση; Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής ή σε εμφάνιση επιπλοκών η χειρουργική θεραπεία είναι επιβεβλημένη. Σήμερα οι επικρατέστερη αντιπαλινδρομική επέμβαση είναι η Βραχεία και χαλαρή θολοπλαστική κατά Nissen (Short-Floppy-Nissen).
Περίληψη:
Διαφραγματοκήλη και Οισοφαγίτιδα
Το διάφραγμα είναι μια ισχυρή πλατιά μυική μεμβράνη που χωρίζει τοθώρακα από την κοιλιά.
Αφήνει μια τρύπα μέσα από τη οποία περνάει ο οισοφάγος που φέρνει τιςτροφές από το στόμα προς το στομάχι. Το τελικό προς το στομάχι τμήματου οισοφάγου έχει ένα σφιγκτήρα που απαγορεύειστα οξέα τουστομάχου να ανεβαίνουν προς τον οισοφάγο. Όταν αυτή η τρύπα τουδιαφράγματος είναι χαλαρή, τότε τμήμα του στομάχου, αντί να βρίσκεταιστην κοιλιακή κοιλότητα, περνάει μέσα στο θώρακα.
Η πάθηση αυτή λέγεται διαφραγματοκήλη. Όταν ο σφιγκτήρας πουμεσολαβεί μεταξύ οισοφάγου και στομάχουείναι χαλαρός, τότε οοισοφάγος, που δεν έχει παχύ προστατευτικό στρώμα βλέννας σαν αυτόπου έχειτο στομάχι, ερεθίζεται από τα οξέα του στομάχου, φλεγμαίνει, πονάει και τότε έχουμε οισοφαγίτιδα.
Η οισοφαγίτιδα μπορεί να συνδυάζεται με διαφραγματοκήλη χωρίς αυτό να είναι υποχρεωτικό.Εκδηλώνεται με πόνο ψηλά στην κοιλιά (επιγαστραλγία) ή πίσω από το στέρνο, αλλά και με καούρες,ξινίλες και ρεψίματα, που συμβαίνουν μάλιστα συνήθως όταν κανείς ξαπλώνει με γεμάτο στομάχι,ή όταν έχει φάει μεγάλη ποσότητα τροφών.
Η οισοφαγίτιδα αντιμετωπίζεται με φάρμακα. Η διαφραγματοκήλη με επέμβαση, αλλά μόνο αν και εφόσονπροκαλεί έντονη οισοφαγίτιδα. Αν δεν προκαλεί ενοχλήματα, τότε αρκεί συνήθως να μην ξαπλώνει κανείςγια 2-3 ώρες μετά το γεύμα. Η επέμβαση λέγεται Nissen, έχει άριστο αποτέλεσμα και πρέπει να γίνεταισήμερα με λαπαροσκοπική μέθοδο, που είναι λιγότερο τραυματική και πιο αποτελεσματική.Συνίσταται στην ανάταξη της διαφραγματοκήλης κάτω από το διάφραγμα και στην καθήλωση του στομάχου με ραφές ,έτσι ώστε να μην μπορεί να ανέβει προς το θώρακα. Ράβεται επίσης για να στενέψει η χαλαρή τρύπα του διαφράγματος.
Τα συμπτώματα της διαφραγματοκήλη
Τα συμπτώματα της διαφραγματοκήλη περιλαμβάνουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλά και άνω κοιλιακό άλγος, η οποία είναι σαν την καούρα. Πόνοι στο στήθος και στο άνω στομάχου είναι επίσης τα συμπτώματα της διαφραγματοκήλη.
Στην πλειονότητα των ασθενών, διαφραγματοκήλη δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Μερικές φορές οι ασθενείς που πάσχουν από hiatal παλινδρόμηση εμπειρία κήλη και την καούρα, όταν το γαστρικό οξύ αναμασά πίσω στον οισοφάγο. Παράγοντες κινδύνου / Αιτίες της διαφραγματοκήλη
Οι παρακάτω όροι είναι οι παράγοντες κινδύνου του διαφραγματοκήλη. Διαφραγματοκήλη μπορεί να προκληθούν από την πίεση που παράγεται στο εσωτερικό του στομάχου.
Η συχνή κάμψη ή βαρύ άρση βαρών
* Φτάρνισμα σκληρός για μεγάλο χρονικό διάστημα,
* Εγκυμοσύνη
* Βίαια έμετος
* Η συχνή ή σκληρό βήχα
* Δυσκοιλιότητα
* Η παχυσαρκία είναι μια αιτία της Haital κήλη.
* Συνεδρίαση θέση για αφόδευση
* Κληρονομικότητα: Κληρονομικοί παράγοντες προκαλούν, επίσης, διαφραγματοκήλη.
* Το κάπνισμα
* Η χρήση ναρκωτικών όπως η κοκαΐνη
Οι τονίζει * με γαστρίτιδα από τους παράγοντες κινδύνου μπορεί να προκαλέσει Haital κήλη.
Οι παρακάτω οδηγίες πρέπει να τηρούνται εφ' όρου ζωής εκτός και αν η ενοχλήσεις είναι τόσο έντονες που χρειάζεται να γίνει επέμβαση.
Περιορίστε
Τα λιπαρά
Τα τηγανητά
Τη σοκολάτα, τον καφέ, το τσάι, τη μέντα
Τα μπαχαρικά
Τα αεριούχα ποτά, το αλκοόλ και ιδιαίτερα τα ηδύποτα
Tους ξινούς χυμούς φρούτων
Τα γλυκά με σιρόπι
Τις πίτες με φύλλο
Τις σούπες το βράδυ
Και ακόμη
Να τρώτε και να πίνετε με μέτρο
Να τρώτε αργά και να πίνετε ήρεμα Να μην πίνετε αεριούχα ποτά
Μετά την εγκυμοσύνη η παλινδρόμηση θα εξαφανιστεί τελείως
Μη φοράτε στενά ρούχα
Μη σηκώνετε βάρος
Κάνετε δίαιτα σε περίπτωση αυξημένου βάρους
Μην περνάτε κατευθείαν από το τραπέζι στο κρεβάτι
Να περάσουν τουλάχιστον δύο ώρες
Ανυψώστε το κεφάλι του κρεβατιού σας δέκα περίπου εκατοστά
Να σκύβετε όσο το δυνατόν λιγότερο
Περιορίστε την κατανάλωση ερεθιστικών ουσιών όπως περιγράφονται παραπάνω
«το φάρµακό σου είναι η τροφή σου και η τροφή σου το φάρµακό σου»
Ιπποκράτης
Για πολλούς αιώνες η διατροφή του ανθρώπου ρυθμιζόταν από τους νόμους της διαθεσιμότητας, το ανθρώπινο είδος είχε προσαρμοστεί και η επιβίωσή του αποτελεί την καλύτερη επιβεβαίωση της προσαρμογής.
Για πρώτη φορά στη στις αρχές του 20ου αιώνα η βιομηχανική εποχή βρήκε τους τρόπους και τα μέσα να εξασφαλίσει διατροφική επάρκεια στη δυτική κοινωνία γεγονός που, χρονικά τουλάχιστον, συμπίπτει με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Παρόλα αυτά ήδη από το 1935 φάνηκε ότι οι τρόποι αυτοί αμφισβητούνται όταν ο Jean Bogert μιλούσε για ένα τεράστιο διατροφικό πείραμα στο οποίο σύρονται οι βιομηχανικές κοινωνίες.
Δεν άργησαν να διατυπωθούν συσχετίσεις της διατροφής με την υγεία και τα χρόνια νοσήματα. Μάλιστα οι συσχετίσεις σταθερά προκύπτουν από τις μελέτες σύγκρισης της δυτικής διατροφής με τη διατροφή πληθυσμών προσηλωμένων στα παραδοσιακά τους πρότυπα, όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί από τις εποχές που οι επιλογές ρυθμιζόταν με βάση τη διαθεσιμότητα.
Το επόμενο βήμα ήταν να διατυπωθούν Διατροφικές Συστάσεις που έχουν κυρίως το νόημα να συστήνουν περιορισμένες προσλήψεις σε διατροφικά συστατικά που προσφέρονται σε αφθονία μέσω της δυτικής διατροφής. Οι Συστάσεις αυτές είναι βασισμένες σε επιδημιολογικά δεδομένα που συσχετίζουν θρεπτικά συστατικά με χρόνια νοσήματα και απευθύνονται σε όλους γενικά γιατί η κλασσική έρευνα στη βιοχημεία, τη μοριακή βιολογία και την επιστήμη της διατροφής ξεκινά με την αποδοχή ότι ως μέλη του ανθρώπινου είδους είμαστε γενετικά όμοιοι.
Και πράγματι τα αποτελέσματα της μελέτης του ανθρώπινου γονιδιώματος έδειξαν ότι το γενετικό υλικό των ανθρώπων κατά 99,9% είναι όμοιο στον καθένα. Η ποικιλία όσον αφορά τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά προκύπτει από το 0,1% του γενετικού υλικού μας. Τα χαρακτηριστικά που δημιουργούν προδιαθέσεις για διάφορες ασθένειες προκύπτουν από αυτό το ποσοστό. Η γενετική ποικιλία μεταξύ των ατόμων είναι πιθανόν να έχει καθοριστική σημασία στις διαφορές που καταγράφονται όσον αφορά τις διατροφικές απαιτήσεις.
Τα θρεπτικά συστατικά είναι δυνατόν να έχουν διαφορετική επίδραση στα άτομα ανάλογα με την ποικιλομορφία συγκεκριμένων γονιδίων. Συνεπώς, γίνεται φανερό ότι διατροφικές συστάσεις θα ήταν πιο αποτελεσματικές αν λάμβαναν υπόψιν τις γονιδιακές ποικιλομορφίες και τις διαφορές στο φαινότυπο που προκύπτουν από αυτές.
Παρόλο που η γενετική συχνά παραγνώριζε την επίδραση του περιβάλλοντος στην έκφραση των γονιδίων, κατά τη διερεύνηση της έκφρασης αυτών των γονιδίων σε σχέση με περιβαλλοντικούς παράγοντες αποδείχτηκε ότι τα συστατικά της τροφής είναι δυνατόν να επιδρούν άμεσα ή έμμεσα με το γενετικό υλικό, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό τη διατροφή ως έναν από τους κυριότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επιδρούν στο γονιδίωμα.
Τα συστατικά της τροφής είναι δυνατόν να μεταβάλλουν τη γονιδιακή έκφραση μέσω ποικίλλων μηχανισμών:
Μπορεί να δρουν ως μόρια σύνδεσης με τους παράγοντες μεταγραφής των νουκλεϊνικών οξέων,
Μπορεί να λειτουργούν ως μόρια ανίχνευσης και μεταβίβασης σημάτων που τροποποιούν την συμπεριφορά γονιδίων που σχετίζονται με τον μεταβολισμό
Ή μπορεί να μεταβολίζονται από πρωτεύοντα ή δευτερεύοντα μεταβολικά μονοπάτια μεταβάλλοντας τις συγκεντρώσεις των υποστρωμάτων ή των ενδιάμεσων μεταβολιτών.
Η έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με τις διαδικασίες της φλεγμονής, της γήρανσης, της κατάθλιψης, φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά και σε περισσότερα του ενός επίπεδα από τα θρεπτικά συστατικά.
Η μελέτη των μεταβολών που προκύπτουν στο φαινότυπο μέσω της αλληλεπίδρασης των γονιδίων και των προϊόντων τους με τα θρεπτικά συστατικά ονομάζεται ‘nutrigenomics’ (=διατροφή με βάση το γονιδίωμα).
Η βασική της αντίληψη συνοψίζεται στα εξής: ο βαθμός στον οποίο η διατροφή επηρεάζει την ισορροπία μεταξύ υγείας και ασθένειας εξαρτάται από το γενετικό προφίλ του ατόμου. Η μελέτη της αλληλεπίδρασης γονότυπου και θρεπτικών συστατικών απαιτεί τη χρησιμοποίηση τεχνολογίας που αφορά μοριακές τεχνικές και ερμηνείες σύνθετων δεδομένων ώστε να αναδειχτεί η προδιάθεση για συγκεκριμένο νόσημα σε ένα άτομο. Το άτομο αυτό χαρακτηρίζεται ως άτομο υψηλού κινδύνου και ως τέτοιο θεωρείται ότι θα επωφεληθεί από συγκεκριμένες διατροφικές συστάσεις που σχετίζονται με το πρόβλημά του.
Κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις και σε ορισμένα άτομα η διατροφή μπορεί να συνιστά ένα σοβαρό παράγοντα κινδύνου για εκδήλωση σημαντικού αριθμού ασθενειών.
Τα θρεπτικά συστατικά μπορεί να επιδρούν στο ανθρώπινο γονιδίωμα είτε άμεσα είτε έμμεσα με αποτέλεσμα την τροποποίηση της έκφρασης ή της δομής των γονιδίων.
Ο βαθμός στον οποίο η διατροφή επηρεάζει την ισορροπία μεταξύ υγείας και νόσου μπορεί να εξαρτάται από το γενετικό προφιλ ενός ατόμου.
Μερικά γονίδια σχετιζόμενα με τη διατροφή (καθώς και οι φυσιολογικοί, κοινοί πολυμορφισμοί τους) φαίνεται να παίζουν ρόλο στην στην επίπτωση, την εκδήλωση, την εξέλιξη και την βαρύτητα χρόνιων ασθενειών.
Διαιτολογική παρέμβαση βασισμένη στη γνώση των διατροφικών απαιτήσεων, της διατροφικής κατάστασης και του γονοτύπου είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη την ανακούφιση και την θεραπεία της χρόνιας νόσου.
Η τελική προσδοκία από την προσπάθεια αυτή είναι να δοθεί η δυνατότητα για εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις βασισμένες σε πληροφορίες που προκύπτουν από τη μελέτη του γονοτύπου κάθε ατόμου (γενετικό προφιλ) με στόχο την πρόληψη συγκεκριμένων προβλημάτων υγείας στα οποία έχει εντοπισθεί προδιάθεση με τον τρόπο αυτό. Πιο απλά μπορεί να εντοπισθεί η προδιάθεση για το νόσημα και με την κατάλληλη διατροφή να αποφύγουμε την εκδήλωσή του.
Επί του παρόντος, οι προσπάθειες έχουν εστιαστεί στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του διαβήτη, της παχυσαρκίας, κάποιων μορφών καρκίνου, και της οστεοπόρωσης, επιλογές δικαιολογημένες από την επίπτωση των συγκεκριμένων προβλημάτων. Προσπάθειες γίνονται επίσης προς την κατεύθυνση νευρολογικών διαταραχών και φλεγμονωδών νοσημάτων.
Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή μιας εξατομικευμένης διατροφής βάσει αυτών των δεδομένων είναι η πρώιμη γενετική διερεύνηση και η εφαρμογή της από τη βρεφική ηλικία, αφού έχει γίνει αποδεκτό ότι εκεί βρίσκεται το κλειδί της υγείας κατά την ενήλικο ζωή.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού υπάρχουν και συνεχώς τελειοποιούνται τεχνικές ανίχνευσης προδιάθεσης της νόσου με τη βοήθεια της γενετικής (SNPs, microarray techniques), της βιοχημείας (εντοπισμός πρώιμων δεικτών νόσου, μελέτη του ατομικού μεταβολικού προφιλ, metabolomics), και της πληροφορικής που αναλύει και αξιοποιεί πληροφορίες από πολλαπλές βάσεις δεδομένων.
Παράλληλα με την έντονη προσπάθεια που γίνεται για τη συλλογή στοιχείων και την τελειοποίηση των τεχνικών -και παρά την επισήμανση σημαντικών επιστημονικών αλλά και ηθικών και δεοντολογικών κενών- καταγράφεται και εκτεταμένη κλινική εφαρμογή τους.
Ήδη οργανωμένα -αλλά και λιγότερο οργανωμένα-, επιστημονικά -αλλά και όχι τόσο επιστημονικά- κέντρα αναλαμβάνουν γενετικό έλεγχο ατόμων με σκοπό να αποκαλύψουν κληρονομική προδιάθεση και να ρυθμίσουν με βάση τ’ αποτελέσματα του ελέγχου το διαιτολόγιο τους. Παράλληλα, η βιομηχανία δείχνει ενδιαφέρον για επένδυση στον τομέα των νέων τροφίμων που η σύνθεσή τους θα καλύπτει τις ανάγκες του «προσωπικού διαιτολογίου»
Όλα δείχνουν ότι η υπόσχεση για υγεία και μακροβιότητα μέσω της διατροφής έχει βάσιμες προοπτικές να υλοποιηθεί. Παρόλα αυτά, θέματα σοβαρά, όπως o χειρισμός των γενετικών πληροφοριών, το κόστος της περίθαλψης, ο κίνδυνος της εμπλοκής σε καινούργιες διατροφικές περιπέτειες, δεν έχουν λυθεί. Ο χειρισμός τους απαιτεί σύνεση και υπομονή ώστε να μην υποβαθμιστεί η όλη προσπάθεια σε άλλη μία εμπορική-καταναλωτική επιτυχία στο χώρο της υγείας σε βάρος της Υγείας.
Γράφει η Καραγκιόζογλου-Λαμπούδη Θωμαή, Παιδογαστρεντερολόγος
e-mail: lampoudi@nutr.teithe.gr
Ο πόνος στην κοιλιά είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα. Μπορεί να εκδηλωθεί μόνος του ή να συνοδεύεται και από άλλα σημεία και συμπτώματα όπως αναγούλες, εμετούς, διάρροια και άλλα.
Ο πόνος στην κοιλιά μπορεί να προκληθεί κάποτε λόγω υπερβολικής κατανάλωσης φαγητών. Επίσης ορισμένα φαγητά, πολύ λιπαρά ή που προκαλούν πολλά αέρια ή ακόμη τα γαλακτοκομικά προϊόντα σε άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, είναι αιτίες πόνου στην κοιλιά που συνήθως είναι παροδικός και περνά μετά από μερικές ώρες.
Οι λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος με βακτηρίδια ή ιούς ή άλλους μικροοργανισμούς, είναι δυνατόν να προκαλούν πόνους στην κοιλιά για μερικές μέρες. Υπάρχουν σοβαρές παθήσεις των οποίων ένα από τα πρώτα συμπτώματα είναι ο πόνος. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι καθοριστικές η έγκαιρη εξέταση από το γιατρό, η διάγνωση και θεραπεία. Στην κοιλιά υπάρχουν πολλά ζωτικά όργανα. Στις περιπτώσεις που αυτά πάσχουν, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται ο πόνος και άλλα σημεία ή συμπτώματα, είναι σύνθετος. Έτσι δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί ποιο ή ποια όργανα πάσχουν ανάλογα με την περιοχή στην οποία εντοπίζεται ο πόνος.
Επιπρόσθετα το πρόβλημα του πόνου στην κοιλιά, γίνεται πιο πολύπλοκο διότι υπάρχουν παθήσεις που εκδηλώνονται σε περιοχές εκτός της κοιλιάς αλλά προκαλούν πόνο στην κοιλιά. Για παράδειγμα μια πνευμονία στο δεξιό πνεύμονα, προκαλεί έντονο πόνο στην κοιλιά.
Παρόλα αυτά όμως είναι σημαντικό ο ασθενής να περιγράφει στο γιατρό του όσο το δυνατό καλύτερα το χρονικό εμφάνισης και συμπεριφοράς του συγκεκριμένου πόνου στην κοιλιά και να καθορίζει τις περιοχές στις οποίες αυτός εντοπίζεται.
Οι πόνοι που εντοπίζονται γύρω από τον ομφαλό, μπορεί να έχουν σχέση με διαταραχές του λεπτού εντέρου ή με φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης, δηλαδή με σκωληκοειδίτιδα. Η σκωληκοειδής απόφυση μπορεί να υποστεί φλεγμονή και να μολυνθεί λόγω απόφραξης από περιεχόμενο που διέρχεται από το παχύ έντερο.
Χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση, μια μολυσμένη σκωληκοειδής απόφυση, είναι δυνατόν να πάθει ρήξη και να προκαλέσει περιτονίτιδα. Η περιτονίτιδα είναι σοβαρή μόλυνση της κοιλιάς που απειλεί τη ζωή.
Η σκωληκοειδίτιδα εκτός από τον πόνο, μπορεί να συνοδεύεται και από αναγούλες, εμετούς, ανορεξία, πυρετό.
Ο πόνος ακριβώς πάνω από τον ομφαλό, στο πάνω μέσο μέρος της κοιλιάς που ονομάζεται επιγαστρική περιοχή, έχει συνήθως σχέση με διαταραχές στο στομάχι. Η γαστρίτιδα, το έλκος στο στομάχι, τα υπερβολικά οξέα στο στομάχι, μπορεί να εκδηλωθούν με πόνο στην περιοχή αυτή.
Ο επίμονος πόνος στην επιγαστρική περιοχή μπορεί να έχει σχέση με διαταραχές στο δωδεκαδάκτυλο, στο πάγκρεας, στη χοληδόχο κύστη.
Ο πόνος κάτω από τον ομφαλό, την υπογαστρική περιοχή, μπορεί να επεκτείνεται και προς το δεξιό ή αριστερό κάτω μέρος της κοιλιάς. Στις περιπτώσεις αυτές ο υπογαστρικός πόνος μπορεί να προκαλείται από παθήσεις του παχέος εντέρου.
Στις γυναίκες, ο πόνος στο υπογάστριο προκαλείται συνήθως από μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος και φλεγμονές στην περιοχή της λεκάνης.
Ο πόνος στο πάνω αριστερό μέρος της κοιλιάς, δεν είναι συχνός. Οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν πόνο στην περιοχή αυτή, είναι παθήσεις του παχέος εντέρου, του στομαχιού και του παγκρέατος.
Οι πόνοι στο πάνω δεξιό μέρος της κοιλιάς, ιδιαίτερα όταν είναι έντονοι, σχετίζονται με φλεγμονή της χοληδόχου κύστης. Οι πόνοι αυτοί, είναι δυνατόν να επεκτείνονται προς την κεντρική περιοχή της κοιλιάς και να αντανακλούνται και στην πλάτη του ασθενούς. Άλλες αιτίες ανάλογων πόνων είναι η παγκρεατίτιδα, παθήσεις του δωδεκαδάκτυλου.
Οι πόνοι στο κάτω αριστερό μέρος της κοιλιάς, σχετίζονται συνήθως με το παχύ έντερο. Οι κολίτιδες διαφόρων μορφών (ελκώδης κολίτιδα, ασθένεια του Crohn, σπαστική κολίτιδα), είναι αιτίες πόνων στην εν λόγω περιοχή.
Οι πόνοι στο κάτω δεξιό μέρος της κοιλιάς, σχετίζονται με φλεγμονές του παχέος εντέρου ή με τη σκωληκοειδίτιδα.
Οι πόνοι στην κοιλιά που μετακινούνται, αλλάζουν περιοχή, οφείλονται στην αντανάκλαση των πόνων λόγω πάθησης σε ένα όργανο προς άλλες περιοχές. Διαμέσου των νευρικών οδών, πόνοι στην περιοχή της χοληδόχου κύστης μπορεί να εκδηλώνονται στο θώρακα ή στη δεξιά ωμοπλάτη. Ασθενείς με πόνους λόγω παθήσεων του παγκρέατος, μπορεί να αισθάνονται πόνους μεταξύ των δύο ωμοπλατών.
Οι αντανακλαστικοί πόνοι μπορεί να εκδηλώνονται στην κοιλιά από παθήσεις άλλων περιοχών (πνεύμονες, καρδία) αλλά επίσης από παθήσεις στην κοιλιά (πάγκρεας, χοληδόχος κύστη) να εκδηλώνονται σε άλλες περιοχές του σώματος.
Σε πολλές περιπτώσεις οι πόνοι στην κοιλιά είναι παροδικοί. Όμως μπορεί να πρόκειται για σοβαρή κατάσταση που χρειάζεται αντιμετώπιση.
Η σχέση μεταξύ τοποθεσίας κατανομής του πόνου στην κοιλιά και αιτίας που τον προκαλεί, είναι μόνο ενδεικτική.
Κάθε φορά που υπάρχει πόνος στην κοιλιά που είναι επίμονος, επαναλαμβανόμενος, που χειροτερεύει ή συνοδεύεται από δύσπνοια, ζαλάδα, αιμορραγία, πυρετό ή εμετούς, επιβάλει άμεσα την εξέταση από γιατρό.
Αν οι ξινίλες και οι καούρες έχουν αρχίσει να κάνουν σιγά σιγά την εμφάνισή τους τότε μάλλον έχετε αρχίσει να υποφέρετε από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Είναι μια ιδιαίτερα έντονη και επίπονη παθολογική κατάσταση με ενοχλητικά συμπτώματα. Ο οισοφάγος είναι ένας μυϊκός σωλήνας, που ενώνει το στόμα με το στομάχι. Οι μύες του οισοφάγου, με τις περισταλτικές κινήσεις, προωθούν τα υγρά και τις στερεές τροφές από το στόμα προς το στομάχι.
Ορισμός Η γαστροοισοφαγικής παλινδρόμηση είναι μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία τα όξινα γαστρικά υγρά προχωρούν από το στομάχι προς τον οισοφάγο. Τα όξινα αυτά γαστρικά υγρά προκαλούν βλάβες στο βλεννογόνο του οισοφάγου. Η πιο συχνή από αυτές είναι η φλεγμονή του οισοφάγου, η οποία ονομάζεται οισοφαγίτιδα. Οι βλάβες του οισοφάγου που προκαλούνται από τα όξινα γαστρικά υγρά, ανάλογα με τη βαρύτητα ταξινομούνται σε τέσσερις βαθμούς οισοφαγίτιδας (1ου, 2ου, 3ου, 4ου). Αυτές είναι υπεύθυνες για τα συμπτώματα του ασθενούς. Οι βλαπτικές συνέπειες και τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης επιδεινώνονται προοδευτικά, όταν δεν γίνεται η σωστή αντιμετώπιση. Για την αποφυγή των καταστρεπτικών επιπλοκών και την ανακούφιση του ασθενούς από τα συμπτώματα, είναι αναγκαία αρχικά η θεραπεία με τα κατάλληλα φάρμακα. Μετά το τέλος της θεραπείας ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει ορισμένες οδηγίες, διαφορετικά τα συμπτώματα θα επανεμφανιστούν.
Τα τυπικά συμπτώματα Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και η οισοφαγίτιδα χαρακτηρίζονται από τα πιο κάτω κύρια συμπτώματα:
το οπισθοστερνικό κάψιμο (καούρες),
τις όξινες ερυγές (ξινίλες),
τον πόνο κατά την κατάποση (οδυνοφαγία)
Κάθε ασθενής παραπονείται για ένα τουλάχιστον από τα τρία παραπάνω συμπτώματα.
Οπισθοστερνικό κάψιμο ("καούρες") Το οπισθοστερνικό κάψιμο αποτελεί το πιο συχνό και τυπικό σύμπτωμα της παλινδρομικής νόσου και της οισοφαγίτιδας. Το σύμπτωμα αυτό οφείλεται στην παλινδρόμηση του υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι προς τον οισοφάγο. Το αίσθημα του καψίματος εντοπίζεται στο πάνω μέρος της κοιλιάς και πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικά). Επεκτείνεται δε προς τον τράχηλο και ακτινοβολεί προς τη ράχη. Το αίσθημα του καψίματος μπορεί να διαρκέσει για πολλές ώρες και συνήθως εμφανίζεται μετά το φαγητό. Τα συμπτώματα έχουν τη μεγαλύτερη ένταση μια ώρα μετά το φαγητό και επιδεινώνονται με το κάπνισμα, με ορισμένα φαγητά και ποτά. Τα συμπτώματα επίσης χειροτερεύουν όταν ο ασθενής σκύβει, όταν σηκώνει βάρος, μετά από κούραση και όταν ξαπλώνει. Δεν υπάρχει άτομο το οποίο δεν έχει αισθανθεί στη "ζωή του το αίσθημα του οπισθοστερνικού καψίματος. Συνήθως πρόκειται για ήπια ενοχλήματα, τα οποία εμφανίζονται παροδικά σε υγιείς ανθρώπους μετά από ένα πλούσιο και λιπαρό γεύμα, με παράλληλη χρήση αλκοολούχων ποτών. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχουν το αίσθημα του οπισθοστερνικού καψίματος πολύ συχνά, οπότε τότε γίνεται σοβαρό πρόβλημα. Έχει υπολογισθεί ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού παρουσιάζει μια φορά το μήνα οπισθοστερνικό κάψιμο, ενώ το ένα πέμπτο περισσότερες από μια φορές. Επίσης, 5-7% του πληθυσμού έχουν το αίσθημα του καψίματος σε καθημερινή βάση. Η νόσος προσβάλλει όλες τις ομάδες ηλικιών και συχνότερα τα άτομα με ηλικία πάνω από 50 έτη. Όξινες ερυγές ("ξινίλες") Ο λαός λέει: "Μου ανέβηκε κάτι ξινό προς τα επάνω". Ο καθένας από μας γνωρίζει το δυσάρεστο συναίσθημα, όταν ξαφνικά το όξινο γαστρικό υγρό ή και ακόμα τροφές που βρίσκονται στο στομάχι παλινδρομούν μέχρι το στόμα. Το φαινόμενο αυτό λέγεται: "αναγωγή γαστρικού περιεχομένου" και αποτελεί ένα άλλο τυπικό σύμπτωμα της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Πόνος κατά την κατάποση ('Όδυνοφαγία") Ο πόνος κατά την κατάποση μπορεί να οφείλεται είτε σε διαταραχές της λειτουργίας της κατάποσης, είτε σε ένα μηχανικό κώλυμα κατά το πέρασμα των υγρών και των στερεών τροφών δια του οισοφάγου. Η αιτία μπορεί να είναι μια στένωση του οισοφάγου, ως αποτέλεσμα της φλεγμονής (οισοφαγίτιδα). Από το ιστορικό του ασθενούς αναφέρονται τότε συχνές αναγωγές και εμετοί. Οι διαταραχές της κατάποσης και ειδικότερα ο πόνος θεωρούνται ως ένα σοβαρό σύμπτωμα, το οποίο απαιτεί την επείγουσα ιατρική διερεύνηση, ακόμα και στην πιο ελαφριά μορφή.
Άλλα συμπτώματα Οι κλινικές εκδηλώσεις της παλινδρομικής νόσου είναι πολυποίκιλες. Παράλληλα με τα τρία κύρια συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορεί να υπάρχουν και άλλες άτυπες εκδηλώσεις. Ένας μεγάλος αριθμός ασθενών παραπονείται για πόνο στο θώρακα, βραχνάδα, ναυτία και συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως το άσθμα, νυχτερινό ξηρό βήχα, δύσπνοια, φαρυγγίτιδα και λαρυγγίτιδα. Πραγματικά, η παλινδρομική νόσος προκαλεί συχνά ενοχλήματα από το αναπνευστικό σύστημα και την περιοχή του λαιμού, της μύτης και των αυτιών. Οι μικροεισροφήσεις γαστρικού περιεχομένου κατά την εισπνοή, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της νύχτας, μπορεί να είναι η αιτία της χρόνιας βρογχίτιδας. Πολύ συχνά, οι όξινες ερυγές είναι η αιτία της κακοσμίας του στόματος. Κάθε άτομο που ακολουθεί τους κανόνες της στοματικής υγιεινής και παραταύτα παρουσιάζει κακοσμία του στόματος, πρέπει να υποβάλλεται σε ιατρικό έλεγχο, ειδικότερα όταν αυτή παρουσιάζεται "από τη μια στιγμή στην άλλη".
Οι πιο συχνές αιτίες Πολλές είναι οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν παλινδρόμηση του γαστρικού υγρού προς τον οισοφάγο. Η πιο συχνή αιτία είναι η υπερβολική παραγωγή υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι (υπεροξύτητα). Το stress, η ένταση, η στενοχώρια, οι λιπαρές τροφές, τα γλυκά, και το αλκοόλ συμβάλλουν στην υπέρμετρη παραγωγή του οξέος. Όταν κανείς νοιώθει το αίσθημα του καψίματος πίσω από το στέρνο, τότε σημαίνει ότι το όξινο γαστρικό υγρό παλινδρομεί προς τον οισοφάγο. Η παλινδρόμηση αυτή συμβαίνει επειδή ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας είναι χαλαρός και δεν κλείνει στεγανά την περιοχή που συνδέεται ο οισοφάγος με το στομάχι. Ορισμένα φάρμακα, τροφές και ουσίες (όπως πχ νικοτίνη, αλκοόλ, καφεΐνη, Cola) προκαλούν χαλάρωση του σφιγκτήρα. Επίσης διάφορες παθολογικές ανατομικές καταστάσεις όπως για παράδειγμα είναι η διαφραγματοκήλη, καταργούν τη λειτουργία του οισοφαγικού σφιγκτήρα και προάγουν την παλινδρόμηση, η οποία οδηγεί σε οισοφαγίτιδα. Τα στενά ρούχα και η σφιχτή ζώνη πιέζουν το στομάχι και εξαναγκάζουν τα γαστρικά υγρά να παλινδρομήσουν προς τον οισοφάγο. Στους παχύσαρκους ανθρώπους συγκεντρώνεται λίπος μέσα στην κοιλιά, το οποίο, αφενός πιέζει το στομάχι και αφετέρου περιορίζει τον ελεύθερο χώρο, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να εκπτυχθεί το στομάχι κατά τη λήψη φαγητού. Ως αποτέλεσμα το γαστρικό περιεχόμενο βρίσκεται υπό συνεχή πίεση και εξαναγκάζεται να παλινδρομήσει προς τον οισοφάγο.
Διάγνωση
Επειδή το αίσθημα του καψίματος πίσω από το στέρνο, τις πιο πολλές φορές οφείλεται στην παλινδρόμηση των γαστρικών υγρών προς τον οισοφάγο, συνήθως αποφεύγουμε τις εξειδικευμένες και δαπανηρές εξετάσεις στους ασθενείς στους οποίους τα συμπτώματα είναι ήπια και τυπικά.
Όταν με τη φαρμακευτική αγωγή και τις άλλες οδηγίες, ο ασθενής δεν απαλλάσσεται πλήρως από τα συμπτώματα, είναι αναγκαίο να γίνει ένας ακριβής έλεγχος του οισοφάγου και του στομάχου.
Η ενδοσκόπηση είναι η καλύτερη εξέταση να ελέγξουμε τον οισοφάγο και το στομάχι. Με την εξέταση αυτή εκτιμάται ο βαθμός της παλινδρομικής νόσου, η έκταση και η βαρύτητα της οισοφαγίτιδας.
Επίσης διαγιγνώσκονται οι παράγοντες που τη δημιουργούν π.χ. διαφραγματοκήλη. Όταν υπάρχει. υπόνοια κακοήθους εξαλλαγής λαμβάνονται τεμαχίδια για βιοψία και γίνεται ιστολογική εξέταση,
Θεραπεία με φάρμακα
Στις ελαφρές μορφές της παλινδρομικής νόσου και της οισοφαγίτιδας, η θεραπεία προσανατολίζεται αποκλειστικά και μόνο στα συμπτώματα. Απλές οδηγίες όπως αναφέρονται πιο κάτω, μπορεί να ανακουφίσουν προσωρινά από τα συμπτώματα.
Τα πιο συνήθη και αποτελεσματικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της παλινδρομικής νόσου και τη θεραπεία της οισοφαγίτιδας είναι τα παρακάτω:
Αντιόξινα Τα φάρμακα που εξουδετερώνουν τα γαστρικά οξέα ονομάζονται αvτιόξιvα. Ανακουφίζουν προσωρινά από το σύμπτωμα του οπισθοστερνικού καψίματος, αλλά δεν έχουν καμία δράση στην ελάττωση της παραγωγής του υδροχλωρικού οξέος από το στομάχι. Τα ανrιόξινα αγοράζονται από τα φαρμακεία χωρίς ιατρική συνταγή και από πολλούς ανθρώπους λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επειδή η δράση τους είναι παροδική καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες. Ωστόσο, η αλόγιστη χρήση τους μπορεί να προκαλέσει ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες.Τα πιο γνωστά αντιόξινα φάρμακα που κυκλοφορούν στα φαρμακεία, με τις εμπορικές ονομασίες είναι: Aludrox, Simeco, Milk of Magnesia, Maalox, Riopan κ.ά.
Φάρμακα που βελτιώνουν την κινητικότητα του οισοφάγου και τη λειτουργία του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα.Το αίσθημα του οπισθοστερνικού καψίματος συχνά συνδυάζεται με διαταραχές στην κινητικότητα του οισοφάγου και με μια ανεπάρκεια στη λειτουργία του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα. Για το λόγο αυτό η χορήγηση φαρμάκων που προάγουν την ομαλή κινητικότητα του οισοφάγου είναι ωφέλιμη. Τα φάρμακα αυτά, τα οποία ονομάζονται και προκιvητικά, επιταχύνουν επιπλέον την κένωση του στομάχου και έτσι απαλλάσσουν τον ασθενή από το μετεωρισμό. Τα πιο γνωστά φάρμακα της κατηγορίας αυτής είναι: Alimix, Ibutin, Cilroton, Primperan.
Φάρμακα που ελαττώνουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι. Με τα σύγχρονα φάρμακα αναστέλλεται αποτελεσματικά η υπέρμετρη παραγωγή υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι. Με την ελάττωση της γαστρικής οξύτητας απαλλάσσεται ο ασθενής από το αίσθημα του οπισθοστερνικού καψίματος, τις όξινες ερυγές και τον πόνο κατά την κατάποση. Η δράση τους είναι πάρα πολύ γρήγορη και θεωρούνται ως τα καλύτερα φάρμακα για την παλινδρομική νόσο και την οισοφαγίτιδα. Η χορήγησή τους ενδείκνυται τόσο για τις βαριές μορφές, όσο και για τις ήπιες μορφές της νόσου. Η δόση τους καθορίζεται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και αποφασίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Τα φάρμακα αυτά δεν έχουν σοβαρές παρενέργειες και είναι αρκετά ασφαλή. Λαμβάνονται συνήθως μία φορά την ημέρα και έτσι βοηθούν στη συμμόρφωση του ασθενούς να ακολουθήσει πιστά τη θεραπεία.Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα συμπτώματα της παλινδρομικής νόσου και της οισοφαγίτιδας θεραπεύονται με ένα από αυτά τα φάρμακα, μέσα σε τέσσερις εβδομάδες. Τα πιο γνωστά φάρμακα της κατηγορίας αυτής, με τα εμπορικά τους ονόματα, είναι: Losec, Laprazol, Zurcazol, Controloc.
Χρήσιμες οδηγίες
Αποφεύγετε να κοιμόσασθε σε εντελώς οριζόντια θέση. Κατά την κατάκλιση ανασηκώστε το πάνω μέρος του σώματος (πχ με μαξιλάρια κάτω από την πλάτη) ή ανασηκώστε το πάνω μέρος του κρεβατιού με τάκους κατά 15-20 εκατοστά.
Αποφεύγετε την κατάκλιση μετά το γεύμα γιατί έτσι παλινδρομεί πιο εύκολα το γαστρικό περιεχόμενο προς τον οισοφάγο. Ένας σύντομος περίπατος είναι η καλύτερη λύση. Μην ξαπλώνετε πριν περάσουν 2-3 ώρες από το τελευταίο γεύμα και μην κάθεστε σε βαθιές πολυθρόνες.
Αποφεύγετε το υπερβολικό βάρος, επειδή αυξάνει την πίεση στο στομάχι, που προάγει την παλινδρόμηση.
Αποφεύγετε τα στενά ρούχα, τις σφιχτές ζώνες, να σηκώνετε βάρη, τις ασκήσεις κοιλιακών και το σκύψιμο για να μην πιέζεται το στομάχι σας.
Μετά το βραδινό δείπνο πηγαίνετε για ύπνο αφού έχουν περάσει 2-3 ώρες.
Διακόψτε το κάπνισμα
Σχετικά με τη διατροφή ακολουθείστε τα παρακάτω
Μια προσεγμένη επιλογή των τροφών και η υιοθέτηση σωστών κανόνων διατροφής μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ανακούφιση του ασθενούς από τα συμπτώματα της παλινδρομικής νόσου και της οισοφαγίτιδας. Ορισμένες τροφές και ποτά ασκούν βλαπτική δράση και επιδεινώνουν τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και της οισοφαγίτιδας.
Τρώτε μικρά, ελαφριά και συχνά γεύματα.
Αποφεύγεται τα μεγάλα γεύματα.
Περιορίστε ή/και αποφύγετε:
Τα λιπαρά γεύματα (κρέας μικρών ζώων, ζαμπόν, μπέικον, αλλαντικά, κονσέρβες, λιπαρά ψάρια, λιπαρές σάλτσες, πχ μαγιονέζα, λιπαρά τυριά, τηγανιτό βούτυρο, λάδι ή μαργαρίνη), τα τηγανητά, τη σοκολάτα, τον καφέ, τη μέντα, τα μπαχαρικά, τα αλκοολούχα ποτά, τους όξινους χυμούς φρούτων (πορτοκαλιού, λεμονιού, ντομάτας) , τα αεριούχα ποτά, τη σόδα, τα γλυκά με σιρόπι (Kouταλιoύ, ταψιού, λουκουμάδες, σαντιγί, μεγάλη ποσότητα μελιού ή μαρμελάδας), τις πίπες με φύλλο, τις σούπες και τα υγρά το βράδυ, άγουρα ή ξηρά φρούτα, αγγούρια, μανιτάρια, ραπανάκια, λάχανο, κάστανα, τουρσιά, ξύδι, σκόρδο, λεμόνι, πικάντικες σάλτσες, κέτσαπ, μουστάρδα, πιπέρι, πάπρικα.
Η αυστηρότητα στην τήρηση των παραπάνω διαιτητικών οδηγιών σχετίζεται με τη βαρύτητα της παλινδρομικής νόσου. Οι προσωπικές σας παρατηρήσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία για το ποιες τροφές είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές για σας.
Κάθε είδος θηλαστικού παράγει γάλα ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες των απογόνων του. Οι διατροφικές ανάγκες και άλλες ανάγκες καλύπτονται με τρόπο απαράμιλλο με το θηλασμό. Tο μητρικό γάλα αποτελεί ένα ζωντανό ιστό με δικό του κυτταρικό πληθυσμό, που επιτελεί ειδικές λειτουργίες.
Το μητρικό γάλα είναι πολύ σημαντικό για την άμυνα του νεογνού. Ο αριθμός των κυτταρικών στοιχείων (ουδετερόφιλα, μακροφάγα και λεμφοκύτταρα) είναι ιδιαίτερα υψηλός στο πρωτόγαλα και χαμηλότερος στο ώριμο γάλα. Τα μακροφάγα στο ανθρώπινο πρωτόγαλα έχουν υψηλές συγκεντρώσεις ανοσοσφαιρίνης Α που απελευθερώνεται ταχύτατα κατά τη φαγοκύτωση. Παραμένουν δραστικά στο pH του εντέρου, αλλά δεν είναι βέβαιο αν οι ρυθμιστικές ικανότητες του ανθρώπινου γάλακτος επιτρέπουν στα μακροφάγα να παραμένουν δραστικά κατά τη διέλευση από το στόμαχο. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και αν τα κύτταρα δεν επιβιώνουν κατά τη διέλευση από το στόμαχο, τα προϊόντα των μακροφάγων εξακολουθούν να έχουν κάποια δράση στο έντερο. Τα μακροφάγα και τα λεμφοκύτταρα στο ανθρώπινο γάλα μπορούν να συνθέτουν λυσοζύμη, στοιχεία του συμπληρώματος, λακτοφερρίνη, προσταγλανδίνη Ε2 και ιντερφερόνη. Επιπρόσθετα, ένας σημαντικός αριθμός συστατικών του μητρικού γάλατος, όπως λακτοφερρίνη, μονογλυκερίδια και ορισμένα λιπαρά οξέα, ασκούν αποτελεσματικά βακτηριοστατική ή βακτηριοκτόνο δράση, ενώ άλλα μόρια, όπως γλυκολιπίδια, ολιγοσακχαρίτες, λιπαρά οξέα και γλυκοπρωτεΐνες, καταλαμβάνουν τους υποδοχείς που χρειάζονται οι παθογόνοι μικροοργανισμοί ή συνδέονται με τοξίνες.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το μητρικό γάλα περιέχει προβιοτικά και συγκεκριμένα bifidobacteria (B. longum, B. animalis, B. bifidum και B. catenulatum) τα οποία πιθανόν βοηθούν στην εγκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας. Οι γλυκοπρωτεΐνες του ανθρώπινου γάλακτος, όπως η λακτοφερρίνη και ολιγοσακχαρίτες προάγουν την αύξηση στελεχών δισχιδούς βακίλου (Bifidobacterium) στο παχύ έντερο των βρεφών που θηλάζουν. Το γαλακτικό και το οξεικό οξύ που παράγονται από αυτούς τους μικροοργανισμούς, καθώς και η μικρή ρυθμιστική ικανότητα του ανθρώπινου γάλακτος οδηγούν το περιεχόμενο του εντέρου σε όξινο pH, περίπου 5. Το pH αυτό είναι ακατάλληλο για την αύξηση πολλών εντερικών παθογόνων.
Άλλα συστατικά του μητρικού γάλακτος έχει αποδειχθεί ότι δρουν ως αυξητικοί παράγοντες για διαφόρους ιστούς.
Ο επιδερμικός αυξητικός παράγων (Epidermal growth factor) από το μητρικό γάλα προάγει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό του εντερικού βλεννογόνου.
Ο ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγων διεγείρει την αύξηση του εντερικού βλεννογόνου.
Επιπρόσθετα, το μητρικό γάλα περιέχει μεγάλο αριθμό ορμονών και ενζύμων.
Λυσοζύμη είναι ένζυμο που διασπά τις πεπτιδογλυκάνες από το κυτταρικό τοίχωμα των ευαίσθητων βακτηρίων.
Περοξειδάση που στο μητρικό γάλα καταλύει την οξείδωση των ιόντων θειοκυανίου σε προϊόντα με βακτηριοστατικές ιδιότητες.
Λιπάση (διεγειρόμενη από τα λιπαρά οξέα) στο μητρικό γάλα συμπληρώνει την ανεπαρκή δραστικότητα του παγκρεατικού ενζύμου.
Για τα βρέφη που θηλάζουν:
Η ποιότητα της διατροφής είναι εξασφαλισμένη. Όλα τα συστατικά βρίσκονται στην καταλληλότερη μορφή. Δεν υπάρχει κίνδυνος λάθους.
Η θερμοκρασία της τροφής είναι με ακρίβεια ρυθμισμένη.
Ο κίνδυνος μόλυνσης του γάλακτος είναι ελάχιστος.
Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε προστατευτικούς παράγοντες, λυσοζύμη, λακτοσφαιρίνη, κυτταρικά στοιχεία (ουδετερόφιλα, μακροφάγα και λεμφοκύτταρα) αλλά επίσης αντιβακτηριδιακές και αντιπαρασιτικές πρωτεΐνες, αντιφλεγμονώδεις ουσίες, αυξητικούς παράγοντες και ορμόνες προαγωγής-αύξησης της εντερικής χλωρίδας και αναστολείς του μεταβολισμού παθογόνων μικροβίων.
Τα βρέφη που θηλάζουν είναι λιγότερο εκτεθιμένα σε λοιμώξεις και ιδίως σε γαστρεντερίτιδες.
Τα βρέφη που θηλάζουν δεν εκτίθενται σε αντιγονικό φορτίο .
Τα βρέφη που θηλάζουν σιτίζονται με βάση το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού και όχι με βάση ωράρια και δεδομένο όγκο στο μπιμπερό. Αυτό δημιουργεί υγιείς βάσεις διατροφικής συμπεριφοράς και περιορίζει τον κίνδυνο παχυσαρκίας. Είναι πιθανόν ότι ο μειωμένος κίνδυνος παχυσαρκίας σχετίζεται και με τη χαμηλότερη πρόσληψη πρωτεΐνης από το μητρικό γάλα, γιατί πρόσφατες μελέτες συνδέουν την πρόσληψη αυξημένης ποσότητας πρωτεΐνης κατά τη νεογνική ηλικία, με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας, μέσω κινητοποίησης του άξονα ινσουλίνης και IGF-1.
Τα βρέφη που θηλάζουν δεν ευνοούνται μόνον από τη σύσταση του γάλακτος αλλά και από τη διαδικασία του θηλασμού και τη στενότερη φυσική επαφή με τη μητέρα.
Επιστήμη και τεχνολογία έχουν από καιρό περιλάβει στους στόχους τους την παραγωγή υποκατάστατων βρεφικών γαλάτων με σημείο αναφοράς τη σύσταση του μητρικού γάλακτος. Παρ’ όλες τις τεχνολογικές προόδους, παραμένει ανυπέρβλητη η αξία του θηλασμού και αναντικατάστατα τα πλεονεκτήματά του. Πλήθος στοιχείων υποστηρίζουν την αξία του θηλασμού ως ιδεώδους τρόπου για τη σίτιση των βρεφών ιδιαίτερα στη διάρκεια των πρώτων 6 μηνών της ζωής. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στη μελέτη τρόπων για την προαγωγή του θηλασμού, που φαίνεται ότι επηρεάζεται θετικά από την αυξανόμενη γνώση για τις τροφές και τη διατροφή, τη μόρφωση των γυναικών και την κοινωνική κινητοποίηση.
Ιστορία
1867 – Το βρεφικό γάλα περιείχε σιτάλευρο, γάλα αγελάδος, malt flour, διαττανθρακικό κάλιο
1915 – Για πρώτη φορά σε μορφή σκόνης. Περιείχε γάλα αγελάδος, λακτόζη, ζωικά λίπη, φυτικά έλαια
1935 – Οι πρώτες προσεγγίσεις σχετικά με το πρωτεϊνικό περιεχόμενο
1959 – Ενίσχυση με σίδηρο
1960 – Συμπυκνωμένο υγρό. Τροποποιήσεις με στόχο τη βελτίωση του Νεφρικού φορτίου
1962 – Αναλογία ορολευκωματίνη / καζεΐνη παρόμοια προς του μητρικού
1984 – Ενίσχυση με ταυρίνη
Τέλη δεκαετίας 1990 – Ενίσχυση με νουκλεοτίδια
Αρχές 2000 – Ενίσχυση με πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλύσου.
Το νωπό γάλα αγελάδος είναι ακατάλληλο για τα βρέφη. Στις περιπτώσεις που ο θηλασμός είναι αδύνατος, η σίτιση των βρεφών γίνεται αποκλειστικά με τροποποιημένο γάλα αγελάδος (1η ς βρεφικής ηλικίας). Το γάλα αγελάδος για να γίνει κατάλληλο για τη χορήγηση σε βρέφη τροποποιείται, δηλ. υφίσταται συγκεκριμένη επεξεργασία όπως:
θερμική ή άλλη επεξεργασία της πρωτεΐνης, απομάκρυνση του λίπους και αντικατάσταση με φυτικής προέλευσης λιπίδια
περιορισμό λακτόζης και μερική αντικατάσταση με άλλους δισακχαρίτες
εμπλουτισμό με σίδηρο και βιταμίνες και
ρύθμιση του νεφρικού φορτίου.
Καινοτομίες στη σύσταση βρεφικών γαλάτων
Πρωτεΐνες
Προκειμένου να παρασκευαστεί βρεφικό γάλα, η τεχνολογία παρεμβαίνει δραστικά στο πρωτεϊνικό περιεχόμενο του γάλα αγελάδος. Ιστορικά, η λογική για την ελάττωση της πρωτεΐνης του γάλακτος αγελάδος αρχικά σχετιζόταν με την προστασία των ανώριμων νεφρών του βρέφους από τη διαχείριση του νεφρικού φορτίου. Στη συνέχεια, έγιναν περαιτέρω μειώσεις με σκοπό να επιτευχθεί μεγαλύτερη ομοιότητα με το μητρικό γάλα όσον αφορά την αναλογία ορολευκωματίνης/καζεΐνης. Οι πρόσφατες τεχνολογικές πρόοδοι επέτρεψαν την παρασκευή βρεφικών γαλάτων με χαμηλό πρωτεϊνικό περιεχόμενο, τα οποία εξασφαλίζουν παρόμοιους ρυθμούς αύξησης με τα συμβατικά γάλατα χωρίς να εκθέτουν τα βρέφη στους κινδύνους της μεταβολικής καταπόνησης, αλλά και της ενδοκρινικής απορρύθμισης που οδηγεί από την αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης στην παχυσαρκία. Επιπλέον, η τροποποίηση αυτή αποδίδει στο βρέφος υψηλά ποσοστά α-λακταλβουμίνης, που έχει καλά εξισορροπημένη σύνθεση αμινοξέων και αποτελεί ένα προνομιούχο μόριο για τη βρεφική διατροφή. Η αύξηση λοιπόν της α-λακταλβουμίνης σε βάρος των λοιπών κλασμάτων (όπως αυτό της β-λακτοσφαιρίνης που είναι ιδιαίτερα αλλεργιογονικό), εκτός του ότι εξασφαλίζει μείωση του αντιγονικού φορτίου, βελτιώνει την ποιότητα του γάλακτος από διατροφικής άποψης.
Λιπίδια
Η προσθήκη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων μακράς αλύσου στα γάλατα για τελειόμηνα νεογνά έγινε κατ’ επέκταση της εφαρμογής της στα πρόωρα, ενώ πρόσφατες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει την ευνοϊκή τους επίδραση στην οπτική οξύτητα τελειομήνων νεογνών.
Υδατάνθρακες
Στο μητρικό γάλα διαπιστώθηκε η παρουσία μικρής ποσότητας φρουκτοολιγοσακχαριτών που απουσιάζουν από το αγελαδινό και θεωρείται ότι έχουν ευνοϊκή επίδραση στην ανάπτυξη φυσιολογικής χλωρίδας στο έντερο των βρεφών. Η προσθήκη πρεβιοτικών στα βρεφικά γάλατα έγινε προκειμένου να διαμορφωθεί ανάλογο ευνοϊκό υπόστρωμα για την ανάπτυξη προβιοτικών μικροοργανισμών αποκαθιστώντας τη φυσιολογική χλωρίδα, αλλά και την μαλακή σύσταση των κοπράνων των βρεφών.
Επιπλέον από την προσθήκη προβιοτικών ή πρεβιοτικών προσδοκάται γενικά ανοσορρυθμιστική δράση και πρόληψη εκδηλώσεων ατοπίας.
Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ)
Για να ανταποκρίνονται στοιχειωδώς στον προορισμό τους, τα τυποποιημένα σκευάσματα βρεφικού γάλατος βασισμένα στο γάλα αγελάδος πρέπει να συμμορφώνονται ως προς τη σύστασή τους με τις οδηγίες της ΕΕ που αφορούν τα βρεφικά γάλατα. Οι σχετικές οδηγίες προβλέπουν δύο κατηγορίες βρεφικών γαλάτων:
1ης βρεφικής ηλικίας (starter formula) για το πρώτο εξάμηνο της ζωής
2ης » » ( Follow-on formula) που αποτελεί την υγρή τροφή του βρέφους μετά τον απογαλακτισμό
Παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία oρίζει σαφώς τις ελάχιστες προϋποθέσεις όσον αφορά τη σύσταση που πρέπει να πληρούν για την έγκριση τους τα βρεφικά γάλατα, βελτιώσεις ή άλλες προσθήκες είναι δυνατές με τους εξής στόχους:
Να βελτιώσουν την ομοιότητα του βρεφικού γάλατος με το πρότυπο -το μητρικό γάλα- ως προς τη σύσταση
Να βελτιώσουν την απόδοση ως προς το τελικό αποτέλεσμα σε σύγκριση με το πρότυπο
Να επιτύχουν τα ανωτέρω χωρίς πρόσθετους κινδύνους από πλευράς ανοχής ή άλλων συνεπειών
Στα πλαίσια των στόχων αυτών, η πρόοδος στην τεχνολογία και ιδιαίτερα στη βιοτεχνολογία αναμένεται ότι επιφυλάσσει σημαντικές τροποποιήσεις στη σύσταση του βρεφικού γάλατος κυρίως ως προς το πρωτεϊνικό μέρος του.
Αναζητούνται τρόποι για την προσθήκη στο μέλλον λακτοφερρίνης, λυσοζύμης, sn-2 παλμιτικού οξέος και άλλων παραγόντων-τροφικών, ανοσορρυθμιστικών, ή ρυθμιστών της σύστασης των κοπράνων. Επιπλέον, νέες πηγές, πλην του γάλακτος αγελάδος, προτείνονται ως βάση για την παρασκευή βρεφικού γάλακτος, όπως το ρύζι ή διαλύματα βασισμένα στη σύνθεση του αμνιακού υγρού. Παράλληλα, η διεθνής νομοθεσία ετοιμάζει αυστηρότατα πλαίσια ελέγχου ώστε να εξασφαλιστεί ο στόχος της ασφάλειας των βρεφών εν όψει των νέων προσθηκών.
Γάλατα δεύτερης βρεφικής ηλικίας
Σύμφωνα με την κοινή επιτροπή του FAO και του WHO (1988), γάλα δεύτερης βρεφικής ηλικίας είναι «το υγρό μέρος τροφής της δίαιτας απογαλακτισμού για τα βρέφη από τον 6ο μήνα και μετά, και για τα μικρά παιδιά». (Ο όρος μικρά παιδιά περιλαμβάνει τα παιδιά ηλικίας 12 μηνών μέχρι 3 ετών).
Ο ορισμός επίσης δηλώνει ότι τα προϊόντα αυτά δεν είναι υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος και δεν πρέπει να παρουσιάζονται σαν τέτοια.
Η επιτροπή της ΕΕ (1991) όρισε ως γάλατα δεύτερης βρεφικής ηλικίας «τροφές που απευθύνονται σε βρέφη ηλικίας άνω των 4 μηνών και που αποτελούν το κύριο υγρό συστατικό μιας προοδευτικά ποικίλης διατροφής για αυτά τα παιδιά».
Το γάλα αγελάδος περιέχει μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης, νατρίου, κορεσμένων λιπών και ανεπαρκή ποσότητα απαραίτητων λιπαρών οξέων, βιταμίνης D και σιδήρου. Η πρόσληψη πρωτεϊνών από βρέφη που τρέφονται με γάλα αγελάδος είναι 20-100% υψηλότερη από αυτή των βρεφών που τρέφονται με γάλατα 2ης βρεφικής ηλικίας στις ηλικίες 6 ως 12 μηνών, και είναι 2 ως 3 φορές υψηλότερη από την ποσότητα πρωτεΐνης που έχει υπολογιστεί ως το «ασφαλές ποσό προσλαμβανόμενης πρωτεΐνης». Ακόμα, η κατανάλωση παστεριωμένου αγελαδινού γάλακτος οδηγεί σε αυξημένη απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό. Ως αποτέλεσμα, στα παιδιά ηλικίας κάτω των 12 μηνών που τρέφονται με γάλα αγελάδος η συχνότητα σιδηροπενικής αναιμίας είναι μεγαλύτερη. Επομένως το γάλα αγελάδος δεν είναι κατάλληλη τροφή για βρέφη κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής.
Επίσης δεν είναι κατάλληλα τα γάλατα πρώτης βρεφικής ηλικίας, καθώς περιέχουν αρκετό λίπος και λίγο ασβέστιο. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να περιέχουν ανεπαρκείς ποσότητες πρωτεϊνών ή σιδήρου (γάλατα πρώτης βρεφικής ηλικίας φτωχά σε σίδηρο).
Τα γάλατα δεύτερης βρεφικής ηλικίας περιέχουν σε μεγαλύτερες ποσότητες αυτά τα στοιχεία τα οποία οι περισσότερες τροφές απογαλακτισμού δεν μπορούν να δώσουν στο βρέφος: κυρίως πρωτεΐνες, ασβέστιο, σίδηρος και λινολεϊκό οξύ. Οι ποσότητες των περισσοτέρων άλλων μετάλλων και βιταμινών που περιέχονται στα γάλατα δεύτερης βρεφικής ηλικίας είναι παρόμοιες με αυτές των γαλάτων πρώτης βρεφικής ηλικίας.
Η ημερήσια πρόσληψη γαλάτων δεύτερης βρεφικής ηλικίας δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 500 ml ή περίπου το 40% των ενεργειακών αναγκών, ώστε να εξασφαλίζουν ικανοποιητικές ποσότητες ασβεστίου, σιδήρου και λινολεϊκού οξέος.
Υπάρχουν δύο τύποι γαλάτων δεύτερης βρεφικής ηλικίας. Ο πρώτος τύπος περιέχει μέσα επίπεδα πρωτεϊνών και σχεδιάστηκε για να αποτελεί μέρος μιας σχετικά καλά ρυθμισμένης δίαιτας απογαλακτισμού που περιέχει πρωτεϊνες υψηλής ποιότητας, δηλαδή κρέας, αυγά και ψάρι. Ο δεύτερος τύπος περιέχει υψηλό επίπεδο πρωτεϊνών και σχεδιάστηκε για να συμπληρώσει διατροφή απογαλακτισμού χαμηλής ποιότητας και περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη. Ένα γάλα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη θα πρέπει να παρέχει σε μεγαλύτερα βρέφη την ελάχιστη ποσότητα ημερησίων αναγκών πρωτεΐνης σε δύο ή τρία γεύματα.
Ο σχεδιασμός του πρωτεϊνικού περιεχομένου των γαλάτων δεύτερης βρεφικής ηλικίας θα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν τις συνήθειες διατροφής απογαλακτισμού του εκάστοτε πληθυσμού και τις συνήθειες των γιατρών της περιοχής. Έτσι η πρωτεϊνική σύνθεση των γαλάτων δεύτερης βρεφικής ηλικίας ποικίλλει από τη μια χώρα στην άλλη και εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες διατροφής.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ευεξία & Διατροφή. Τεύχος 36 ΜΑΡΤΙΟΣ/ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009, 18.
Γράφει η Καραγκιόζογλου-Λαμπουδή Θωμαή, Παιδίατρος - Γαστρεντερολόγος
Αν οι καούρες και οι ξινίλες έχουν αρχίσει να κάνουν σιγά σιγά την εμφάνισή τους τότε μάλλον έχετε αρχίσει να υποφέρετε από γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση.
Δεν υπάρχει άτομο, το οποίο δεν έχει αισθανθεί ενοχλήσεις, κάποια στιγμή στη ζωή του, μετά από ένα πλούσιο και λιπαρό γεύμα κυρίως όταν αυτό συνοδεύεται από παράλληλη χρήση αλκοολούχων ποτών. Συνήθως πρόκειται για κάποια ήπια ενοχλήματα όπως δυσφορία, αίσθημα πύρωσης πίσω από το στέρνο ( οπισθοστερνικός καύσος) δηλαδή καούρα, και τα οποία εμφανίζονται παροδικά σε υγιείς ανθρώπους .
Όταν όμως τα ενοχλήματα αυτά γίνονται πολύ συχνά και επίμονα, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, τότε μιλάμε για μία παθολογική κατάσταση πού είναι γνωστή ως Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρομική Νόσος. Έχει υπολογισθεί ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα της νόσου μια φορά το μήνα, ενώ το ένα πέμπτο περισσότερες από μια φορές. Επίσης, 5-7% του πληθυσμού έχουν συμπτώματα σε καθημερινή βάση. Η νόσος προσβάλλει όλες τις ηλικίες, γίνεται όμως συχνότερη σε άτομα με ηλικία άνω των 50 ετών.
Η Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρομική νόσος χαρακτηρίζεται από την αντίστροφη ροή του γαστρικού οξέος από το στομάχι προς τον οισοφάγο. Τα όξινα αυτά υγρά ερεθίζουν τον ευαίσθητο οισοφαγικό βλεννογόνο, με αποτέλεσμα να προκαλούν φλεγμονή που γίνεται αντιληπτή με την εμφάνιση συμπτωμάτων. Το πιο κοινό σύμπτωμα της πάθησης είναι ένα οδυνηρό και οξύ αίσθημα πύρωσης που εντοπίζεται πίσω από το στέρνο, και που καλείται οπισθοστερνικός καύσος ή καούρα. Το αίσθημα αυτό επεκτείνεται προς τα πάνω, μέχρι και κάτω από τον αυχένα. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι οι όξινες ερυγές (ξινίλες), η δυσπεψία, ο πόνος κατά την κατάποση (οδυνοφαγία), καθώς και έντονη δυσφορία.
Στις ήπιες και μέτριες μορφές της παλινδρομικής νόσου, η θεραπεία προσανατολίζεται αποκλειστικά και μόνο στα συμπτώματα. Παρά το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ( έως και 80%) η νόσος δεν οφείλεται στην περίσσεια οξέων αλλά στην διαφυγή τους προς στον οισοφάγο, εν τούτοις μέχρι και σήμερα, πολλά φάρμακα για την γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση επικεντρώνονται αποκλειστικά στην καταστολή της παραγωγής οξέων.
Μια νέα για τη χώρα μας φαρμακευτική ουσία, το Gaviscon, που είναι συνδυασμός αλγινικού νατρίου και διττανθρακικού άλατος, έρχεται να δώσει μια διαφορετική λύση στο πρόβλημα, αντιμετωπίζοντας το σε φυσιολογικό επίπεδο καταστέλλοντας το αίτιο, δηλαδή την παλινδρόμηση.
Το εναιώρημα Gaviscon ενδείκνυται σε περιπτώσεις ελαφριάς και μέσης μορφής ΓΟΠΝ ενώ ανακουφίζει από τα συμπτώματα το 84% των ασθενών. Προσφέρει άμεση (μέσα σε 5 λεπτά) αναστολή των συμπτωμάτων, και διαρκεί 4 ώρες, ενώ πρέπει να τονιστεί ότι δεν επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία του στομάχου.
Οι μελέτες έδειξαν ότι το Gaviscon μπορεί να χορηγηθεί ακόμη και σε ηλικιωμένους ασθενείς, που λαμβάνουν πολλαπλή φαρμακευτική αγωγή, καθώς δεν επεμβαίνει στη δράση άλλων φαρμάκων, αλλά και σε εγκύους λόγω του μη συστηματικού τρόπου δράσης του.
Γράφουν: κα Καίτη Αντωνοπούλου, k.antonopoulou@apr.com.grΑυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα προστατεύεται από spam bots, θα πρέπει να έχετε ενεργοποιημένη τη Javascript για να το δείτε , κα Ρούλα Μητά, r.mita@apr.com.grΑυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα προστατεύεται από spam bots, θα πρέπει να έχετε ενεργοποιημένη τη Javascript για να το δείτε
Αν θέλουμε να ορίσουμε τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση θα λέγαμε ότι όξινο γαστρικό περιεχόμενο παλινδρομεί στον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα και/ή βλάβη του οισοφαγικού βλεννογόνου. Από τον ορισμό αυτό γίνεται αμέσως φανερό ότι η παρουσία οισοφαγίτιδας (φλεγμονή του οισοφαγικού βλεννογόνου) δεν είναι προαπαιτούμενο για τη διάγνωση και ότι η εμφάνιση συμπτωμάτων και μόνο αρκεί για να χαρακτηρίσει τους παλινδρομικούς ασθενείς.
Πόσο συχνή είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας και σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, το 44% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. εμφανίζουν αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου, τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Αντίστοιχα δεδομένα στον Ελληνικό πληθυσμό καταδεικνύουν ότι το 38% των ατόμων αναφέρει συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης κάθε εβδομάδα.
Πώς εκδηλώνεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, ένα υποκειμενικό σύμπτωμα πύρωσης (καύσου) που εντοπίζεται στο επιγάστριο, τη ξιφοειδή απόφυση και το στέρνο. Το 75% των ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εμφανίζουν οπισθοστερνικό καύσο, ενώ και αντίστροφα το 75% των ασθενών με οπισθοστερνικό καύσο πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, επομένως το συγκεκριμένο σύμπτωμα είναι αρκετά ειδικό και θεωρείται ότι χαρακτηρίζει τη νόσο. Τυπικά ο οπισθοστερνικός καύσος γίνεται αντιπληπτός τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα και εμφανίζεται ή επιδεινώνεται μετά από τη λήψη λιπαρών γευμάτων ή την κατάκλιση. Παράλληλα, η παρουσία παχυσαρκίας, το κάπνισμα, αλλά και η κατανάλωση αλκοόλ αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες παλινδρόμησης. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν παλινδρόμηση είναι οι όξινες ερυγές και ο θωρακικός πόνος, ενώ και εξωοισοφαγικές εκδηλώσεις, όπως βράγχος φωνής ή χρόνιος βήχας μπορεί να παρατηρηθούν.
Τι προκαλεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η παροδική χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, δηλαδή του σφιγκτήρα που δημιουργεί ο μυϊκός χιτώνας στο σημείο μετάπτωσης του οισοφάγου στο στομάχι θεωρείται, σήμερα, ο κυριότερος παθογενετικός μηχανισμός παλινδρόμησης. Η παρουσία διαφραγματοκήλης σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης παροδικών χαλάσεων, αλλά και με μειωμένη κάθαρση του παλινδρομούντος γαστρικού περιεχομένου.
Πώς διαγιγνώσκεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η διάγνωση τίθεται με την τυπική συμπτωματολογία, αν και η εξέταση εκλογής θεωρείται η 24ωρη pHμετρία. Η γαστροσκόπηση συνήθως δεν βοηθάει στη διάγνωση, δεδομένου ότι οι περισσότεροι ασθενείς (σε ποσοστό πάνω από 50%) δεν εμφανίζουν οισοφαγίτιδα. Η διενέργεια της γαστροσκόπησης, όμως, είναι απαραίτητη όταν υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα, όπως δυσκαταποσία, αιμορραγία, αναιμία ή απώλεια βάρους.
Πώς αντιμετωπίζεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης έχει σαν στόχο τόσο την εξάλειψη των συμπτωμάτων, όσο και την επούλωση της οισοφαγίτιδας, εφόσον αυτή υπάρχει. Στη συνέχεια, η θεραπευτική προσπάθεια επικεντρώνεται στην πρόληψη των υποτροπών, δεδομένου ότι η παλινδρόμηση, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι μια χρόνια νόσος. Παράλληλα, η επιτυχής θεραπευτική μας παρέμβαση είναι απαραίτητη, προκειμένου να προλάβουμε την εμφάνιση επιπλοκών, όπως για παράδειγμα την εμφάνιση στενώσεων του οισοφάγου ή ακόμα και την εμφάνιση οισοφάγου Barrett, επιπλοκές οι οποίες μπορεί να παρατηρηθούν σε ασθενείς με μακροχρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Για την επίτευξη των στόχων αυτών έχουμε στη διάθεση μας φαρμακευτικά σκευάσματα, αντιπαλινδρομικές χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και ενδοσκοπικές τεχνικές.
Φαρμακευτική Θεραπεία της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης
Η φαρμακευτική αγωγή για την αρχική αντιμετώπιση των ασθενών με παλινδρόμηση συνίσταται στη χορήγηση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων. Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (εσομεπραζόλη, ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη, παντοπραζόλη, ραμπεπραζόλη) επιφέρουν συμπτωματική ανακούφιση στο 83% των ασθενών (διακύμανση: 71-96%) και επούλωση της οισοφαγίτιδας στο 78% των περιπτώσεων (διακύμανση: 62-94%), μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 4-8 εβδομάδων. Θεραπεία με ανταγωνιστές ισταμίνης τύπου 2 (ρανιτιδίνη, σιμετιδίνη, φαμοτιδίνη), οι οποίες προτείνονταν στο παρελθόν δε χρησιμοποιούνται πλέον, δεδομένου ότι τα ποσοστά επιτυχίας είναι σημαντικά χαμηλότερα (συμπτωματική ανακούφιση: 32-82%, επούλωση οισοφαγίτιδας: 0-82%).
Παρότι η χορήγηση ενός αναστολέα αντλίας πρωτονίων επιτυγχάνει τον έλεγχο της παλινδρόμησης στην πλειονότητα των ασθενών, σε 75-92% των περιπτώσεων τα συμπτώματα θα υποτροπιάσουν μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής. Για το λόγο αυτό στους περισσότερους ασθενείς συνιστάται συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής σε βάθος χρόνου. Ήδη υπάρχει εμπειρία χορήγησης αναστολέων της αντλίας πρωτονίων για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 15 ετών, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις Η.Π.Α. Οι αρχικές ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η αύξηση της γαστρίνης και η ατροφία του βλεννογόνου δεν έχουν επιβεβαιωθεί και η μακροχρόνια χορήγηση των φαρμάκων αυτών θεωρείται απόλυτα ασφαλής.
Χειρουργική – Ενδοσκοπική Θεραπεία της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης
Η χειρουργική θεραπεία της παλινδρόμησης προτείνεται σαν εναλλακτική λύση για τους ασθενείς εκείνους που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, για εκείνους που δεν πειθαρχούν στη φαρμακευτική αγωγή, καθώς και για εκείνους στους οποίους απαιτείται χορήγηση υψηλών δόσεων αναστολέων αντλίας πρωτονίων για μακρύ χρονικό διάστημα (π.χ. νέοι σε ηλικία ασθενείς).
Κυρίως εφαρμόζεται η θολοπλαστική Nissen, η οποία εκτελείται και λαπαροσκοπικά. Το ποσοστό αποτυχίας είναι γύρω στο 10%, ενώ και μετεγχειρητικά ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών (50-60%) χρειάζεται να λαμβάνει και πάλι αναστολείς αντλίας πρωτονίων. Η επιτυχία της επέμβασης εξαρτάται, άμεσα, από την ικανότητα του χειρουργού, όπως αποδεικνύεται και από τα διαφορετικά ποσοστά αποτελεσματικότητας που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, ανάλογα με το κέντρο στο οποίο πραγματοποιήθηκε η μελέτη.
Τέλος, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, έχουν τελευταία αναπτυχθεί και ενδοσκοπικές μέθοδοι αντιμετώπισης της παλινδρόμησης, οι οποίες, όμως, ακόμα δεν έχουν βρει ευρεία εφαρμογή στην κλινική πράξη
Συμπέρασμα
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια συχνή κλινική οντότητα, η οποία εκδηλώνεται συνήθως με αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου. Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων αποτελούν τα φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπιση της νόσου. Δεδομένου ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος είναι μακροχρόνια, οι περισσότεροι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά σε βάθος χρόνου.
Τελευταία, διερευνάται και η δράση της ρητίνης που περιέχει η μαστίχα Χίου έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Ωστόσο, παρόλο που δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένος ο ρόλος της στη θεραπεία του πεπτικού έλκους, το σίγουρο είναι ότι ανακουφίζει από τα συμπτώματά του. Και η απλή μάσηση της ρητίνης ως τσίχλας μπορεί να μας παρέχει σε μεγάλο βαθμό τα ευεργετικά συστατικά της μαστίχας.