Μπορεί η διατροφή να επηρεάσει τη γονιμότητα;
Ερευνητές από Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard λένε πως ναι και προτείνουν μεταξύ άλλων την κατανάλωση παγωτού και τη μειωμένη κατανάλωση κρέατος προκειμένου να αυξήσετε τη γονιμότητά σας.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 18,000 γυναίκες οι οποίες δεν μπορούσαν να κάνουν παιδί και οι περισσοτερες από τις οποίες είχαν προβλήματα ωορρηξίας. Μέσα σε διάστημα 8 χρόνων η πλειοψηφία αυτών των γυναικών έκανε παιδί.
Από τη συγκεκριμένη μελέτη τα συμπεράσματα για τη διατροφή που μπορεί να ενισχύσει τη γονιμότητα αφορούν κυρίως γυναίκες με προβλήματα ωορρηξίας και όχι γυναίκες με ανατομικά προβλήματα όπως είναι η απόφραξη των ωαγωγών.
Υδατάνθρακες και γλυκαιμικός δείκτης
Η κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων όπως είναι το ψωμί, το ρύζι, οι πατάτες και τα ζυμαρικά καθώς και τα ζαχαρούχα αναψυκτικά αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων ωορρηξίας. Η επιλογή ανεπεξέργαστων πλούσιων σε φυτικές ίνες μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα, ενώ μπορεί να προλαμβάνει την εμφάνιση διαβήτη κύησης.
Η κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων όπως είναι το ψωμί, το ρύζι, οι πατάτες και τα ζυμαρικά καθώς και τα ζαχαρούχα αναψυκτικά αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων ωορρηξίας. Η επιλογή ανεπεξέργαστων πλούσιων σε φυτικές ίνες μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα, ενώ μπορεί να προλαμβάνει την εμφάνιση διαβήτη κύησης.
Οι υδατάνθρακες επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και τα επίπεδα της ινσουλίνης. Όταν τα επίπεδα ανέβουν πολύ επηρεάζουν τα επίπεδα των ορμονών που είναι απαραίτητες για την αναπαραγωγή. Με βάση τη συγκεκριμένη έρευνα δεν είναι η ποσότητα των υδατανθράκων που επηρεάζει τη γονιμότητα, αλλά το είδος. Οι γυναίκες που κατανάλωναν διατροφή υψηλή σε υδατάνθρακες με τις γυναίκες που κατανάλωναν διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες είχαν τις ίδιες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα γονιμότητας. Το γλυκαιμικό φορτίο των υδατανθράκων είναι αυτό που επηρεάζει σημαντικά τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα. Έτσι οι γυναίκες που κατανάλωναν τροφές με υψηλό γλυκαιμικό φορτίο είχαν 92% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν προβλήματα ωορρηξίας, συγκριτικά με τις γυναίκες που κατανάλωναν τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο. Αυτό σημαίνει ότι οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες ενισχύουν τις πιθανότητες προβλημάτων ωορρηξίας ενώ οι ανεπεξέργαστοι τις μειώνουν. Οι πατάτες, τα κρύα δημητριακά πρωινού, το λευκό ρύζι συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων ωορρηξίας, ενώ το μαύρο ρύζι και τα δημητριακά ολικής άλεσης αυξάνουν τις πιθανότητες σύλληψης.
Λίπη
Χρόνια τώρα οι επιστήμονες γνωρίζουν πως το σωματικό λίπος επηρεάζει την αναπαραγωγή. Οι γυναίκες με πολύ χαμηλό βάρος συχνά έχουν προβλήματα ωορρηξίας και εμμήνου ρύσεως. Από την άλλη γυναίκες με βάρος πολύ πάνω από το φυσιολογικό έχουν προβλήματα σύλληψης που μπορεί να οφείλονται στην αντίσταση στην ινσουλίνη, στην παρουσία αυξημένων συγκεντρώσεων ανδρικών αναπαραγωγικών ορμονών και στην υπερπαραγωγή λεπτίνης, μιας ορμόνης που διατηρεί στο σώμα τα επίπεδα λίπους.
Χρόνια τώρα οι επιστήμονες γνωρίζουν πως το σωματικό λίπος επηρεάζει την αναπαραγωγή. Οι γυναίκες με πολύ χαμηλό βάρος συχνά έχουν προβλήματα ωορρηξίας και εμμήνου ρύσεως. Από την άλλη γυναίκες με βάρος πολύ πάνω από το φυσιολογικό έχουν προβλήματα σύλληψης που μπορεί να οφείλονται στην αντίσταση στην ινσουλίνη, στην παρουσία αυξημένων συγκεντρώσεων ανδρικών αναπαραγωγικών ορμονών και στην υπερπαραγωγή λεπτίνης, μιας ορμόνης που διατηρεί στο σώμα τα επίπεδα λίπους.
Πως όμως το είδος του προσλαμβανόμενου λίπους επηρεάζει τη γονιμότητα;
Στη συγκεκριμένη έρευνα φαίνεται πως τα τρανς λιπαρά οξέα αύξησαν την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων ωορρηξίας. Η αυξημένη κατανάλωση τρανς λιπαρών οξέων γίνεται σε βάρος άλλων πολύτιμων λιπαρών οξέων, όπως είναι τα πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η ποσότητα αυτών των λιπαρών οξέων που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα είναι περίπου 4g την ημέρα που αντιστοιχούν σε μια μεσαία μερίδα πατάτες τηγανιτές σε fast food ή 1 ντόνατ. Τα τρανς λιπαρά οξέα φαίνεται πως ενεργοποιούν ή απενεργοποιούν τη λειτουργία κάποιων κυττάρων, επιδρούν στη διαδικασία της φλεγμονής και γενικότερα επηρεάζουν τη λειτουργία των κυττάρων. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα ενισχύουν τη γονιμότητα, αφού αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μειώνουν τη διαδικασία της φλεγμονής.
Πρωτεΐνη
Η αυξημένη κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης φαίνεται ότι αυξάνει τα προβλήματα γονιμότητας. Αντίθετα η φυτική πρωτεΐνη ενισχύει την πιθανότητα σύλληψης. Επίσης η ποσότητα της ζωικής πρωτεΐνης όταν είναι αυξημένη αυξάνει το κίνδυνο στειρότητας κατά 39% συγκριτικά με τη χαμηλή πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν πως η συχνή κατανάλωση οσπρίων και δημητριακών, αυξάνουν τη πιθανότητα σύλληψης συγκριτικά με τη ζωική πρωτεΐνη.
Η αυξημένη κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης φαίνεται ότι αυξάνει τα προβλήματα γονιμότητας. Αντίθετα η φυτική πρωτεΐνη ενισχύει την πιθανότητα σύλληψης. Επίσης η ποσότητα της ζωικής πρωτεΐνης όταν είναι αυξημένη αυξάνει το κίνδυνο στειρότητας κατά 39% συγκριτικά με τη χαμηλή πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν πως η συχνή κατανάλωση οσπρίων και δημητριακών, αυξάνουν τη πιθανότητα σύλληψης συγκριτικά με τη ζωική πρωτεΐνη.
Γάλα και Παγωτό
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γάλα, το γιαούρτι, ακόμα και το παγωτό προσφέρουν κάποια προστασία από τα προβλήματα ωορρηξίας, ενώ τα άπαχα ή μερικώς αποβουτυρωμένα κάνουν το ακριβώς αντίθετο. Η απομάκρυνση του λίπους από τα γαλακτοκομικά προϊόντα μειώνει τα επίπεδα των ορμονών του φύλλου που περιέχουν, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν αρνητικά την ωορρηξία και τη σύλληψη. Επίσης η προσθήκη πρωτεϊνών στα άπαχα και μερικώς αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά για να έχουν κρεμώδη υφή εντείνουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γάλα, το γιαούρτι, ακόμα και το παγωτό προσφέρουν κάποια προστασία από τα προβλήματα ωορρηξίας, ενώ τα άπαχα ή μερικώς αποβουτυρωμένα κάνουν το ακριβώς αντίθετο. Η απομάκρυνση του λίπους από τα γαλακτοκομικά προϊόντα μειώνει τα επίπεδα των ορμονών του φύλλου που περιέχουν, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν αρνητικά την ωορρηξία και τη σύλληψη. Επίσης η προσθήκη πρωτεϊνών στα άπαχα και μερικώς αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά για να έχουν κρεμώδη υφή εντείνουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.
Το τρόφιμο που φάνηκε να έχει τη μεγαλύτερη θετική δράση στη γονιμότητα ήταν με διαφορά το πλήρες γάλα, ενώ ακολουθεί το παγωτό. Από την άλλη το σορμπέ και το παγωμένο γιαούρτι, καθώς και το άπαχο γιαούρτι αποτελούν τις τροφές με τη μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα στην ωορρηξία. Όσα περισσότερα άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα περιλαμβάνονται στη διατροφή μιας γυναίκας, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να αντιμετωπίσει δυσκολίες στη σύλληψη.
Τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τη γενική στροφή προς τα άπαχα ή μερικώς αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα για καλή υγεία. Όμως οι ερευνητές τονίζουν πως δε χρειάζεται να εγκαταλείψουμε εντελώς τα άπαχα γαλακτοκομικά, αλλά να στραφούμε προς τα πλήρη γαλακτοκομικά και το παγωτό κατά τη διάρκεια των προσπαθειών σύλληψης και να το αντιμετωπίσουμε ως είδος θεραπευτικής αγωγής.
Χρειάζεται βέβαια προσοχή ως προς την κατανάλωση τους γιατί αυτά τα προϊόντα περιέχουν αρκετές θερμίδες και μπορούν να αυξήσουν το βάρος πολύ γρήγορα. Μπορείτε να καταναλώνετε 2 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα και να μειώσετε τα λιπαρά από την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και υδρογονωμένων λιπών.
Ο ρόλος του Σωματικού Βάρους
Το αυξημένο ή το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος επηρεάζει το φυσιολογικό κύκλο και δημιουργεί προβλήματα ή ακόμα και διακόπτει την ωορρηξία. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη το ιδανικό εύρος του ΔΜΣ είναι μεταξύ 20-24, με ιδανικό το 21. Τιμές μεγαλύτερες του 24 ή μικρότερες του 21 με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα ωορρηξίας. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι οι γυναίκες με αυξημένο ή πολύ χαμηλό βάρος δεν μπορούν να συλλάβουν ή ότι χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Το υγιές σωματικό βάρος βοηθά σε μια φυσιολογική ωορρηξία και αυξάνει τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Το αυξημένο ή το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος επηρεάζει το φυσιολογικό κύκλο και δημιουργεί προβλήματα ή ακόμα και διακόπτει την ωορρηξία. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη το ιδανικό εύρος του ΔΜΣ είναι μεταξύ 20-24, με ιδανικό το 21. Τιμές μεγαλύτερες του 24 ή μικρότερες του 21 με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα ωορρηξίας. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι οι γυναίκες με αυξημένο ή πολύ χαμηλό βάρος δεν μπορούν να συλλάβουν ή ότι χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Το υγιές σωματικό βάρος βοηθά σε μια φυσιολογική ωορρηξία και αυξάνει τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Από την άλλη και οι άνδρες με αυξημένο σωματικό βάρος αντιμετωπίζουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης με αποτέλεσμα να έχουν προβλήματα γονιμότητας.
Η σημασία της Σωματικής Άσκησης
Με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη φαίνεται πως και η άσκηση βοηθά τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ωορρηξίας. Ο στόχος είναι 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες μέρες την εβδομάδα. Η καλύτερη άσκηση είναι ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης, ενδυνάμωσης, διατάσεις και οι καθημερινές δραστηριότητες. Ο συνδυασμός αυτός διατηρεί ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος, προστατεύει από την υψηλή ινσουλίνη και σάκχαρο και διατηρεί τους μύες ενεργούς και υγιείς, ενώ βοηθά τη γονιμότητα.
Με βάση τη συγκεκριμένη μελέτη φαίνεται πως και η άσκηση βοηθά τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ωορρηξίας. Ο στόχος είναι 30 λεπτά άσκησης τις περισσότερες μέρες την εβδομάδα. Η καλύτερη άσκηση είναι ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης, ενδυνάμωσης, διατάσεις και οι καθημερινές δραστηριότητες. Ο συνδυασμός αυτός διατηρεί ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος, προστατεύει από την υψηλή ινσουλίνη και σάκχαρο και διατηρεί τους μύες ενεργούς και υγιείς, ενώ βοηθά τη γονιμότητα.
Πέρα από τη συγκεκριμένη μελέτη οι γυναίκες που θέλουν να τεκνοποιήσουν πρέπει να φροντίζουν να συμπεριλαμβάνουν στη διατροφή τους σίδηρο, ω-3 λιπαρά οξέα που θα τα βρουν στα ψάρια και τα ιχθυέλαια, ασβέστιο και αρκετά φρούτα και λαχανικά για βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία.
Καφεΐνη
Η κατανάλωση καφέ, αναψυκτικών τύπου cola, τσαγιού και σοκολάτας επηρεάζει τόσο τη γυναικεία όσο και την ανδρική γονιμότητα. Ως γενικό κανόνα οι γυναίκες και άνδρες που θέλουν να κάνουν παιδί δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 300mg καφεΐνης την ημέρα που ισοδυναμεί με 3 φλιτζάνια καφέ.
Η κατανάλωση καφέ, αναψυκτικών τύπου cola, τσαγιού και σοκολάτας επηρεάζει τόσο τη γυναικεία όσο και την ανδρική γονιμότητα. Ως γενικό κανόνα οι γυναίκες και άνδρες που θέλουν να κάνουν παιδί δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα 300mg καφεΐνης την ημέρα που ισοδυναμεί με 3 φλιτζάνια καφέ.
Υποψήφιοι Μπαμπάδες
Η διατροφή έχει άμεση δράση με την ικανότητα του σπέρματος. Οι έρευνες δείχνουν πως η φτωχή διατροφή και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματος και να δυσκολέψει τη διαδικασία της σύλληψης. Και βέβαια η διαδικασία της σύλληψης είναι τόσο ανδρική όσο και γυναικεία υπόθεση (πάνω από το 40% των προβλημάτων γονιμότητας οφείλεται στους άντρες). Έρευνες δείχνουν πως οι μπαμπάδες που πίνουν 2 αλκοολούχα ποτά την ημέρα, ένα μήνα πριν τη σύλληψη, γεννούν μωρά που ζυγίζουν 185gr λιγότερο από τα άλλα μωρά. Το χαμηλό βάρος γέννησης είναι μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τη σωματική υγεία του μωρού στη μετέπειτα ζωή του.
Η διατροφή έχει άμεση δράση με την ικανότητα του σπέρματος. Οι έρευνες δείχνουν πως η φτωχή διατροφή και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την ποιότητα και την ποσότητα του σπέρματος και να δυσκολέψει τη διαδικασία της σύλληψης. Και βέβαια η διαδικασία της σύλληψης είναι τόσο ανδρική όσο και γυναικεία υπόθεση (πάνω από το 40% των προβλημάτων γονιμότητας οφείλεται στους άντρες). Έρευνες δείχνουν πως οι μπαμπάδες που πίνουν 2 αλκοολούχα ποτά την ημέρα, ένα μήνα πριν τη σύλληψη, γεννούν μωρά που ζυγίζουν 185gr λιγότερο από τα άλλα μωρά. Το χαμηλό βάρος γέννησης είναι μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τη σωματική υγεία του μωρού στη μετέπειτα ζωή του.
Ποιες τροφές πρέπει να καταναλώνετε:
-
Τρώτε τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά. Αυτές οι τροφές συμβάλουν στην πρόληψη ανωμαλιών σπέρματος και αυξάνουν την κινητικότητα του. Ένα ποτήρι χυμό πορτοκάλι περιέχει 124mg βιταμίνης C. Προσπαθήστε να καταναλώνετε τουλάχιστον 90mg την ημέρα, ενώ αν είστε καπνιστής τα 125mg. -
Καταναλώνετε αρκετό Ψευδάργυρο. Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως οι ανεπάρκειες ψευδαργύρου ακόμα και για μικρό χρονικό διάστημα μειώνουν τον όγκο του σπέρματος και τα επίπεδα τεστοστερόνης. Για να προσλάβετε 11mg ψευδαργύρου καταναλώνετε οστρακοειδή. 6 στρείδια προσδίδουν 15mg ψευδαργύρου. -
Καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε φολικό οξύ. Η έλλειψη φολικού οξέος αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση γενετικών ανωμαλιών νευρικού συστήματος και μειώνει τον αριθμό των σπερμάτων. -
Καταναλώνετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D. Έρευνες δείχνουν πως η επαρκής πρόσληψη 1000mg ασβεστίου και 10μg βιταμίνης D ενισχύουν την ανδρική γονιμότητα. -
Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ. Παρόλο που η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται γενικά ασφαλής, η καθημερινή κατανάλωση μπύρας, κρασιού και άλλων αλκοολούχων ποτών μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της τεστοστερόνης και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων και να αυξήσει τον αριθμό των μη φυσιολογικών.
Γράφει η Ίσαρη Γεωργία, κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Επιστημονικός Συνεργάτης Γενικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν»
