5 Νηστίσιμες Συνταγές για την Καθαρά Δευτέρα

Έφτασε η Καθαρά Δευτέρα κι έχεις ετοιμάσει ήδη την ταραμοσαλάτα σου, τα τουρσάκια σου, έχεις αγοράσει τα θαλασσινά σου και σκέφτεσαι τι διαφορετικό μπορείς να κάνεις φέτος για το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Σας προτείνουμε 5 πολύ νόστιμες και δοκιμασμένες συνταγές που θα κάνουν θραύση! Προσοχή στην υπερβολική κατανάλωση! Μπορεί να είναι νηστίσιμες, αλλά ότι είναι νηστίσιμο δεν είναι και διαιτητικό...

1. Ταραμοκεφτέδες

Υλικά

150γρ. ταραμά (άσπρο ή κόκκινο)

8 φέτες μπαγιάτικο ψωμί χωρίς την κόρα, μουσκεμένο και πολύ καλά στυμμένο

3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο

1 κρεμμύδι ξερό πολύ ψιλοκομμένο

4 φρέσκα κρεμμυδάκια ψιλοκομμένα

½ φλιτζάνι άνηθο ψιλοκομμένο

½ φλιτζάνι μαϊντανό ψιλοκομμένο

½ φλιτζάνι δυόσμο ψιλοκομμένο

πιπέρι

αλεύρι για το τηγάνισμα

ελαιόλαδο για τηγάνισμα

Εκτέλεση

Ξεπλένετε τον ταραμά με νερό σε σουρωτήρι με ψιλή σίτα (για να μην γίνουν πολύ αλμυροί οι κεφτέδες). Βάζετε λίγο ελαιόλαδο (3 κουταλιές) στο τηγάνι και σοτάρετε αρχικά τα κρεμμύδια και στη συνέχεια τα μυρωδικά (άνηθο, μαϊντανό, δυόσμο). Μόλις σοταριστούν ρίχνετε τα κρεμμύδια και τα μυρωδικά σε ένα μπολ και προσθέτετε το ψωμί, τον ταραμά που έχετε ξεπλύνει και αρκετό πιπεράκι. Ζυμώνετε το μίγμα καλά, πλάθετε τους κεφτέδες και τους αλευρώνετε. Βάζετε το ελαιόλαδο σε τηγάνι να ζεσταθεί καλά και τηγανίζετε τους κεφτέδες μέχρι να πάρουν χρώμα. Όταν είναι έτοιμοι τους ακουμπάτε σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας για να φύγει αρκετό από το περιττό ελαιόλαδο και τους σερβίρετε ζεστούς!

2. Χταποδάκι στιφάδο

Υλικά

1 κιλό χταπόδι φρέσκο ή κατεψυγμένο 

1 κιλό μικρά κρεμμυδάκια για στιφάδο

2 ντομάτες ψιλοκομμένες

½ φλιτζάνι ελαιόλαδο

1 φλιτζάνι κόκκινο κρασί 

2 κουταλιές της σούπας ξίδι από κόκκινο κρασί 

2 κουταλιές του γλυκού μέλι θυμαρίσιο

1 κομμάτι φλούδα πορτοκαλιού (χωρίς τη λευκή σάρκα από μέσα)

1 κρεμμύδι ξερό πολύ ψιλοκομμένο

1 σκελίδα σκόρδο

1 ξύλο κανέλας

2 φύλλα δάφνης

2 γαρίφαλα 

2-3 κόκκοι μπαχάρι

αλάτι, πιπέρι

Εκτέλεση

Αρχικά καθαρίζετε το χταπόδι ως εξής: Κόβετε την «κουκούλα» του χταποδιού και την ξεπλένετε καλά από τα εντόσθια. Πλένετε καλά τα πλοκάμια, στα οποία ίσως υπάρχει και λίγη άμμος οπότε χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Γυρνάτε το χταπόδι ανάποδα και πιέζετε με το χέρι σας στο κέντρο του (στη συμβολή των πλοκαμιών) ώστε να βγει το σκληρό κομμάτι και τραβάτε με το άλλο χέρι για να το αφαιρέσετε. Σε περίπτωση που έχετε κατεψυγμένο χταπόδι ίσως είναι ήδη καθαρισμένο, αλλά ελέγξτε για σιγουριά.

Στη συνέχεια κόβετε το χταπόδι (πλοκάμια και κουκούλα) σε μεγάλα κομμάτια (περίπου 5 εκατοστά). Καθαρίζετε τα κρεμμυδάκια και τα βάζετε σε μια κατσαρόλα μαζί με το ψιλοκομμένο κρεμμύδι να σοταριστούν στο ελαιόλαδο, σε χαμηλή φωτιά. Αφού περάσουν περίπου 10 λεπτά προσθέτετε στην κατσαρόλα το σκόρδο, το χταπόδι, τις ντομάτες, τις δάφνες, το μπαχάρι, τα γαρίφαλα, την κανέλα και τη φλούδα πορτοκαλιού. Αφήνετε να σοταριστούν κι αυτά για 5 λεπτά και περιχύνετε με το ξίδι και το κρασί. Τέλος ρίχνετε το μέλι, αλάτι και πιπέρι. Αφήνετε το φαγητό να σιγοβράσει (χωρίς να ανακατεύετε γιατί θα διαλυθούν τα κρεμμυδάκια) για περίπου 1 ώρα, μέχρι να μαλακώσει καλά το χταπόδι. Προς το τέλος ξεσκεπάζετε την κατσαρόλα σας και αφήνετε τη σάλτσα του φαγητού να πήξει και να «μελώσει».

3. Γαριδοκεφτέδες

Υλικά

500γρ. αποφλοιωμένες γαρίδες, βρασμένες για 1 λεπτό

2 σκελίδες σκόρδο

1 κρεμμύδι ξερό

½ ματσάκι μαϊντανό

1 κρεμμυδάκι φρέσκο ψιλοκομμένο

αλεύρι για όλες τις χρήσεις

1 κουταλάκι τζίντζερ

1 σφηνάκι ούζο

αλάτι, πιπέρι

λάδι για το τηγάνισμα ή για άλειμμα

Εκτέλεση

Σε ένα μπλέντερ βάζετε τις μισές γαρίδες, το κρεμμύδι και το σκόρδο (και 2 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο σε περίπτωση που ψήσετε τους κεφτέδες στο φούρνο). Κόβετε τις υπόλοιπες γαρίδες σε μικρά κομμάτια. Σε ένα μπολ αναμιγνύετε τις ψιλοκομμένες γαρίδες με το φρέσκο κρεμμυδάκι, τον ψιλοκομμένο μαϊντανό, το ούζο, το τζίντζερ και το μίγμα του μπλέντερ. Αλατοπιπερώνετε. Ρίχνετε μια κουταλιά της σούπας αλεύρι κι ανακατεύετε. Ρίχνετε άλλη μια κουταλιά της σούπας αλεύρι κι ανακατεύετε και πάλι μέχρι να απορροφηθεί. Επαναλαμβάνετε με το αλεύρι όσες φορές χρειαστεί έως ότου έχετε μια ζύμη που να μην είναι πολύ σφιχτή (να κολλάει στα χέρια) αλλά ούτε και αραιή σαν χυλός. Μόλις ετοιμάσετε τη ζύμη, σκεπάστε το μπολ και βάλτε τη στο ψυγείο για περίπου 1 ώρα για να σφίξει. Μετά από 1 ώρα, πλάθετε τα κεφτεδάκια και τα τηγανίζετε σε ελαιόλαδο ή αλείφετε ένα ταψί με λίγο ελαιόλαδο και τα ψήνετε στο φούρνο για περίπου 20-25 λεπτά.  Αν τα τηγανίσετε φροντίστε στο τέλος να τα ακουμπήσετε σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας ώστε να φύγει το περιττό λάδι.

4. Σουπιές με σέσκουλα

Υλικά

1 κιλό σουπιές φιλέτο (καθαρισμένες)

1 κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο

2-3 κρεμμυδάκια φρέσκα ψιλοκομμένα

1 πράσο ψιλοκομμένο

1 σκελίδα σκόρδο

1 ντομάτα ψιλοκομμένη

500γρ σέσκουλα πλυμένα

1 φλιτζάνι λευκό κρασί

2/3 φλιτζανιού ελαιόλαδο

Αλάτι, πιπέρι, 1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη

Εκτέλεση

Πλένετε και κόβετε τις σουπιές σε μεγάλα κομμάτια. Βάλτε σε μια κατσαρόλα το ελαιόλαδο και σοτάρετε τα κρεμμύδια, το πράσο και το σκόρδο μαζί με τις σουπιές. Μόλις οι σουπιές αρχίσουν και ροδίζουν σβήστε με το κρασί και αφήστε για 5 λεπτά να εξατμιστεί το αλκοόλ. Στη συνέχεια ρίξτε μέσα στην κατσαρόλα και την ψιλοκομμένη ντομάτα, τη ζάχαρη και τόσο νερό ώστε να σκεπαστούν οριακά οι σουπιές. Κλείστε την κατσαρόλα και αφήστε να βράσουν σε μέτρια φωτιά μέχρι να μαλακώσουν καλά (θα χρειαστούν περίπου 1 ώρα). Μόλις δείτε ότι οι σουπιές έχουν μαλακώσει και είναι σχεδόν έτοιμες, ρίξτε στην κατσαρόλα και τα σέσκουλα κι αλατοπιπερώστε (προσοχή στο αλάτι γιατί οι σουπιές έχουν από μόνες τους αρκετό). Αφήστε την κατσαρόλα ανοιχτή κι αφήστε το φαγητό να βράσει για ακόμη 15-20 λεπτά για να μαλακώσουν τα σέσκουλα και να δέσει η σάλτσα.

5. Νηστίσιμο κέικ πορτοκαλιού

Υλικά

1 ½ φλιτζάνι αλεύρι

¾ φλιτζανιού ζάχαρη

1/3 φλιτζανιού σπορέλαιο

1 φλιτζάνι χυμός πορτοκαλιού

Ξύσμα από 1 πορτοκάλι

1 κουταλιά της σούπας λευκό ξίδι

1 βανίλια

¼ κουταλάκι του γλυκού αλάτι

1 κουταλάκι του γλυκού σόδα μαγειρικής

Εκτέλεση

Χρησιμοποιήστε το μικρό σουρωτήρι με τη σίτα και κοσκινίστε το αλεύρι σε ένα μεγάλο μπολ για να αφρατέψει. Προσθέστε τη σόδα και το αλάτι και ανακατέψτε. Σε ένα άλλο μπολ βάλτε τα υγρά στοιχεία (χυμό πορτοκαλιού, σπορέλαιο, ξύδι) κι ανακατέψτε μαζί με τη ζάχαρη, το ξύσμα και τη βανίλια μέχρι να λιώσει η ζάχαρη. Προσθέστε το μίγμα των υγρών μέσα στο μπολ με το αλεύρι κι ανακατέψτε με σύρμα μέχρι να ομογενοποιηθεί το μίγμα. Λαδώστε πολύ καλά μια μακρόστενη φόρμα για κέικ και βάλτε στον πάτο λαδόκολλα. Αδειάστε το μίγμα και ψήστε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170 βαθμούς για 40 λεπτά περίπου. Το κέικ είναι έτοιμο αν βυθίσετε ένα μαχαίρι στο κέντρο του κέικ και βγει καθαρό.

Μπορείτε αν θέλετε να διακοσμήσετε το κέικ σας με ένα γλάσο πορτοκαλιού που θα φτιάξετε ως εξής: Βάλτε σε ένα μπολάκι το ξύσμα από 2 πορτοκάλια και ανακατέψτε το με 1 κουταλιά ζάχαρη κρυσταλλική. Πιέστε λίγο με το κουτάλι ώστε να ελευθερωθούν τα έλαια του ξύσματος. Σκεπάστε το μπολάκι και βάλτε το στο ψυγείο μέχρι να δείτε ότι η ζάχαρη έχει ρευστοποιηθεί. Στη συνέχεια ρίξτε μέσα στο ξύσμα τον χυμό από ένα πορτοκάλι και ανακατέψτε. Ξεκινήστε να ρίχνετε μία-μία κουταλιά της σούπας ζάχαρη άχνη κι ανακατεύετε καλά με σύρμα μέχρι να πετύχετε την υφή που θέλετε (όσο πιο πηχτό το θέλετε τόσο περισσότερη ζάχαρη άχνη θα προσθέσετε). 

Καλή επιτυχία!

Πηγή: dietup

Η διατροφή το Πάσχα - Τι να προσέξουμε

Τις μέρες αυτές άλλος για περισσότερο χρόνο (σαράντα μέρες), άλλος για λιγότερο νηστεύουμε τηρώντας τις θρησκευτικές μας παραδόσεις. Το Πάσχα είναι μία περίοδος, στη διάρκεια της οποίας η παράδοση «επιβάλλει» δύο εντελώς αντίθετες διατροφικές συμπεριφορές και δίαιτες. Αρχικά μια μακρά (40 ημερών) ή μια μικρότερη (μιας εβδομάδας) περίοδο νηστείας, όπου έχουμε πλήρη αποχή από τροφές ζωικής προέλευσης, στην οποία η δίαιτα περιλαμβάνει κυρίως λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς και θαλασσινά.

Η νηστεία αποτελεί μια καλή ευκαιρία για «φυσική» αποτοξίνωση από τρόφιμα ζωικής προέλευσης και κατ’ επέκταση από κορεσμένα λίπη και ποσότητες χοληστερόλης που αυτά περιέχουν, που μπορεί:

1. να βελτιώσει το λιπιδαιμικό μας προφίλ,
2. να βελτιώσει την αρτηριακή μας πίεση μέσα από την μεγαλύτερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών,
3. να βελτιώσει το βάρος μας.

Έτσι, τη Μεγάλη Παρασκευή που απέχουμε και από λάδι, μπορούμε να τραφούμε:

1. με περισσότερα λαχανικά και φρούτα (πηγές βιταμινών και αντιοξειδωτικών συστατικών),
2. ξηρούς καρπούς (πηγές πολυακόρεστου λίπους, αλλά και πολλών ιχνοστοιχείων και ινών),
3. σουσάμι και ταχίνι-χαλβά (πηγές αμινοξέων όπως αργινίνη και λευκίνη, βιταμινών π.χ. της αντιοξειδωτικής Ε, σιδήρου, φωσφόρου, καλίου και σεληνίου)
4. απαλές σούπες χωρίς λάδι με βάση τα λαχανικά (π.χ. ντοματόσουπα).

Τι πρέπει να προσέξουμε το βράδυ του Μ. Σαββάτου και την Κυριακή του Πάσχα;

Αμέσως μετά την Ανάσταση θα καθίσουμε γύρω από το τραπέζι, που θα φέρει το κρέας και τα άλλα προϊόντα του στη διατροφή μας μετά από μικρή ή μεγαλύτερη αποχή. Για να μην αποτελέσει αυτό ένα δυναμικό σοκ για τον οργανισμό φροντίστε να γίνει αργά και ήρεμα. Στο βραδινό τραπέζι της Ανάστασης καλό είναι να περιοριστούμε μόνο στην κατανάλωση της παραδοσιακής σούπας και μιας σαλάτας. Η μαγειρίτσα είναι το ενδιάμεσο διατροφικό στάδιο ανάμεσα στη νηστεία και τα φαγητά του Πάσχα.

Συμβουλή #1: Mην καταναλώσετε στο ίδιο γεύμα και το «κόκκινο» αυγό ή έστω μικρή ποσότητα κρέατος, για να μην κάνετε την πέψη σας ακόμα πιο δύσκολη. Συνοδέψτε την μόνο με σαλάτα και ψωμί. Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι φυτικές ίνες από τα λαχανικά και τις σαλάτες, τόσο στο βραδινό δείπνο όσο και στο πασχαλινό τραπέζι της Κυριακής θα παίξουν ένα πολύ καθοριστικό ρόλο.

Συμβουλή #2: H κατανάλωση αρκετής ποσότητας σαλατικών θα μας προστατέψει από την είσοδο όλης της ποσότητας αυτών των συστατικών στο σώμα μας μέσα από τη διαδικασία της πέψης.

Το πρωί της Κυριακής είναι καλό να πάρουμε πρωινό, αλλά όχι πολύ πλούσιο. Γάλα, δημητριακά ή μικρή ποσότητα από τα πασχαλινά κουλουράκια ή τσουρέκι μαζί με ένα φρούτο μπορεί να μας χορτάσει μέχρι το μεσημέρι. Στο γεύμα καλό είναι να αποφύγουμε το συνεχές τσιμπολόγημα, και να γεμίσουμε ένα πιάτο με λογική ποσότητα από τα φαγητά της ημέρας. Οι υδατάνθρακες με τη μορφή της πατάτας, του ρυζιού ή του ψωμιού πρέπει να κατέχουν σημαντική θέση στο πιάτο μας, αφού είναι πηγή ενέργειας αλλά δίνουν λιγότερη ενέργεια από τα λιπαρά κρέατα του Πάσχα, και αδιάλυτες φυτικές ίνες, που τονώνουν τη λειτουργία του εντέρου.

Τέλος το βραδινό μας μπορεί να είναι είτε μια σαλάτα εποχής με ψωμί και μικρή ποσότητα πρωτεΐνης, μία απαλή χορτόσουπα, είτε ένα γιαούρτι με ψωμί ή φρυγανιά, το οποίο λόγω της ειδικής του σύνθεσης θα διευκολύνει την διαδικασία της πέψης και θα ξεκουράσει το στομάχι μας.

Τι να προσέξουμε στο Πασχαλιάτικο τραπέζι;

Τον οβελία: Τα 100 γραμμάρια άψητου κρέατος (αρνιού ή κατσικιού) δίνουν περίπου 370 θερμίδες, με μεγάλη όμως συμμετοχή σε αυτές από λίπος. Είναι και τα δύο πηγές πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας, αλλά και βιταμινών (κυρίως Β), σιδήρου και φωσφόρου. Επειδή όμως είναι νεαρά ζώα έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε πουρίνες, από τις οποίες παράγεται ποσοστό του ουρικού οξέος, το οποίο προκαλεί την «ουρική αρθρίτιδα».

Τα κόκκινα αυγά: Κάθε αυγό, μέτριου μεγέθους μας δίνει περίπου 75-80 θερμίδες, 6 γραμμάρια πρωτεΐνης, 5 γραμμάρια λίπους και κυρίως 215-230 mg χοληστερίνης.

Τη μαγειρίτσα: Η σούπα αυτή περιλαμβάνει εντόσθια και συκωταριά, φρέσκα κρεμμυδάκια και κρεμμύδια, ρύζι, αυγά, άνηθο και ελαιόλαδο. Μία μερίδα μαγειρίτσας μπορεί να μας δώσει μέχρι και 580 θερμίδες, αλλά με πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε χοληστερόλη. Η χρησιμοποίηση μόνο των ασπραδιών και όχι ολόκληρου του κρόκου, ή μόνο ενός κρόκου μπορεί σαφώς να μειώσει αυτή την ποσότητα (κατά 213 χιλιοστόγραμμα ανά κρόκο).

Συκώτια και εντόσθια: Είναι ασφαλώς το πιο κρίσιμο διατροφικό κομμάτι του παραδοσιακού πασχαλινού τραπεζιού, μια και είναι πολύ υψηλές πηγές χοληστερόλης και λίπους

Τα πασχαλινά κουλούρια: 60 γραμμάρια δίνουν περίπου 230 θερμίδες με 43 γραμμάρια υδατάνθρακες και 61 mg χοληστερίνη.

Το πασχαλινό τσουρέκι: Είναι επίσης πηγή υδατανθράκων και λίπους. Τα 70 γραμμάρια δίνουν 68 θερμίδες, με 44 γραμμάρια υδατανθράκων και 74 χιλιοστόγραμμα χοληστερίνης.

Πάσχα και προβλήματα υγείας

Η δυσπεψία είναι ίσως από τα πρώτα προβλήματα που πολλοί από εμάς θα νιώσουμε.

Άτομα με προβλήματα στομάχου όπως έλκος ή ιστορικό γαστρίτιδας μπορούν επίσης να βρούνε εξαιρετικά δύσκολο να πέψουν τις παραδοσιακές τροφές του πασχαλινού τραπεζιού. Η περιεκτικότητα σε πουρίνες των νεαρών ζώων που τρώμε στον πασχαλινό οβελία δημιουργεί προβλήματα σε άτομα με υψηλές τιμές ουρικού οξέος.

Τέλος ενοχλήσεις της χολής είναι επίσης πιθανές, ιδιαίτερα σε άτομα με ιστορικό λιθίασης. Η μεγάλη συσσώρευση λίπους και κυρίως η παρουσία ποσοτήτων κορεσμένων λιπών και χοληστερόλης μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της χολής.

Τι κάνουμε μετά την Κυριακή;

Το Πάσχα είναι μόνο μία μέρα που γρήγορα θα περάσει. Αμέσως μετά μπορούμε να ξαναγυρίσουμε σε πιο φυσιολογική διατροφή. Μια καλή ιδέα θα ήταν για όλους τους υγιείς ενήλικες την επόμενη μέρα του Πάσχα να υποβάλουν τον οργανισμό τους σε μία φυσική και ανώδυνη «αποτοξίνωση», που να περιλαμβάνει και πάλι λαχανικά, και σαλατικά, λίγο λάδι, ημιαποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά (γάλα και γιαούρτι 0-2%), ψωμί και φρούτα, χωρίς κανένα άλλο τρόφιμο ζωικής προέλευσης. Το καλύτερο βέβαια είναι να απαλλαχτούμε από τα περισσεύματα του πασχαλινού τραπεζιού όσο γίνεται πιο γρήγορα ώστε να ξαναγυρίσουμε το συντομότερο στις καθημερινές μας διαιτητικές συνήθειες.

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Τι συμβαίνει όμως διατροφικά με την νηστεία; Συμβάλλει το ίδιο η διατροφική αποτοξίνωση στην σωματική μας υγεία όσο και η ηθική αποτοξίνωση στην ψυχική μας ανάταση;

Ενεργειακά δεν φαίνεται να έχουμε διαφορές με την φυσιολογική μας διατροφή. Αν εξαιρέσουμε τις αυστηρές νηστείες (μόνο λαχανικά, όχι λάδι ) παρατηρείται μόνο μια μικρή διαφοροποίηση στα μακροστοιχεία της ενεργειακής πρόσληψης, δηλαδή κατά την νηστεία αυξάνεται η πρόσληψη ενέργειας που προέρχεται από υδατάνθρακες και μειώνεται αυτή που προέρχεται από λίπη και πρωτεΐνες . Η μείωση του λίπους και ειδικά του κορεσμένου (που προέρχεται από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα κρέατα) πραγματικά μας αποτοξινώνει συμβάλλοντας στην βελτίωση της υγείας μας. Ωστόσο ιδιαίτερα την προσοχή μας θα πρέπει να την εστιάσουμε σε αυτούς που δεν τρώνε ψάρι, μειώνοντας έτσι την πρόσληψη στο διαιτολόγιό τους των περίφημων πλέον ω-3 λιπαρών οξέων και πιο συγκεκριμένα του DHA και του EPA. Τα δύο αυτά λιπαρά οξέα θεωρούνται απαραίτητα για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και της πνευματικής μας ανάπτυξης και έλλειψή τους προκαλεί νευρικές διαταραχές και κατάθλιψη. Κανείς βεβαία δεν ισχυρίζεται πως τέτοια φαινόμενα συμβαίνουν σε αυτούς που νηστεύουν, ωστόσο δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την πιθανότητα σε αυτούς που είτε νηστεύουν για μεγάλο χρονικό διάστημα είτε / και είχαν προ νηστείας χαμηλές προσλήψεις σε ω-3 λιπαρά οξέα.

Ποιο είναι το κύριο πλεονέκτημα της νηστείας;

Το μεγάλο όμως διατροφικό πλεονέκτημα της νηστείας είναι η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών. Έτσι ενώ ή μέση κατανάλωση φυτικών ινών στις αναπτυγμένες χώρες είναι 12-18 γραμ./ μέρα με RDA (μέση ημερήσια διαιτητική πρόσληψη) 30 γραμ./μέρα, παρατηρήθηκε ότι λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων λαχανικών και οσπρίων φτάνει τα 30-42 γραμ,/μέρα. Είναι γνωστό πως οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου. Επίσης με την αυξημένη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, ακατέργαστων δημητριακών και λαδιού (κυρίως ελαιόλαδου) θωρακίζουμε τον οργανισμό μας με καροτίνες (β-καροτίνη, λικοπίνη), βιοφλαβονοειδή (κουερσιτίνη) και βιταμίνες που είναι γνωστά πλέον για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Τι συμβαίνει με την έλλειψη διαφόρων θρεπτικών συστατικών που παρατηρούνται κατά τη νηστεία;

Η μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης δεν επηρεάζει το ισοζύγιο αζώτου του οργανισμού ειδικά όταν γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα. Η μη κατανάλωση κρέατος σχετίζεται με την μειωμένη πρόσληψη σιδήρου. Είναι γνωστό πως ο σίδηρος που υπάρχει στο φυτικό βασίλειο έχει χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα, δηλαδή απορροφάται σε μικρές ποσότητες εξαιτίας ορισμένων συστατικών (π.χ. φυτικό οξύ, τανίνες) που υπάρχουν στις τροφές αυτές. Δεν είναι όμως ο σίδηρος, επίσης η βιταμίνη β-12 και το φυλλικό οξύ, δυο βιταμίνες που σχετίζονται με την ανάπτυξη των ερυθροκυττάρων, προσλαμβάνονται και αυτές σε μικρές ποσότητες γιατί κατά κύριο λόγο βρίσκονται στο ζωικό βασίλειο. Έτσι για τα τρία αυτά στοιχεία: σίδηρο, β12, φυλλικό οξύ, παρατηρούνται χαμηλές συγκεντρώσεις τους στο αίμα σε παρατεταμένη νηστεία. Συμπτώματα δεν εμφανίζονται απαραιτήτως αν δεν υπάρχει προ νηστείας μειωμένη πρόσληψή τους ή δεν έχουμε αυξημένες απώλειες σιδήρου κατά την διάρκεια της νηστείας (π.χ. αιμορραγίες, έμμηνος ρύση). Συμπερασματικά, ειδικότερα για τις γυναίκες που νηστεύουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και για να αποφευχθούν η εύκολη κόπωση, οι ζαλάδες και η αδυναμία, θα πρέπει να καταναλώνονται όσπρια, δημητριακά (συνήθως είναι εμπλουτισμένα με σίδηρο), ενώ πολύ καλή πηγή αποτελούν και τα θαλασσινά. Επίσης θα πρέπει να αυξήσουμε την πρόσληψη βιταμίνης C που αυξάνει την απορρόφηση σιδήρου.

Συμπερασματικά πόσο ωφέλιμη ή επικίνδυνη είναι η νηστεία;

Αναμφίβολα λοιπόν η νηστεία όταν γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα συμβάλλει πραγματικά στην σωματική μας αποτοξίνωση. Ιδιαίτερη προσοχή και την γνώμη του ειδικού χρειαζόμαστε όταν νηστεύουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί στερούμε από τον οργανισμό μας ορισμένα δυσαναπλήρωτα θρεπτικά συστατικά που κάτω από ορισμένες προϋπόθεσης μπορεί να είναι επικίνδυνα.

Μαστρογιαννόπουλος Δ. Νικόλαος Ms'c, Ε.Ε.ΔΙ.Π. Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού,"Αιγαιακός Πανεπιστημιακός Αθλητισμός"

Σαρακοστή: ‘Νηστίσιμα’ οφέλη και συμβουλές

Η σημαντικότητα της νηστείας ως θρησκευτική πράξη είναι αδιαμφισβήτητη. Από ότι φαίνεται όμως, η νηστεία μπορεί να έχει ευεργετικές δράσεις και για την υγεία μας, αφού η περιοδική φυτοφαγία που τη χαρακτηρίζει, έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, διαιτητικής χοληστερόλης και ζωϊκής πρωτεΐνης και να αυξάνεται η πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, φυτικών ινών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων και πολύτιμων φυτοχημικών που βρίσκονται στα φυτικά τρόφιμα.
Παρακάτω αναφέρονται τα οφέλη που μπορεί να κερδίσει κανείς νηστεύοντας, αλλά και ορισμένα θρεπτικά συστατικά, στα οποία θα πρέπει να δώσει προσοχή, ειδικά αν πρόκειται να νηστέψει για παρατεταμένο διάστημα.

Πιθανά οφέλη

• Καλύτερες διατροφικές συνήθειες: αυξημένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, φυτικών ελαίων (ειδικά ελαιολάδου) και κατ’ επέκταση βιταμινών, ιχνοστοιχείων, φυτοχημικών, φυτικών ινών και μονοακόρεστων λιπαρών και χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και διαιτητικής χοληστερόλης, πρωτεΐνης ζωικής προέλευσης και φαγητού απέξω.
• Καλύτερη λειτουργία του εντέρου (λόγω των φυτικών ινών).
• Μείωση λιπιδίων αίματος (ολική χοληστερόλη, LDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) σε άτομα με υψηλές τιμές.
• Καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης (υψηλή πρόσληψη καλίου, λιγότερο νάτριο εφόσον δεν καταναλώνονται τόσα επεξεργασμένα τρόφιμα, ενδεχόμενη μείωση βάρους, αλκοόλ με μέτρο).
• Καλύτερη ρύθμιση γλυκόζης αίματος λόγω υψηλής πρόσληψης φυτικών ινών (εφόσον δεν παρατηρείται εκτεταμένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, π.χ. άσπρο ψωμί).
• Μείωση ουρικού οξέος (λιγότερη πρωτεΐνη ειδικά ζωικής προέλευσης, αλκοόλ με μέτρο, ενδεχόμενη μείωση βάρους).
• Μείωση του κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνου λόγω υψηλής πρόσληψης τροφίμων φυτικής προέλευσης και μειωμένης πρόσληψης ζωικών τροφίμων.
• Μείωση του σωματικού βάρους: Τα άτομα που κάνουν συστηματικά νηστεία και τηρούν όλες τις συνακόλουθες θρησκευτικές παραδόσεις (εγκράτεια, λιτότητα, αποφυγή καταχρήσεων, ενασχόληση την καλλιέργεια της ψυχής), φαίνεται να έχουν χαμηλότερο βάρος. Ωστόσο, μπορεί να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα αν το άτομο δεν ελέγχει την κατανάλωση αμυλούχων τροφίμων (ψωμί, μακαρόνια) και λίπους (ελαιολάδου, τηγανιτών τροφίμων, ξηρών καρπών), αλλά και αν μετά τη λήξη της νηστείας το παρακάνει, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες των 'απαγορευμένων' τροφίμων.
• Ψυχολογικά οφέλη: ηθική ικανοποίηση, εγκράτεια, αίσθημα 'κάθαρσης' του οργανισμού, αίσθημα ψυχικής ανάτασης, περιορισμός συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Πιθανές ελλείψεις

• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D: Μακροπρόθεσμα μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση της οστικής πυκνότητας (οστεοπενία ή οστεοπόρωση).
• Χαμηλή πρόσληψη σιδήρου, βιταμίνης Β12: Μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενία ή αναιμία (σιδηροπενική ή μεγαλοβλαστική).

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες διατροφικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να διατηρήσετε επαρκή πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια της νηστείας. Ωστόσο, σημειώνεται ότι οι συμβουλές αυτές είναι γενικές, επομένως δεν ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Για εξατομικευμένες συμβουλές, αν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας, είστε έγκυος ή θηλάζετε, ζητήστε τη συμβουλή ειδικού.

Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές ασβεστίου

• Μύδια, στρείδια
• Μπρόκολο
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Ξερά φρούτα (ειδικά τα σύκα)
• Όσπρια
• Ταχίνι -σησάμι
• Εμπλουτισμένες μπάρες δημητριακών (τα δημητριακά που προορίζονται για κατανάλωση με γάλα συνήθως δεν είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο)
• Εμπλουτισμένα προϊόντα σόγιας
• Εμπλουτισμένοι χυμοί

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου

• Αποφεύγετε όσο γίνεται την ταυτόχρονη κατανάλωση οξαλικού οξέος (σπανάκι, σέλινο, παντζάρια, μελιτζάνα, χόρτα, μπάμιες, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι, κακάο), φυτικών ινών και φυτικού οξέος (τρόφιμα ολικής άλεσης, καφές, κρόκος αυγού, όσπρια, ξηροί καρποί), καφεΐνης και ταννινών (καφές και τσάι) αλατιού και σιδήρου.
  Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές βιταμίνης D
• Εμπλουτισμένα τρόφιμα (γάλα, δημητριακά, μαργαρίνες)

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση της βιταμίνης D
Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και η επαρκής πρόσληψή της είναι απαραίτητη προκειμένου να έχουμε καλά αποθέματα ασβεστίου στον οργανισμό. Επειδή είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, για την απορρόφησή της απαιτείται η παρουσία λίπους στο γεύμα (δεν χρειάζεται μεγάλη ποσότητα). Επίσης, η βιταμίνη D παράγεται και από το δέρμα μας, οπότε επαρκής έκθεση στον ήλιο μπορεί να εξασφαλίσει καλά επίπεδα βιταμίνης D, ανεξάρτητα από τη διαιτητική πρόσληψη.

Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές σιδήρου

• Όσπρια – σόγια
• Ξερά φρούτα
• Ξηροί καρποί
• Σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Μύδια, στρείδια
• Εμπλουτισμένα δημητριακά (μπάρες και δημητριακά που προορίζονται για κατανάλωση με γάλα)

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου

• Συνοδεύετε τα παραπάνω τρόφιμα με πηγές βιταμίνης C (εσπεριδοειδή και ο χυμός τους, πράσινες πιπεριές, μπρόκολο, φράουλες, ακτινίδια, λαχανάκια Βρυξελλών).
• Αποφεύγετε όσο γίνεται την ταυτόχρονη κατανάλωση πολυφαινολών (π.χ. ταννίνες ( τσάι), οξαλικού οξέος (σπανάκι, σέλινο, παντζάρια, μελιτζάνα, χόρτα, μπάμιες, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι, κακάο), φυτικών ινών και φυτικού οξέος (τρόφιμα ολικής άλεσης, καφές, κρόκος αυγού, όσπρια, ξηροί καρποί) και ασβεστίου.

Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές βιταμίνης Β12

• Εμπλουτισμένα τρόφιμα (κυρίως δημητριακά και μπάρες δημητριακών)
  Υιοθετώντας τα παραπάνω μπορείτε να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη της νηστείας, χωρίς να φοβάστε για την υγεία σας. 

Γράφει: Κολοτούρου Μαρία, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Ποια είναι τα οφέλη της νηστείας

Μπήκαμε στην περίοδο της Σαρακοστής. Τις μέρες αυτές όλο και περισσότερος κόσμος προσπαθεί να τηρήσει τις θρησκευτικές μας παραδόσεις. Τι συμβαίνει διατροφικά όμως με τη νηστεία; Ενεργειακά (θερμιδικά), η διατροφή κατά τη διάρκεια της νηστείας δεν φαίνεται να έχει διαφορές με τη διατροφή σε περίοδο μη νηστείας.
Συνήθως παρατηρείται μια μικρή διαφοροποίηση στα μακροστοιχεία της ενεργειακής πρόσληψης (αύξηση πρόσληψης υδατανθράκων-αύξηση κατανάλωσης ζυμαρικών, ψωμιού, πατάτας, οσπρίων κτλ-και μείωση πρόσληψης πρωτεϊνών και λίπους-μείωση κατανάλωσης των ζωικών προϊόντων-κρέατα και γαλακτοκομικά).

 Ένα πρόγραμμα διατροφής κατά τη διάρκεια της νηστείας μπορεί να έχει και θετικά και αρνητικά.

Όταν είναι ισορροπημένο το πρόγραμμα διατροφής έχει θετικά αποτελέσματα όπως:

• Μειώνονται τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων λόγω της μείωσης κατανάλωσης των ζωικών προϊόντων
• Αυξάνεται η κατανάλωση των λαχανικών και των φρούτων και έτσι υπάρχει αυξημένη πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών οι οποίες βοηθάνε στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και βοηθάνε στην πρόληψη διαφόρων μορφών καρκίνου
• Αυξάνεται η πρόσληψη αντιοξειδοτικών ουσιών όπως βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ), καροτενοειδή (β-καροτένιο και λυκοπένιο), οι οποίες τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα με το να παρεμποδίζουν τη δράση των ελευθέρων ριζών
• Βελτιώνεται η καρδιακή λειτουργία και η λειτουργία του νευρικού συστήματος με την αύξηση πρόσληψης των Ω3 λιπαρών οξέων (DHA, EPA) και του σελινίου τα οποία προέρχονται από την κατανάλωση θαλασσινών.

Η διατροφή κατά τη διάρκεια της νηστείας είναι πολύ σημαντική για τις κατηγορίες ανθρώπων με ιδιαίτερες ανάγκες (όπως έγκυες, γυναίκες σε γαλουχία, παιδιά και άτομα που έχουν σιδηροπενική αναιμία) και για το λόγο αυτό πρέπει να είναι ισορροπημένη. Πρέπει να παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά όμως στις συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων υπάρχουν αυξημένες ανάγκες για ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και βιταμίνη Β12.

Ένα μη ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής κατά την περίοδο της νηστείας συνήθως αδυνατεί να παρέχει την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου στον οργανισμό, λόγω της βιοδιαθεσιμότητάς του από τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Αυτό μπορεί να εξισορροπηθεί με συμπληρώματα ασβεστίου και αύξηση στην κατανάλωση προϊόντων ενισχυμένων με ασβέστιο. Καλές πηγές ασβεστίου από τρόφιμα φυτικής προέλευσης είναι αμύγδαλα, κουνουπίδι, μπάμιες, μπρόκολο, λάχανο, πορτοκαλάδα ενισχυμένη με ασβέστιο, χαλβάς και γάλα σόγιας ενισχυμένο με ασβέστιο.
Επίσης, ο σίδηρος είναι ένα ακόμα μέταλλο που χρήζει ιδιαιτέρας προσοχής για τις συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων αφού είναι γνωστό πως ο ζωικός σίδηρος (αιμικός) έχει μεγαλύτερη απορροφητικότητα έναντι του φυτικού. Φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι: ξηροί καρποί, θαλασσινά, φακές, μαυρομάτικα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι) και αποξηραμένα φρούτα.
Πρέπει να τονιστεί ότι είναι πολύ σημαντική η αύξηση πρόσληψης βιταμίνης C (ασκορβικό οξύ) η οποία μεγιστοποιεί την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου. Φρούτα και λαχανικά πλούσια σε βιταμίνη C είναι τα εξής: κίτρινες πιπεριές, φράουλες, μπρόκολο, εσπεριδοειδή, χυμός ντομάτας, λαχανάκια Βρυξελλών και πατάτα.
Ειδικά για τις γυναίκες που βρίσκονται σε περίοδο εγκυμοσύνης, μεγάλο ρόλο παίζει και ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο. Ο ψευδάργυρος συμβάλλει στην ανάπτυξη του DNA και του RNA του εμβρύου. Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο είναι τα στρείδια και το ταχίνι. Τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο είναι τα δημητριακά τύπου bran, η βρώμη, η μπανάνα, ο ανανάς, η πατάτα, η σόγια και τα μαυρομάτικα.

Τελειώνοντας, ένα πρόγραμμα διατροφής σε περίοδο νηστείας μπορεί να ακολουθηθεί όταν είναι ισορροπημένο σε θρεπτικά συστατικά και καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες των ατόμων που το ακολουθούν, παράλληλα με την πρόσληψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής και με την εποπτεία του διαιτολόγου ή του γιατρού.

Γράφει: Κολοτούρου Μαρία, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Νηστεία και υγεία

Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα για τη διατροφή του ανθρώπου, η νηστεία μπορεί όντως να αποδειχθεί μια συνήθεια που βοηθά την υγεία. Η νηστεία μπορεί να εφαρμοστεί από την πλειοψηφία του υγιούς πληθυσμού, σύμφωνα πάντα με τις θρησκευτικές αντιλήψεις του καθενός. Προσοχή πρέπει να δίνεται και καλύτερα να αποφεύγεται στα παιδιά, στις εγκύους, στις θηλάζουσες, στους ηλικιωμένους ή σε άτομα με χρόνιες παθήσεις. Σε γενικές γραμμές, με ένα νηστίσιμο πρόγραμμα διατροφής μπορούμε να επιτύχουμε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή. Αυτό σημαίνει ότι παρέχονται ικανοποιητικές και ισορροπημένες ποσότητες τόσο μακροθρεπτικών συστατικών (υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λίπους) όσο και μικροθρεπτικών (βιταμινών και μετάλλων). Τα οφέλη της νηστείας για την υγεία του ανθρώπου είναι πολλά. Η αποχή από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης που είναι το κύριο χαρακτηριστικό της νηστείας, μειώνει τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα δηλαδή της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Τα κορεσμένα λίπη (ζωικής προέλευσης) συμβάλλουν στη δημιουργία αθηρωμάτωσης, στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στην καρδιακή προσβολή, στα εγκεφαλικά επεισόδια και στην ψηλή αρτηριακή πίεση. Ιδιαίτερα τα άτομα με ψηλά λιπίδια στο αίμα επωφελούνται καθώς η νηστεία βοηθά στη μείωση τους.

Μια νέα επιδημιολογική μελέτη του 2008 από γιατρούς και άλλους επιστήμονες του πανεπιστημίου της Πολιτείας Γιούτα των Ηνωμένων Πολιτειών προσθέτει σημαντικά νέα στοιχεία για τις ευεργετικές επιδράσεις της νηστείας στον οργανισμό. Στην Πολιτεία αυτή οι άνθρωποι που ανήκουν στην εκκλησία LDS, δηλαδή οι Μορμόνοι, έχουν ακόμη χαμηλότερο ποσοστό θανάτων λόγω καρδιακών παθήσεων από τους υπόλοιπους κατοίκους της Γιούτα και των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα αποτελέσματα των ερευνητών έδειξαν ότι η συστηματική νηστεία όπως γίνεται από τους Μορμόνους μειώνει κατά 54% τον κίνδυνο για καρδιακή πάθηση. Επίσης, η εν λόγω νηστεία μείωνε σημαντικά και τον κίνδυνο προσβολής από διαβήτη.

Ένα ακόμη όφελος που εξασφαλίζουμε από τη νηστεία είναι η αυξημένη πρόσληψη ω3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Τα ω3 θεωρούνται απαραίτητα για όλες τις ηλικίες, δηλαδή ο οργανισμός δε μπορεί να τα συνθέσει μόνος του και πρέπει να τα λάβει από την τροφή. Πηγή τους είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά που τρώμε συχνά στη νηστεία. Δρουν ευεργετικά για την καρδιά καθώς έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αρρυθμιών και δημιουργίας θρόμβων, καθυστερούν το ρυθμό αύξησης της αθηρωματικής πλάκας και μειώνουν ελαφρώς και την αρτηριακή πίεση. Επίσης, βοηθούν και στο ανοσοποιητικό και το νευρικό σύστημα (συμβάλλουν στην πνευματική εγρήγορση). Η απουσία από τη διατροφή λιπαρών ουσιών της οικογένειας των ωμέγα 3 όπως το DHA και το EPA, έχουν σχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη και νευρικές διαταραχές.

Από τα οφέλη της νηστείας, σημαντικό είναι να επισημάνουμε και την αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών που προέρχονται από τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια καθώς και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Ειδικά οι αδιάλυτες φυτικές ίνες από τα φρούτα και τα λαχανικά συμβάλλουν στην καλή λειτουργικότητα του πεπτικού σωλήνα με μείωση του κινδύνου για δυσκοιλιότητα και στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέως εντέρου. Ακόμη, μια σημαντική δράση τους είναι η μείωση της απορρόφησης της χοληστερόλης από τη βλεννογόνο του εντέρου. Έτσι, μειώνουν τη χοληστερόλη και τη γλυκόζη στο αίμα. Από την άλλη, η αυξημένη κατανάλωση των παραπάνω τροφίμων έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών όπως η βιταμίνη C, τα βιοφλαβονοειδή και τα καροτενοειδή (β-καροτένιο, λυκοπένιο), το σελήνιο. Οι ουσίες αυτές ενισχύουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και παρεμποδίζουν τη δράση των ελευθέρων ριζών. Έτσι, μειώνεται το «οξειδωτικό στρες» -ένα σύνολο αντιδράσεων που γίνονται στον οργανισμό και θεωρούνται η αιτία δημιουργίας της αθηροσκλήρωσης, του καρκίνου και των εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Άλτσχαϊμερ.

Από την άλλη, η νηστεία μπορεί να δημιουργήσει κάποιες διατροφικές ανεπάρκειες. Για παράδειγμα, η αποχή από τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχει ως συνέπεια τη μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου το οποίο προσλαμβάνουμε κυρίως από αυτά. Για τις μέρες της νηστείας μπορούμε να καλύψουμε εν μέρει τις ανάγκες μας σε ασβέστιο μέσω των ξηρών καρπών και κάποιων λαχανικών με αυξημένη περιεκτικότητα σε ασβέστιο (αμύγδαλα, σουσάμι, χαλβάς, λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, σπανάκι, μπάμιες, το γάλα σόγιας και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά). Παρόμοια έλλειψη μπορεί να παρατηρηθεί και για το σίδηρο ο οποίος απορροφάται καλύτερα όταν προέρχεται από ζωικά τρόφιμα. Στα νηστίσιμα φαγητά, ο σίδηρος βρίσκεται στα θαλασσινά και σε κάποια φυτικά τρόφιμα όπως (π.χ. όσπρια, σπανάκι, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, αποξηραμένα φρούτα, ξηροί καρποί, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά) αλλά η απορρόφηση σιδήρου φυτικής προέλευσης δεν είναι τόσο καλή. Μπορεί όμως να βελτιωθεί σημαντικά από τη ταυτόχρονη πρόσληψη βιταμίνης C που περιέχεται σε πολλά φρούτα και λαχανικά. Ακόμη, η νηστεία είναι πιθανό να δημιουργήσει έλλειψη σε βιταμίνη Β12 καθώς αυτή περιέχεται κυρίως σε ζωικά τρόφιμα. Μικρές ποσότητες μπορούμε να πάρουμε από τους ξηρούς καρπούς και τις μπανάνες.

Συμπερασματικά, η νηστεία μπορεί να είναι τελικά ωφέλιμη τόσο για θρησκευτικούς λόγους όσο και για λόγους υγείας όταν περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων και γίνεται με σωστούς συνδυασμούς τροφών. Βέβαια, όπως είδαμε είναι πιθανό να δημιουργεί κάποιες διατροφικές ανεπάρκειες. Γι’ αυτό καλό είναι τα άτομα που έχουν προβλήματα υγείας ή άλλες ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού που αναφέρθηκαν πριν πάντα να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν ξεκινήσουν τη νηστεία και πιθανόν να χρειαστούν κάποιο συμπλήρωμα διατροφής. Γράφει η Χριστίνα Φοντόρ Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Σαρακοστή - Νηστεία - Οφέλη και Συμβουλές

Η σημαντικότητα της νηστείας ως θρησκευτική πράξη είναι αδιαμφισβήτητη. Από ότι φαίνεται όμως, η νηστεία μπορεί να έχει ευεργετικές δράσεις και για την υγεία μας, αφού η περιοδική φυτοφαγία που τη χαρακτηρίζει, έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, διαιτητικής χοληστερόλης και ζωϊκής πρωτεΐνης και να αυξάνεται η πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, φυτικών ινών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων και πολύτιμων φυτοχημικών που βρίσκονται στα φυτικά τρόφιμα.
Παρακάτω αναφέρονται τα οφέλη που μπορεί να κερδίσει κανείς νηστεύοντας, αλλά και ορισμένα θρεπτικά συστατικά, στα οποία θα πρέπει να δώσει προσοχή, ειδικά αν πρόκειται να νηστέψει για παρατεταμένο διάστημα.
Πιθανά οφέλη

• Καλύτερες διατροφικές συνήθειες: αυξημένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, φυτικών ελαίων (ειδικά ελαιολάδου) και κατ’ επέκταση βιταμινών, ιχνοστοιχείων, φυτοχημικών, φυτικών ινών και μονοακόρεστων λιπαρών και χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και διαιτητικής χοληστερόλης, πρωτεΐνης ζωικής προέλευσης και φαγητού απέξω.
• Καλύτερη λειτουργία του εντέρου (λόγω των φυτικών ινών).
• Μείωση λιπιδίων αίματος (ολική χοληστερόλη, LDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) σε άτομα με υψηλές τιμές.
• Καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης (υψηλή πρόσληψη καλίου, λιγότερο νάτριο εφόσον δεν καταναλώνονται τόσα επεξεργασμένα τρόφιμα, ενδεχόμενη μείωση βάρους, αλκοόλ με μέτρο).
• Καλύτερη ρύθμιση γλυκόζης αίματος λόγω υψηλής πρόσληψης φυτικών ινών (εφόσον δεν παρατηρείται εκτεταμένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, π.χ. άσπρο ψωμί).
• Μείωση ουρικού οξέος (λιγότερη πρωτεΐνη ειδικά ζωικής προέλευσης, αλκοόλ με μέτρο, ενδεχόμενη μείωση βάρους).
• Μείωση του κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνου λόγω υψηλής πρόσληψης τροφίμων φυτικής προέλευσης και μειωμένης πρόσληψης ζωικών τροφίμων.
• Μείωση του σωματικού βάρους: Τα άτομα που κάνουν συστηματικά νηστεία και τηρούν όλες τις συνακόλουθες θρησκευτικές παραδόσεις (εγκράτεια, λιτότητα, αποφυγή καταχρήσεων, ενασχόληση την καλλιέργεια της ψυχής), φαίνεται να έχουν χαμηλότερο βάρος. Ωστόσο, μπορεί να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα αν το άτομο δεν ελέγχει την κατανάλωση αμυλούχων τροφίμων (ψωμί, μακαρόνια) και λίπους (ελαιολάδου, τηγανιτών τροφίμων, ξηρών καρπών), αλλά και αν μετά τη λήξη της νηστείας το παρακάνει, καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες των 'απαγορευμένων' τροφίμων.
• Ψυχολογικά οφέλη: ηθική ικανοποίηση, εγκράτεια, αίσθημα 'κάθαρσης' του οργανισμού, αίσθημα ψυχικής ανάτασης, περιορισμός συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Πιθανές ελλείψεις

• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D: Μακροπρόθεσμα μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση της οστικής πυκνότητας (οστεοπενία ή οστεοπόρωση).
• Χαμηλή πρόσληψη σιδήρου, βιταμίνης Β12: Μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενία ή αναιμία (σιδηροπενική ή μεγαλοβλαστική).

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες διατροφικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να διατηρήσετε επαρκή πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια της νηστείας. Ωστόσο, σημειώνεται ότι οι συμβουλές αυτές είναι γενικές, επομένως δεν ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Για εξατομικευμένες συμβουλές, αν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας, είστε έγκυος ή θηλάζετε, ζητήστε τη συμβουλή ειδικού.
Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές ασβεστίου

• Μύδια, στρείδια
• Μπρόκολο
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Ξερά φρούτα (ειδικά τα σύκα)
• Όσπρια
• Ταχίνι -σησάμι
• Εμπλουτισμένες μπάρες δημητριακών (τα δημητριακά που προορίζονται για κατανάλωση με γάλα συνήθως δεν είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο)
• Εμπλουτισμένα προϊόντα σόγιας
• Εμπλουτισμένοι χυμοί

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου

• Αποφεύγετε όσο γίνεται την ταυτόχρονη κατανάλωση οξαλικού οξέος (σπανάκι, σέλινο, παντζάρια, μελιτζάνα, χόρτα, μπάμιες, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι, κακάο), φυτικών ινών και φυτικού οξέος (τρόφιμα ολικής άλεσης, καφές, κρόκος αυγού, όσπρια, ξηροί καρποί), καφεΐνης και ταννινών (καφές και τσάι) αλατιού και σιδήρου. Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές βιταμίνης D
• Εμπλουτισμένα τρόφιμα (γάλα, δημητριακά, μαργαρίνες)

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση της βιταμίνης D
Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και η επαρκής πρόσληψή της είναι απαραίτητη προκειμένου να έχουμε καλά αποθέματα ασβεστίου στον οργανισμό. Επειδή είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, για την απορρόφησή της απαιτείται η παρουσία λίπους στο γεύμα (δεν χρειάζεται μεγάλη ποσότητα). Επίσης, η βιταμίνη D παράγεται και από το δέρμα μας, οπότε επαρκής έκθεση στον ήλιο μπορεί να εξασφαλίσει καλά επίπεδα βιταμίνης D, ανεξάρτητα από τη διαιτητική πρόσληψη.
Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές σιδήρου

• Όσπρια – σόγια
• Ξερά φρούτα
• Ξηροί καρποί
• Σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• Μύδια, στρείδια
• Εμπλουτισμένα δημητριακά (μπάρες και δημητριακά που προορίζονται για κατανάλωση με γάλα)

Συμβουλές για καλύτερη απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου

• Συνοδεύετε τα παραπάνω τρόφιμα με πηγές βιταμίνης C (εσπεριδοειδή και ο χυμός τους, πράσινες πιπεριές, μπρόκολο, φράουλες, ακτινίδια, λαχανάκια Βρυξελλών).
• Αποφεύγετε όσο γίνεται την ταυτόχρονη κατανάλωση πολυφαινολών (π.χ. ταννίνες ( τσάι), οξαλικού οξέος (σπανάκι, σέλινο, παντζάρια, μελιτζάνα, χόρτα, μπάμιες, μούρα, ξηροί καρποί, τσάι, κακάο), φυτικών ινών και φυτικού οξέος (τρόφιμα ολικής άλεσης, καφές, κρόκος αυγού, όσπρια, ξηροί καρποί) και ασβεστίου.

Νηστίσιμα τρόφιμα που είναι καλές πηγές βιταμίνης Β12

• Εμπλουτισμένα τρόφιμα (κυρίως δημητριακά και μπάρες δημητριακών) Υιοθετώντας τα παραπάνω μπορείτε να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη της νηστείας, χωρίς να φοβάστε για την υγεία σας.

Καλή Σαρακοστή! Γράφει: Κολοτούρου Μαρία, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Ξηροί Καρποί και Υγεία

Οι ξηροί καρποί είναι μια κατηγορία τροφίμων που ο άνθρωπος καταναλώνει από την αρχαιότητα. Προσφέρουν στον οργανισμό μας ενέργεια και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Μικρή ποσότητα ξηρών καρπών τροφοδοτεί τον οργανισμό μας με μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ακόρεστων λιπαρών οξέων, φυτικών πρωτεϊνών,αντιοξειδωτικών, βιταμινών, ανόργανων συστατικών(ασβέστιο,σίδηρο,κάλιο,μαγνήσιο και χαλκό) και φυτικών ινών. Πίσω από την ιδαίτερη γεύση που έχει η κάθε κατηγορία ξηρών καρπών κρύβονται τα ωφέλιμα ακόρεστα λιπαρά οξέα και μηδενική ποσότητα χοληστερόλης.

Η σωστή κατανάλωσή τους προσφέρει:

• Μείωση της "κακής" χοληστερόλης (LDL) και αύξηση της "καλής" χοληστερόλης (HDL)
• Βελτίωση λειτουργίας και φυσικής κατάστασης των αρτηριών της καρδιάς
• Προστασία από την εμφάνιση του διαβήτη
• Βελτίωση λειτουργίας του εντέρου και καλύτερη κάλυψη των διατροφικών αναγκών του ανθρώπου
• Καταπολέμηση του οξειδωτικού stress στον οργανισμό

ΚΑΡΥΔΙ

Τα καρύδια αποτελούν μια από τις καλύτερες πηγές ω-3 και ω-6 λιπαρών οξέων και αντιοξειδωτικών ουσιών στη φύση. Τα σκουρόχρωμα καρύδια περιέχουν περισσότερη βιταμίνη Α σε σχέση με τα αντίστοιχα ανοιχτόχρωμα ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού απέναντι στις μολύνσεις.Μια χούφτα καθαρισμένα καρύδια περιέχουν 190 θερμίδες. Μελέτες έδειξαν πως 1 και 1/2 χούφτα καρύδια ημερησίως στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής οδηγεί σε βελτίωση της λειτουργίας των αγγείων και την ελάττωση της πιθανότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

ΦΥΣΤΙΚΙ ΑΡΑΠΙΚΟ

Τα αράπικα φυστίκια είναι εξαιρετική πηγή των βιταμινών της νιασίνης και του φυλλικού οξέος. Περιέχουν φυτικές στερόλες, ουσίες που σε υψηλά ποσά συμβάλλουν στη μείωση της απορρόφησης της χοληστερόλης. Επίσης το φυλλικό οξύ βοηθά στην αναγέννηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και προστατεύει από την αναιμία και τη θρομβοπενία. Μια χούφτα αράπικα φυστικιά αποδίδουν 160 θερμίδες (kcal). Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως βελτιώνουν τα επίπεδα ολικής και HDL χοληστερόλης σε υγιείς ενήλικες ενώ προσδίδουν και σημαντικά αντιοξειδωτικά οφέλη.

ΑΜΥΓΔΑΛΟ

Τα αμύγδαλα θεωρούνται πλούσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, βιταμίνης Ε και βιταμίνης Β2. Η βιταμίνη Β2 είναι η καταλληλότερη για αντιμετώπιση προβλημάτων του δέρματος. Μια χούφτα αμύγδαλα περιέχει 160 θερμίδες (kcal). Έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένο λίπος. Από έρευνες προέκυψε πως τα αμύγδαλα συμβάλλουν στη μείωση της "κακής" χοληστερόλης χωρίς να μείωνουν την "καλή" χοληστερόλη.

ΦΟΥΝΤΟΥΚΙ

Τα φουντούκια είναι καλή πηγή φυτικών ινών και μαγγανίου, ενός ιχνοστοιχείου που συμμετέχει σε αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού μας. Περιέχουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β6 η οποία είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Μια χούφτα φουντούκια αποδίδει 177 θερμίδες (kcal). Μελέτες έδειξαν πως τα φουντούκια συμβάλλουν στην αύξηση της αντιοξειδωτικής δυναμικής του πλάσματος του αίματος κατά 20%.

ΦΥΣΤΙΚΙ ΚΕΛΥΦΩΤΟ

Τα κελυφωτά φυστίκια είναι πλούσια σε λινελαϊκό και λινολενικό οξύ απαραίτητα για την ανθρώπινη διατοφή, και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Όπως είναι η νιασίνη και το φυλλικό οξύ. Η νιασίνη είναι η βιταμίνη που ελευθερώνει ενέργεια από τα κύτταρα και συμβάλλει στην καλή υγεία του δέρματος. Τα κελυφωτά φυστίκια έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε νιασίνη απ' όλους τους ξηρούς καρπούς. Οι θερμίδες που αποδίδουν ανά χούφτα είναι 167(kcal) και βελτιώνουν τα επίπεδα ολικής και HDL χοληστερόλης σε υγιείς ενήλικες.

ΚΟΛΟΚΥΘΟΣΠΟΡΟΣ (ΠΑΣΑΤΕΜΠΟΣ)

Είναι φυσικό και πολύ θρεπτικό προϊόν. Το λίπος που περιέχουν μεταξύ 40-50% είναι πλούσιο σε ακόρεστα λιπαρά οξέα. Το ποσοστό των πρωτεϊνών τους κυμαίνεται στα 30-40% ενώ παρουσιάζουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο από οποιοδήποτε άλλο είδος σπόρων. Περιέχουν επίσης βιταμίνες E και C. Μια χούφτα κολοκυθόσπορων αποδίδει 154 θερμίδες (kcal). Μελέτες έδειξαν οι κολοκυθόσποροι επιδρούν καταπραϋντικά σε προβλήματα του προστάτη ενώ εξομαλύνουν τη λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος.

ΗΛΙΟΣΠΟΡΟΣ

Στην κατηγορία των ξηρών καρπών από τα πλέον θρεπτικά και υγιεινά προϊόντα είναι οι ηλιόσποροι. Αυτό οφείλεται στην υψηλή τους περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά οξέα. Από τα συνολικά τους λιπαρά περίπου το 70% είναι πολυακόρεστα, το 20% μονοακόρεστα και μόνο το 10% είναι κορεσμένα. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα είναι ευεργετικά για τον ανθρώπινο οργανισμό και θεωρούνται απαραίτητα για τη σωστή διατροφή. Είναι πλούσια σε πρωτείνες και φυτικές ίνες. Μια χούφτα ηλιόσπορων αποδίδει 85 θερμίδες (kcal).

ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ

Τα ξηρά δαμάσκηνα προσφέρουν βιταμίνες και μέταλλα που είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και τον μεταβολισμό μας.Αποτελούν πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών βιταμινών όπως η βιταμίνη Α που βοηθά στην όραση και στην υγεία του δέρματος και η βιταμίνη C που είναι απαραίτητη για την αναπλαση των ιστών. Εκτός από τις βιταμίνες τα ξηρά δαμάσκηνα περιέχουν σημαντικές ποσότητες μετάλλων και ιχνοστοιχείων δηλαδή σίδηρο, χαλκό, κάλιο και σελήνιο.Αποτελέσματα ερευνών έδειξαν ότι τα αποξηραμένα δαμάσκηνα προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα μειώνουν την κακή χοληστερόλη,την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών τύπων καρκίνου.

ΣΥΚΑ

Τα ξερά σύκα είναι καρπός αποξηραμένος στον ήλιο χωρίς κανένα χημικό πρόσθετο. Είναι εύγευστα, θρεπτικά και υγιεινά. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε μέταλλα όπως ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, μαγνήσιο, και βιταμίνη Α καθώς και φυτικές ίνες. Περιέχουν μεγάλη ποσότητα σακχάρων γι αυτό και αποτελούν σημαντική πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Ένα μεγάλο ξερό συκό αποδίδει 60 θερμίδες.

ΠΡΟΣΟΧΗ

ΠΡΟΤΙΜΉΣΤΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ Ή ΤΟΥΛΆΧΙΣΤΟΝ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΔΕΝ ΈΤΥΧΑΝ ΜΕΓΆΛΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ ΌΠΩΣ ΨΕΚΑΣΜΌ, ΚΆΛΟ ΘΑ ΉΤΑΝ ΑΝ ΕΊΝΑΙ ΑΛΑΤΙΣΜΈΝΑ ΝΑ ΤΑ ΠΛΈΝΕΤΑΙ ΚΑΛΆ ΠΡΟΤΟΎ ΤΑ ΦΆΤΕ.

πηγή: ekfysews.gr

Τρώγοντας υγιεινά για τις γιορτές των Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα είναι η εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφών. Οι περισσότεροι μπαίνουν σε πειρασμούς είτε σε πάρτι του γραφείου ή πάρτι φίλων ή και σε οικογενειακές υποχρεώσεις. Κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων η αυτοσυγκράτηση πολλών μειώνεται λόγω των πολλών πειρασμών.

Για όσους έχετε νηστέψει πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί μετά την νηστεία του σαραντάημερου. Λόγω απουσίας τροφών όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα για μεγάλο χρονικό διάστημα, η απότομη επαναφορά τους μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές.

Μετά την νηστεία

• Καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα (περίπου έξι ημερησίως) αντί τρία μεγάλα.
• Αποφύγετε λιπαρά φαγητά (πχ τηγανιτά, κοκκινιστά, φαγητά με σάλτσες και ιδιαίτερα φρέσκια κρέμα).
• Αποφύγετε την υπερκατανάλωση αλκοόλ. Περιοριστείτε στην μία μερίδα (δες ισοδύναμα).

Τα Χριστούγεννα είναι μια δοκιμασία για τον καθένα που προσπαθεί να ακολουθήσει μία δίαιτα είτε είναι αδυνατίσματος είτε είναι θεραπευτική ή ακόμα και σωστής διατροφής. Το παραδοσιακό κυπριακό τραπέζι το οποίο αναμένεται κάθε Χριστούγεννα είναι συνήθως ψηλό σε περιεκτικότητα λίπους, χοληστερόλης, ζάχαρης, νατρίου (συστατικό του άλατος) και θερμίδων, όμως πολύ σημαντικό για όλους μας.

Προτού αποφασίσετε τι θα αφαιρέσετε από το παραδοσιακό τραπέζι, ας δούμε αν μπορείτε να κάνετε κάποιες αλλαγές στο μενού έτσι ώστε να γίνει πιο θρεπτικό και υγιεινό.

Ας αρχίσουμε με το κύριο πιάτο. Προτιμείστε την παραδοσιακή γαλοπούλα ή κοτόπουλο στο φούρνο τα οποία είναι αρκετά υγιεινά φαγητά. Μπορούμε να αφαιρέσουμε το δέρμα από το κοτόπουλο και γαλοπούλα έτσι ώστε να τα κάνουμε ακόμα πιο υγιεινά.

Τα ζυμαρικά όπως οι ραβιόλες, μακαρόνια, πατάτες και το παστίτσιο μπορούν να μαγειρευτούν πιο υγιεινά ακολουθώντας τις πιο κάτω οδηγίες

Βελτιώστε το μαγείρεμα

• Αποφύγετε την προσθήκη φρέσκιας κρέμας στα ζυμαρικά.
• Προτιμάτε τις πατάτες στο αλουμινόχαρτο αντί τις τηγανιτές ή στο φούρνου με λάδι.
• Παρασκευάστε μία πιο υγιεινή σάλτσα για τα μακαρόνια με φρέσκα ντομάτα, λαχανικά τις αρέσκειας σας και μπαχαρικά
• Αποφύγετε το βράσιμο των ζυμαρικών σε ζωικό λίπος. Προτιμάτε τον ζωμό λαχανικών Και ατμό αρωματίζοντας τα λαχανικά με μπαχαρικά.
• Όσο αφορά το παστίτσιο αποφύγετε την προσθήκη λαδιού στο κεϊμά, στραγγίστε το λίπος του κεϊμά προσθέστε ντομάτα, μαϊντανό, κρεμμύδι και μπαχαρικά. Την κρέμα παρασκευάστε την με άπαχο γάλα και φυτικό λάδι.

Στην γέμιση συνήθως χρησιμοποιείται βούτυρο ή μαργαρίνη , συκώτι, αυγά και ξηροί καρποί. Όλα αυτά είναι ψηλά σε περιεκτικότητα λίπους και θερμίδων.

Φτιάξτε την γέμιση πιο υγιεινή

• Χρησιμοποιήστε φυτικό λάδι αντί βούτυρο και μαργαρίνης
• Αποφύγετε το συκώτι και προσθέστε περισσότερο ρύζι
• Χρησιμοποιήστε την μισή δόση των ξηρών καρπών
• Προτιμάτε περισσότερα αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες
• Προτιμάτε ζωμό λαχανικών για καλύτερη γεύση.
• Για κάθε αυγό χρησιμοποιήστε μόνο δύο ασπράδια.

Προσέξτε όταν φτάσει η ώρα του γλυκού. Είναι εδώ που μπορεί να καταστραφεί για καλά η προσπάθεια σας για υγιεινή διατροφή. Υπάρχουν γλυκά που δεν γίνονται πιο άπαχα. Σίγουρα τα Χριστούγεννα δεν είναι η εποχή της στέρησης αλλά ούτε και υπάρχει λόγος που να μην τρώμε με μέτρο. Περιοριστείτε σ’ ένα κομμάτι.

Κοινωνικές Υποχρεώσεις

Έκτακτα ποτά και μικρά πιάτα, κάνοντας χειραψία και συζητώντας, πολύ εύκολα αποσπάται η προσοχή σας από το τι τρως. Είναι απίστευτο πόσο μπορείτε να φάτε μιλώντας δίπλα από ένα μπουφέ.

Μερικοί τρόποι για να προσέξετε κατά την διάρκεια των γιορτών

• Σιγουρευτείτε ότι δεν πηγαίνετε στο πάρτι πεινασμένοι.
• Όταν φτάσετε στο κοκτέιλ πάρτι μην τρέξεις στο φαγητό. Μίλα με το κόσμο και πάρε ένα ποτό.
• Αποφύγετε τα τηγανιτά και πηγαίνετε κατευθείαν στα κράκερ, ψωμί, λαχανικά και φρούτα.
• Τα φρέσκα λαχανικά είναι πάντοτε ιδανικά

Πάρτυ γραφείου

Όταν οι συνάδελφοι φέρουν από το σπίτι μαγειρεμένο φαγητό για το πάρτι είναι δύσκολο να μην το δοκιμάσετε . Αλλά σ’ ένα γεύμα του γραφείου ή σε μία συγκέντρωση με το προσωπικό για φαγητό μπορείτε να είστε πιο συγκρατημένοι.

Βάλτε στόχο και ευγενικά μην παρασυρθείτε. Αφού δεν μπορείτε να ελέγξετε τι ετοίμασαν οι άλλοι, ετοιμάστε το πιάτο σας με την ανάλογη ποσότητα και χαμηλά σε λιπαρά. Μ’ αυτό το τρόπο μπορείτε να είστε σίγουροι ότι έχετε φάει όσο πρέπει. Εάν πραγματικά δεν θέλετε οτιδήποτε άλλο ευγενικά αρνηθείτε και πείτε ότι φαίνεται ωραίο αλλά είστε πολύ χορτάτοι. Προτιμήστε ένα διαιτητικό αναψυκτικό ή σόδα ή λίγο χυμό παρά ένα γλυκό κοκτέιλ η κάποιο ποτό με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ.

Βραδινά πάρτυ

Αφού θα φάτε μακριά από το σπίτι σας, το μενού είναι ήδη σχεδιασμένο. Δεν έχετε να κάνετε δικές σας επιλογές. Όταν σερβίρεται από άλλους και η εκλογή σας είναι περιορισμένη το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να περιορίσετε τη μερίδα σας.

Οδηγίες

• Εάν θα ετοιμάσετε κάποια φαγητά για φίλους ή συγγενείς κάντε επιλογή ελαφριών φαγητών.
• Εάν έχετε πρόβλημα βάρους προτιμάτε δύο ορεκτικά αντί για ένα κυρίως γεύμα ή χαμηλό σε λίπος η ακόμα προτιμάτε τη μισή μερίδα του κύριου γεύματος.
• Σε περίπτωση που θέλετε ακόμη κάτι προτιμάτε ένα κομμάτι ψαχνό κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, χοιρινό) και λαχανικά.
• Αποφύγετε να βάλετε και βούτυρο στο ψωμάκι σας.

Χριστουγεννιάτικα φαγητά και θερμίδες

Περισσότερες πληροφορίες στην επίσημη ιστοθέση του Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου www.cydadiet.org

Γράφει η Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου, MS, RD. Κλινική Διαιτολόγος

Νηστεία Λαδιού και Γαλακτοκομικών

Νηστεία Λαδιού

Η αποχή από την κατανάλωση λαδιού εφαρμόζεται από τους περισσότερους πιστούς κατά τη διάρκεια της μεγάλης εβδομάδας, ωστόσο δεν είναι λίγοι και αυτοί που επιλέγουν να μην προσλαμβάνουν λάδι καθόλη τη Σαρακοστή. Η εξοικονόμηση θερμίδων από την αποχή αυτή μπορεί να είναι πραγματικά μεγάλη, ιδιαιτέρως σε άτομα που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες λαδιού στο μαγείρεμα και στην παρασκευή σαλατών.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα που νηστεύουν το λάδι για σαράντα ημέρες χάνουν βάρος. Το ελαιόλαδο είναι η καλύτερη πηγή βιταμίνης Ε και πολυφαινολών, θρεπτικών ουσιών μέγιστης σημασίας για την αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού μας. Ικανοποιητική πρόσληψη παλυφαινολών και βιταμίνης Ε μπορεί να επιτευχθεί από άλλες πηγές φυτικού λίπους, όπως οι ξηροί καρποί.

Σε συνολικό επίπεδο, η νηστεία του κρέατος φέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα για τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ η πρόσληψη σιδήρου και υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη μπορεί να επιτευχθεί με αυξημένη κατανάλωση οσπρίων, πράσινων λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως. Η νηστεία των γαλακτοκομικών αποφέρει σημαντική μείωση της πρόσληψης χοληστερίνης και λιπαρών οξέων από τα τυριά κυρίως και δευτερευόντως από το γάλα και το γιαούρτι, ενώ η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου δεν φαίνεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις για μικρά χρονικά διαστήματα. Τέλος, η αποχή από την κατανάλωση λαδιού μπορεί να μειώνει την πρόσληψη βιταμίνης Ε και πολυφαινολών, αλλά μπορεί ταυτοχρόνως να μειώσει και την καθημερινή θερμιδική πρόσληψη.



Νηστεία Γαλακτοκομικών

Η αποχή από την κατανάλωση γαλακτοκομικών συνηθίζεται είτε καθ όλη τη διάρκεια της σαρακοστής, ή σε κάποιες εβδομάδες της. Το πλεονέκτημα αυτής της διατροφής, έγκειται κυρίως στη μειωμένη πρόσληψη λιπαρών οξέων και χοληστερόλης από την αποφυγή κατανάλωσης τυριών.
Επιπλέον, εάν το γάλα και το γιαούρτι που καταναλώνονται από κάποιον είναι πλήρη σε λιπαρά, σε συνδυασμό με την αποχή από τα τυριά, η καθημερινή θερμιδική πρόσληψη μειώνεται και οι συνθήκες για απώλεια ή συντήρηση βάρους ευνοούνται.
Ωστόσο, η πρόσληψη ασβεστίου από τη διατροφή μειώνεται δραματικά. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσκαιρη μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου δεν είναι επικίνδυνη για την υγεία εάν εξισορροπείται με ικανοποιητικές προσλήψεις ασβεστίου για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Παρόλα αυτά, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι τα πράσινα λαχανικά και ειδικά το μπρόκολο και το σπανάκι περιέχουν ικανοποιητικές ποσότητες ασβεστίου όπως και οι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια ανάλατα), το χαρουπόμελο κτλ. Τέλος, για να μεγιστοποιούμε την αξιοποίηση του ασβεστίου από τον οργανισμό όταν καταναλώνουμε πράσινες σαλάτες, δεν θα πρέπει να υπάρχει ταυτόχρονη πρόσληψη αλκοόλ και καφεΐνης.



Γράφει: Δημητρούλης Εμμανουήλ MSc, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Νηστεία και Απώλεια Βάρους

Η νηστεία χρησιμοποιείται συχνά σαν εργαλείο για την επίτευξη μιας απώλειας βάρους κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, αν και δεν είναι αυτός ο πραγματικός σκοπός. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που παρά την αποχή από την κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και λαδιού δεν καταφέρνουν να χάσουν βάρος.

Αυτό οφείλεται τις περισσότερες φορές σε αυξημένη κατανάλωση άλλων τροφίμων υψηλής θερμιδικής αξίας που δεν εμπίπτουν στους περιορισμούς της νηστείας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το ψωμί και οι ξηροί καρποί.

Επιπλέον, σε άτομα που τηρούν μόνο νηστεία του κρέατος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις ποσότητες κατανάλωσης λαδιού και ελιών, γλυκών όπως το τσουρέκι, ο χαλβάς και τα διάφορα κουλουράκια και βουτήματα καθώς και των τηγανιτών προΐόντων και των διαφόρων έτοιμων σνακς όπως τα πατατάκια.

Εάν οι ποσότητες πρόσληψης των παραπάνω 'επικίνδυνων' τροφίμων είναι προσεγμένες, τότε όντως η νηστεία προσφέρεται για απώλεια βάρους και μείωση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών οξέων. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι χωρίς την παρουσία κρέατος ο κορεσμός από ένα κυρίως γεύμα δεν επέρχεται εύκολα και ο κίνδυνος υπερκατανάλωσης είναι μεγάλος. Γράφει: Δημητρούλης Εμμανουήλ MSc, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Τα πλεονεκτήματα της νηστείας κρέατος

Η νηστεία της Σαρακοστής άρχισε και αρκετοί προετοιμάζονται να αδράξουν την ευκαιρία για πλήρη αποφυγή ζωικών προϊόντων με σκοπό την 'αποτοξίνωση' του οργανισμού τους.

Αδιαμφισβήτητα, η αποχή από την κατανάλωση κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων φέρει σημαντικά πλεονεκτήματα. Καταρχήν, η μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης είναι δεδομένη, με αποτέλεσμα οι δύο αυτοί παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και διαφόρων μορφών καρκίνου σχεδόν να εκλείπουν από τη διατροφή μας.

Επιπλέον, η μείωση κατανάλωσης ζωικού λίπους συνήθως αποφέρει και μείωση της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων και προσφέρεται για απώλεια βάρους ή συντήρηση υγιούς βάρους. Εξάλλου, η μειωμένη πρόσληψη κόκκινου κρέατος μας φέρνει πολύ κοντά στα πρότυπα της Μεσογειακής διατροφής, η οποία αποτελεί προστατευτικό παράγοντα κατά της ανάπτυξης πολλών χρόνιων νοσημάτων και παθήσεων όπως έχει αποδειχθεί από πληθώρα επιστημονικών μελετών σε βάθος χρόνου.

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος, καθώς η αποχή από την κατανάλωση κρέατος φέρει και κάποια μειονεκτήματα στη διατροφή μας. Η μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας που υπάρχει σε αφθονία σε προϊόντα ζωικής προέλευσης μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα της διατροφής, εάν και σε κάποιο βαθμό μπορεί να εξισορροπηθεί από αυξημένη πρόσληψη γαλακτοκομικών προΐόντων.

Επιπρόσθετα, η μειωμένη πρόσληψη σιδήρου, είναι ένα διατροφικό μειονέκτημα κατά τη νηστεία του κρέατος. Ιδιαίτερα σε άτομα με προβλήματα αναιμίας και χαμηλών επιπέδων αποθηκών σιδήρου, η αποχή από την κατανάλωση ζωικών προϊόντων αντενδείκνυται. Τέλος, η βιταμίνη Β12 συναντάται σχεδόν αποκλειστικά σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης και σε άτομα που απέχουν από το κρέας για σαράντα μέρες ή περισσότερο, συμπλήρωμα βιταμίνης Β12 ίσως να είναι απαραίτητο.

Οι πιθανές ελλείψης που περιγράφονται παραπάνω και οφείλονται στην αποχή από την κατανάλωση ζωικών προϊόντων μπορούν να προληφθούν με κάποιες έξυπνες διατροφικές στρατηγικές. Η αυξημένη πρόσληψη γαλακτοκομικών και οσπρίων μπορεί να αντικαταστήσει την πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας στη διατροφή μας. Ιδιαίτερη σημασία έχουν κάποιοι συνδυασμοί τροφίμων που μεγιστοποιούν την πρόσληψη πρωτεΐνης σε κάποιοι γεύματα. Αναφέρουμε τους σημαντικότερους από αυτούς:

• Γάλα μαζί με δημητριακά ολικής αλέσεως
• φασόλια, ρεβίθια, γίγαντες, μαζί με τυρί
• Όλα τα όσπρια μαζί με σιτηρά (ρύζι, σταρένιο ψωμί)
• Επιπλέον, κάποια φρούτα (μπανάνα, πορτοκάλι, αχλάδι) και λαχανικά (πράσινα φυλλώδη, καρότα, μπρόκολο) έχουν υψηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης σε σχέση με κάποια άλλα και πρέπει να προτιμώνται.

Αναφορικά με τη μειωμένη πρόσληψη σιδήρου, υπάρχουν τρόποι να εξισορροπηθεί εν μέρει. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο σίδηρος παρουσία βιταμίνης C απορροφάται από τον ανθρώπινο οργανισμό τρεις φορές καλύτερα. Συνεπώς, η προσθήκη ενός φυσικού χυμού πορτοκάλι στο μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα κρίνεται απαραίτητη. Θα πρέπει ακόμα να γνωρίζουμε ότι σε γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο θα πρέπει να αποφεύγεται η ταυτόχρονη πρόσληψη πηγής ασβεστίου (γάλα, τυρί, γιαούρτι) και καφεΐνης (καφές, αναψυκτικά). Πιθανώς, η χορήγηση συμπληρώματος σιδήρου στην περίοδο νηστείας σε άτομα που έχουν προβλήματα αναιμίας να είναι η καλύτερη λύση.

Γράφει: Δημητρούλης Εμμανουήλ MSc, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Συνδυάζεται η νηστεία με την ισορροπημένη διατροφή;

Εισαγωγή

Η αυστηρή νηστεία συνιστάται από την ορθόδοξη θρησκεία για τουλάχιστον 180 ημέρες τον χρόνο. Οι μεγαλύτερες σε διάρκεια νηστείες είναι αυτές της Σαρακοστής (φτάνει τις 48 ημέρες), των Χριστουγέννων (είναι 40 ημέρες) και του Δεκαπενταύγουστου (15 ημέρες), ενώ οι μικρότερες είναι μονοήμερες (κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, του Σταυρού κ.τ.λ.)

Στη διάρκεια της νηστείας πρέπει να αποφεύγονται το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ αντιθέτως συνιστώνται όσπρια, φρούτα, λαχανικά, χόρτα, ψωμί, θαλασσινά, πατάτες, λίγο κρασί με το φαγητό και περιστασιακά κάποιο νηστίσιμο γλυκό (συνήθως χαλβάς). Ωστόσο, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή απαγορεύεται και το λάδι ενώ – με εξαίρεση τη νηστεία των Χριστουγέννων – πρέπει να αποφεύγεται σε μεγάλο βαθμό και το ψάρι.

Πιο συγκεκριμένα, στη νηστεία της Σαρακοστής πρέπει να αποφεύγονται κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, ψάρια και ελαιόλαδο. Ψάρι επιτρέπεται μόνο στις 25 Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων, ενώ ελαιόλαδο μόνο τα Σαββατοκύριακα.

Στη νηστεία των Χριστουγέννων πρέπει να αποφεύγονται το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά. Ειδικά Τετάρτη και Παρασκευή, όμως, πρέπει να αποφεύγονται επίσης το ψάρι και το λάδι.

Στη νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, εξάλλου, πρέπει να αποφεύγονται κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, ψάρια και ελαιόλαδο (ψάρι επιτρέπεται μόνο στις 6 Αυγούστου, στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, και ελαιόλαδο τα Σαββατοκύριακα).

Ποια είναι τα οφέλη της νηστείας;

Η νηστεία αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για περιοδική αποχή από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, με αποτέλεσμα να συνδυάζεται με όλες της θετικές επιδράσεις που μπορεί να έχει ή αποχή αυτή για την υγεία μας. Συγκεκριμένα η έλλειψη τροφών ζωικής προέλευσης από τη διατροφή, σημαίνει μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους και βασικά του κορεσμένου λίπους, το οποίο είναι και το πιο επιβαρυντικό. Αυτό έχει ως επακόλουθο τη μείωση στις τιμές της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων, ιδιαίτερα σε αυτούς που οι τιμές τους, υπερβαίνουν τις φυσιολογικές. Η μείωση της χοληστερίνης μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 40-50mg, εάν ακολουθηθεί σωστά η νηστεία για όλη την περίοδο της σαρακοστής. Οι μελέτες του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης έχουν δείξει ότι όσοι κάνουν νηστεία 180 μέρες τον χρόνο, έχουν ολική χοληστερόλη 12,5% χαμηλότερη και «κακή» (LDL) χοληστερόλη 20% χαμηλότερη απ’ ότι οι άνθρωποι που δεν νηστεύουν. 

Οι άνθρωποι που νηστέυουν έχουν επίσης πολύ λιγότερο οξειδωτικό στρες - μία αντίδραση του οργανισμού που θεωρείται γενεσιουργός αιτία της αθηροσκλήρωσης, του καρκίνου και των εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Άλτσχαϊμερ.

Η μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί επίσης να ενταχθεί στα οφέλη της νηστείας. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά, που αποτελούν τρόφιμα που καταναλώνονται σε μεγαλύτερη ποσότητα και συχνότητα κατά την περίοδο της νηστείας, είναι πλούσια σε κάλιο.

Κατά τη διάρκεια της νηστείας μπορεί να επιτευχθεί μείωση και έλεγχος του σωματικού βάρους. Η εγκράτεια, η οποία αποτελεί τη βασική έννοια της νηστείας, σε συνδυασμό με τη μειωμένη πρόσληψη διατροφικού λίπους, μπορεί να βοηθήσει ακόμα και στην απώλεια μερικών περιττών κιλών.

Διατροφική αξία της νηστείας

Κατά τη νηστεία αυξάνεται ή πρόσληψη ενέργειας που προέρχεται από υδατάνθρακες και μειώνεται αυτή που προέρχεται από λίπη και πρωτεΐνες. Η μείωση του λίπους και ειδικά του κορεσμένου (που προέρχεται από τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα κρέατα) συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας μας.

Επίσης κατά την περίοδο της νηστείας αυξάνεται η κατανάλωση φυτικών ινών, οι οποίες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου. Ταυτόχρονα με την αυξημένη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και ακατέργαστων δημητριακών θωρακίζουμε τον οργανισμό μας με βιταμίνες και φλαβονοειδή, που είναι γνωστά για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Κάποιες τροφές που καταναλώνονται ιδιαίτερα κατά την περίοδο της νηστείας φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετικές για τον οργανισμό. Πρόκειται για το σησάμι, το ταχίνι (δηλαδή ο αλεσμένος σησαμόπολτος) και τον χαλβά. Συγκεκριμένα το σησάμι και το ταχίνι περιλαμβάνουν πρωτεΐνη σε ποσοστό 20%. Η πρωτεΐνη του ταχινιού είναι πλούσια σε αμινοξέα σε αντίθεση με τις πρωτεΐνες άλλων τροφών.

Όταν μάλιστα συνδυαστεί με όσπρια (όπως στο γνωστό μεσανατολικό πουρέ ρεβιθιών «χούμους») αποτελεί μια τροφή μοναδικής θρεπτικότητας, καθώς αυξάνεται η διαιτητική αξία της συνολικής πρωτεΐνης του. Το έλαιο του σησαμιού και του ταχινιού, που αποτελεί το 50% αυτού, περιέχει σημαντική ποσότητα βιταμίνης Ε και μάλιστα 2.5 φορές περισσότερη από ότι το ελαιόλαδο. Η βιταμίνη Ε είναι γνωστή για την αντιοξειδωτική της δράση κατά των ελεύθερων ριζών, ενώ προλαμβάνει το σχηματισμό καρκινικών κυττάρων.

Η σησαμίνη, ουσία που βρίσκεται μόνο στο σησάμι και στα παράγωγά του, έχει την ιδιότητα να μειώνει τη χοληστερίνη από τον οργανισμό. Ο φλοιός του σησαμιού περιέχει υψηλές ποσότητες των βιταμινών Β1, Β2 και νιασίνης, οι οποίες είναι ευεργετικές για το νευρικό και το καρδιαγγειακό σύστημα και τον μεταβολισμό, ενώ είναι πλούσιος και σε φυτικές ίνες.

Ακόμη το σησάμι και τα προϊόντα του είναι πλούσια πηγή Σιδήρου, Φωσφόρου, Ασβεστίου και Καλίου και διαθέτουν αξιόλογες ποσότητες Μαγνησίου, Ψευδαργύρου και Σεληνίου. Τα συστατικά αυτά αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία του ανθρώπινου μεταβολισμού όντας απαραίτητα για ποικίλες λειτουργίες, όπως η σύνθεση των οστών και των μυών (ασβέστιο), οι αντιδράσεις μεταβολισμού (ψευδάργυρος) . Ιδιαιτέρως το σελήνιο, που περιέχεται σε σημαντικές ποσότητες στο σουσάμι, έχει διαπιστωθεί τα τελευταία χρόνια ότι επίσης διαθέτει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, προστατεύοντας έτσι από καρδιοπάθειες και καρκίνο (ιδίως τον καρκίνο του προστάτη). Μια μερίδα χαλβά καλύπτει το 50% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Δόσης σε Φώσφορο και Σίδηρο.

Το σουσάμι περιέχει επίσης φυτοχημικές ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, όπως στερόλες (καμπεστερόλη, στιγμαστερόλη, β – σιτοστερόλη κ.α.) και λιγνάνες (σεσαμίνη και σεσαμολίνη). Πολλές μελέτες που έχουν διεξαχθεί με αυτές έχουν δείξει ότι δρουν προστατευτικά στον οργανισμό.

«Νηστέψτε, κάνει καλό!»
Εύλογο είναι το ερώτημα κατά πόσο η νηστεία μπορεί να παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό, από τη στιγμή μάλιστα που μια μεγάλη ομάδα τροφίμων, όπως είναι αυτά της ζωικής προέλευσης, αποκλείονται από τη διατροφή. Η μη κατανάλωση κρέατος σχετίζεται με τη μειωμένη πρόσληψη σιδήρου. Είναι γνωστό πως ο σίδηρος που υπάρχει στο φυτικό βασίλειο έχει χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα, δηλαδή απορροφάται σε μικρές ποσότητες εξαιτίας ορισμένων συστατικών (π.χ. φυτικό οξύ, τανίνες) που υπάρχουν στις τροφές αυτές. Γι` αυτό το λόγο θα πρέπει να καταναλώνονται τροφές που περιέχουν Σίδηρο σε υψηλές συγκεντρώσεις, όπως τα κρεμμύδια, το μαρούλι, η σόγια, το σπανάκι, οι φακές, η φρυγανιά, το ψωμί και οι ξηροί καρποί. Επίσης θα πρέπει να αυξήσουμε την πρόσληψη βιταμίνης C, που αυξάνει την απορρόφηση Σιδήρου και να αποφύγουμε την κατανάλωση καφέ ή τσαγιού πριν ή αμέσως μετά τα γεύματα, γιατί εμποδίζουν την απορρόφησή του από τις τροφές.

Το ασβέστιο επίσης κατά την περίοδο της νηστείας μειώνεται, λόγω της αποχής από τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Συνεπώς πρέπει να καταναλώνονται φυτικές τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως μαύρο ψωμί, ξηροί καρποί (αμύγδαλα), φασόλια, λάχανο, μπρόκολο και σπανάκι, το σουσάμι και ο χαλβάς.

Εκτός από το ασβέστιο και σίδηρο και οι βιταμίνες Β12 και φυλικό οξύ προσλαμβάνονται σε μικρές ποσότητες, γιατί βρίσκονται κυρίως σε ζωικές τροφές. Βέβαια η φύση έχει προβλέψει και γι` αυτό. Οι αποθήκες ενός καλά διατρεφόμενου οργανισμού σε αυτές τις βιταμίνες είναι αρκετά μεγάλες και η περίοδος της νηστείας δεν μπορεί να οδηγήσει στην έλλειψή τους.

Σε μελέτη, που είχε ως αντικείμενο τις διατροφικές συνήθεις στη γυναικεία Ιερά Μονή Σαββαθιανών, δεν βρέθηκαν ανεπάρκειες ή έλλειψη σε απαραίτητα συστατικά στις γυναίκες αυτές. Το διαιτολόγιο τους δεν περιλαμβάνει καθόλου κρέας και ψάρι, και λάδι χρησιμοποιούν μόνο το Σαββατοκύριακο. Καταναλώνουν όμως πολλά όσπρια, λαχανικά και θαλασσινά.

Η πρωτεΐνη των οσπρίων και των δημητριακών είναι χαμηλής βιολογικής αξίας συγκριτικά με την πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Αυτό σημαίνει ότι η πρωτεΐνη των οσπρίων και των δημητριακών δεν περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός σε αντίθεση με την πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης. Βέβαια η πρωτεΐνη των όσπριων δεν περιέχει κάποια αμινοξέα που περιέχονται στην πρωτεΐνη των δημητριακών και το αντίστροφο. Έτσι ο σωστός συνδυασμός οσπρίων και δημητριακών και συγκεκριμένα ρύζι + όσπρια, ρύζι + σησάμι, σιτάλευρο + φασόλια αυξάνει τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης και την κάνει ισάξια με τη ζωική.

Ποιοί θα πρέπει να αποφεύγουν τη νηστεία;
Άτομα που νοσούν και γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, μικρά παιδιά καθώς και ηλικιωμένοι θα πρέπει να αποφεύγουν τη νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, λόγω των αυξημένων αναγκών σε Θρεπτικά συστατικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους. 

Για να μη σας παχύνει η Νηστεία
Ενώ, λοιπόν η νηστεία αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για να εφαρμοστεί ένα διαιτολόγιο χαμηλό σε κορεσμένα λιπαρά, δεν είναι λίγοι αυτοί που κατά την περίοδο της νηστείας παίρνουν βάρος.

Υπάρχουν πολλές τροφές της Σαρακοστής, οι οποίες δεν έχουν σημαντική ενεργειακή αξία, αλλά ο τρόπος μαγειρέματος αυξάνει σημαντικά τις θερμίδες τους. Τα λαδερά, τα όσπρια αλλά και τα θαλασσινά δεν έχουν πολλές θερμίδες. Αν όμως μαγειρευτούν με πολύ ελαιόλαδο ή αν τηγανιστούν, τότε η θερμιδική τους αξία αυξάνεται πολύ.

Στην παραδοσιακή ταραμοσαλάτα και μελιτζανοσαλάτα μειώστε το λάδι που χρησιμοποιείτε. 1 κουταλιά της σούπας ταραμοσαλάτα αποδίδει 100Kcal.

Το τουρσί αποτελεί καλή επιλογή, αν δεν έχετε φρέσκια σαλάτα και αποδίδει 20Kcal/100gr.

Προσοχή στις ελιές που περιέχουν και αυτές πολλές θερμίδες (4 ελιές = 20Kcal)

Ένα ακόμη έδεσμα των νηστειών, ο χαλβάς περιέχει επίσης πολλές θερμίδες και απαιτείται μέτρο στην κατανάλωσή του. Ο σιμιγδαλένιος χαλβάς έχει πολύ λιγότερες θερμίδες, ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής του.

Τι θα πρέπει να προσέξουμε κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής 

Να μην υπερκαταναλώνουμε

• Να αποφύγουμε το τσιμπολόγημα
• Να τρώμε πάντα πρωινό
• Να τρώμε αρκετά φρούτα μεταξύ των γευμάτων
• Να μην λείπει η σαλάτα από το τραπέζι
• Να υπάρχουν όσπρια 1 και 2 φορές την εβδομάδα
• Να τρώμε 1 φορά την εβδομάδα τα θαλασσινά που επιτρέπονται
• Να έχουμε ποικιλία στη διατροφή μας και όχι μόνο πατάτες και μακαρόνια
• Και τέλος να τρώμε ένα ελαφρύ βραδινό

Γράφει η Ισαρη Γεωργία, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοποείου Πανεπιστημίου, Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείου «Αττικόν»

Νηστεία. Τα Υπέρ και κατά!

Διανύουμε την περίοδο της Σαρακοστής πριν το Πάσχα και πολλοί έχουν ξεκινήσει να νηστεύουν. Κύριο χαρακτηριστικό της διατροφικής νηστείας είναι η αποχή από τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά, και η αυξημένη κατανάλωση τροφών όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα όσπρια, τα λαδερά φαγητά, τα θαλασσινά, τα φρούτα και τα λαχανικά.

Τα οφέλη είναι πάρα πολλά, αφού η νηστεία μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, ιδιαίτερα σε όσους υπερβαίνουν τις φυσιολογικές τιμές, είναι πλούσια σε κάλιο, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ, βιταμίνη C, Ε και Α και είναι φτωχή σε ζωικό λίπος.

Η μειωμένη κατανάλωση κορεσμένου λίπους (ζωικό-επιβλαβές) κατά τη νηστεία και η ταυτόχρονη κατανάλωση μονοακόρεστου (καλού) λίπους από το ελαιόλαδο, ταχίνι, ξηρούς καρπούς συντελεί στη μείωση των καρδιαγγειακών παθήσεων, στην ομαλοποίηση της αρτηριακής πίεσης και στην πτώση του σακχάρου.

Μια έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης ήρθε να επιβεβαιώσει και να στηρίξει ότι ο χριστιανισμός εκτός από μια κοινή θρησκεία είναι και υγεία για όσους τον ακολουθούν. Πιο συγκεκριμένα, έρευνα που διεξάχθηκε στον Πανεπιστήμιο Κρήτης απέδειξε ότι η νηστεία εκτός από σωτηρία της ψυχής αποτελεί και σωτηρία για το σώμα, αφού χάρις σε αυτήν δεν παρουσιάζονται προβλήματα υγείας, όπως η δυσλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη, τριγλυκερίδια και ουρικό οξύ) και κατ’ επέκταση τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η νηστεία καταπολεμά και την κατάθλιψη.

Η μελέτη της Κλινικής προληπτικής ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης έδειξε επίσης ότι τα άτομα που νηστεύουν παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα λιποπρωτεϊνών στο αίμα και χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, ενώ αποκτούν υποσυνείδητα καλές διατροφικές συνήθεις, υιοθετώντας μια διατροφή φτωχή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη και πλούσια σε μονοακόρεστα λίπη, φυτικές ίνες και βιταμίνες.

Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα της νηστείας είναι η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και φρούτων με αποτέλεσμα την αυξημένη πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών που ευθύνονται για την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου (π.χ. παχέως εντέρου, μαστού και προστάτη).

Αυξάνεται επίσης η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών όπως η βιταμίνη C, τα βιοβλαβονοειδή και τα καροτενοειδή (β-καροτένιο, λυκοπένιο), που είναι γνωστά για την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος και την παρεμπόδιση της δράσης των ελευθέρων ριζών.

Τα θαλασσινά παρέχουν αυξημένες ποσότητες σεληνίου, ω-3 και ω-6 λιπαρών οξέων βελτιώνοντας την καρδιακή και νευρική λειτουργία και το λιπιδαιμικό προφίλ του οργανισμού. Επίσης, αποτελούν πλούσια πηγή βιταμίνης Β12. Επίσης, η νηστεία συνεπάγεται και σωστή ψυχική υγεία και αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός κάνει καλύτερες καύσεις, οπότε εισέρχεται περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλο και το άτομο αντιδρά στα ερεθίσματα αλλά και σε ότι τον απασχολεί με ηρεμία και συγκροτημένη σκέψη.

Από την άλλη πλευρά το νηστίσιμο διαιτολόγιο αδυνατεί να παρέχει την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου στον οργανισμό, κυρίως λόγω της βιοδιαθεσιμότητάς του από τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Έτσι τα παιδιά, οι έφηβοι, οι εγκυμονούσες και σε γαλουχία γυναίκες δεν θα πρέπει να νηστεύουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Καλές πηγές ασβεστίου κατά την περίοδο της νηστείας είναι οι ξηροί καρποί (κυρίως τα αμύγδαλα), το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, οι μπάμιες, ο χαλβάς, το σουσάμι, το γάλα σόγιας και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.

Η νηστίσιμη διατροφή αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες σε σίδηρο, αφού είναι γνωστό πως ο ζωικός-αιμικός σίδηρος έχει μεγαλύτερη απορροφησιμότητα έναντι του φυτικού. Πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο και πρέπει να απαλλάσσονται από τους περιορισμούς της νηστείας είναι όσοι έχουν αυξημένες ανάγκες, όπως τα παιδιά, οι υπερήλικοι, οι έχοντες διαγνωσμένη σιδηροπενική αναιμία, οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες σε γαλουχία. Φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι τα όσπρια (κυρίως φακές, φασόλια μαυρομάτικα), οι ξηροί καρποί, τα εμπλουτισμένα δημητριακά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι), τα αποξηραμένα φρούτα και τα θαλασσινά. Κρίνεται ακόμη σκόπιμη η αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης C από χυμούς φρούτων, η οποία μεγιστοποιεί την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου. Επίσης, το β-καροτένιο που βρίσκεται στο καρότο και το μηλικό οξύ που βρίσκεται στο λευκό κρασί ενισχύουν την απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου.

Ελλείψεις παρουσιάζονται και σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β υπεύθυνες για την ομαλή λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Πλούσιες φυτικές τροφές είναι οι ξηροί καρποί, ο χαλβάς, το ταχίνι και τα εμπλουτισμένα δημητριακά. Συμπερασματικά, η νηστεία την περίοδο της Σαρακοστής μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη υγεία, σωματική και ψυχική. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται όμως στην πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως του ασβεστίου, του σιδήρου και της βιταμίνης Β12. Μάλιστα, σε περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο μπορεί να χορηγούνται από τους ειδικούς επιστήμονες συμπληρώματα των παραπάνω συστατικών κατά τη διάρκεια της νηστείας. Κούτσικας Κωνσταντίνος, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α/ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc. στη Κλινική Διατροφή - Χονδρογιάννη Μαρία, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.