Υπερβολική κατανάλωση αβγών - κίνδυνος

Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας και έχει διάφορους παράγοντες κινδύνου όπως η αρτηριακή υπέρταση και η εκδήλωση εμφράγματος μυοκαρδίου. Τα αβγά εκτός από τα 200 mgr χοληστερόλης ανά τεμάχιο που περιέχουν, διαθέτουν και μια πληθώρα άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μέταλλα, φυλικό οξύ, πρωτεΐνες, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και χολίνη που έχει ευεργετικές ιδιότητες στη μνήμη και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Πολύ πρόσφατα διερευνήθηκε η σχέση της κατανάλωσης αβγών με τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας. Όταν δε η μελέτη περιλαμβάνει 21.752 άτομα και δημοσιεύεται στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση 'Circulation', τότε τα αποτελέσματά της παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Οι ερευνητές Djousse της Ιατρικής σχολής του Χάρβαρντ και Gaziano πραγματοποίησαν μια προοπτική μελέτη εξετάζοντας με ερωτηματολόγια τροφίμων τη συχνότητα κατανάλωσης αβγών. Τα δεδομένα προήλθαν από τη 'μελέτη των ιατρών' και διερευνήθηκε η σχέση μεταξύ διατροφικής χοληστερόλης και καρδιακής ανεπάρκειας σε άντρες. Η μελέτη διήρκεσε 20 χρόνια και οι ερευνητές ενημέρωναν τα δεδομένα τους για τη συχνότητα κατανάλωσης των αβγών, ξανακάνοντας τα ερωτηματολόγια, 2, 4, 6, 8 και 10 χρόνια μετά την πρώτη φορά. Αυτό έγινε γιατί υπήρχε η πιθανότητα να αλλάξουν οι συνήθειες των υπο μελέτη ατόμων κατά τη διάρκεια της μελέτης. Λαμβάνοντας λοιπόν όλα αυτά υπόψη, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως καταναλώνοντας λιγότερα από 6 αβγά την εβδομάδα δεν υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας στο μέλλον, ενώ καταναλώνοντας περισσότερα από 7 αβγά την εβδομάδα οι άντρες έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας μελλοντικά.

Το αξιοσημείωτο εύρημα της συγκεκριμένης μελέτης είναι πως η διαπίστωση που αφορούσε τις προαναφερόμενες καταναλώσεις αβγών εξακολουθούσε να ισχύει ακόμα και γι αυτούς στους οποίους δεν είχε προηγηθεί έμφραγμα μυοκαρδίου, το οποίο όπως προείπαμε αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας. Αυτό έχει σημασία επειδή σε πρηγούμενη μεγάλη μελέτη που εξέτασε 37.851 άτομα δείχθηκε πως τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα του 1 αβγού την ημέρα (δηλαδή περισσότερα από 7 την εβδομάδα) είχαν αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Παρ’ όλ’ αυτά πρέπει να αναφερθεί πως υπάρχουν και μελέτες που δεν έχουν συσχετίσει την κατανάλωση αβγών με κίνδυνο εμφάνισης σταφανιαίας νόσου.

Μία άλλη πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση ήταν πως υπάρχουν 2 κατηγορίες ατόμων: αυτοί των οποίων ο οργανισμός υπεραντιδρά στην κατανάλωση διαιτητικής χοληστερόλης και αυτοί των οποίων ο οργανισμός υποαντιδρά. Στη συγκεκριμένη μελέτη φάνηκε πως η κατανάλωση αβγών δεν συσχετίζεται με τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Έτσι, ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιακή ανεπάρκεια από την αυξημένη κατανάλωση αβγών δε μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης του αίματος.

Ανακεφαλαιώνοντας τα ευρήματα της μεγάλης αυτής μελέτης πρέπει να τονίσουμε πως το αβγό εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύ θρεπτικό τρόφιμο που συνδυάζει πληθώρα διατροφικών πλεονεκτημάτων. Συνδυάζει με τρόπο θαυμαστό λίγες θερμίδες με πλούτο θρεπτικών συστατικών: πρωτεΐνες υψηλής βολογικής αξίας, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες συμπλέγματος Β, φυλλικό οξύ, χολίνη και ευεργετικά για την υγεία μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η κατανάλωσή του παρ’ όλ’ αυτά θα πρέπει να γίνεται με μέτρο, δεδομένης της υψηλής περιεκτικότητάς του σε χοληστερόλη. Αν συνυπάρχουν και παθήσεις όπως σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση και στεφανιαία νόσος τότε η κατανάλωσή του θα πρέπει να είναι περισσότερο ορθολογιστική.

Περισσότερα από 7 αβγά την εβδομάδα φαίνεται ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας στους άντρες. Επειδή όμως το θέμα αυτό τίθεται υπό διερεύνηση για πρώτη φορά, ας μην είμαστε απόλυτοι και ας περιμένουμε και τα αποτελέσματα παρόμοιων ερευνών που θα γίνουν σε διαφορετικούς πληθυσμούς εκτός των αμερικανών.

Παπαμίκος Βασίλειος

Κλινικός Διαιτολόγος M.Med.Sci, MSc

Αυγό: Εγγύηση στην διατροφή μας!

Ως αυγά χαρακτηρίζονται τα ακέραια αυγά ορνίθων, τα οποία είναι κατάλληλα για κατανάλωση και για βιομηχανική παραγωγή προϊόντων προοριζομένων για τη διατροφή του ανθρώπου. Χρησιμοποιoύνται είτε όπως έχουν, βραστά ή τηγανητά, είτε σε μορφή σκόνης, μετά από ανασύσταση. Ευρύτατη είναι η χρήση τους στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, λόγω των πυκνωτικών, γαλακτωματοποιητικών και αφριστικών ιδιοτήτων τους.

Ανατομικά, από έξω προς τα μέσα, το αυγό αποτελείται από: το κηρώδες επίστρωμα, το κέλυφος (τσόφλι), την κελυφική μεμβράνη, το ασπράδι (λεύκωμα αυγού, Ωολεύκωμα), τις χάλαζες, τον κρόκο (λέκιθος, κροκάδι), το βλαστόδισκο.

Το κέλυφος αποτελείται από: ανόργανες ουσίες 94,5%, νερό 1,5%, κολλαγόνο (οργανική ουσία) 4%, περιέχει επίσης λεκιθίνη, χοληστερόλη και ένζυμα.

Το χρώμα του κελύφους μπορεί να ποικίλει από άσπρο έως καφέ ανάλογα με το είδος της κότας. Το κέλυφος είναι πορώδες, οπότε διαπερατό από τον αέρα, ατμούς, διοξείδιο του άνθρακα, μικροβίων και οσμών.

Το ασπράδι (λεύκωμα) σχηματίζει στους δύο πόλους του αυγού, ίνες από παχύτερη μάζα, τις χάλαζες για να συγκρατεί τον κρόκο στον κέντρο του αυγού. Η σύνθεση του είναι: νερό 85-90%, πρωτεΐνες (αλβουμίνες) 12%, λίπος 0,25%, τέφρα 0,6%, υδατάνθρακες (κυρίως λακτόζη) 0,7%, μικρές ποσότητες λεκιθίνης, χοληστερόλης, βιταμινών Β και ενζύμων.

Ο κρόκος είναι σχεδόν σφαιρικός και περιβάλλεται από στρώμα λευκής λεκίθου (μεμβράνης) το οποίο εκτείνεται μέχρι το κέντρο του και σχηματίζει λευκό πυρήνα. Έχει μεγάλη θρεπτική αξία. Τα συστατικά του κρόκου είναι: νερό 45-51%, πρωτεΐνες 16-17%, λίπος 31-36%, τέφρα 1,3%, υδατάνθρακες, 1,1-2%.

Ο κρόκος είναι περίπου 16 γρ. και περιέχει μεγάλη ποσότητα λευκώματος (16,3 γρ.%) ανώτερης βιολογικής αξίας και επιπλέον σίδηρο, φώσφορο, ασβέστιο, θείο, βιταμίνες (A, B, B2, B12, D).

Το αυγό είναι εύπεπτο όταν ο κρόκος είναι ακόμη ρευστός (μελάτο). Ενώ είναι δύσπεπτο όταν είναι ωμό η πολύ σφιχτό ή όταν είναι τηγανητό.

Θρεπτική αξία αυγών και η ευεργετική τους δράση:

Το αυγό μαζί με το γάλα αποτελούν τις μόνες πλήρεις φυσικές τροφές, δηλαδή περιέχουν όλα τα απαραίτητα συστατικά για μια πλήρη και ισορροπημένη δίαιτα.

Ένα αυγό μεγάλου μεγέθους περιέχει κατά μέσο όρο 70 θερμίδες, 6 γραμμάρια πρωτεΐνης και 5 γραμμάρια λίπους.

Η βιολογική αξία των πρωτεϊνών των αυγών, είναι μεγαλύτερη από αυτήν του γάλατος, του κρέατος, των φασολιών και του σολομού και χρησιμοποιείται ως πρότυπο για την αξιολόγηση της ποιότητας των πρωτεϊνών άλλων τροφίμων.

Το ασπράδι του αυγού αποτελείται κατά 45% από πρωτεΐνες ανώτερες όλων των άλλων φυσικών τροφών, καθόσον περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα για τον οργανισμό μας. Ένα αυγό μέσου βάρους καλύπτει το 12% των ημερήσιων αναγκών σε πρωτεΐνες ενός άνδρα και το 14% μιας γυναίκας.

Από τα 5 γραμμάρια λίπους που περιέχει ένα αυγό μεγάλου μεγέθους, μόνο το 1,5 γραμμάριο είναι κορεσμένο λίπος. Η χοληστερόλη ανέρχεται σε 190 γραμμάρια. Το 56% των θερμίδων ενός αυγού προέρχεται από τις λιπαρές του ουσίες.

Η περιεκτικότητα σε λίπος των αυγών είναι πολύ κοντά στις οδηγίες για το περιεχόμενο της διατροφής σε λίπη δηλαδή 1/3 κορεσμένα, 1/3 μονοακόρεστα και 1/3 πολυακόρεστα λίπη.

Τα αυγά είναι πλούσια σε μέταλλα και βιταμίνες όπως: ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, νάτριο, κάλιο, βιταμίνη Α, νιασίνη, βιοτίνη, βιταμίνη Β12, ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), παντοθενικό οξύ (βιταμίνη Β5), φολικό οξύ (βιταμίνη Β9) κ.α.

Το αυγό περιέχει επίσης αντιοξειδωτικά όπως ακριβώς τα φρούτα και τα λαχανικά (π.χ. σελήνιο). Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν το σώμα από τις ανεπιθύμητες βλάβες που προκαλούνται κατά τη διαδικασία μεταβολισμού του οξυγόνου και είναι σημαντικά στην προστασία έναντι των καρδιακών παθήσεων και του καρκίνου. Τα ισχυρά καροτενοειδή (λουτεΐνη και ζεαξανθίνη) που βρίσκονται στη λέκιθο του αβγού παρέχουν προστασία στη φωτοευαίσθητη ρητίνη. Έρευνες έδειξαν ότι περιέχοντας αυτά τα καροτενοειδή στη διατροφή μας είναι δυνατόν να αποφευχθεί η μείωση της όρασης λόγω γήρατος.

Η χολίνη βρίσκεται κυρίως στα αυγά. Έρευνες έδειξαν ότι αν υπάρχει έλλειψη χολίνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, δεν έχουμε κανονική ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου, με συνέπεια τα βρέφη να γεννιούνται είτε με ατελή μνήμη είτε με μειωμένη ικανότητα μνήμης, χαρακτηριστικό που θα τα συνοδεύει για ολόκληρη τη ζωή τους. Η χορήγηση αυξημένων επιπέδων χολίνης στο έμβρυο έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε ικανότητα μνήμης άνω του μέσου όρου.

Η χοληστερίνη του αυγού

Τα τελευταία χρόνια το αυγό είναι κάπως παρεξηγημένη τροφή ως προς τη χοληστερίνη που περιέχει διότι η υψηλή περιεκτικότητα του αυγού σε λεκιθίνη (λιπίδιο που θεωρείται χοληστερινοπροστατευτικό) λειτουργεί ως αντίβαρο, με αποτέλεσμα η συμβολή του αυγού στην αύξηση της χοληστερίνης να είναι μικρή. Εξ’ άλλου το αυγό περιέχει "καλή" (HDL) χοληστερίνη. Αντίθετα, οι περισσότερες τροφές ζωικής προέλευσης περιέχουν κυρίως "κακή" (LDL) χοληστερόλη.

Το 80% της χοληστερόλης αίματος προέρχεται από τη χοληστερόλη που συντίθεται στο συκώτι. Μόνο 20% της χοληστερόλης προέρχεται από τη διατροφή. Η αύξηση της χοληστερόλης αίματος που αντιστοιχεί στη διατροφή, οφείλεται κυρίως στην αύξηση της συνολικής πρόσληψης λιπαρών ουσιών περισσότερο παρά από την αύξηση πρόσληψης χοληστερόλης από διάφορα τρόφιμα.

Το Αμερικανικό Καρδιολογικό Ινστιτούτο και άλλοι αμερικανοί φορείς δηλώνουν ότι είναι απόλυτα ασφαλές να τρώμε ένα αυγό κάθε μέρα, ενώ παραπλήσιες είναι οι απόψεις του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας.

Κριτήρια αγοράς- συντήρησης αυγών και προσοχή σε σχετικούς κινδύνους.

Προτιμούνται τα συσκευασμένα αυγά, που φέρουν στη συσκευασία τους την ημερομηνία ωοτοκίας. Θεωρείται ότι διατηρούν τη φρεσκάδα τους μέχρι και 27 ημέρες. Φυσικά αυτό δεν ισχύει σε κλίματα σαν της χώρας μας, έτσι είναι σκόπιμο να αγοράζονται συσκευασμένα αυγά πρόσφατης ωοτοκίας. Τα αυγά, αφού αγορασθούν, τοποθετούνται στο ψυγείο.

Τα αυγά που αγοράζεται να είναι όσο το δυνατόν νωπότατα και καθαρά και να βράζονται επαρκώς όταν προορίζονται για παιδιά, ηλικιωμένους, εγκύους και άτομα που βρίσκονται σε ανάρρωση για να αποφθεχτεί η τυχόν σαλμονέλωση.

Τα άτομα τα οποία είναι αλλεργικά στο αυγό και όσοι όμως πάσχουν από χολολιθίαση δεν πρέπει να το καταναλώνουν καθώς η πρόσληψή του μπορεί να προκαλέσει διάφορες παρενέργειες.

Φοντόρ Χριστίνα, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Χαροκοπείου Πανεπιστημίου - Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ. , M.Sc στην Κλινική Διατροφή