10 τρόποι για να διαπιστώσεις αν έχεις αυτοεκτίμηση

Πόσο εύκολο είναι να αντιληφθούμε αν έχουμε αυτοεκτίμηση; Ακολουθούν μερικές σκέψεις και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν άτομα με εμπιστοσύνη στον εαυτό και τις δυνάμεις τους. Είσαι άραγε μέσα σε αυτούς;

Καθένας από μας διαμορφώνει, από μικρή κιόλας ηλικία, μια προσωπική εικόνα εαυτού, δηλαδή μια άποψη για το ποιος είναι, πώς φαίνεται στους γύρω του, τι αδυναμίες έχει. Φαίνεται, πως μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση της εικόνας του εαυτού διαδραματίζουν το είδος των αλληλεπιδράσεων με τους γύρω μας, αλλά και οι γενικότερες εμπειρίες που βιώνουμε.

Αυτή η ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, επηρεάζει με τη σειρά της αυτό που ονομάζουμε αυτοεκτίμηση.

Η αυτοεκτίμηση έχει να κάνει με το κατά πόσο νιώθουμε ότι αξίζουμε, γινόμαστε αποδεκτοί, αγαπιόμαστε από τους γύρω μας και κατ’ επέκταση με το κατά πόσο εμείς οι ίδιοι αγαπούμε, αποδεχόμαστε και αξιολογούμε ως σημαντικό τον εαυτό μας.

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν πιστεύουν στις ικανότητές τους, θεωρούν πως είναι λιγότερο σημαντικά σε σχέση με τους γύρω τους και γενικότερα πως δεν τα καταφέρνουν με ότι καταπιάνονται.

Πόσο εύκολο, όμως, είναι να αντιληφθούμε σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανθρώπων ανήκουμε; Ακολουθούν μερικές σκέψεις και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν άτομα με εμπιστοσύνη στον εαυτό και τις δυνάμεις τους. Είσαι άραγε μέσα σε αυτούς;

• Δέχεσαι φιλοφρονήσεις με άνεση. Αποδέχεσαι τα θετικά σχόλια ευχάριστα, νιώθοντας πως πραγματικά τα αξίζεις και όχι «γυρίζοντας τα μάτια» λέγοντας: «Ναι, καλά!» ή «Ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να το κάνει».
• Εμπιστεύεσαι τις απόψεις σου. Ξέρεις πως έχεις κάτι σημαντικό να πεις ανάλογα με την περίσταση, παίρνεις το λόγο δυναμικά μέσα σε μια παρέα μιλώντας δυνατά και καθαρά και διατηρείς βλεμματική επαφή με τους συνομιλητές σου.
• Κάθεσαι στην πρώτη σειρά. Ακόμα κι όταν μπαίνεις σε έναν χώρο για πρώτη φορά, επιλέγεις να κάτσεις μπροστά. Συνήθως, τα άτομα που επιλέγουν να σταθούν στην άκρη του δωματίου ή στις τελευταίες σειρές των καθισμάτων μιας αίθουσας, επιθυμούν να περάσουν απαρατήρητα, καθώς χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Ο κύριος κριτής του εαυτού σου είναι ο ίδιος σου ο εαυτός. Στις περιπτώσεις που δέχεσαι κακοπροαίρετη κριτική από τους γύρω σου, δεν πτοείσαι από τη γνώμη τους. Έχεις το θάρρος να παραδεχτείς τα λάθη σου, αλλά και την καθαρότητα του νου να μην συγχέεις την αποτυχία σε έναν συγκεκριμένο τομέα με την αξία σου ως άτομο. Άλλωστε, τα σχόλια μιας μερίδας ανθρώπων δεν είναι αντιπροσωπευτικά της γνώμης που έχουν όλοι για σένα!
• Αποδέχεσαι με χαρά τη διαφορετικότητά σου. Μπορεί να ήθελες να είσαι ψηλότερη, κοντύτερη, πιο αδύνατη, πιο κοινωνική, λιγότερο παρορμητική. Ωστόσο, στην ερώτηση: «Ποια είμαι;» απαντάς με ευκολία: «Είμαι μια μοναδική προσωπικότητα ικανή να εξελίσσεται και να βελτιώνεται συνεχώς».
• Περπατάς γρήγορα και κοιτώντας μπροστά. Ακόμα και μετά από μια κουραστική μέρα, διατηρείς την καλή στάση του σώματός σου, δίχως να καμπουριάζεις ή να χαμηλώνεις το βλέμμα. Έχεις πολλά μέρη να πας, αρκετούς ανθρώπους να συναντήσεις και γενικότερα το πρόγραμμά σου είναι γεμάτο με διάφορες δραστηριότητες.
• Γνωρίζεις πως κανείς δεν είναι «τέλειος» στα μάτια όλων των ανθρώπων. Προσπαθείς να επιτυγχάνεις τους στόχους που θέτεις, αντλώντας ικανοποίηση από τον εαυτό σου.
• Σκέφτεσαι θετικά και αισιόδοξα. Αντί να σε κατακλύζουν αρνητικές σκέψεις του τύπου: «είμαι ανόητη» ή «ποτέ δε θα τα καταφέρω», κάνεις ευοίωνες σκέψεις για τον εαυτό σου και ακόμα και στην πιο δύσκολη κατάσταση, εντοπίζεις τη θετική πλευρά της.
• Ντύνεσαι κομψά και εντυπωσιακά. Τολμάς τα έντονα χρώματα, τις παρεμβάσεις στις προσταγές της μόδας και γενικότερα προσπαθείς να προσδώσεις το δικό σου προσωπικό ύφος στην εμφάνισή σου. Σίγουρα, το ντύσιμο δεν κάνει τον άνθρωπο, αλλά όταν νιώθουμε καλά συναισθηματικά και ψυχικά, αυτό αντανακλάται και στην εξωτερική μας εικόνα!
• Φροντίζεις τον εαυτό σου. Τρως υγιεινά, αθλείσαι, χρησιμοποιείς προϊόντα περιποίησης σώματος, αλλά με μέτρο, καθώς γνωρίζεις πολύ καλά πως η αυτοπεποίθηση και η πραγματική ομορφιά προέρχεται από μέσα σου! Δεν εξαρτάσαι από το τσαντάκι με το make-up, το ρουζ ή το κονσίλερ προκειμένου να βγεις μέχρι το διπλανό μπακάλικο ή την παραλία. Ξέρεις ποια είσαι και τι αξίζεις!

Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας νιώθουμε την αυτοεκτίμησή μας να μειώνεται και έχουμε την ανάγκη οι δικοί μας άνθρωποι να μας ενθαρρύνουν και να τονώνουν το ηθικό μας. Το καλό είναι, πως επειδή η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας μεταβάλλεται με το πέρασμα των χρόνων, τα επίπεδα της αυτοεκτίμησής μας μπορούν να βελτιώνονται, αρκεί, βέβαια, να το θέλουμε και να το προσπαθούμε!

Γράφει: Παναγιωτουνάκου Ελπίδα
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

 

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση; Γιατί;

Σχεδόν όλοι οι τομείς της ζωής μας - η ευτυχία μας, η επιτυχία μας, οι σχέσεις μας με τους άλλους, η δημιουργικότητα - στηρίζονται στο επίπεδο της αυτοπεποίθησης μας. Όσο περισσότερη αυτοπεποίθηση έχουμε, τόσο πιο πολύ επιτυγχάνουμε τους στόχους μας. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ Η αυτοπεποίθηση είναι μια 'στάση' που επιτρέπει στο άτομο να έχει μια θετική αλλά και ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και για τις ικανότητές του να χειρίζεται τις καταστάσεις ή τις δυσκολίες που το αφορούν. Αντανακλά, επίσης, την εμπιστοσύνη που έχει στις ικανότητές του αυτές, αλλά και την αίσθηση ότι ασκεί έλεγχο στη ζωή του. Ακόμα και αν κάτι δεν πάει καλά, η θετική στάση και η αποδοχή του εαυτού στα άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση δεν αλλάζει. Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση χαρακτηρίζονται από: Υπευθυνότητα για τις πράξεις τους. Αισιοδοξία, δημιουργικότητα, τόλμη. Συγκρότηση, αυτοέλεγχο, εσωτερική ισορροπία. Ανθεκτικότητα στις αρνητικές κριτικές των άλλων. Ανεκτικότητα και σεβασμό για τους άλλους. Πιστεύουν στις ικανότητες τους. Λύνουν τα προβλήματα τους και δεν ανησυχούν μόνο για αυτά. Αντιμετωπίζουν - εξαφανίζουν τους φόβους τους. Αγαπούν τον εαυτό τους και τον σέβονται.. Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση χαρακτηρίζονται από: Αισθήματα κατωτερότητας και ανασφάλειας. Δυσκολία κοινωνικής ένταξης – μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες άρα αισθήματα μοναξιάς. Υπερβολική ευθιξία και χαμηλές αντοχές στις συντροφικές σχέσεις. Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέπτονται για αυτούς - αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση της αξίας του Διάχυτο άγχος- αισθήματα απογοήτευσης. Επικέντρωση στα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης. Έλλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις. Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές. Διαταραχές στη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη διατροφή. Τα άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση αισθάνονται ότι είναι: Άσχημοι, αποτυχημένοι ή ανεπιθύμητοι Απόρριψη από τους άλλους, ακόμα και όταν λαμβάνουν αντίθετα μηνύματα Είναι συνήθως υπερευαίσθητα, ντροπαλά, Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις Κλείνονται στον εαυτό τους και απομονώνονται Περιαυτολογούν γιατί προσπαθούν να πείσουν τους άλλους για την αξία τους. Η κάλυψη της ανασφάλειας τους είναι βασισμένη πάνω στην υπερβολική προβολή τους. προσπαθούν να αντιγράψουν και να μιμηθούν άλλους που θεωρούν επιτυχημένους. ΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΕ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ; H χαμηλή αυτοπεποίθηση, τις περισσότερες φορές, πηγάζει από τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι βλέπουμε τον εαυτό μας και όχι από τον τρόπο που μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Εμπειρίες από την παιδική ή την εφηβική μας ηλικία πιθανό να έχουν επηρεάσει και ίσως να έχουν διαστρεβλώσει, την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Είναι η παντός είδους κακοποίηση (σωματική, λεκτική, ψυχολογική) Η έντονη κριτική που μπορεί να είχαμε υποστεί σαν παιδιά από τους γονείς μας Κάποιες εμπειρίες που μπορεί να μας έκαναν να ντραπούμε κατά την παιδική ηλικία ή σαν ενήλικες Η απαίτηση από εμάς τους ίδιους ή τους γονείς μας να είμαστε «τέλειοι» Η αίσθηση των ατόμων ότι είναι αποτυχημένα, χαμηλού πνευματικού επιπέδου, ότι δεν αξίζουν , ότι δεν είναι ικανά κλπ. Κάποια από αυτές τις αιτίες και στην χειρότερη περίπτωση συνδυασμός αυτών, έχει σαν αποτέλεσμα το αίσθημα της χαμηλής αυτοπεποίθησης. Έλλειψη αυτοπεποίθησης, ωστόσο, δεν σημαίνει έλλειψη ικανοτήτων. Συχνά η έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι το αποτέλεσμα υπερβολικού εστιασμού σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες, ή κανόνες. Αυτό προκαλεί δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που καθιστούν το άτομο ευάλωτο καταλήγοντας σε έναν τρόπο σκέψης ο οποίος μειώνει την εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό του. Με λίγα λόγια, τα άτομα αυτά τείνουν να εστιάζουν στην αρνητική πλευρά των πραγμάτων, αλλά και της αυτοεικόνας τους (π.χ. «είμαι ένα εντελώς ανίκανο άτομο»), έχουν υπερβολικά υψηλές προσδοκίες, δεν αποδέχονται τα όρια των ικανοτήτων τους και τελικά πέφτουν στην παγίδα της σύγκρισης. ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΑΥΞΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΜΑΣ; Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες. Για να καταφέρει το άτομο, όμως, να «κατακτήσει» τα παραπάνω σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος σκέψης του. Κι αυτό ακριβώς είναι το κομμάτι στο οποίο ένας ειδικός μπορεί να επέμβει αρκετά αποτελεσματικά βοηθώντας το άτομο να αποδεχτεί τον εαυτό του και να μπορέσει να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις.

πηγή

H ψυχολογία του έρωτα

Έρωτα, που ορμάς και γεμίζεις την πλάση,

που στ΄ απαλά τα μάγουλα

της κόρης νυχτερεύεις,

που σεργιανάς τις θάλασσες

και των ξωμάχων τα κατώφλια (...)

φωλιάζεις στο κορμί και το μανίζεις.
Σοφοκλής, Αντιγόνη
(2.500 χρόνια πριν)

 - Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε με λόγια την εμπειρία του έρωτα. Τι σημαίνει να είναι κανείς ερωτευμένος;
Δεν μπορούμε να περιγράψουμε με σαφήνεια την εμπειρία του έρωτα διότι είναι εσωτερικό, υποκειμενικό, βιωματικό γεγονός. Η γλώσσα της ποίησης είναι πιο κατάλληλη από τον περιγραφικό λόγο. Βέβαια χάριν της συνεννόησης θα μπορούσαμε να πούμε ότι όταν είσαι ερωτευμένος:

• Είσαι σε κατάσταση έκστασης.
• Οι άνθρωποι, το φως, το νερό, τα δένδρα, τα χρώματα σου φαίνονται πιο όμορφα και πιο λαμπερά.
• Τα προβλήματα της καθημερινότητας χάνουν το νόημά τους.
• Σκέπτεσαι  συνεχώς τον αγαπημένο σου.
• Όταν τον βλέπεις ενθουσιάζεσαι.
• Θέλεις να είσαι συνέχεια μαζί του.
• Δεν μπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτόν.
• Του δίνεις την απόλυτη προτεραιότητα.
• Αισθάνεσαι ότι σε όλη σου τη ζωή τον περίμενες.
• Χαμογελάς όταν χαμογελάει και λυπάσαι όταν λυπάται.
• Όταν είσαι μαζί του αισθάνεσαι να πετάς.
• Προσπαθείς συνεχώς να καταλάβεις τι σκέπτεται και τι αισθάνεται.
• Θέλεις να είσαι απόλυτα ειλικρινής μαζί του.
• Ψάχνεις να βρεις ελεύθερο χρόνο και αναζητάς τρόπους για να είστε περισσότερο μαζί.
• Προσπαθείς συνεχώς να φανταστείς που βρίσκεται και τι κάνει αυτή τη στιγμή.
• Είναι κατά τη γνώμη σου το πιο σημαντικό ξεχωριστό, γεμάτο μυστήριο και γοητεία πλάσμα στον πλανήτη.
  

- Γιατί η εξωτερική εμφάνιση παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στην ερωτική έλξη;
Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν ώστε η όμορφη εξωτερική εμφάνιση να πυροδοτεί ερωτικά συναισθήματα:
Βιολογικοί: Ο νέος και όμορφος ερωτικός σύντροφος έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι υγιής ώστε με την αναπαραγωγή να δώσει γερά παιδιά.
Κοινωνική μάθηση: Πρότυπα από τον κινηματογράφο, τα περιοδικά και τις αφηγήσεις φίλων.
Απόκτηση κύρους: Όταν συνοδεύεσαι από έναν όμορφο ερωτικό σύντροφο ανεβάζεις την κοινωνική σου εικόνα.
Στερεότυπα: Διαδεδομένες απόψεις που συσχετίζουν την ομορφιά με την ποιότητα του χαρακτήρα ή με την σεξουαλική επίδοση.

 

- Πως μπορώ να προσελκύσω τον άλλο; Τι είναι αυτό που με κάνει περισσότερο «ερωτεύσιμο»;
Υπάρχουν διάφορα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και ειδικές συμπεριφορές που αυξάνουν την ελκυστικότητα:
- Προσωπικότητα και συμπεριφορά: Δυναμισμός, χιούμορ, σταθερότητα, ασφάλεια, θάρρος, ελευθερία, ανατρεπτικότητα, άνεση, γενναιοδωρία, χαλάρωση, παιχνίδι, επιμονή στο φλερτ, εκδήλωση συνεχούς ενδιαφέροντος και φροντίδας για εμάς, ενίσχυση, βοήθεια, υποστήριξη.
- Εκπλήρωση βασικών προσδοκιών. O σύντροφός μας θέλει να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες του σε θέματα: Εμφάνισης, μορφωτικού επιπέδου, επαγγέλματος, τόπου διαμονής και καταγωγής, κοσμοθεωρητικών και θρησκευτικών αντιλήψεων και ενδιαφερόντων.

 - Από ποιές συμπεριφορές του άλλου μπορώ να καταλάβω ότι με βλέπει ερωτικά;

Συνήθως καταλαβαίνω ότι ο άλλος-η με βλέπει ερωτικά με βιωματικό και όχι με λογικό τρόπο. Δεν πρόκειται για λογική ερμηνεία όσο για συναισθηματική εμπειρία. Ο έρωτας είναι σαν μια μαγνητική δύναμη που γεμίζει την ατμόσφαιρα. Θα μπορούσαμε όμως να αναφέρουμε κάποιες ενδεικτικές συμπεριφορές του άλλου που ίσως μας βοηθήσουν να βεβαιωθούμε για την ερωτική διάθεση του άλλου:

·       Στέκεται πιο κοντά μου στο χώρο από ότι συνηθίζεται.

·       Συμφωνεί υπερβολικά με όσα λέω.

·       Χαμογελά συνέχεια όταν είναι μαζί μου.

·       Αναζητά μια δικαιολογία για να μου τηλεφωνήσει χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος.

·       Φροντίζει να βρίσκεται πάντα στο οπτικό μου πεδίο.

·      Με κοιτάζει κλεφτά όταν δεν τον προσέχω.

·       Προσπαθεί να με αγγίξει έστω και κατά λάθος.

·       Άλλοτε είναι θερμός και εκδηλωτικός και άλλοτε είναι υποκριτικά αδιάφορος. Με την φαινομενική αδιαφορία του προσπαθεί να κρύψει το ενδιαφέρον του.

·       Δείχνει ενδιαφέρον για την εξωτερική μου εμφάνιση.

·       Είναι αγχώδης και υπερκινητικός.

·       Είναι πανταχού παρών. Τον συναντώ όπου πηγαίνω «τυχαία».

·       Ενδιαφέρεται για τους φίλους μου.

·       Ακυρώνει άλλες δραστηριότητες για να με συναντήσει.

• Σημείωση: Υπάρχουν άνθρωποι που είναι από τη φύση τους εξωστρεφείς, πληθωρικοί και εκδηλωτικοί. Είναι εύκολο να παρεξηγήσουμε τη φιλική συμπεριφορά των ανθρώπων αυτών εκλαμβάνοντάς την ως ερωτική. Γι αυτούς ο γλυκός λόγος, τα κομπλιμέντα, η εκδήλωση ενθουσιασμού, οι χειρονομίεςαποτελούν αυθόρμητες εκδηλώσεις συμπάθειας και όχι ερωτικής έλξης. Θα μας βοηθήσει να θυμόμαστε ότι η μεγάλη άνεση του άλλου και η υπερβολικές εκδηλώσεις συμπάθειας δεν σημαίνουν πάντα ερωτική διάθεση. Αρκετές φορές ο έρωτας εκδηλώνεται μέσα από την ανασφάλεια, το φόβο, το άγχος, την αποφυγή, και την ντροπή. Ιδιαίτερα οι όμορφες, εξωστρεφείς, εκδηλωτικές γυναίκες έχουν μπερδέψει πολλούς άνδρες χωρίς φυσικά να το επιδιώκουν.

- Υπάρχουν κάποια στάδια από την ερωτική έλξη μέχρι  την ερωτική σχέση;
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τρεις φάσεις από τις οποίες περνάμε μέχρι να καταλήξουμε στην ερωτική σχέση.
1. Έλξη από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά. Ιδιαίτερη σημασία έχει η εξω-λεκτική επικοινωνία, αυτό που συνήθως ονομάζουμε «γλώσσα του σώματος». Ο άλλος μας κάνει κλικ.
2. Αίσθηση οικειότητας μέσα από την εξωτερίκευση βιωμάτων και συναισθημάτων. Όσο περισσότερο ανοίγουμε την ψυχή μας και εξωτερικεύουμε εμπειρίες και συναισθήματα τόσο περισσότερο συνδεόμαστε με τον άλλο.
3. Ψυχολογική σύνδεση του άλλου με τις θετικές εμπειρίες που ζούμε μαζί. Ταυτίζουμε τον-ην αγαπημένο-η μας με αυτό που νιώθουμε όταν είμαστε μαζί του. Εφόσον νιώθουμε υπέροχα μαζί του, συμπεραίνουμε ότι ο ίδιος είναι υπέροχος. Πρόκειται για μια σύγχυση-σύνδεση των αισθημάτων μας με το πρόσωπο του άλλου. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που ο άλλος είναι δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που εμείς νιώθουμε. 

- Πόσες διαφορετικές μορφές μπορεί να πάρει μια σχέση; Υπάρχουν μοντέλα σχέσεων;

Κάθε σχέση είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Δεν είναι δυνατόν να κατατάξουμε τις προσωπικές εμπειρίες σε συγκεκριμένες κατηγορίες. Για διδακτικούς λόγους θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κάποια μοντέλα σχέσεων παίρνοντας υπόψη μας ότι η κάθε σχέση είναι ένας συνδυασμός από τα παρακάτω μοντέλα που περιγράφουμε.

·       Ρομαντική. Ερωτική έλξη, στοργή, δεσμός, ζεστασιά, έντονο ενδιαφέρον. Διαρκεί από λίγους μήνες μέχρι λίγα χρόνια. Μπορεί να είναι μονόπλευρη.

·       Λογική. Επιλογή ενός ερωτικού συντρόφου με βάση τη λογική ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις για αρμονική συμβίωση.  Ο άλλος πρέπει να έχει ανάλογο με το δικό μας κοινωνικό, μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, να είναι ώριμος ψυχολογικά, ηθικός και δυναμικός.

·       Απροσδιόριστη: Οι ρόλοι στη σχέση παραμένουν αδιευκρίνιστοι. Ο ένας βλέπει τον άλλο ερωτικά ενώ ο άλλος μόνο φιλικά. Ασάφεια ρόλων, ανικανοποίητες ανάγκες, φόβος, μοναξιά, σύγχυση.

·       Παιχνίδι: Φλερτ και επιδίωξη σεξουαλικής επαφής χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική συμμετοχή. Αυτό που μετράει είναι το ερωτικό-σεξουαλικό παιχνίδι και η επιβεβαίωση του εαυτού μέσα από την κατάκτηση του άλλου.

·       Αφοσίωσης: Ελεύθερη και συνειδητή απόφαση να συνεχισθεί η σχέση ανεξάρτητα από δυσκολίες και αντιξοότητες. Σεβασμός στο πρόσωπο του άλλου. Πιστότητα, οικειότητα, σεβασμός, εμπιστοσύνη, κατανόηση, δέσμευση, υπευθυνότητα, ουσιαστική επικοινωνία, κατανόηση, θυσία, συμβίωση, αγάπη.

·       Σεξουαλικού πάθους. Φυσική έλξη, προσκόλληση, εξάρτηση, διέγερση, ένταση, πόθος, φαντασία, ενθουσιασμός, επιπολαιότητα. Μικρής διάρκειας, παράλογη, βασισμένη στις πρώτες εντυπώσεις.  Ο άλλος είναι αντικείμενο για σεξουαλική χρήση. Η σχέση θεμελιώνεται σε ένα συναίσθημα παράφορο που αναδύεται πριν καν γνωρίσουμε σε βάθος το αντικείμενο του πόθου μας. Το πάθος τρέφεται από την σεξουαλική επαφή. την αμφιβολία, την ανησυχία και την αβεβαιότητα

·       Εκμετάλλευσης: Παραμύθιασμα, κοροϊδία, εμπαιγμός, χρησιμοθηρία. Ο κυνηγός εραστής φορτώνει τον άλλο με ψέματα ώστε να «κερδίσει» την ηδονή, την επιβεβαίωση ή την καλοπέραση μέσα από τον ερωτικό του σύντροφο. Όταν πάψει να παίρνει αυτό που έχει ανάγκη, φεύγει.
Σαδομαζοχιστική: Σύγκρουση, φόβος, ανασφάλεια, εξάρτηση, ανάγκη. Το θύμα υπομένει και ανέχεται όλες τις αρνητικές συμπεριφορές του άλλου. Φοβάται ότι δεν θα αντέξει τον χωρισμό. Εξυπηρετεί αλλά και ενοχοποιεί τον σύντροφό του. Ο θύτης έχει δικαιώματα αλλά όχι υποχρεώσεις. Συμπεριφέρεται όπως τον βολεύει αδιαφορώντας για τον άλλο. Στην πραγματικότητα όμως χρειάζεται το θύμα.

 

 - Οι πρώιμες σχέσεις που είχαμε ως παιδιά με τους γονείς προσδιορίζουν τον τρόπο που ερωτευόμαστε;
-Σίγουρα το παρελθόν παίζει ιδιαίτερο ρόλο σε όλη την μετέπειτα ζωή. Ο τρόπος που σχετιζόμαστε και ερωτευόμαστε έχει τα θεμέλια του στην πρώτη παιδική ηλικία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο τύπος του εραστή που διαμορφώνουμε ως ενήλικες έχει τις ρίζες του στις σχέσεις που είχαμε με τους γονείς μας. Φαίνεται παράξενο αλλά ο τρόπος που βιώνουμε τον έρωτα στη σχέση εξαρτάται και από την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των γονιών.
Νηφάλιος εραστής: Εμπιστεύεται τον εαυτό του και τον σύντροφό του και τολμά να διακινδυνεύσει να πληγωθεί επικοινωνώντας βαθιά και ουσιαστικά με τον σύντροφο του. (Πιθανώς  είχε ισορροπημένους γονείς)
Ανασφαλής εραστής: Θέλει να πλησιάσει τον σύντροφό του και να ζήσει τον έρωτα αλλά φοβάται μην πληγωθεί. Όταν ξεπεράσει το φόβο του προσκολλάται στον σύντροφό του και εξαρτάται από αυτόν. Συχνά δεν έχει τη δύναμη να ξεκολλήσει από μια ακατάλληλη σχέση. (Πιθανώς  είχε κυκλοθυμικούς γονείς)
Αποστασιοποιημένος εραστής: Από παιδί δεν έχει μάθει να εμπλέκεται σε συναισθηματικές σχέσεις. Ή είναι πολύ πληγωμένος και έχει κάνει «συναισθηματική απόσυρση». Νομίζει ότι θέλει να πλησιάσει τον άλλο αλλά κατά βάθος νιώθει την ανάγκη να παραμείνει μόνος και ανεξάρτητος. (Πιθανώς  είχε απορριπτικούς γονείς)
Ιδανικός εραστής: Τα δίνει όλα για τον-ην σύντροφό του και προσπαθεί να είναι τέλειος ως σύζυγος, ως γονιός και ως επαγγελματίας. Με το πέρασμα του χρόνου όμως είναι δυνατόν να κουραστεί, να νιώθει αδικημένος και να απομακρυνθεί συναισθηματικά. (Πιθανώς  είχε απαιτητικούς γονείς)
Σημ.
Συχνά o αποστασιοποιημένος άνδρας εραστής συνδέεται σταθερά με μια ανασφαλή γυναίκα. Αυτή προσπαθεί να τον πλησιάσει απεγνωσμένα και αυτός παραμένει στη σχέση με τη δική της προσφορά και ενέργεια.

- Ξέρουμε πόσο μπορεί να μας πληγώσει ο έρωτας όταν μπλέξουμε με έναν δύσκολο σύντροφο. Ποιές συμπεριφορές του άλλου δίνουν το σήμα ότι θα πρέπει να φύγουμε πριν ακόμη ξεκινήσουμε τη σχέση ή τουλάχιστον πριν να είναι αργά;
-Τις περισσότερες φορές καταλαβαίνουμε τις δύσκολες συμπεριφορές του άλλου όταν είναι πλέον αργά. Διότι στην πραγματικότητα μόνο η συμβίωση μπορεί να αποκαλύψει πλήρως τις αδυναμίες του άλλου όπως άλλωστε και τις δικές μας αδυναμίες και τις δυσκολίες της σχέσης. Αναφέρουμε παρακάτω μερικά παραδείγματα δύσκολων συμπεριφορών του συντρόφου που μας χτυπάνε το καμπανάκι για να φύγουμε μακριά του.

·       Εκρήξεις θυμού απέναντι σε εσένα ή σε άλλους.

·       Υπερβολικές απαιτήσεις.

·       Αυστηρή κριτική στα λάθη των άλλων.

·       Συνεχές και αδικαιολόγητο έντονο άγχος ή θλίψη.

·       Αδικαιολόγητες και απότομες αλλαγές της διάθεσης.

·       Απαισιόδοξη φιλοσοφία για τη ζωή.

·       Υπερευαισθησία στις αντιξοότητες.

·       Έντονη εσωστρέφεια, μυστικοπάθεια.

·       Περιθωριοποίηση, κοινωνική απομόνωση.

·       Ακραίες εκφράσεις ερωτικού πόθου.

·       Ψυχρότητα, αδιαφορία.

·       Έντονη συναισθηματική εξάρτηση.

·       Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

·       Χρήση ναρκωτικών.

 - Με ποιο τρόπο η ψυχολογία μας, οι αδυναμίες μας σκοτώνουν τον έρωτα; Ποιοί είναι οι παράγοντες που συνήθως φθείρουν τον έρωτα;
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τέσσερις παράγοντες:
1. Ατομικές, ψυχολογικές δυσκολίες των συντρόφων.
2. Η επίρριψη των ευθυνών για την απογοήτευσή μας στον άλλο.
3. Η αδυναμία να αγαπήσουμε ανιδιοτελώς. (selfless love)
4. Ανεδαφικές προσδοκίες.

 - Ο έρωτας μπορεί να είναι μια παθολογική κατάσταση; Μπορούμε να διακρίνουμε τον υγιή από τον αρρωστημένο έρωτα;

Πολλές φορές ο έρωτας αντί να δίνει χαρά και ζωή στο ζευγάρι γίνεται πηγή συντριβής, συγκρούσεων και οδύνης.  Η ανωριμότητα και η έλλειψη εμπειρίας και δυνατοτήτων οδηγεί τις περισσότερες ερωτικές σχέσεις σε παρακμή και αδιέξοδο. 

Υγιής Έρωτας	Παθολογικός έρωτας
Το κάθε μέλος της σχέσης στηρίζεται στα πόδια του και αναπτύσσεται ελεύθερα	Ο ένας εξαρτάται από τον άλλο. Σχέση προσκόλλησης που εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη.
Ο καθένας έχει το δικαίωμα και τη δυνατότητα να σκέπτεται, να πιστεύει και να συμπεριφέρεται διαφορετικά	Ο καθένας συντρίβει την ιδιαιτερότητά του ώστε να προσαρμοστεί στον τρόπο του άλλου
Κάθε μέλος της σχέσης έχει προσωπικό χρόνο για δραστηριότητες και εμπειρίες που το-ην εκφράζουν	Το ζευγάρι είναι πάντα μαζί. Ο ένας πιέζει και περιορίζει τον άλλο.
Ο καθένας έχει το δικαίωμα να είναι διαφορετικός. Αποδοχή της ιδιαιτερότητας του άλλου.	Προσπάθειες να αλλάξει ο άλλος ώστε να ικανοποιεί τις δικές μας ανάγκες και προσδοκίες.

- Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ερωτική απογοήτευση είναι ψυχική ασθένεια;
Δεν νομίζω ότι η ερωτική απογοήτευση είναι ασθένεια. Διότι η κρίση που περνά ο ερωτευμένος τις περισσότερες φορές είναι μια φυσιολογική, παροδική αντίδραση εξ αιτίας της εμπειρίας της απώλειας του αγαπημένου. Είναι δυνατόν να παρουσιάσει συμπτώματα έντονης θλίψης, απογοήτευσης, κυκλοθυμίας, διαταραχής του ύπνου, ευσυγκινησίας, έλλειψης συγκέντρωσης, απώλειας της όρεξης, ζάλης, γαστρεντερικών διαταραχών κλπ. Όταν όμως διαθέτει μια υγιή και ισορροπημένη προσωπικότητα γρήγορα θα τα ξεπεράσει. Η ερωτική απογοήτευση θα οδηγήσει σε παθολογική κατάθλιψη τον εραστή που είχε προβλήματα και πριν από τη σχέση. Απλά ο χωρισμός φέρνει στην επιφάνεια τις λανθάνουσες αδυναμίες μας όπως και κάθε άλλη δυσκολία.

- Ποια είναι τα στάδια μέσα από τα οποία περνά κάνεις μέχρι να ξεπεράσει την ερωτική απογοήτευση:

1.   Άρνηση: Δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Μάλλον είναι ένα κακό όνειρο.

2.   Θυμός: Είναι απαράδεκτος-η. Τον-ην μισώ. Μου κατάστρεψε τη ζωή.

3.   Διαπραγμάτευση: Κάτι πρέπει να κάνω για να τον-ην φέρω πίσω. Επίμονες συζητήσεις, υποσχέσεις και παρακλήσεις.

4.   Κατάθλιψη: Έχω αδειάσει τελείως. Ούτε να φάω ούτε να κοιμηθώ μπορώ. Δεν θέλω να πάω πουθενά ούτε να δω κανένα.

5.   Αποδοχή: Το πήρα απόφαση. Δεν γίνεται τίποτε. Θα το ξεπεράσω.

6.   Αποκατάσταση: Νιώθω καλύτερα. Θα κάνω ότι μπορώ για βοηθήσω τον εαυτό μου.

Πως θα μπορούσα να ξεπεράσω την ερωτική απογοήτευση; Τι θα μπορούσα να κάνω για να βοηθήσω τον εαυτό του; Δώσε μου μερικές απλές συμβουλές.

• Επέτρεψε στον εαυτό σου να περάσει τη φάση της αναπόφευκτης οδύνης. Μην βιάζεσαι να το ξεπεράσεις. Χρειάζεσαι συμφιλίωση με τον πόνο και χρόνο μέχρι να το ξεπεράσεις.
  Φρόντισε όσο μπορείς με άπειρη αγάπη και στοργή τον εαυτό σου σαν να είναι μικρό παιδί.
• Όσο μπορείς απόφευγε τους ανθρώπους, τα μέρη και τη μουσική που στον-ην θυμίζουν.
  Μην μιλάς γι αυτόν-ην και όταν μιλάς να μην χρησιμοποιείς λέξεις φορτισμένες συγκινησιακά.
• Εστίασε την προσοχή σου στα ελαττώματα του. Θυμήσου πόσες φορές και με ποιο τρόπο σε ενόχλησε και σε πίκρανε.
• Φέρε στο νου σου ρεαλιστικές εικόνες με τον-ην αγαπημένο-η σου. Φαντάσου ότι κάνει καθημερινά πράγματα που σε απωθούν ή σε εξοργίζουν.
• Σύγκρινε τον-ην με τον τέλειο ιδανικό σύντροφο ώστε να συνειδητοποιήσεις καλύτερα τις ατέλειες και τα ελαττώματά του.
• Να ενεργείς και να συμπεριφέρεσαι στην καθημερινότητά σου σαν να τον-ην έχεις ξεπεράσει.
• Συνειδητοποίησε ότι πριν τον γνωρίσεις δεν σου έλειπε καθόλου. Άρα δεν τον χρειάζεσαι για να επιβιώσεις.

 - Ο έρωτας έχει ημερομηνία λήξεως;
Ο έρωτας θεμελιώνεται στον πόθο και την επιθυμία. Δεν μπορώ να ποθώ αυτό που ήδη έχω. Η ερωτική ένταση συνήθως μειώνεται μετά από λίγους μήνες ή 2-3 χρόνια. Όταν σταθεροποιηθεί η σχέση συμβαίνει αναπόφευκτα η απομυθοποίηση. Όταν βεβαιωθούμε ότι ο άλλος μας ανήκει τότε ο έρωτας δίνει τη θέση ή στην αγάπη ή στην αδιαφορία.

- Υπάρχει ο ένας και μοναδικός;
Αναζητούμε κάποιον-α που να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις. Έχουμε κάποια κριτήρια στο μυαλό μας. Όποιος-α ικανοποιεί αυτά τα κριτήρια μπορεί να γίνει ο αγαπημένος-η μας. Κάθε φορά τον αισθανόμαστε ως μοναδικό και ανεπανάληπτο. Η αλήθεια όμως είναι ότι πολλοί άλλοι θα μπορούσαν να είναι στη θέση του. Μοναδικός είναι ο κάθε αγαπημένος-η μας.

του Νικήτα Καυκιού Ψυχολόγου Ερευνητή

Η δύναμη της θετικής σκέψης!

Νιώθετε συχνά να σας καταβάλλουν αρνητικές σκέψεις, αισθάνεστε πως οι δυνάμεις σας δεν είναι αρκετές και ότι η ζωή σας ξεπερνάει. Με τη δύναμη της θετικής σκέψης, η αυτοπεποίθησή σας θα είναι ακλόνητη και όλα θα μοιάζουν ευκολότερα ...

Περισσότερο από 50 χρόνια πριν, ένα μικρό βιβλίο με τίτλο «Η δύναμη της Θετικής Σκέψης» κατάφερε να συναρπάσει τον κόσμο. Το βιβλίο ήταν ένα εκπληκτικό κράμα ψυχολογικών αναλύσεων και θρησκευτικών αρχών εφαρμοσμένων στα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Το βιβλίο, συγγραφέας του οποίου είναι ο Dr. Normal Vincent Peale, βρίσκεται στο τυπογραφείο για να επανεκδοθεί σύντομα. Το περιεχόμενό του φέρει μια απίστευτη σοφία, μια ποιότητα που έχει τη δύναμη να αποτελέσει κίνητρο για τους αναγνώστες του.

Η σημαντικότερη αρχή που διαφαίνεται στο βιβλίο είναι η πίστη στον ίδιο μας τον εαυτό. Το μυστικό, όπως είπε ο Dr. Peale πριν από 50 χρόνια, είναι να «γεμίζουμε το μυαλό μας με σκέψεις πίστης, αυτοπεποίθησης και ασφάλειας. Αυτές έχουν τη δύναμη να εξωστρακίσουν κάθε σκέψη αμφιβολίας, φόβου ή έλλειψης αυτοπεποίθησης.» Δήλωση που έγινε πριν από περίπου μισό αιώνα αλλά είναι πάντα διαχρονική.



Ας δούμε μερικούς από τους τρόπους που ο ίδιος προτείνει για να τονώσει κάποιος την αυτοπεποίθησή του.
1. Διαμορφώστε και εντυπώστε στο μυαλό σας μια ανεξίτηλη εικόνα του εαυτού σας ως ένα πετυχημένο άτομο. Κρατήστε ισχυρή αυτήν την εικόνα μέσα μας, τόσο που να μην της επιτρέπετε καν να ξεθωριάσει. Με τον καιρό, αυτή η εικόνα θα εξελιχθεί μέσα σας και οι λεπτομέρειές της θα τονωθούν. Δεν πρέπει ποτέ να αμφισβητήσετε την πραγματικότητα αυτής της πνευματικής εικόνας γιατί αυτό θα είναι επικίνδυνο. Το μυαλό σας θα προσπαθήσει επίσης να συμπληρώσει τα κενά σε αυτό που αρχικά είχε φανταστεί. Πάντα να έχετε στο μυαλό σας την επιτυχία ανεξάρτητα από το πόσο άσχημα φαίνεται να είναι τα πράγματα στο παρόν.

2. Κάθε φορά που εισβάλλει στο μυαλό σας μια αρνητική σκέψη που αφορά τις προσωπικές σας δυνάμεις, εσκεμμένα σκεφτείτε κάτι πολύ θετικό για να την εξουδετερώσετε.


3. Μην χτίζετε με τη φαντασία σας εμπόδια. Αντίθετα, προσπαθήστε να ελαχιστοποιήσετε κάθε πιθανό εμπόδιο. Οι δυσκολίες πρέπει να μελετώνται και να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μέχρι να εξαλειφθούν, χωρίς να τους δίνεται μεγαλύτερη δύναμη από αυτή που πραγματικά έχουν. Πολλές φορές ο φόβος διογκώνει τις δυσκολίες «κρύβοντας» την αληθινή διάστασή τους.


4. Αυτή πρέπει να είναι και η πιο έξυπνη συμβουλή. Μην εντυπωσιάζεστε υπερβολικά από τους άλλους ανθρώπους ώστε να τους αντιγράφετε. Κανείς δεν μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικός όσο εσείς στην δική σας ζωή. Μην ξεχνάτε επίσης ότι ανεξάρτητα από το πόσο δυναμικός και επιτυχημένος μπορεί να φαίνεται κάποιος, συχνά ίσως έχει την ίδια έλλειψη αυτοπεποίθησης και είναι το ίδιο φοβισμένος με εσάς.


5. Ο Dr. Peale συμβουλεύει επίσης τους αναγνώστες του βιβλίου του να επαναλαμβάνουν πολλές φορές μέσα στην ημέρα την ακόλουθη φράση από τη Βίβλο:  

«Αν ο Θεός είναι υπέρ μας, ποιος μπορεί να είναι εναντίον μας;» 


6. Αποκτήστε αυτογνωσία. Γνωρίστε την προέλευση του αισθήματος κατωτερότητας που μπορεί να έχετε ή των φόβων και ενδοιασμών σας. Είναι πιθανό αυτά τα αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό σας να πηγάζουν από την παιδική σας ηλικία και συχνά χρειάζεται η συμβουλή κάποιου ειδικού για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί νιώθουμε και φερόμαστε με συγκεκριμένο τρόπο.

7. Ακόμα μια συμβουλή του συγγραφέα προέρχεται από το χώρο της θρησκείας, μια και ο ίδιος είναι κληρικός. Όποια και αν είναι τα θρησκευτικά μας πιστεύω, πρέπει να έχουμε την πεποίθηση ότι μέσα από την πίστη μας μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα γιατί η ίδια η πίστη μας ενδυναμώνει.


8. Μια τελευταία σοφή συμβουλή από το βιβλίο του Peale. Κάντε μια ρεαλιστική αξιολόγηση των ικανοτήτων σας και έπειτα αυξήστε τις κατά 10%. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνει κανείς εγωιστής. Αντίθετα, πρέπει να πιστεύει στις δυνάμεις του και να δημιουργήσει μέσα του ένα ακλόνητο αίσθημα αυτοσεβασμού.

"Χωρίς αυτοπεποίθηση, που δεν υπερβαίνει τα λογικά όρια, κανείς δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος και επιτυχημένος στη ζωή του," υπογράμμισε σοφά ο Peale.

Πηγή: Psychology Today

Παιδί και ψυχολογία. Οι ιδιαιτερότητες και τα λάθη των γονιών!

Σημειώσεις από ομιλία στον παιδικό σταθμό Ζαβολάκια
Χανιά , Ιούνιος 2003

Piaget: Τι κάνει τον αέρα να φυσά?
Julia (5 ετών): Τα δέντρα.
Piaget: Πως το ξέρεις?
Julia: Τα είδα να κουνάνε τα κλαδιά τους.
Piaget: Και πως γίνεται ο αέρας?
Julia: Να έτσι (κουνώντας το χέρι της μπροστά στο πρόσωπο του Piajet). Μόνο που τα κλαδιά είναι μεγαλύτερα. Και υπάρχουν πολλά δέντρα.
Piaget: Και τι κάνει τον αέρα να φυσά στη θάλασσα;
Julia: Από τη στεριά έρχεται εκεί ο αέρας. … Όχι από τα κύματα.

Ο ψυχικός κόσμος του μικρού παιδιού.

Το μικρό παιδί ζει σε ένα δικό του παιδικό κόσμο. Σκέπτεται, αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει όλα όσα συμβαίνουν με διαφορετικό τρόπο από ότι οι μεγάλοι. Δίνει ένα ιδιότυπο-παιδικό νόημα στην πραγματικότητα που το περιβάλλει.
Για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε δημιουργικά με το παιδί οφείλουμε να καταλάβουμε όσο μας είναι δυνατόν τον τρόπο που σκέπτεται και αισθάνεται τον κόσμο. Να δούμε με τα δικά του μάτια και να ακούσουμε με τα δικά του αυτιά.
Στην προσπάθειά μας αυτή μπορούν να μας βοηθήσουν σημαντικά κάποιες επιστημονικές μελέτες που προσεγγίζουν τα εξελικτικά στάδια της νοητικής και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού.

 - Ο Jean Piajet μελέτησε πειραματικά και περιέγραψε αναλυτικά τα στάδια της νοητικής ανάπτυξης του παιδιού. Τα συγγράμματά του μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον τρόπο που σκέπτεται το παιδί ανάλογα με την ηλικία του. 

Νεογέννητο:
Τους πρώτες μήνες της ζωής του το βρέφος μαθαίνει ότι:
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον εαυτό του και τον κόσμο.
Τα αντικείμενα είναι ξεχωριστά από το χώρο στον οποίο βρίσκονται.
Τα αντικείμενα υπάρχουν ακόμα και όταν δεν τα βλέπει ή δεν τα αγγίζει. Τα αντικείμενα μένουν ίδια ακόμη και όταν αλλάζουν τόπο ή κατεύθυνση.

4-12 μηνών:
Καταλαβαίνει τις σχέσεις αιτίας αποτελέσματος. Αν χτυπήσω το τούμπανο θα ακούσω μπουμ.

Μετά τον πρώτο χρόνο:
Επεκτείνει την εμπειρία του και πειραματίζεται χτυπώντας όλα τα αντικείμενα επίτηδες για να ακούσει το θόρυβο που θα κάνουν.

Μετά από τον δεύτερο χρόνο:
Σκέπτεται με σύμβολα. Το πιρούνι γίνεται αεροπλάνο ή αυτοκίνητο. Αρχίζει να καταλαβαίνει την έννοια του χρόνου. Τι σημαίνει παρελθόν και μέλλον. Καταλαβαίνει τι σημαίνει η μαμά θα γυρίσει σε λίγο.

Μέχρι τα επτά περίπου χρόνια το παιδί είναι τελείως εγωκεντρικό. Τα βλέπει όλα από τη δική του σκοπιά δεν μπορεί να πάρει υπόψη του κάτι διαφορετικό από αυτό που το ίδιο μπορεί να βλέπει ή να αισθάνεται. Για παράδειγμα το παιδί κοιτώντας ένα κάντρο που εσύ δεν μπορείς να δεις από τη θέση που βρίσκεσαι μπορεί να σε ρωτήσει αν σου αρέσει πιστεύοντας ότι και εσύ βλέπεις αυτό που εκείνο βλέπει. 

Ακόμη εστιάζει σε ένα πράγμα κάθε φορά και δεν μπορεί να παίρνει υπόψη του ταυτόχρονα δύο όψεις ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης. Για παράδειγμα το παιδί μπορεί να πει δεν ζω στην Κρήτη αλλά στα Χανιά ή αν του δείξεις ένα ρόφημα σοκολάτα σε ψηλό ποτήρι και ένα ρόφημα σε χαμηλό ποτήρι αλλά πλατύ με μεγαλύτερη χωρητικότητα το παιδί θα προτιμήσει το ψηλό ποτήρι.

 - Ο ψυχαναλυτής Eric Erikson περιγράφει τα στάδια της ψυχολογικής ανάπτυξης του ανθρώπου και συσχετίζει αυτό που πρέπει να πετύχει το παιδί σε κάθε συγκεκριμένο στάδιο της ανάπτυξής του με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της μετέπειτα προσωπικότητας του. 

- Σύμφωνα με τον Erikson στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του το παιδί που δέχεται τη φροντίδα και την αγάπη των γονιών του αναπτύσσει αισθήματα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και αισιοδοξίας που θα το συνοδεύουν σε ολόκληρη τη ζωή του. Αν δεν πάρει αρκετή αγάπη, προσοχή και ερεθίσματα το παιδί δεν θα εμπιστεύεται τον εαυτό του και τους άλλους και αντί να ενεργεί δυναμικά θα αποσύρεται νοιώθοντας αβεβαιότητα.

- Από δύο μέχρι τριάμισι χρονών το παιδί μαθαίνει να κάνει κάποια πράγματα από μόνο του χωρίς να πρέπει να εξαρτάται πάντοτε από τους άλλους. Αναπτύσσει ένα είδος πεισματάρικης ανεξαρτησίας. Επιμένει να γίνει το δικό του, εκδηλώνει νευρικά ξεσπάσματα και αρνητισμό. Από αυτό το στάδιο της ανάπτυξής του θα εξαρτηθεί το αν θα μπορέσει να γίνει αυτόνομο αναπτύσσοντας την αυτοεκτίμησή του ή αν μεγαλώνοντας θα αισθάνεται ανασφάλεια και ντροπή. Αν οι γονείς δεν επιτρέψουν στο παιδί να ενεργεί ελεύθερα ώστε να μαθαίνει μέσα από τις αποτυχίες του τότε το παιδί θα αμφιβάλλει για τις ικανότητές του και ως ενήλικας είναι πολύ πιθανόν να θέλει πάντα να στηρίζεται σε κάποιον άλλο και να αναζητά σχέσεις εξάρτησης. 

-Από τα 3,5 μέχρι την πρώτη τάξη του δημοτικού το παιδί αναπτύσσει τη φαντασία του, μαθαίνει να συνεργάζεται με τους γύρω του, να παίρνει πρωτοβουλίες, να καθοδηγεί αλλά και να καθοδηγείται από τους άλλους. Αν όμως κυριαρχεί μέσα του η ενοχή περιθωριοποιείται, εξαρτάται υπερβολικά από τους ενήλικες, αισθάνεται φόβο και δεν αναπτύσσει επαρκώς την ικανότητά του για παιχνίδι και τη φαντασία του. Όταν ένα παιδί προσχολικής ηλικίας ακούει από το περιβάλλον του ή αισθάνεται ότι αυτό που κάνει είναι κακό αναπτύσσει μέσα του ενοχικά συναισθήματα που θα το συνοδεύουν στη μετέπειτα ζωή του.

---

Τα συνηθισμένα λάθη των γονιών.

Οι περισσότεροι γονείς αγνοούν τις ιδιαιτερότητες της παιδικής ψυχής και κάτω από την πίεση του άγχους που τραυματίζει την καθημερινότητά τους συμπεριφέρονται με τρόπους που δεν βοηθούν την ομαλή, ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Πάρ' το μέσα δεν αντέχω άλλο.
Το παιδί δεν έχει τη δυνατότητα να μπει στη θέση σου, να νοιώσει τα αισθήματά σου και να σε καταλάβει. Περιμένει από εσένα να ικανοποιήσεις τις δικές του ανάγκες. Αν είσαι κουρασμένος, εξαντλημένος ή νευριασμένος το παιδί δεν μπορεί να σε βοηθήσει. Προσπάθησε να οργανώσεις με τέτοιο τρόπο τις δουλειές σου ώστε να έχεις το χρόνο και τη διάθεση να παίξεις μαζί του. Αφιέρωσέ του ποιοτικό χρόνο. Δείχνε του αγάπη, άγγιζέ το, παίξε μαζί του. Αν δεν κουραστείς βοηθώντας το να παίξει δημιουργικά θα εκνευριστείς από την φασαρία και την αταξία του. Η αδιαφορία όπως και η υπερπροστασία των μεγάλων ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις αταξίες και την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών.

Δε με νοιάζει τι κάνουν τα άλλα παιδάκια εσύ θα είσαι στην αγκαλίτσα μου.
Άστο να ζήσει, να είναι ο εαυτός του, να πειραματιστεί. Όταν βγάλεις το παιδί βόλτα σε ένα χώρο για παιχνίδι επέτρεψέ του να κινηθεί ελεύθερα και να αυτενεργήσει. Αν δεν κινδυνέψει δεν θα μάθει. Εξήγησε στο παιδί ότι είναι καλό να απομακρύνεται από κοντά σου και ότι είναι αναπόφευκτο να πέφτει ή να χτυπά ή να συγκρούεται με τα άλλα παιδάκια. Πρόσεχε το από απόσταση και μην επεμβαίνεις συνέχεια για να το προστατεύεις από τους επικείμενους κινδύνους. Το παιδί που αναγκαστικά κάθεται ήσυχα δεν ωφελείται και δεν ωριμάζει. Παρότρυνέ το να ασχολείται όσο περισσότερο γίνεται με δημιουργικές δραστηριότητες. 

Δεν πειράζει ας' το να το χαλάσει.
Το παιδί χρειάζεται σταθερά όρια. Όπως του βάζεις όρια για να διαφυλάξεις τη σωματική του ακεραιότητα το παιδί χρειάζεται όρια στη συμπεριφορά για να μπορέσει να προσαρμοσθεί στην κοινωνική ζωή. Αν δεν μάθει να συντονίζεται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος θα έχει πάντοτε στη μετέπειτα ζωή του δυσκολίες προσαρμογής. Χρειάζεται σταθερότητα στα όρια αρκεί η επιβολή των κανόνων να μη φθείρει τη σχέση αγάπης μέσα από συνεχείς συγκρούσεις. 

Μου έτυχε δουλειά ρε παιδάκι μου δε μπορώ.
Να είσαι συνεπής με τις υποσχέσεις σου. Το παιδί έχει μεγάλη ανάγκη να διαπιστώνει ότι υπάρχει μια τάξη στο περιβάλλον του και ότι μπορεί να εμπιστεύεται τους άλλους. Αν δεν τηρείς το λόγο σου το παιδί ζει σε ένα άτακτο περιβάλλον που δεν μπορεί να εμπιστευτεί. Δημιουργούνται μέσα του αισθήματα ανασφάλειας και επιπλέον μαθαίνει να είναι το ίδιο ανεύθυνο. 

Γιαννάκη ο μπαμπάς με απατάει με τη Νονά.
Μην φορτώνεις το παιδί με τα δικά σου προβλήματα. Το παιδί δεν είναι φίλος σου παρά το ότι είναι σημαντικό να έχεις φιλικές σχέσεις μαζί του. Το παιδί δεν ωφελείται με το να μαθαίνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζεις στις διαπροσωπικές σου σχέσεις και τις επαγγελματικές σου δραστηριότητες. Το κριτήριο για το αν είναι σωστό να πεις κάτι στο παιδί δεν είναι το να ξελαφρώσεις εξωτερικεύοντας αυτό που συμβαίνει μέσα σου αλλά το να ωφεληθεί το παιδί από την επικοινωνία σας. 

Όχι έτσι ρε βλάκα…κοίτα πως το κάνει το κοριτσάκι.
Μη ξεχνάς ότι δεν θα σου άρεσε να συγκρίνουν τις επιδόσεις σου με τις επιδόσεις των άλλων και μάλιστα για να σου υπογραμμίσουν ότι δεν τα καταφέρνεις όσο οι άλλοι. Το παιδί δεν θα βελτιώσει τη συμπεριφορά του μέσα από την σύγκριση, απλά θα μειώσει την εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό του. Μη ξεχνάς ότι κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του χαρίσματα και αξιοποιεί τις δυνατότητές του στο βαθμό που μπορεί. Αντί να συγκρίνω το παιδί μου με άλλα παιδιά είναι προτιμότερο να ενισχύω κάθε φορά αυτό που μπορεί να πετύχει. Στηρίζω τις προσπάθειες του παιδιού χωρίς να περιμένω να ικανοποιήσει τις προσδοκίες μου. 

Μου τη δίνει να το βγάζω βόλτα.
Φρόντισε να παίζει πολύ κάθε μέρα. Δώσε ραντεβού με γονείς που έχουν παιδιά στην ίδια ηλικία με το δικό σου ώστε να συναντηθείτε για να παίξουν. Μην τρέχεις συνεχώς πίσω από το παιδί για να το προσέχεις. Η υπερπροστατευτική σου διάθεση σε κουράζει περισσότερο από τις αταξίες του παιδιού. Πήγαινε το παιδί να παίξει σε χώρους που του παρέχουν κάποια στοιχειώδη ασφάλεια και είναι ειδικά διαμορφωμένοι για παιχνίδι. Αν πας με το παιδί σε κάποιο χώρο που αρέσει μόνο σ' εσένα το πιθανότερο είναι να περάσεις άσχημα. Αν το παιδί δεν μπορέσει να βρει κάποια ενδιαφέρουσα απασχόληση θα σε βασανίσει με τη γκρίνια και τις αταξίες του. 

Ρίξ' του για να μάθει.
Το ξύλο δεν βγήκε από τον παράδεισο. Το ξύλο εκφράζει τη δική μας κόλαση. Συνήθως δεν χτυπάμε για να παιδαγωγήσουμε αλλά για να εκφράσουμε την αναστάτωση και το θυμό μας. Κανείς δεν γίνεται καλύτερος με τη βία. Το ξύλο δεν εμπνέει σεβασμό αλλά φόβο. Ακόμη και όταν είναι αποτελεσματικό έχει πολλές παρενέργειες. Τραυματίζει την αυτοπεποίθηση, διαταράσσει τις προσωπικές σχέσεις, διδάσκει τη βία και όχι τον αυτοέλεγχο. Όταν χτυπήσεις το παιδί προσπάθησε να αποδεχτείς ειρηνικά το λάθος σου. Συγχώρεσε τον εαυτό σου και προσπάθησε να βρεις τρόπους εκφόρτισης και χαλάρωσης. Αν σου έχει γίνει συνήθεια να χτυπάς το παιδί σου και νοιώθεις να μην ελέγχεις τα νεύρα σου αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν βαθύτερες αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσής σου.

Δεν είμαι σωστή μάνα (πατέρας).
Πως είναι δυνατόν να φέρομαι με τόσο άσκημο τρόπο στο παιδί μου ενώ το αγαπώ τόσο πολύ;
Αν συμπεριφέρεσαι με άσχημο τρόπο στο παιδί και δεν μπορείς να συγκρατήσεις τα νεύρα σου. Αν του μιλάς άσχημα, είσαι συνεχώς εκνευρισμένος και έχεις βίαιες εκρήξεις θυμού μη προσπαθείς να αλλάξεις με το ζόρι τη συμπεριφορά σου. Η προσπάθειες σου να συγκρατηθείς θα αποτύχουν και νοιώσεις περισσότερες ενοχές. Για να μην θυμώνεις πρέπει να μπορείς να διαμορφώσεις μια πιο όμορφη καθημερινότητα. Αντί να κατηγορείς τον εαυτό σου χρειάζεται να προσπαθήσεις να αλλάξεις τον τρόπο της ζωής σου. Ίσως χρειάζεται να ξεκουράζεσαι περισσότερο, να βρεις ελεύθερο χρόνο, να βελτιώσεις την επικοινωνία με τον (την) σύζυγο ή να αναζητήσεις νόημα ζωής σε δημιουργικές δραστηριότητες έξω από το σπίτι. Οι ατομικές μας προσπάθειες δεν μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα κάτω από δυσβάσταχτες συνθήκες. Όταν δεν είμαστε ευχαριστημένοι από τη ζωή μας είναι δύσκολο να εφαρμόζουμε τους σωστούς κανόνες της παιδαγωγικής που θα θέλαμε.

Βάλτου πιπέρι στο στόμα.
Το παιδί βρίζει για να προκαλέσει το ενδιαφέρον σου ή γιατί έμαθε να εκφράζει με άσχημες λέξεις τα αρνητικά του αισθήματα. Προσπάθησε να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου. Αν κάποτε γέλασες με τη βρισιά που είπε τώρα δεν ωφελεί να θυμώνεις. Μάθε του να χρησιμοποιεί εναλλακτικές λέξεις με ουδέτερο φορτίο ως βρισιές. (π.χ. το λαγό σου, πίσω Κίτσο). Οι βρισιές δεν βλάπτουν τόσο το παιδί όσο οι συνεχείς και έντονες επιπλήξεις. 

Όλο ψέματα λες.
Όταν είναι πολύ μικρό δεν λέει ψέματα με τον τρόπο που το κάνει κάποιος μεγάλος απλά καλλιεργεί τη φαντασία του. Το μικρό παιδί δεν έχει την πρόθεση να αποκρύψει την αλήθεια για να εξαπατήσει τους άλλους. Απλά δυσκολεύεται ακόμη να διαχωρίσει το φανταστικό από το πραγματικό. Έτσι συχνά δεν λέει τα πράγματα έτσι όπως είναι αλλά έτσι όπως θα ήθελε να είναι ή όπως θα φοβόταν ότι θα μπορούσε να είναι. Εξήγησέ του ευγενικά ότι όταν λέει "ψέματα" οι άλλοι δεν θα το πιστεύουν ακόμη και όταν λέει αλήθεια και δεν θα το εμπιστεύονται. Επιβράβευσέ το όταν λέει την αλήθεια και μην δίνεις προσοχή και ενδιαφέρον στα ψέματα.

Φύγε θα το χαλάσεις. Άσε να το φτιάξω εγώ.
Μη ζητάς από το παιδί να κάνει τα πράγματα όπως εσύ. Χρειάζονται πολλές δοκιμές και πολλά λάθη για να μάθει το παιδί να κάνει κάτι σωστά. Επιβράβευσε την προσπάθεια του παιδιού ακόμα και όταν αποτυγχάνει. Απόφευγε να του λες μη, σταμάτα, όχι, δεν μπορείς, δεν ξέρεις. Ενίσχυσε τις πρωτοβουλίες του. Είναι προτιμότερο να κάνει κάτι με λάθος τρόπο παρά να μην τολμά να δοκιμάσει τις ικανότητές του. Ενώ είναι πιο εύκολο και πιο ασφαλές να κάνεις κάτι από μόνο σου είναι προτιμότερο να ζητήσεις από το παιδί να σε βοηθήσει για να μπορέσεις να το ενισχύσεις.

Δεν είναι καταπληκτικό το καινούργιο μας μωράκι;
Ένα νέο μωρό στην οικογένεια είναι πάντα μια απειλή για το μεγαλύτερο παιδί διότι το εκθρονίζει και γίνεται αυτό το κέντρο της προσοχής των μεγάλων. Σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουμε όλο τον απαραίτητο χρόνο για να καλλιεργήσουμε στο μεγαλύτερο παιδί αισθήματα αγάπης και συμπάθειας για το μωρό που πρόκειται να γεννηθεί. Μετά τη γέννηση του μωρού είναι καλύτερα να αποφεύγουμε τα πολλά καλά λόγια για το μικρό μπροστά στο μεγάλο. Είναι σημαντικό να υπογραμμίζουμε συχνά την αγάπη και την εκτίμησή μας στο μεγαλύτερο παιδί και να το παροτρύνουμε ευγενικά να συμβάλλει ενεργά στην φροντίδα του μωρού. Τέλος θα μας βοηθήσει να έχουμε πάντοτε υπόψη μας ότι το μεγαλύτερο παιδί είναι μεν μεγαλύτερο αλλά δεν προϋποθέτει την ωριμότητα του ενήλικα συνεπώς δεν έχει αυτό την ευθύνη για κάθε σύγκρουση ή αταξία που αφορά και στα δύο παιδιά. 

Σταμάτα να χτυπιέσαι.
Μην το αφήνεις να χτυπιέται δείχνοντας αδιαφορία. Μην το δέρνεις. Μην του κάνεις το χατίρι. Μη ζητάς τη λύση μέσα από επίμονο διάλογο. Μείνε ήρεμος, πάρε το αγκαλιά, πήγαινε το σε ένα ήσυχο μέρος και με αγάπη εξήγησέ του ότι μόλις νιώσει καλύτερα μπορεί να σηκωθεί. Προσπάθησε να καταλάβεις τι έγινε. Εξήγησέ του αργότερα ότι αυτός δεν ήταν ο καλύτερος τρόπος για να διαμαρτύρεται και πως αν επαναληφθεί θα έχει συνέπειες.

Που έχεις το μυαλό σου;
Το παιδί δεν μπορεί να είναι προσεκτικό όποτε εμείς θέλουμε και στο βαθμό που το θέλουμε. Όταν το αναγκάζουμε να κάνει πράγματα που δεν το ενδιαφέρουν είναι φυσικό να μη προσέχει και να αφαιρείται. Συχνά αυτό που είναι σημαντικό για το παιδί είναι ασήμαντο για τους μεγάλους και αυτό που είναι σημαντικό για τους μεγάλους είναι ασήμαντο για το παιδί.

Σταμάτα τα κλάματα.
Είναι φυσικό ένα μικρό παιδί να χρησιμοποιεί το κλάμα σαν όπλο για να πετύχει το στόχο του. Επέτρεψε στο παιδί να κλάψει όσο θέλει. Μην επιμένεις να σταματήσει αμέσως το κλάμα του. Βεβαίωσε το παιδί ότι το αγαπάς. Εξήγησέ του με σαφήνεια ότι δεν πρόκειται να γίνει αυτό που θέλει. Προσπάθησε να του αποσπάσεις την προσοχή με κάτι άλλο που το ενδιαφέρει. Θύμισέ του ότι ενώ είναι αλήθεια ότι το αγαπάς δεν πρόκειται να υποχωρήσεις.

Κάτσε σε ένα μέρος επιτέλους.
Ένα άτακτο παιδί είναι εξίσου καλό με ένα ήσυχο παιδί. Μερικά φυσιολογικά παιδιά αισθάνονται την ανάγκη να είναι συνεχώς σε κίνηση. Δεν επιλέγουν επίτηδες αυτή τη συμπεριφορά αλλά συγκεκριμένες νευρο-ορμονικές λειτουργίες του σώματος σε συνδυασμό με καταπιεστικές συνθήκες του περιβάλλοντος τα εξωθούν στην υπερκινητικότητα. Τα παιδιά αυτά που διαθέτουν περισσή ενεργητικότητα χρειάζονται κατάλληλο χώρο και άφθονο χρόνο για να εκτονωθούν. Είναι μάταιο και ανώφελο να απαιτούμαι από ένα παιδί γεμάτο ζωτικότητα να παραμένει ήσυχο μέσα στο διαμέρισμα. Ενώ συνήθως πιστεύουμε ότι μια έως δύο ώρες παιχνίδι σε ανοιχτό χώρο είναι αρκετό για το παιδί στην πραγματικότητα μια έως δύο ώρες μέσα στο διαμέρισμα, ιδιαίτερα όταν ο καιρός είναι καλός, είναι ήδη πολύ για το παιδί. Το φυσικό περιβάλλον για τον άνθρωπο είναι η φύση και όχι οι στενοί χώροι των διαμερισμάτων.

του Νικήτα Καυκιού  Ψυχολόγος Ερευνητής

Η διαχείριση των συγκρούσεων στις συντροφικές σχέσεις

Αν έχω τις ικανότητες της σωστής επικοινωνίας

δεν είναι βέβαιο ότι η σχέση μου

θα βελτιωθεί σημαντικά,

είναι όμως βέβαιο ότι χωρίς αυτές τις ικανότητες επικοινωνίας

η σχέση μου δεν πρόκειται να βελτιωθεί

και με τον καιρό θα έρθουν αισθήματα

κατάθλιψης, έλλειψη ικανοποίησης και ίσως χωρισμός.

- Μετά από την πρώτη περίοδο της εξιδανίκευσης του συντρόφου στα πλαίσια του ερωτικού ενθουσιασμού έρχεται συνήθως η απογοήτευση. Σιγά - σιγά συνειδητοποιούμε ότι ο σύντροφός μας δεν είναι αυτός που θα θέλαμε να είναι. Για να αποφύγουμε την απογοήτευση και το μαρασμό οφείλουμε να περάσουμε σε μια δεύτερη φάση της σχέσης και να αγαπήσουμε τον σύντροφό μας γι' αυτό που είναι και όχι γι' αυτό που θα θέλαμε να είναι. Αυτή η φάση της ώριμης αγάπης βασίζεται στην προσπάθεια, στην γνώση, στην υπομονή, στη φροντίδα και στον αμοιβαίο σεβασμό. Πρόκειται περισσότερο για ένα ατέλειωτο, περιπετειώδες ταξίδι παρά για ένα στόχο που μπορούμε να πετύχουμε μια για πάντα.
H καλή σχέση προϋποθέτει ωριμότητα, συγκρότηση, ισορροπία, αντοχή και υπομονή. Για να επικοινωνήσουμε σωστά χρειάζεται να καλλιεργήσουμε την αυτογνωσία και τον αυτοέλεγχο και να αναζητήσουμε νέους τρόπους δημιουργικής επικοινωνίας. Ο σύντροφός μου δεν ευθύνεται για τα δικά μου αρνητικά αισθήματα. Δεν είναι αυτός που με πληγώνει αλλά ο τρόπος που εγώ αντιλαμβάνομαι και κατανοώ τη συμπεριφορά του. Σε όλες τις περιπτώσεις που πιστεύω ότι αυτός ευθύνεται για τη σύγκρουση, η αλήθεια είναι ότι έχω και εγώ πάντοτε ένα μερίδιο ευθύνης.
Κάθε φορά που ενώ ο σύντροφός μου εκφράζει ανάγκες ή παράπονα ή ανησυχίες, εγώ απειλώ, καθοδηγώ, ικετεύω, κολακεύω, ανακρίνω, αμφισβητώ, διακόπτω, κρίνω, κατηγορώ, ενοχοποιώ, γελοιοποιώ, ερμηνεύω ή αλλάζω θέμα εμποδίζω την επικοινωνία και τραυματίζω την αγάπη.

Εποικοδομητική έκφραση του θυμού.

- Εκφράζω το θυμό χωρίς να θίγω την αξιοπρέπεια του άλλου. Αντί να αντιδρώ ανακλαστικά στα αρνητικά ερεθίσματα μαθαίνω να ελέγχω τις αντιδράσεις μου προβλέποντας τι θα συνέβαινε αν θα έχανα τον έλεγχο. Η βίαιη και ανεξέλεγκτη έκφραση του θυμού έχει αρνητικές συνέπειες.
- Εκφράζω το θυμό μου με αποφασιστικότητα και τόλμη γιατί αν τον καταπιέζω μπορεί να μου δημιουργήσει συμπτώματα όπως κατάθλιψη, υπέρταση ή γαστρεντερικές διαταραχές.
- Συμφωνώ με τον σύντροφό μου ότι η διάρκεια της σύγκρουσης δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 15 λεπτά.
- Δεν λέω πρόχειρα και βιαστικά ότι μου έρθει στο νου αλλά σκέπτομαι προσεκτικά τι είναι αυτό που θέλω να πω και αναζητώ τον καλύτερο τρόπο για να το εκφράσω ώστε ο άλλος να με καταλάβει.
- Αναγνωρίζω τα πρώτα σήματα που μου δίνει ο οργανισμός μου ότι ο θυμός έρχεται (σφίξιμο, χτυποκάρδι κ.λ.π.). Ελέγχω το θυμό πριν φουντώσει.
- Αποστασιοποιούμαι και αξιολογώ αντικειμενικά την κατάσταση. Εξετάζω αν ο λόγος που μου προκάλεσε το θυμό είναι όντως τόσο σημαντικός όσο μου φάνηκε στην αρχή.
- Προσπαθώ να ερμηνεύσω διαφορετικά την προκλητική συμπεριφορά που κινητοποίησε το θυμό μέσα μου. Συνήθως τα πράγματα δεν είναι τόσο καταστροφικά όσο μας φαίνονται με μια πρώτη ματιά.
- Αντί να χρωματίσω τα ενοχλητικά γεγονότα με αρνητικές εκφράσεις όπως "είναι φοβερό, φρίκη, δεν αντέχω άλλο" είναι προτιμότερο να φωτογραφίσω με ουδετερότητα την πραγματικότητα και να πω μέσα μου "είναι φυσικό να μη νιώθω και τόσο καλά αντιμετωπίζοντας αυτή την κατάσταση αλλά όσο περισσότερο διατηρώ την ψυχραιμία μου, τόσο καλύτερα τα καταφέρνω".
- Διατηρώ τη συναισθηματική μου ισορροπία παραμένοντας αληθινός ως προς τις ανώτερες αρχές και αξίες μου.
- Μαθαίνω να βλέπω την περίσταση μέσα από τα μάτια του άλλου.
- Προσέχω τον τόνο και την χροιά της φωνής, τη στάση του σώματος και τις χειρονομίες.
- Ξεκολλάω από την ένταση του παρόντος παίρνοντας υπόψη μου το ευρύτερο, διαχρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η σχέση. Φέρνω στο νου μου κάποια τρυφερή στιγμή που έχω ζήσει με το σύντροφό μου.
- Δεν προσπαθώ να δικαιωθώ. Δεν χρειάζεται να δικαιώσω το θυμό μου. Κάποιες φορές επιτρέπεται να θυμώνω ακόμη και όταν έχω άδικο.
- Προσπαθώ να χρησιμοποιήσω το θυμό μου ως κίνητρο γόνιμων επιλογών όπως για παράδειγμα διεκδίκηση δικαιωμάτων, αναθεώρηση στόχων, αλλαγή αρνητικών προτύπων ζωής.



Ειρηνική αποδοχή του θυμού.

- Βλέπω σε κάθε σύγκρουση μια πολύτιμη ευκαιρία για να γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου και να γίνω καλύτερος. Ο θυμός του συντρόφου τις περισσότερες φορές κινεί τα νήματα δικών μου ψυχικών τραυμάτων. Η ενόχληση που νιώθω είναι ένα καμπανάκι που με ειδοποιεί ότι κάτι πρέπει να αλλάξω στον εαυτό μου.
- Αν ο άλλος θυμώνει μαζί μου αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι φταίω εγώ. Κατανοώ αυτό που λέει χωρίς να το αποδέχομαι.
- Αυτό που λέει ο άλλος πάνω στο θυμό του δεν είναι αυτό που πραγματικά πιστεύει ή αισθάνεται. Το λέει για να με πονέσει θεωρώντας ότι έτσι θα με καταστήσει μέτοχο στον πόνο του. Δεν παίρνω τοις μετρητοίς τα λόγια του. Η βίαιη έκφραση της οργής είναι μια απεγνωσμένη πράξη επικοινωνίας.
- Συγκεντρώνω την προσοχή μου στον πόνο που κρύβεται πίσω από το θυμό του άλλου. Προσπαθώ να καταλάβω το βαθύτερο μήνυμα που κρύβεται πίσω από τα λόγια του και αναζητώ τρόπο για να τον βοηθήσω. Αυτός που θυμώνει ίσως αισθάνεται αδικημένος και παραμελημένος και χρειάζεται υποστήριξη και φροντίδα.
- Δεν υψώνω τον τόνο της φωνής μου. Χαμηλώνω το βλέμμα.
- Επαναλαμβάνω μέσα μου θετικές φράσεις όπως: "Μεταμορφώνω τη σύγκρουση σε δημιουργική εμπειρία", "Ο θυμός του, με μαθαίνει να αγαπώ άνευ όρων" ή "Αυτή η υπομονή με κάνει πιο δυνατό" ή "Γνωρίζω πως κατά βάθος με αγαπά αργότερα που θα μιλήσουμε θα μου ζητήσει συγνώμη".
- Όταν νιώθουμε ήρεμοι συμφωνούμε με τον σύντροφό μας σε ένα σύστημα αμοιβών - δώρων για το σύντροφο που θα διαχειριστεί σωστά την επόμενη σύγκρουση.
- Όσο μπορώ αποφεύγω να κάνω υποχωρήσεις σε θεμελιώδη ζητήματα που αφορούν στην ισορροπία της προσωπικής μου ζωής. Αν αφήσω τον άλλο να με πατήσει είναι αναπόφευκτο μετά να νιώθω οργισμένος.



Επίλυση συγκρούσεων.

- Προσπαθώντας να αποφύγω τη σύγκρουση καλύπτω τα προβλήματα χωρίς να τα λύνω. Αποδέχομαι τη σύγκρουση ως ένα ισχυρό κίνητρο για την βελτίωση της σχέσης.
- Μεταμορφώνω τις ενοχλητικές διαφορές σε δημιουργική ανταλλαγή απόψεων. Αναζητώ δημιουργικές λύσεις που ξεπερνούν τον απλό καταπιεστικό συμβιβασμό δύο διαφορετικών απόψεων. Ανακαλύπτω τη συμπληρωματικότητα που έχουν οι σκέψεις, τα αισθήματα και οι ανάγκες του συντρόφου μου με τα δικά μου.
- Η σύγκρουση δεν λύνεται όταν δικαιωθεί ο ένας από τους δύο συντρόφους αλλά όταν κυριαρχήσει η αγάπη.
Αντιμετώπιση της πεσμένης διάθεσης μετά από τη σύγκρουση:
- Αποδέχομαι ήρεμα το ότι πέρασα μια δύσκολη φάση. Είναι ανθρώπινο να πέφτει η διάθεσή μου.
- Χαλαρώνω το σώμα και φέρνω στο νου μου θετικές φράσεις και όμορφες εικόνες.
- Φροντίζω όσο πιο γρήγορα γίνεται να παρηγορήσω τον εαυτό μου προσφέροντάς του ευχάριστες και δημιουργικές εμπειρίες.
- Κάνω ότι μπορώ για να συμφιλιωθώ με το σύντροφό μου το συντομότερο δυνατόν.
Υποστήριξη και αύξηση της αγάπης:
- Όσο μπορώ προστατεύω τη σχέση από τα προβλήματα της καθημερινότητας.
- Ρομαντικές συναντήσεις.
- Ποιοτικές σεξουαλικές επαφές.
- Χιούμορ.
- Μικρά δώρα.

Συμφιλίωση με την πραγματικότητα

Κάνε ότι μπορείς
με αυτό που έχεις
εκεί που είσαι.
(T. Roosevelt)

- Επειδή ούτε εγώ ούτε ο σύντροφός μου είμαστε τέλειοι, δεν μπορούμε να έχουμε μια τέλεια σχέση.
-Μαθαίνω να συμφιλιώνομαι με αυτό που είναι έτσι όπως είναι χωρίς να επιδιώκω οπωσδήποτε να επέλθει κάποια θετική αλλαγή. Συμφιλιώνομαι και συνεργάζομαι με τη δυναμική ροή των καταστάσεων και των γεγονότων. Χωρίς να βιάζω τον εαυτό μου προσπαθώ με ηρεμία να αλλάξω προς το καλύτερο.
-Τα πράγματα δεν είναι δυνατόν να πηγαίνουν όπως θα ήθελα. Οι πολλές απαιτήσεις και οι υψηλές προσδοκίες θα φέρουν απογοήτευση και πόνο.
-Δεν παίρνω τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Ο θυμός και η θλίψη είναι σημαντικά συναισθήματα αλλά συχνά συνοδεύονται από ιδέες που αν τις εξετάσω προσεκτικά θα μου φέρουν γέλιο.
-Δεν είναι δυνατόν να λυθούν άμεσα όλα τα προβλήματα και μάλιστα με τον τρόπο που εγώ φαντάζομαι ή επιθυμώ. Το καλύτερο που έχω να κάνω δεν είναι να επιδιώκω οπωσδήποτε τη λύση κάποιου προβλήματος εδώ και τώρα αλλά να μάθω να διαχειρίζομαι τις καταστάσεις με τον καλύτερο τρόπο.
-Δεν ωφελεί σε τίποτα να υποστηρίζω ότι είμαι σωστός και δίκαιος, ότι οι άλλοι φταίνε που με αδικούν και μπλοκάρουν τα σχέδιά μου και ότι είναι άδικο να βασανίζομαι με αυτό τον τρόπο.
- Αν αποτύχω χίλιες φορές να εφαρμόσω στην πράξη όσα γνωρίζω, προσπαθώ χίλιες και μία φορές να τα καταφέρω. Ενώ παράλληλα είμαι έτοιμος να συγχωρήσω τον εαυτό μου δέκα χιλιάδες φορές.
- Η αυτοαποδοχή και ο αυτοσεβασμός είναι τα καύσιμα που μπορούν να πυροδοτήσουν την αλλαγή. Τίποτε καλό δεν μπορεί να συμβεί έξω από τον ορίζοντα της αγάπης.

του Νικήτα Καυκιού