Δηλητηριάσεις και δηλητήρια

Μανιτάρια

Διακρίνονται τρεις κύριες μορφές δηλητηρίασης:

• Η μουσκαρινική, που οφείλεται στη μουσκαρίνη, η οποία περιέχεται στα μανιτάρια αμανίτης ο μυϊοκτόνος και αμανίτης ο πάνθηρ και εκδηλώνεται με υπνηλία, εφίδρωση, μύση, τρεις έως τέσσερις ώρες μετά την κατάποση. Τα μανιτάρια μπορεί να προκαλέσουν μυδρίαση, διέγερση και ιλίγγους που οφείλονται στην ατροπίνη των μυκήτων. Συνήθως δεν προκαλούν θάνατο.
• Η φαλλοειδική δηλητηρίαση που προκαλείται από τα μανιτάρια αμανίτης ο φαλλοειδής, αμανίτης ο εαρινός και αμανίτης ο κίτριος, και εκδηλώνεται με εμετό, κωλικούς, διάρροια, γενική κατάπτωση, ολιγουρία, πυρετό και κράμπες, 12 περίπου ώρες μετά τη βρώση. Έπειτα από δύο μέρες φαινομενικής βελτίωσης εκδηλώνεται ίκτερος, κυκλοφορικές διαταραχές, κατάρρευση και κώμα. Η δηλητηρίαση προκαλείται από την τοξίνη των αμανιτών και προκαλεί το θάνατο στο 50% των περιπτώσεων.
• Η εντολομική δηλητηρίαση που προκαλείται από τα μανιτάρια εντόλομα το μολυβδόχρωμο, βολέπος ο πελιδνός, αγαρικόν το δυσευτέρον κ.ά. Εκδηλώνεται με εμετό, πόνους στην κοιλιά και διάρροια, λίγες ώρες μετά τη βρώση. Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν δύο μέρες, σπάνια χειροτερεύουν και μερικές φορές οδηγούν στο θάνατο.

Θεραπεία

Η θεραπεία των δηλητηριάσεων από μανιτάρια, εκτός από την πλύση στομάχου που γίνεται στις πρόσφατες δηλητηριάσεις, ποικίλλει ανάλογα με τα είδη των μανιταριών που τις προκάλεσαν, π.χ., ατροπίνη στη μουσκαρινική δηλητηρίαση. Γίνεται επίσης αποκατάσταση της απώλειας του νερού, των αλάτων και των λευκωμάτων και βασική υποστήριξη της αναπνοής και της κυκλοφορίας. Στη φαλλοειδική δηλητηρίαση γίνεται και οροθεραπεία με 120ml αντιφαλλοειδικού ορού του ινστιτούτου Pasteur (Παστέρ).

Δηλητηριώδεις ουσίες

Το δηλητήριο απομακρύνεται με άφθονο νερό, αφού αφαιρεθούν τα ρούχα. Αν το δηλητήριο είναι αέριο, σκόνη, καπνός, σταγονίδια (φωταέριο, υδρόθειο κ.ά.), απομακρύνεται το άτομο από το χώρο. Αν το δηλητήριο έχει ληφθεί από το στόμα, απομακρύνεται με εμετό ή πλύση στομάχου. Η πρόκληση εμετού ή η πλύση στομάχου είναι αποτελεσματική, όταν γίνεται μέσα σε τέσσερις ώρες από τη λήψη και ακόμη έπειτα από 8 έως 15 ώρες, όταν πρόκειται για μαζική λήψη ορισμένων ουσιών, όπως σαλικυκλικά (π.χ., ασπιρίνη), τρικυκλικά (π.χ., Valium), αντικαταθλιπτικά (π.χ., Minitran). Απαγορεύονται η πρόκληση εμετού και η πλύση στομάχου σε περίπτωση κώματος και σπασμών. Η επιτάχυνση της αποβολής του δηλητηρίου γίνεται με αυξημένη διούρηση και αιμοκάθαρση, ανάλογα με τη φύση του δηλητηρίου.

Αντίδοτα

Πρέπει να φροντίσουμε να δώσουμε το κατάλληλο αντίδοτο για το δηλητήριο που έχει επιδράσει στον οργανισμό του ασθενούς. Αν δεν έχουμε πληροφορίες γι' αυτό, καλό θα είναι να ελέγξουμε αν στον περιβάλλοντα χώρο του αρρώστου υπάρχουν δηλητήρια (χάπια). Διαφορετικά χρησιμοποιούμε γενικά αντίδοτα.

Γενικά αντίδοτα

Αν το δηλητήριο είναι αλκαλοειδές, χορηγείται τανίνη ή τσάι ή υπερμαγγανικό κάλιο. Αν το δηλητήριο είναι βαρύ μέταλλο, χορηγείται ασπράδι αβγών και γάλα ή ενεργοποιημένος ζωικός άνθρακας. Το μεικτό ή γενικό αντίδοτο αποτελείται από δύο μέρη ενεργοποιημένου ζωικού άνθρακα, ένα μέρος τανίνης και ένα μέρος διοξειδίου του μαγνησίου (τρεις κουταλιές της σούπας σε ένα ποτήρι νερό). Η δοσολογία αυτή μπορεί να επαναληφθεί, αρκεί να μην ξεπεράσει τη χωρητικότητα του στομάχου. Ως εναλλακτική λύση είναι τρία ποτήρια νερό με μια κουταλιά της σούπας αλεύρι ή πατατάλευρο στο καθένα. Αν το δηλητήριο είναι φαρμακευτική ουσία με κατασταλτική δράση, χρειάζεται διέγερση του νευρικού συστήματος με αντίστοιχα φάρμακα (καφεΐνη, επινεφριδίνη). Σε περίπτωση βλάβης του αναπνευστικού κέντρου, χορηγείται μείγμα οξυγόνου με 5% διοξείδιο του άνθρακα.