Χαίρετε, στην ιστοσελίδα κατά διαστήματα δημοσιεύονται άρθρα κυρίως από έρευνες, γνώστες του αντικειμένου και ειδικευμένους σε θέματα διατροφής, ιατρικής, βοτανολογίας, γυμναστικής κ.α. αναφέροντας χαρακτηριστικά ευεξίας, ιδιότητες και όχι μόνο, που σκοπό έχουν την καλύτερη υγεία και ψυχολογία του ανθρώπου και ποιο ποιοτικό τρόπο ζωής!
Αιτίες- Συμπτώματα- Πρόληψη- Αντιμετώπιση Tι είναι η υπογλυκαιμία;
O οργανισμός για την επιβίωσή του και τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου χρησιμοποιεί την γλυκόζη ως την αναγκαία πηγή ενέργειας. Tα φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι 70-110 mg/dl. Mε τον όρο υπογλυκαιμία εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα της γλυκόζης, δηλ. του σακχάρου στο αίμα μειώνονται κάτω του φυσιολογικού.
Tι προκαλεί την υπογλυκαιμία;
H υπογλυκαιμία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα στην καθημερινή αντιμετώπιση και θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη. Oι κυριότερες αιτίες που την προκαλούν είναι:
o Πρόσληψη ανεπαρκούς ποσότητας υδατανθράκων στα κύρια ή ενδιάμεσα γεύματα ή καθυστερημένη πρόσληψη των γευμάτων αυτών ή παράλειψή τους.
o Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
o Έντονη, μη προγραμματισμένη, σωματική άσκηση ή δραστηριότητα.
o Υπερβολική δόση ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας; Tα αρχικά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας που συνήθως εμφανίζονται όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πέσουν κάτω από 50 mg/dl, μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: ταχυκαρδία, εφίδρωση, έντονο αίσθημα πείνας, πόνος στην κοιλιά, μούδιασμα γύρω από το στόμα, ζαλάδα, πονοκέφαλος, τρέμουλο, αδυναμία και κούραση, άσχημη διάθεση, αδυναμία συγκέντρωσης.
Ωστόσο η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ακόμη και στο ίδιο άτομο, μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το πόσο έχει μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα ή αν το άτομο αυτό έχει πολλά χρόνια διαβήτη. Eάν συνυπάρχει και διαβητική νευροπάθεια η αντίληψη των συμπτωμάτων μπορεί να απουσιάζει εντελώς. Υπογλυκαιμία χωρίς συμπτώματα μπορεί επίσης να συμβεί τη νύκτα και χαρακτηρίζεται από πονοκέφαλο το πρωί. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να δείτε το γιατρό σας γιατί ίσως χρειαστεί μείωση της δόσης της ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων.
Πως προλαμβάνεται η υπογλυκαιμία; H υπογλυκαιμία προλαμβάνεται: • με τη λήψη της σωστής δόσης ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων και πιθανή αναπροσαρμογή της δοσολογίας ύστερα από οξείες καταστάσεις όπως λοίμωξη ή χειρουργική επέμβαση.
• με τη σωστή κατανομή των γευμάτων στο 24ωρο χωρίς να παραλείπετε κανένα κύριο ή ενδιάμεσο γεύμα.
• αποφεύγοντας την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. o μειώνοντας τη δόση της ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων ή και τρώγοντας ένα μικρό γεύμα πριν από έντονη σωματική άσκηση ή δραστηριότητα που δεν αποτελεί μέρος ενός καθημερινού προγράμματος.
• έχοντας πάντα μαζί σας μερικούς κύβους ζάχαρη, ταμπλέτες γλυκόζης ή καραμέλλες.
Mπορεί να αποφευχθεί η υπογλυκαιμία;
Ίσως όχι εντελώς, εφόσον θέλετε και πρέπει ο διαβήτης σας να είναι σωστά ρυθμισμένος και το σάκχαρο αίματος να μην υπερβαίνει το φυσιολογικό, αλλά αν βρείτε την αιτία που την προκαλεί μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισής της και τη σοβαρότητά της. Αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας H καλύτερη αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι η πρόληψη. Eάν ωστόσο εκδηλωθεί υπογλυκαιμία, τα αρχικά συμπτώματα πρέπει να αναγνωριστούν γρήγορα και να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά. Oυσιαστική μπορεί να είναι η βοήθεια των φίλων, συγγενών ή/και συναδέλφων όταν τους έχετε ενημερώσει και ξέρουν τι πρέπει να κάνουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της υπογλυκαιμίας.
Ελαφριά υπογλυκαιμία Aυτή είναι η πιο συνηθισμένη μορφή υπογλυκαιμίας. Mπορεί να αντιμετωπισθεί εύκολα, τρώγοντας ένα-δύο κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη ή ένα φρούτο ή δύο μπισκότα ή πίνοντας ένα χυμό φρούτου. Mετρήστε τη γλυκόζη του αίματός σας για να δείτε πόσο ακριβώς έχει πέσει. Kαθήστε κάπου και περιμένετε. Aν τα συμπτώματα επιμένουν, επαναλάβετε σε 10 λεπτά.
Mέτρια υπογλυκαιμία Eάν τα αρχικά συμπτώματα δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, ο εγκέφαλος δεν παίρνει την απαραίτητη ποσότητα γλυκόζης και θα προστεθούν και άλλα πιο έντονα συμπτώματα, τα οποία θα είναι αντιληπτά στους γύρω σας αλλά όχι απαραίτητα και σε σας. Tα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν σύγχυση, έντονη υπνηλία, εκνευρισμό, επιθετικότητα και γενικά παράξενη συμπεριφορά. Συγγενείς και φίλοι μπορούν εύκολα να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα αυτά και να ενεργούν αμέσως. Πρέπει να είναι ενημερωμένοι ότι πιθανόν να χρειαστεί να σας πιέσουν να φάτε ή να πιείτε κάτι που περιέχει ζάχαρη έστω και αν εσείς αρνείστε και δεν παραδέχεστε ότι έχετε υπογλυκαιμία. Συνήθως είναι πιο εύκολο και γρήγορο σε αυτό το στάδιο να σας δώσουν να πιείτε π.χ. ένα ποτήρι αναψυκτικό ή χυμό φρούτων. Aφού συνέλθετε, μετρήστε τη γλυκόζη του αίματος για να βεβαιωθείτε ότι έχει επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα.
Bαριά υπογλυκαιμία Eίναι σπάνια περίπτωση. Aν αγνοηθούν τα αρχικά προειδοποιητικά συμπτώματα είναι πιθανόν να υπάρξει απώλεια των αισθήσεων που ίσως συνοδεύεται ακόμη και από σπασμούς γιατί ο εγκέφαλος δεν έχει αρκετή γλυκόζη. Xρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κώμα. Στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη η βοήθεια από συγγενείς ή φίλους χωρίς όμως να χορηγήσουν οτιδήποτε από το στόμα γιατί είναι επικίνδυνο. O πιο αποτελεσματικός τρόπος βοήθειας πριν από την παροχή ιατρικής βοήθειας ή τη μεταφορά σε νοσοκομείο είναι μια ένεση γλυκαγόνης (GlucaGen vial 1 mg) υποδορίως ή ενδομυϊκώς. H γλυκαγόνη είναι φυσιολογική ουσία (ορμόνη) του οργανισμού που έχει την ιδιότητα να αυξάνει γρήγορα τη γλυκόζη του αίματος. H ένεση γλυκαγόνης είναι τελείως ακίνδυνη και μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε χωρίς να χρειάζονται ειδικές γνώσεις.Γι’ αυτό κάθε άτομο με διαβήτη πρέπει να έχει οπωσδήποτε μία συσκευασία γλυκαγόνης στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας του. H διάρκεια δράσης της γλυκαγόνης είναι περίπου μισή ώρα και χρειάζονται περίπου 10 λεπτά για να δράσει. Eάν με την πρώτη ένεση δεν υπάρξει ανταπόκριση μέσα σε 10 λεπτά, πρέπει να γίνει και δεύτερη. Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος από υπερβολική δόση. Όταν ανακτήσετε τις αισθήσεις σας κάποιος πρέπει να σας βοηθήσει να πιείτε αμέσως κάτι που να περιέχει ζάχαρη όπως π.χ. ένα χυμό, για να επανέλθετε πλήρως και να αποφύγετε την υποτροπή.
Θέλουμε ή συχνά πρέπει να αποφύγουμε τη ζάχαρη γιατί νομίζουμε ότι μας παχαίνει (όμως, ένα κουταλάκι έχει μόνο 20 θερμίδες), επειδή βλάπτει τα δόντια μας προκαλώντας τερηδόνα, ενώ όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα πρέπει να τη χρησιμοποιούν με φειδώ, γιατί αυξάνει τις τιμές του σακχάρου. Για όποιο λόγο κι αν έχουμε αποφασίσει να την περιορίσουμε ή να απέχουμε από τη ζάχαρη, δεν χρειάζεται να ξεχάσουμε για πάντα τη γλυκιά της γεύση. Υπάρχουν στο εμπόριο, και βέβαια στη διάθεσή μας, πολλά φυσικά ή τεχνητά υποκατάστατα -ή αλλιώς γλυκαντικά- που κυκλοφορούν σε βαζάκια, φακελάκια, ταμπλέτες και χαπάκια. Για τα υποκατάστατα ζάχαρης έχουμε ακούσει πάρα πολλά σε σχέση με την ασφάλεια, τον τρόπο χρήσης, τις θερμίδες που περιέχουν κλπ. Λίγα, όμως, ξέρουμε στην πραγματικότητα. Θέλοντας να μάθουμε όσα περισσότερα γίνεται, συμβουλευτήκαμε τους ειδικούς.
Ασπαρτάμη (E951): Είναι συνδυασμός δύο αμινοξέων, της φαινυναλαλίνης και του ασπαρτικού οξέος. Και τα δύο βρίσκονται σε φυσική μορφή στα τρόφιμα. Εγκρίθηκε η χρήση της σχετικά πρόσφατα (από την FDA στις ΗΠΑ το 1981). Χρησιμοποιείται κυρίως σε αναψυκτικά τύπου light και σε τρόφιμα, όπως γιαούρτια, τσίχλες, δημητριακά πρωινού, ζελέ και διάφορα σνακ. Κυκλοφορεί και σε μορφή ταμπλέτας (για ροφήματα και γλυκά). Είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και δίνει 4 kcal/γρ.
● Πλεονεκτήματα: Δεν αφήνει γεύση μετά τη χρήση και δίνει γλυκαντικό προφίλ πολύ κοντινό με αυτό της ζάχαρης.
● Είναι ασφαλής; Λόγω της ποσότητας φαινυναλαλίνης που περιέχει, δεν είναι κατάλληλη για άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία. Ακόμη, είναι υπό έρευνα κατά πόσο είναι υγιεινή και έχουν παρατηρηθεί αρκετά ανησυχητικά συμπτώματα εξαιτίας της υπερκατανάλωσής της, όπως κοιλιακές διαταραχές, πονοκέφαλοι και δυσθυμία. Το 2006 πήρε μεγάλη δημοσιότητα μία μελέτη από την ερευνητική ομάδα Ramazzini του ιταλικού ινστιτούτου NIEHS (National Institute of Environmental and Health Prospectives), η οποία συσχέτιζε την κατανάλωση της ασπαρτάμης με καρκινογένεση στα ποντίκια. Στη συνέχεια, ανεξάρτητοι φορείς διεξήγαγαν επιπλέον έρευνες για το θέμα. Έτσι, τον Μάιο του 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε νέα ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία η ασπαρτάμη θεωρείται ασφαλής, καθώς τα επιστημονικά στοιχεία που υπάρχουν έως τώρα δεν υποδεικνύουν συσχέτισή της με καρκινογένεση ή άλλα προβλήματα υγείας στον άνθρωπο.
Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη είναι 40 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Για να το καταλάβουμε: Σε έναν άνδρα 70 κιλών επιτρέπονται ημερησίως 2.800 mg ασπαρτάμης (40 mg x 70 κιλά) και η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε περισσότερα από 20 κουτάκια αναψυκτικού την ημέρα (ποσότητα που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν χρειάζεται να φτάσει ο μέσος άνθρωπος).
Ακεσουλφαμικό κάλιο (E950): Συνήθως δεν συναντάται μόνο του, αλλά ως συνεργός με άλλες γλυκαντικές ουσίες, μειώνοντας την ανάγκη της χρήσης μεγάλων ποσοτήτων από αυτές. Εγκρίθηκε σχετικά πρόσφατα (από την FDA το 1988), αλλά η εισαγωγή του στην αγορά ήταν αργή. Το ακεσουλφαμικό κάλιο είναι περίπου 150 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη και δεν δίνει καθόλου θερμίδες. Χρησιμοποιείται ως επιτραπέζιο γλυκαντικό σε επιδόρπια, σάλτσες, μπίρες, παγωτά, μαρμελάδες, τσίχλες, καραμέλες και, βέβαια, σε αναψυκτικά.
● Πλεονεκτήματα: Παραμένει σταθερό όταν θερμαίνεται, χρησιμοποιείται στη μαγειρική, δίνει καθαρή γεύση, είναι απόλυτα διαλυτό στο νερό, κρατά τη γλυκιά του γεύση για μεγάλο χρονικό διάστημα και συνδυάζεται με άλλες ουσίες.
● Μειονεκτήματα: Έχει υψηλό κόστος.
● Είναι ασφαλές; Μελέτες έχουν δείξει ότι σε μεγάλο ποσοστό αποβάλλεται αυτούσιο από τα ούρα. Δεν απορροφάται, δηλαδή, από τον οργανισμό, γι’ αυτό και δεν δίνει θερμίδες. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη είναι 9 mg ανά κιλό σωματικού βάρους.
Σακχαρίνη (E954): Η σακχαρίνη είναι το πρώτο τεχνητό γλυκαντικό που ανακαλύφτηκε και κυκλοφορεί στην αγορά πάνω από 80 χρόνια. Ήταν πολύ διαδεδομένη σε ποτά τύπου light, ενώ τώρα σταδιακά αντικαθίσταται από ασπαρτάμη ή ακεσουλφαμικό κάλιο. Υπάρχει σε χυμούς φρούτων, αναψυκτικά, σάλτσες, αρτοσκευάσματα κ.ά. Είναι περίπου 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και δεν δίνει καθόλου θερμίδες.
● Πλεονεκτήματα: Είναι πολύ σταθερή κατά τις διάφορες επεξεργασίες τροφίμων, έχει ισχυρή γλυκιά γεύση και είναι φτηνή.
● Μειονεκτήματα: Μετά τη χρήση, και ιδίως υπό υψηλή θερμοκρασία, προσδίδει μια πικρή, αρκετά μεταλλική γεύση.
● Είναι ασφαλής; Τη δεκαετία του ’70, μετά από σχετικά πειράματα σε ποντίκια, δημιουργήθηκαν υπόνοιες για την ασφαλή χρήση της ζαχαρίνης. Μέχρι πρόσφατα υπήρξαν σχετικές έρευνες, αλλά δεν αποδείχτηκε ποτέ κάποια συσχέτιση της κατανάλωσής της με καρκινογένεση. Ωστόσο, σε πολλές χώρες έχει απαγορευτεί η κατανάλωσή της και στη χώρα μας χρησιμοποιείται ελάχιστα ή καθόλου. Η αποδεκτή καθημερινή πρόσληψη σακχαρίνης είναι 15 mg ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα.
Υπάρχουν και άλλες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες, όμως, δεν χρησιμοποιούνται ευρέως. Τέτοιες είναι: Το κυκλαμικό οξύ (Ε 952), που είναι 30-40 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη και χρησιμοποιείται σε αναψυκτικά, χυμούς, επιδόρπια, αρτοσκευάσματα, γλυκά κ.ά., η θαυματίνη (Ε 957), που είναι 2.000-2.500 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και υπάρχει σε διαιτητικά παρασκευάσματα, τσίχλες, ξηρούς καρπούς κ.ά., η νεοτάμη, που είναι 7.000-13.000 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και χρησιμοποιείται ήδη στο εξωτερικό σε αναψυκτικά, ζελέ, χυμούς κ.ά., ενώ αναμένεται να πάρει έγκριση για να κυκλοφορήσει στην Ευρώπη.
Φρουκτόζη: Τη βρίσκουμε σε βαζάκια, την προσθέτουμε στα διάφορα ροφήματα και, επειδή αντέχει στο ψήσιμο, μπορεί να μαγειρευτεί μπαίνοντας σε γλυκά. Έχει τις ίδιες θερμίδες με τη ζάχαρη (περίπου 4 kcal/γρ.), αλλά επειδή είναι πιο γλυκιά από αυτή, χρησιμοποιούμε τη μισή ποσότητα για το ίδιο αποτέλεσμα. Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση της φρουκτόζης μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων στο αίμα.
, που έχουν άδεια για να κυκλοφορούν στην αγορά, περιέχονται σε τυποποιημένα προϊόντα. Όλα αυτά κοστίζουν περισσότερο από τη ζάχαρη, είναι λιγότερο γλυκά από αυτήν και, όταν υπερκαταναλώνονται, έχουν συχνά δυσμενείς επιπτώσεις στο γαστρεντερικό σύστημα (ειδικά στα παιδιά), προκαλώντας διάρροιες, φουσκώματα κ.ά. Στις ετικέτες των προϊόντων, όπου περιέχονται, οι ακόλουθες ουσίες αναγράφονται και ως Ε, επειδή είναι πρόσθετα που χρησιμοποιούνται είτε για να δώσουν γλυκιά γεύση είτε για συντήρηση. Δίνουν από 0,2 έως 2,4 kcal/γρ. Τα πιο διαδεδομένα είναι:
Σορβιτόλη (E420): E420 (i) Σορβιτόλη E420 (ii) Σιρόπι Σορβιτόλης Προέλευση: Φυσική σάκχαρο-αλκοόλη, βρίσκεται σε διάφορα φρούτα όπως τα μήλα, τα δαμάσκηνα, τα κεράσια και τα γκρέιπφρουτ. Εμπορικά παράγεται από τη δεξτρόζη (D - γλυκόζη) . Λειτουργίες & χαρακτηριστικά: Σταθεροποιητικό, γλυκαντική ουσία με λίγες θερμίδες, συστατικό διόγκωσης, συναντάται σε καρπούς δέντρων (κεράσια, αχλάδια, μήλα, δαμάσκηνα). κτλ. Προϊόντα : Χρησιμοποιείται σε πολλά προϊόντα αρτοποιίας και είδη ζαχαροπλαστικής κυρίως σε σιρόπια, επειδή ελαττώνει την τάση τους να κρυσταλλώνουν, καθώς επίσης και σε γαλακτοκομικά παρασκευάσματα. Ανώτατο όριο καθημερινής λήψης: Δεν έχει καθοριστεί για το E 420. 'Όμως η λήψη του δεν επιτρέπεται για βρέφη κάτω του 1 χρόνου, καθώς μπορεί να προκαλέσει έντονη διάρροια. Παρενέργειες: Η σορβιτόλη απορροφάται μερικώς και μεταβολίζεται ως φρουκτόζη από το ανθρώπινο οργανισμό. Το υπόλοιπο μέρος την ζυμώνεται στο παχύ έντερο . Κατά τη διάρκεια της ζύμωσης παράγονται αέρια τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φούσκωμα. Σε δυσανεκτικά άτομα μπορεί να λειτουργήσει ως καθαρτικό. Συνήθως δεν εμφανίζονται παρενέργειες στις συγκεντρώσεις που χρησιμοποιείται όμως μερικά δυσανεκτικά άτομα εμφανίζουν σχηματισμό αερίων με τη λήψη μόλις 5 γραμμαρίων σορβιτόλης. Κανονικά οι παρενέργειες εμφανίζονται μετά τη λήψη 25-30 γραμμαρίων σε μία μόνο δόση, που είναι πολύ παραπάνω από τη ποσότητα που μπορεί κανείς να λάβει από την κατανάλωση τροφίμων. Διατροφικοί περιορισμοί: Η σορβιτόλη μπορεί να καταναλωθεί από όλες τις θρησκευτικές ομάδες, καθώς και από ακραίους και μη, χορτοφάγους. Ο όρος σάκχαρο-αλκοόλη είναι χημικός ορισμός, η σορβιτόλη δεν περιέχει αλκοόλ (αιθανόλη) .
Ξυλιτόλη (E967): Προέλευση: Φυσική σάκχαρο-αλκοόλη, βρίσκεται σε διάφορα φυτά όπως κωνοφόρα δέντρα, φύκη και μανιτάρια. Εμπορικά παράγεται από τη δεξτρόζη (D - γλυκόζη) . Λειτουργίες & χαρακτηριστικά: Χρησιμοποιείται για την αποφυγή σχηματισμού κρούστας, ως γ λυκαντική ουσία με λίγες θερμίδες, συστατικό διόγκωσης κτλ. Προϊόντα: Χρησιμοποιείται σε προϊόντα αρτοποιίας και είδη ζαχαροπλαστικής (τσίχλες και οδοντόπαστες, καθώς επίσης και σε επιδόρπια, δημητριακά πρωινού, μαρμελάδες, ζελέ κτλ). Ανώτατο όριο καθημερινής λήψης: Έως 16 0 mg / kg σωματικού βάρους. Παρενέργειες: Η μαννιτόλη απορροφάται σε μεγάλο ποσοστό και μεταβολίζεται ως φρουκτόζη από το ανθρώπινο οργανισμό. Το υπόλοιπο μέρος την ζυμώνεται στο παχύ έντερο. Κατά τη διάρκεια της ζύμωσης παράγονται αέρια τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φούσκωμα. Κανονικά οι παρενέργειες εμφανίζονται μετά τη λήψη 25-30 γραμμαρίων σε μία μόνο δόση, που είναι πολύ παραπάνω από τη ποσότητα που μπορεί κανείς να λάβει από κατανάλωση τροφίμων. Διατροφικοί περιορισμοί: Η μαννιτόλη μπορεί να καταναλωθεί από όλες τις θρησκευτικές ομάδες, καθώς και από ακραίους και μη, χορτοφάγους. Ο όρος σάκχαρο-αλκοόλη είναι χημικός ορισμός, η μαννιτόλη δεν περιέχει αλκοόλ (αιθανόλη) .
Μαννιτόλη (E421): Προέλευση: Φυσική σάκχαρο-αλκοόλη, βρίσκεται σε διάφορα φυτά όπως κωνοφόρα δέντρα, φύκη και μανιτάρια. Εμπορικά παράγεται από τη δεξτρόζη (D - γλυκόζη) . Λειτουργίες & χαρακτηριστικά: Χρησιμοποιείται για την αποφυγή σχηματισμού κρούστας, ως γ λυκαντική ουσία με λίγες θερμίδες, συστατικό διόγκωσης κτλ. Προϊόντα: Χρησιμοποιείται σε προϊόντα αρτοποιίας και είδη ζαχαροπλαστικής. Χρησιμοποιείται σε επιδόρπια με βάση τα φρούτα, καθώς και σε διάφορα κατεψυγμένα ψάρια και θαλασσινά (όχι για γλύκανση, αλλά για συντήρηση). Ανώτατο όριο καθημερινής λήψης: Έως 16 0 mg / kg σωματικού βάρους. Παρενέργειες: Η μαννιτόλη απορροφάται σε μεγάλο ποσοστό και μεταβολίζεται ως φρουκτόζη από το ανθρώπινο οργανισμό. Το υπόλοιπο μέρος την ζυμώνεται στο παχύ έντερο. Κατά τη διάρκεια της ζύμωσης παράγονται αέρια τα οποία μπορεί να προκαλέσουν φούσκωμα. Κανονικά οι παρενέργειες εμφανίζονται μετά τη λήψη 25-30 γραμμαρίων σε μία μόνο δόση, που είναι πολύ παραπάνω από τη ποσότητα που μπορεί κανείς να λάβει από κατανάλωση τροφίμων. Διατροφικοί περιορισμοί: Η μαννιτόλη μπορεί να καταναλωθεί από όλες τις θρησκευτικές ομάδες, καθώς και από ακραίους και μη, χορτοφάγους. Ο όρος σάκχαρο-αλκοόλη είναι χημικός ορισμός, η μαννιτόλη δεν περιέχει αλκοόλ (αιθανόλη) .
Ισομαλτόζη (E953):
Η Ισομαλτόζη δεν ανεβάζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και είναι κατάλληλη για διαβητικούς τύπου 1 ή τύπου 2 (απαιτεί πολύ μικρές ποσότητες ινσουλίνης για να μεταβολισθεί αργά στον οργανισμό). Επίσης είναι ελεύθερη γλουτένης, ενώ έρευνες σε ζώα δεν δείχνουν σύνδεσή της με καρκινογενέσεις ή τοξικότητα. Φυσικά όπως και με την κατανάλωση άλλων ειδών ζάχαρης, «παν μέτρο άριστο». Συγκριτικά με την κοινή ζάχαρη έχει περίπου τις μισές θερμίδες. Ακόμα και κάποιες οδοντόκρεμες περιέχουν ισομαλτόζη για να γλυκάνουν λίγο την γεύση χωρίς να προξενούν ζημιά στα δόντια. Χρησιμοποιείται επίσης σε μικροποσότητες σε κατεψυγμένα θαλασσινά, δημητριακά, κράκερς, ζαχαρώδη ή προϊόντα φούρνου και δεν δημιουργεί προβλήματα στην πέψη, εκτός εάν καταναλωθεί σε υπερβολικές ποσότητες.
Λακτιτόλη (E966): Προέλευση: Μία συνθετική υδρογονανθρακική αλκοόλη, παράγεται από τη γαλακτόζη, που βρίσκεται στον ορό του γάλακτος . Λειτουργίες & χαρακτηριστικά: Γλυκαντικό μέσο χαμηλών θερμίδων. Προϊόντα: Πολλά προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής. Προστίθεται κυρίως σε επιδόρπια, δημητριακά πρωινού, μαρμελάδες, ζελέ και τσίχλες. Ανώτατο όριο καθημερινής λήψης: Δεν έχει καθοριστεί. Παρενέργειες: Η λακτιτόλη απορροφάται μερικώς και μεταβολίζεται ως γλυκόζη στο σώμα. Το υπόλοιπο μέρος ζυμώνεται στο παχύ έντερο. Κατά τη ζύμωση, παράγονται αέρια, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν πρήξιμο και φούσκωμα. Σε άτομα με δυσανεξία μπορεί να δράσει ως ηπακτικό (φάρμακο). Παρενέργειες συμβαίνουν συνήθως μετά από κατανάλωση 25-30 gr σε μία δόση, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από την κανονική συγκέντρωση στα τρόφιμα. Διατροφικοί περιορισμοί: Η λακτιτόλη μπορεί να καταναλωθεί από όλες τις θρησκευτικές ομάδες και χορτοφάγους, αλλά όχι από τους ακραίους χορτοφάγους γιατί η πηγή είναι σάκχαρα γάλακτος . Ο όρος υδρογονανθρακική αλκοόλη είναι χημικός ορισμός. Η λακτιτόλη δεν περιέχει αλκοόλ (αιθανόλη).
Στέβια!!!!!!!! Η Φυσική γλυκαντική ουσία του μέλλοντος!!!! 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη και, επιπλέον, δεν έχει θερμίδες!!!!
Η Στέβια (Steviarebaudiana) είναι ένα μικρό βότανο που ανακαλύφθηκε το 1887 στα υψίπεδα της Παραγουάης.
Για χρόνια καλλιεργούνταν και χρησιμοποιούνταν από τις τοπικές φυλές των Ινδιάνων, ως γλυκαντικό και θεραπευτικό φυτό. Αποτελεί μια καινοτόμο και εναλλακτική καλλιέργεια – τρόφιμο που υποκαθιστά πλήρως τη ζάχαρη αφού είναι πιο γλυκιά και χωρίς καθόλου θερμίδες.
Σε ορισμένες χώρες (όπως ΗΠΑ κ.α.) επιτρέπεται μόνο ως διαιτητικό συμπλήρωμα , ενώ σε άλλες (Ιαπωνία από το 1971, Βραζιλία κ.α.) ως υποκατάστατο ζάχαρης ή ως συμπλήρωμα διατροφής. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανεπιθύμητες δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, Αντιθέτως έρευνες του Πανεπιστημίου της Ασουνσιόν στην Παραγουάη έχουν δείξει ότι η Στέβια διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες.
Ένα ακόμα πλεονέκτημα είναι ότι η κρυσταλλική γλυκιά ουσία της Στέβια είναι σταθερή σε θερμοκρασία έως και 200°, ιδιότητα που επιτρέπει τη χρήση της στη μαγειρική σε αντίθεση με τη συνθετική ασπαρτάμη.Αποτελεί πηγή χρήσιμων φυσικών χημικών ουσιών, όπως χλωροφύλλη (φυσική χρωστική), ισοστεβιόλη, φυτοστερόλες, γιββερελλίνη (φυτοορμόνη) καιστεβιοσίδη (φυσική γλυκαντική ουσία) για την οποία καλλιεργείται κυρίως σήμερα η Στέβια. Είναι 150 έως και 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, το ίδιο γλυκιά με τις συνθετικές γλυκαντικές ουσίες αλλά με σχεδόν μηδέν θερμιδική περιεκτικότητα. Οι μεγαλύτεροι χρήστες της στεβιοσίδης είναι η βιομηχανία τροφίμων, ποτών, ζαχαροπλαστικής και η φαρμακευτική βιομηχανία, αφού η ουσία υποκαθιστά τη ζάχαρη για τους διαβητικούς. Η Στέβια έχει επιπλέον ιδιότητες όπως αντιυπερτασικές, αντιβακτηριακές, αντιοξειδωτικές ενώ είναι προληπτικό της τερηδόνας, ρυθμιστής ζαχάρου στο αίμα, καρδιοτονωτικό, επουλωτικό, περιποιητικό δέρματος.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Χάρη Δημοσθενόπουλο, MSc, κλινικό διαιτολόγο, βιολόγο (απόφοιτο των Πανεπιστημίων Sheffield και Leeds Metropolitan UK), και την κ. Βίκυ Πυρογιάννη, διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc.
Πόση ζάχαρη κατανάλωνε κάθε χρόνο ο άνθρωπος των παλαιολιθικών χρόνων;
Ο άνθρωπος του 1830 στην αρχή της βρετανικής βιομηχανικής επανάστασης και στο τέλος του 20ού αιώνα; Δύο, πέντε και εβδομήντα κιλά ζάχαρης αντίστοιχα. Απίστευτη διαφορά και όμως. Η αλματώδης αύξηση της κατανάλωσης της ζάχαρης έχει συσχετιστεί επιδημιολογικά με μια εξ ίσου παράλληλη ανάπτυξη σε βαθμό επιδημίας των υπέρβαρων και διαβητικών στον δυτικό κόσμο (ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. με τα σημερινά 14 εκατομμύρια διαβητικούς), δυο καταστάσεις υγείας στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Αλλά συχνά αποδίδουμε τη βλαβερή επίδραση της ζάχαρης στον οργανισμό σε θέμα ποσότητας, δηλαδή λήψης υπερβολικού αριθμού θερμίδων που σε συνδυασμό με τη λήψη τροφής πλούσιας σε λίπος και την χρόνια έλλειψη άσκησης καταλήγει σε παχυσαρκία και σε μια αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης του διαβήτη. Η δράση της ζάχαρης είναι όμως πολύ παραπάνω από ένα πρόβλημα θερμίδων: φαίνεται να αποτελεί το διατροφικό αίτιο πολλών χρόνιων παθήσεων εκτός του διαβήτη όπως καρδιοπαθειών, υπέρτασης και πολλών τύπων καρκίνου. Σαν να λέγαμε “όπως το τσιγάρο και το ποτό, η ζάχαρη σκοτώνει” [1] Γιατί;
Ας δούμε πρώτα για τι πράγμα μιλάμε.
Η κοινή ζάχαρη, ή σακχαρόζη, αποτελείται από ένα μέρος γλυκόζης συζευγμένο με ένα μέρος φρουκτόζης, που είναι δυο από τις πολλές μορφές ζαχάρων που υπάρχουν στη φύση. Σε αντίθεση, άλλες πηγές υδατανθράκων όπως οι πατάτες ή το ψωμί περιέχουν μόνο πολυμερή γλυκόζη. Η ζάχαρη παράγεται από παντζάρια και κάλαμο και την βρίσκουμε είτε σε άσπρη και επεξεργασμένη μορφή είτε σε ξανθιά και ακατέργαστη. Επί πλέον όμως υπάρχει και το σιρόπι από καλαμπόκι, μιάμιση φορά πιο γλυκό από τη γλυκόζη και πλουσιότερο κατά 55% σε φρουκτόζη απ’ όσο η ζάχαρη. Τις τελευταίες δεκαετίες, η πλειοψηφία της ζάχαρης έχει αντικατασταθεί, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, με αυτή την υγρή μορφή λόγω πολύ χαμηλότερου κόστους παραγωγής με αποτέλεσμα η κατανάλωσή της να έχει εκατονταπλασιαστεί σε 30 χρόνια. Στην Αμερική, αξιολογείται ότι το 1990 το 20% των ημερησίων θερμίδων ενός ενήλικα προερχόταν από τη φρουκτόζη. Την συναντάμε κυρίως σε βιομηχανικά προϊόντα, αναψυκτικά, είδη ζαχαροπλαστικής, σε παιδικές τροφές, τόσο που στην Αμερική η φρουκτόζη να καλύπτει το 50% των διαφόρων τύπων ζάχαρης που προστίθενται στα τρόφιμα και στα ποτά. Επειδή τη συνδυάζουμε στο μυαλό μας με τη ζάχαρη των φρούτων (ενώ τα φρούτα περιέχουν και άλλες) και του μελιού, την έχουμε κατατάξει στα καλά τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Όμως η φρουκτόζη και ο ιδιαίτερος μεταβολισμός της είναι ακριβώς αυτό που κάνει την ζάχαρη να ξεχωρίζει από τις άλλες πηγές υδατανθράκων και να είναι δυνητικά επικίνδυνη σε μεγάλες δόσεις. [2].
Μπαίνοντας στον οργανισμό, η ζάχαρη διασπάται κατά την πέψη στα δυο μέρη της δηλαδή σε γλυκόζη και σε φρουκτόζη. Η φρουκτόζη απορροφάται γρήγορα από το λεπτό έντερο και μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος για να μεταβολιστεί κατά πλειονότητα από το συκώτι. Η ταχύτητα με την οποία το συκώτι πρέπει να ανταποκριθεί είναι το κλειδί του προβλήματος. Το να πιείτε ένα αναψυκτικό ή ένα χυμό φρούτων ή να φάτε ένα μήλο είναι πολύ διαφορετικές καταστάσεις για τον οργανισμό. Στην πρώτη περίπτωση, τα επίπεδα φρουκτόζης στο αίμα ανεβαίνουν απότομα και φτάνουν σ’ένα μέγιστο ενώ στη δεύτερη περίπτωση ακολουθούν μια ομαλή καμπύλη. Το συκώτι όμως δεν αποθηκεύει τη φρουκτόζη και σε περίπτωση μεγάλης προσφοράς την μετατρέπει σε λίπος ή τριγλυκερίδια, με μηχανισμούς που δεν είναι εντελώς ξεκάθαροι [3]. Σε αντίθεση, η γλυκόζη απορροφάται από όλα τα κύτταρα για να αποτελέσει το καύσιμο τους σε όλες τις λειτουργίες τους: όταν τρώμε, το επίπεδο ζάχαρης ανεβαίνει, το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη, τα κύτταρα απορροφούν τη γλυκόζη προς αποθήκευση ή άμεση καύση οπότε και το επίπεδο ζάχαρης στο αίμα πέφτει, η παραγωγή ινσουλίνης επίσης μέχρι το επόμενο γεύμα και πάει λέγοντας. Με χρόνια υπερπροσφορά σε φρουκτόζη, το συκώτι συσσωρεύει λίπος – μια παθολογία παρόμοια με αυτή που αναπτύσσει ο αλκοολικός, η οποία οδηγεί σε μια ηπατική αντίσταση στην ινσουλίνη, ένα από τα χαρακτηριστικά του διαβήτη τύπου 2. Αυτό συμβαίνει γιατί σε μια προσπάθεια να αυξομειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα που ακολουθούν κάθε γεύμα, το πάγκρεας παράγει όλο και περισσότερη ινσουλίνη ώσπου κάποια στιγμή δεν μπορεί να ανταποκριθεί άλλο, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα καλπάζουν ανεξέλεγκτα και οδηγούμαστε σε διαβήτη [4].
Όπως δείχνουν πειράματα κυρίως σε ζώα [5] αλλά και εν μέρει σε ανθρώπους, η μακροχρόνια μεγάλη κατανάλωση υψηλών συγκεντρώσεων σε φρουκτόζη (όπως συναντάται στα αναψυκτικά) οδηγεί σε μια επικίνδυνη κατάσταση που ονομάζεται μεταβολικό σύνδρομο, απ’την οποία υποφέρουν 75 εκατομμύρια Αμερικανοί και που ορίζεται από την παρουσία δυο τουλάχιστον κριτηρίων: διαβήτη ή υψηλά επίπεδα ινσουλίνης ακόμα και μεταξύ των γευμάτων, παχυσαρκία ιδίως στην κοιλιακή χώρα και υψηλά επίπεδα VLDL-τριγλυκεριδίων, χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερίνη και υψηλή πίεση. Ως επί το πλείστον, αποτελούν όλες τις παραμέτρους υψηλού κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο. Ενώ μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του ’80 το λίπος στη διατροφή ενοχοποιείτο κυρίως για την αύξηση στα επίπεδα τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης του αίματος και για τις καρδιακές και αρτηριοσκληρωτικές παθήσεις, το πλέον αναγνωρισμένο αίτιο στις περιπτώσεις αυτές είναι η χρόνια κατανάλωση τροφής πλούσιας σε φρουκτόζη και τα χρόνια υψηλά επίπεδα ινσουλίνης του “μεταβολικού συνδρόμου” [6]
Ποιά είναι η ημερήσια επιτρεπτή δόση ζάχαρης, πέρα απ’την οποία αυξάνεται σημαντικά το ρίσκο μεταβολικού συνδρόμου;
Δύσκολη απάντηση και οι μελέτες γίνονται τώρα: η ζάχαρη δρα ακέραια σε χρόνια βάση δηλαδή οι επιπτώσεις κατανάλωσής της εμφανίζονται όχι μετά από ένα γεύμα αλλά μετά από πολλά. Πόσα και σε ποια ποσότητα είναι το θέμα. Ίσως η μέση κατανάλωση των Αμερικάνων που δεινοπαθούν με το μεταβολικό σύνδρομο να αποτελεί ένα πρόχειρο μέτρο σύγκρισης: το 2000 εκτιμάται ότι κατανάλωναν κατά μέσο όρο 40 κιλά ζάχαρης (σε σακχαρόζη και σιρόπι από καλαμπόκι) ανά άτομο και ανά χρόνο (δηλαδή 110 γρ ανά μέρα ή τρία κουτάκια CocaCola την ημέρα…).
Θα μου πείτε ότι δεν είμαστε Αμερικανοί να τρώμε έτσι αλλά η ιστορία δεν περιορίζεται δυστυχώς στην φρουκτόζη. Η επιστημονική βιβλιογραφία είναι γεμάτη άρθρα που συσχετίζουν την διατροφή και την ανάπτυξη του καρκίνου [7]. Είναι αποδεδειγμένο ότι αν είσαι υπέρβαρος, έχεις διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο, τότε έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθεις καρκίνο απ’ότι αν δεν πάσχεις από τίποτα από αυτά. Είναι επίσης αποδεδειγμένο ότι ο δυτικός τρόπος διατροφής ευθύνεται για μεγάλο ποσοστό καρκίνων και ότι οι κακοήθεις καρκίνοι είναι σπάνιες έως ανύπαρκτες ασθένειες σε χώρες που δεν ακολουθούν αυτόν τον τρόπο διατροφής, δεν έχουν χημικά πρόσθετα στα τρόφιμα ή δεν γνωρίζουν τη ζάχαρη όπως εμείς.
Ποια είναι η ιδιαίτερη σχέση της ζάχαρης με την ανάπτυξη καρκίνων;
Απλώς τα καρκινικά κύτταρα στηρίζονται στην ινσουλίνη για να αποκτήσουν καύσιμο (τη γλυκόζη του αίματος) ώστε να μεγαλώνουν και να πολλαπλασιάζονται. Καταναλώνουν πολλή παραπάνω γλυκόζη απ’ότι ένα υγιές κύτταρο και χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν και τον αναπτυξιακό παράγοντα IGF (insulin growth factor) που παράγεται συγχρόνως με την ινσουλίνη. Αυτές οι δυο ουσίες, ενισχύουν αποδεδειγμένα την παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων που βοηθούν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και την δυνατότητά τους να εισχωρήσουν σε ξένους ιστούς. Οπότε μια κατάσταση που ευνοεί εκκρίσεις ινσουλίνης και μεταφράζεται σε ενισχυμένη εισροή γλυκόζης στα κύτταρα προκύπτει είτε από μια διατροφή πλούσια σε “γρήγορα” ζάχαρα (όπου γρήγορα εννοούμε ότι απελευθερώνεται ταχέως γλυκόζη στον οργανισμό σε αντίθεση με την επιβραδυνόμενη απελευθέρωση που δεν προκαλεί μεγάλες αυξομειώσεις ινσουλίνης) είτε μέσω του μεταβολικού συνδρόμου (που κρατάει χρόνια υψηλά επίπεδα ινσουλίνης) είναι ό,τι καλύτερο για την ανάπτυξη ενός καρκίνου. Με απλά λόγια η ζάχαρη, τα αναψυκτικά, τα λευκά αλεύρια, το κρουασάν και το φραπέ βαρύ γλυκό τρέφουν τον καρκίνο.
Συμπέρασμα;
Μέχρι να μάθουμε τα επιτρεπτά και ασφαλή όρια κατανάλωσης ζάχαρης, επειδή δεν γνωρίζουμε πόσο αθώες είναι οι συνθετικές ζάχαρες και επειδή ζάχαρη και καρκίνος είναι κακός συνδυασμός, καλό είναι να είμαστε επιφυλακτικοί και να προβληματιστούμε για άλλη μια φορά για το τι μπαίνει στο πιάτο μας και στο πιάτο των παιδιών μας. Δυστυχώς η ποιότητα έχει κόστος και όλες οι παρεκτροπές μάς περιμένουν στη γωνία αργά ή γρήγορα.
Υ.Γ. Για μια πιο εμπεριστατωμένη παρουσίαση (και ευχάριστη) του θέματος μπορείτε να παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο.
Robert H. Lustig, MD, UCSF Professor of Pediatrics in the Division of Endocrinology, explores the damage caused by sugary foods. He argues that fructose (too much) and fiber (not enough) appear to be cornerstones of the obesity epidemic through their effects on insulin. Series: UCSF Mini Medical School for the Public [7/2009] [Health and Medicine] [Show ID: 16717]
Πηγές:
[1]Issugartoxic , NewYork Times, 13th April 2011 by Gary Taubes
[2]How bad is fructose? George A Bray, American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 86, No. 4, 895-896, October 2007
[3] Varman T. Samuel in Trends in Endocrinology and Metabolism (Vol. 22, Issue 2, 60-65 , Feb.2011
[4] Gerrits PM and Tsalikian E, 1993, Diabetes and fructose metabolism. Am J Clin Nutr 58:796S-799S.
[5] Takahiko Nakagawa et al., A causal role for uric acid in fructose-induced metabolic syndrome Am J Physiol Renal Physiol 290:F625-F631, 2006
[6] Tappy L, Le KA (2010) Metabolic effects of fructose and the worldwide increase in obesity. Physiol Rev 90:23-46.
[7] Anticancer: Ένας νέος τρόπος ζωής, David Servan – Schreiber, εκδ. Ψυχογιός, 2008
Πολλές φόρες θα έχετε βρεθεί σε συζητήσεις, όπου γίνεται λόγος για θέματα διατροφής και για τις διατροφικές συνήθειες και σίγουρα θα έχει γίνει κάποια αναφορά, μεταξύ τον άλλων, για την αξία του γλυκαιμικού δείκτη των τροφών.
Τι είναι όμως αυτός ο περιβόητος δείκτης και όλοι οι ειδικοί και μη, κάνουν λόγο για αυτόν;
Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένας ενδεικτικός τρόπος για τον προσδιορισμό της αύξησης του σακχάρου στο αίμα, ανάλογα με τα καταναλισκόμενα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες. Σύμφωνα με το σύστημα του γλυκαιμικού δείκτη, δίνεται στα τρόφιμα μια τιμή που ανταποκρίνεται στο πόσο γρήγορα γίνεται η πέψη και η απορρόφησή τους μετά την κατανάλωση τους. Τα τρόφιμα αυτά ταξινομούνται σε μια κλίμακα από το 0 έως το 100, με το 100 να είναι η τιμή που αντιστοιχεί στα τρόφιμα αναφοράς, όπως η γλυκόζη ή το άσπρο ψωμί.
Επομένως, ένα τρόφιμο θεωρείται χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή < 55, μέτριου γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή 56-69 και υψηλού γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή >70. Στις τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη περιλαμβάνονται το λευκό ψωμί, τα κρουασάν και κορν φλέικς, ενώ στις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη περιλαμβάνονται το πολύσπορο ψωμί, το γάλα και τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά.
Η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη (Glycemic index ή GI) αναπτύχτηκε αρχικά στην δεκαετία του ’80, όταν οι επιστήμονες άρχισαν να αντιλαμβάνονται και να εξετάζουν το γεγονός, ότι τρόφιμα με την ιδία περιεκτικότητα υδατανθράκων, δεν είχαν την ιδία επίδραση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Μετά από έρευνες, κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι με το ίδιο επίπεδο υδατανθράκων, τα τρόφιμα με υψηλό GI οδηγούσαν σε χαρακτηριστικές διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου αίματος, ενώ τα τρόφιμα χαμηλού GI προκαλούσαν μικρότερη αύξηση στο σάκχαρο. Η εξήγηση που έδωσαν ήταν, ότι ένα τρόφιμο με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, απαιτούσε μεγαλύτερο χρόνο πέψης και απελευθέρωνε με βραδύτερο ρυθμό τα σάκχαρα στο αίμα, σε αντίθεση προς ένα τρόφιμο υψηλού γλυκαιμικού δείκτη.
Υπάρχουν στοιχεία από έρευνες που δείχνουν ότι οι τροφές- δίαιτες με χαμηλότερους γενικούς γλυκαιμικούς δείκτες μπορούν να είναι ευεργετικές στην πρόληψη του Σακχαρώδη Διαβήτη και της στεφανιαίας νόσου, ενδεχομένως επειδή μειώνουν τις απαιτήσεις για ινσουλίνη και βελτιώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος.
Οι έρευνες κατευθύνονται επίσης προς τη χρήση του γλυκαιμικού δείκτη σε σχέση με την παχυσαρκία έχει προταθεί ότι οι τροφές χαμηλών GI μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να χάσουν βάρος, επειδή είναι πιο χορταστικές. Εντούτοις, δεν είναι σαφές εάν αυτό οφείλεται στον γλυκαιμικό δείκτη ή σε άλλα χαρακτηριστικά των τροφίμων με χαμηλούς GI.
Απαιτούνται καλά σχεδιασμένες μακροχρόνιες μελέτες για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό. Είναι γνωστό ότι η διατροφή με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλεί μειωμένη όρεξη, αλλά μέχρι τώρα παρέμενε άγνωστος ο μηχανισμός αυτού του φαινομένου.
Βρετανοί ερευνητές, πραγματοποίησαν ειδική έρευνα, από την οποία αποδείχτηκε ότι τα γεύματα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη αυξάνουν την παραγωγή της ορμόνης GLP-1 (glucagon-like peptide 1), η οποία είναι γνωστό ότι καταστέλλει την όρεξη και προκαλεί την αίσθηση του κορεσμού.
Συμπερασματικά, η κατανάλωση τροφών με χαμηλό και μεσαίο γλυκαιμικό δείκτη έχει πολλά και σημαντικά οφέλη: η γλυκόζη στο αίμα ανεβαίνει με βραδύτερο ρυθμό, οι απαιτήσεις για ινσουλίνη μικραίνουν, ο οργανισμός προστατεύεται από τις απότομες μεταπτώσεις του σακχάρου, η ενεργητικότητα διατηρείται, η πείνα ελαττώνεται και, επιπλέον, μειώνεται ο ρυθμός αποθήκευσης σωματικού λίπους.
Επιπλέον, οι τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, φαίνεται ότι όχι μόνον μειώνουν το ρυθμό της λιπογένεσης (αποθήκευση λίπους στα λιποκύτταρα), αλλά ευνοούν σε μεγάλο βαθμό και την λιπόλυση (τη διάσπαση του λίπους).
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στον τελικό γλυκαιμικό δείκτη των τροφίμων και είναι οι έξης: Η φυσική κατάσταση των τροφίμων, ο τρόπος επεξεργασίας τους, ο τύπος των φυτικών ινών, η θερμοκρασία παρασκευής και κατανάλωσης του τροφίμου, ο συνδυασμός με άλλα τρόφιμα.
Όσο πιο φυσικό είναι ένα τρόφιμο, όσο δηλαδή μικρότερη κατεργασία έχει υποστεί, τόσο μικρότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης του σε σχέση με ένα κατεργασμένο τρόφιμο. Για παράδειγμα, το αλεύρι ολικής άλεσης έχει πολύ μικρότερο γλυκαιμικό δείκτη σε σχέση με το λευκό. Επίσης, οι στερεές τροφές έχουν μικρότερο γλυκαιμικό δείκτη σε σχέση με μαλακές ή υγρές τροφές, που προέρχονται από το ίδιο τρόφιμο.
Μερικά τρόφιμα όπως η βρώμη, τα μήλα και τα φασόλια περιέχουν διαλυτές φυτικές ίνες, οι οποίες αυξάνουν τον όγκο των τροφίμων και επιβραδύνουν τη μετάβασή τους στην πεπτική οδό. Αυτά τα τρόφιμα έχουν χαμηλούς γλυκαιμικούς δείκτες.
Το βράσιμο και το ψήσιμοαυξάνουν το γλυκαιμικό δείκτη σε τρόφιμα όπως τα λαχανικά, τα φρούτα και τα δημητριακά, γιατί είτε μαλακώνουν τις φυτικές τους ίνες είτε κάνουν τους υδατάνθρακες τους πιο εύπεπτους.
Στην πράξη, τα περισσότερα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες δεν καταναλώνονται μόνα, αλλά ως μέρος ενός σνακ ή γεύματος αυτό έχει σημασία για τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος. Παραδείγματος χάρη, το ψωμί μπορεί να καταναλωθεί με βούτυρο ή λάδι και οι πατάτες με κρέας και λαχανικά. Η προσθήκη τροφίμων πλούσιων σε λίπος και πρωτεΐνη επιβραδύνει σημαντικά τον ρυθμό πέψης του γεύματος και μειώνει τον συνολικό γλυκαιμικό δείκτη.
Η γνώση και η χρήση των γλυκαιμικών δεικτών των τροφίμων μπορεί να είναι χρήσιμη σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, οι οποίοι πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Η ενσωμάτωση τροφίμων με χαμηλό GI στο διαιτολόγιό τους, μπορεί να τους βοηθήσει να κατανείμουν την απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα πιο ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της ημέρας τους.
Η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη μπορεί, επίσης, να εφαρμοστεί στους αθλητές, τόσο για την καλύτερη απόδοση και αντοχή τους, όσο και για την αναπλήρωση του χαμένου γλυκογόνου μετα την άσκηση. Τροφές με χαμηλό GL πριν από την άσκηση, βοηθούν στην αύξηση της αντοχής τους, ενώ τροφές με υψηλό GL μετά την άσκηση βοηθούν στην επαναφόρτιση του γλυκογόνου των μυών.
Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, εντούτοις, δεν ωφελεί να είμαστε προσκολλημένοι στις τιμές GI των μεμονωμένων τροφίμων, δεδομένου ότι η γενική επίδραση ενός γεύματος στον GI είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Το να συμπεριλαμβάνουμε ένα συνδυασμό θρεπτικών τροφίμων με υψηλό και χαμηλό GI στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, είναι πιθανώς το καλύτερο σενάριο για τους περισσότερους ανθρώπους.
Για εκείνους που θέλουν να διατηρήσουν ένα χαμηλό γλυκαιμικό προφίλ στη δίαιτά τους, μερικές καλές συμβουλές είναι να αυξήσουν την κατανάλωση τροφών με χαμηλό GI, όπως τα όσπρια (φασόλια, αρακάς και φακές), τα φρούτα, τα δημητριακά με βάση τη βρώμη και τα ζυμαρικά, ή να αντικαταστήσουν μερικά τρόφιμα υψηλού GI με άλλα χαμηλότερου GI (π.χ. κατανάλωση δημητριακών πρωινού πλούσια σε βρώμη, κριθάρι και πίτουρο, κατανάλωση πολύσπορων αντί άσπρων ψωμιών).
Στο «μικροσκόπιο» των επιστημόνων έχουν μπει τα αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη, καθώς νέα μελέτη Αμερικανών έρχεται να συνδέσει την…γλυκιά αυτή απόλαυση με την εμφάνιση καρκίνου του παγκρέατος.
Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την δεκατετράχρονη παρακολούθηση περισσότερων από 60.500 εθελοντών σε νοσοκομείο της Σιγκαπούρης, προκαλούν προβληματισμό. Κι αυτό, γιατί από την ανάλυσή τους προκύπτει, ότι όσοι καταναλώνουν δύο ή περισσότερα αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη, σε εβδομαδιαία βάση, έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο στο πάγκρεας, ένα σπάνιο, αλλά εξαιρετικά θανατηφόρο, τύπο καρκίνου.
«Η ζάχαρη μπορεί να ευθύνεται για την εμφάνιση αυτού του τύπου καρκίνου, αλλά όσοι πίνουν αναψυκτικά με ζάχαρη συχνά έχουν και άλλες ανθυγιεινές συνήθειες» εξηγεί σε άρθρο του στο ιατρικό έντυπο «Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention» ο Mark Pereira, ερευνητής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και επικεφαλής της μελέτης.
Η ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων στο πάγκρεας, εκτιμούν οι Αμερικανοί επιστήμονες, σχετίζεται κατά κύριο λόγο με τα υψηλά επίπεδα ζάχαρης που υπάρχουν στα αναψυκτικά, καθώς έχουν την ιδιότητα να ανεβάζουν και τα επίπεδα της ινσουλίνης στον οργανισμό.
Την παρατήρηση αυτή, εξάλλου, έρχεται να ενισχύσει και το γεγονός ότι από την ομάδα των 60.524 ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα, όσοι ανήκαν στην ομάδα που αντί για αναψυκτικά, κατανάλωναν χυμούς εμφάνισαν πολύ μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
«Εκείνοι που έπιναν δύο ή περισσότερα αναψυκτικά την εβδομάδα διέτρεχαν κατά 87% περισσότερες πιθανότητες να συγκαταλέγονται σε αυτούς που εμφάνισαν καρκίνο στο πάγκρεας» υπογραμμίζει ο Mark Pereira.
Η σύνδεση των αναψυκτικών με ζάχαρη και του καρκίνου του παγκρέατος, πάντως, βρίσκει αρκετά άλλα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, επιφυλακτικά, τα οποία με τη σειρά τους επισημαίνουν, ότι τα αποτελέσματα της μελέτης αφενός αποτελούν ενδείξεις κι όχι ισχυρά στοιχεία, αφετέρου η κατανάλωση αναψυκτικών στη Σιγκαπούρη συνδέεται με πολλές άλλες βλαβερές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Εκμεταλλεύσου τους θησαυρούς του καλοκαιριού κι αδυνάτισε εύκολα και γρήγορα.
1. Καρπούζι
Το καρπούζι σε ξεδιψάει, αφού στο μεγαλύτερο ποσοστό του είναι νερό. Είναι τροφή που ικανοποιεί την ανάγκη σου για γλυκό. Σου δημιουργεί κορεσμό και σε χορταίνει.
2. Λαχανικά στη σχάρα
Μπορείς να ψήσεις διάφορα λαχανικά, όπως κρεμμύδι, πιπεριές, κολοκυθάκια, καρότα, μελιτζάνες, σπαράγγια και σκόρδο. Μετά μπορείς να τα κρατάς στο ψυγείο και να τα χρησιμοποιήσεις σε διάφορους συνδυασμούς όπως:
* Σαλάτα με λαχανικά στη σχάρα με τριμμένη φέτα ή κατσικίσιο τυρί.
* Πίτα με λαχανικά στη σχάρα.
3. Σαλάτες
Μπορείς να τις φτιάξεις γρήγορα χωρίς να χρειάζεσαι συνταγές. Απλώς, πλύνε τα λαχανικά, κόψε τα κι ανακάτεψέ τα με φρούτα, τυρί με χαμηλά λιπαρά, μία χούφτα ξηρούς καρπούς μαζί με λίγο ξίδι και λάδι. Συνόδευσέ το με μία φέτα ψωμί ολικής αλέσεως κι έχεις έτοιμο ένα γεύμα.
4. Ροφήματα χωρίς ζάχαρη
Τεράστιοι ανάμεικτοι χυμοί, σέικ φρούτων, καφέδες, παγωμένο τσάι κι αναψυκτικά με ζάχαρη μπορείς να τα πιεις εύκολα, ειδικά όταν κάνει ζέστη. Οι θερμίδες, όμως, αυξάνονται εύκολα. Συχνά τέτοιου είδους ροφήματα είναι η παγίδα του καλοκαιριού. Συνήθως το παρακάνεις και πίνεις πολλά υγρά, τα οποία ικανοποιούν τη δίψα, αλλά όχι την πείνα, και συγχρόνως σε φορτώνουν με μπόλικες θερμίδες.
Γλίτωσε θερμίδες δοκιμάζοντας αυτές τις light επιλογές:
* Εναν παγωμένο καφέ με άπαχο γάλα.
* Ενα κοκτέιλ κρασιού ανακατεύοντας ένα ποτήρι κρασιού λευκό με 1/2 φλιτζάνι ανθρακούχο νερό και μερικές σταγόνες λεμόνι.
5. Επιδόρπια με φρούτα
Δεν χρειάζεται να τρως μόνο γλυκά με μπόλικες κρέμες και σιρόπια. Τα φρουτώδη γλυκά είναι εξίσου ικανοποιητικά:
* Μπανάνα στο γκριλ με λίγο παγωτό.
* Ανανά στη σχάρα με λίγο ρούμι και καρύδια.
* Κατεψυγμένα κεράσια.
* Κατεψυγμένα σταφύλια.
Ti είναι η υπογλυκαιμία;Ο οργανισμός για την επιβίωση του και τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου χρησιμοποιεί την γλυκόζη ως την αναγκαία πηγή ενέργειας (που ως συνήθως λαμβάνεται από την ζάχαρη και τα παράγωγα της). Τα φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι 70-110 mg/dl. Με τον όρο υπογλυκαιμία εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα της γλυκόζης, δηλ. του σακχάρου στο αίμα μειώνονται κάτω του φυσιολογικού.Τί προκαλεί την υπογλυκαιμία;Η υπογλυκαιμία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα στην καθημερινή αντιμετώπιση και θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη. Οι κυριότερες αιτίες που την προκαλούν είναι:—Πρόσληψη ανεπαρκούς ποσότητας υδατανθράκων στα κύρια ή ενδιάμεσα γεύματα, η καθυστερημένη πρόσληψη των γευμάτων αυτών, ή η παράλειψη τους.—Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.—Έντονη, μη προγραμματισμένη, σωματική άσκηση ή δραστηριότητες.—Υπερβολική δόση ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων.Ποια είναι τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας;Τα αρχικά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας που συνήθως εμφανίζονται όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πέσουν κάτω από 50 mg/dl, μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:—ταχυκαρδία,—εφίδρωση,—έντονο αίσθημα πείνας,—πόνος στη κοιλιά,—μούδιασμα γύρω από το στόμα,—ζαλάδα,—πονοκέφαλος,—τρέμουλο,—αδυναμία και κούραση,—άσχημη διάθεση,—αδυναμία συγκεντρώσεως.Ωστόσο η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ακόμη και στο ίδιο άτομο, μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το πόσο έχει μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα, ή αν το άτομο αυτό έχει πολλά χρόνια διαβήτη.Εάν συνυπάρχει και διαβητική νευροπάθεια η αντίληψη των συμπτωμάτων μπορεί να απουσιάζει εντελώς. Υπογλυκαιμία χωρίς συμπτώματα μπορεί επίσης να συμβεί τη νύκτα και χαρακτηρίζεται από πονοκέφαλο το πρωί. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να δείτε το γιατρό σας γιατί ίσως χρειαστεί μείωση της δόσης ινσουλίνης ή διαβητικών δισκίων.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από την υπογλυκαιμία είναι συνάρτηση τόσο των επιπέδων του σακχάρου του αίματος όσο και της ταχύτητας με την οποία αυτό πέφτει. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να διακριθούν σε οξέα, υποξέα και χρόνια. Πρακτικά πρέπει να γνωρίζουμε ότι η γλυκόζη αποτελεί την κύρια και μοναδική πηγή ενεργείας των νευρικών κυττάρων και έτσι ένα μεγάλο μέρος των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας οφείλεται στην δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος κατά τη φάση της υπογλυκαιμίας.
Τα οξέα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που κάνουν υπέρβαση της δόσης της ινσουλίνης και είναι εφίδρωση, αίσθημα πείνας, άγχος, τρεμούλας, μουδιάσματα των δακτύλων και διαταραχές από την όραση. Στην περίπτωση αυτή αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα το άτομο παρουσιάζει σπασμούς και πέφτει σε κώμα από το οποίο μπορεί να οδηγηθεί στο θάνατο.
Κάθε διαβητικό άτομο θα πρέπει να είναι κατάλληλα ενημερωμένο ώστε να μπορεί να διακρίνει εύκολα τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας ούτως ώστε να τα αντιμετωπίζει έγκαιρα και να μην διατρέχει τον κίνδυνο του κώματος.
Τα υποξέα συμπτώματα είναι λιγότερο έκδηλα γι αυτό και δυσκολότερα διαγιγνώσκονται. Κυριαρχούν συνήθως η υπνηλία και η ελάττωση της ικανότητας για αυτόματες αντιδράσεις αλλά μπορεί να υπάρχουν και εκδηλώσεις κακής συμπεριφοράς τις οποίες όμως το άτομο δεν είναι σε θέση να καταλάβει. Η ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά αρκετές φορές αποδίδεται σε λήψη αλκοόλ επειδή ακριβώς η συμπεριφορά του ατόμου μοιάζει με αυτή του μεθυσμένου. Στα υποξέα συμπτώματα περιλαμβάνεται και ο αρνητισμός καθώς και η ανικανότητα χειρισμού ατομικών υποθέσεων.
Τα χρόνια συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που πάσχουν από όγκους που εκκρίνουν ινσουλίνη. Τα συμπτώματα αυτά είναι ύπουλα, διαδράμουν χρονίως χωρίς να είναι έντονα και πολύ συχνά διαγιγνώσκονται δύσκολα και κυρίως καθυστερημένα. Τα χρόνια συμπτώματα της υπογλυκαιμίας συνίστανται σε βραδεία προοδευτική διανοητική έκπτωση η οποία πολλές φορές έχει και στοιχεία ψυχοπάθειας και η οποία καταλήγει τελικά σε εγκεφαλική άνοια.
Η διάγνωση της υπογλυκαιμίας δεν είναι πάντα εύκολη. Αυτή βασίζεται στην καλή εξιστόρηση των συμπτωμάτων από τον άρρωστο καθώς και στην ανεύρεση χαμηλών τιμών σακχάρου στο αίμα. Θα πρέπει να ξέρουμε ότι η απλή εξέταση του σακχάρου του αίματος δεν είναι πάντοτε αποκαλυπτική αφού η υπογλυκαιμία είναι συνήθως παροδική. Γι αυτό επί εντόνου κλινικής υποψίας και φυσιολογικών τιμών σακχάρου αίματος απαιτούνται άλλες ειδικότερες εξετάσεις.
Ένα συχνό παράπονο αρκετού κόσμου είναι το ότι πάσχει από υπογλυκαιμία είτε επειδή βρέθηκε μία τιμή σακχάρου στα χαμηλότερα φυσιολογικά όρια είτε επειδή παρουσιάζει συμπτώματα (λιγούρα, ιδρώτες) που πράγματι παρουσιάζονται επί υπογλυκαιμίας. Επίσης πολλά άτομα την τάση τους να καταναλώνουν πολλά γλυκά την αποδίδουν σε υπογλυκαιμία. Χωρίς να σημαίνει ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί εν τούτοις είναι τόσο σπάνιο που δεν δικαιολογεί την τόσο συχνή παρουσίασή του.
Πώς προλαμβάνεται η υπογλυκαιμία;—με τη λήψη της σωστής δόσης ινσουλίνης ή διαβητικών δισκίων και πιθανή αναπροσαρμογή της δοσολογίας ύστερα από οξείες καταστάσεις όπως λοίμωξη ή χειρουργική επέμβαση.—με τη σωστή κατανομή των γευμάτων στο 24ωρο χωρίς να παραλείπετε κανένα κύριο ή ενδιάμεσο γεύμα.—αποφεύγοντας την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.—μειώνοντας τη δόση ή ακόμη και τρώγοντας ένα μικρό γεύμα πριν από περιπτώσεις σωματικής άσκησης ή αυξημένης δραστηριότητας που δεν αποτελούν μέρος ενός καθημερινού προγράμματος.—έχοντας πάντα μαζί σας μερικούς κύβους ζάχαρη ή καραμέλες.Μπορεί να αποφευχθεί η υπογλυκαιμία; Ίσως όχι εντελώς, εφόσον θέλετε και πρέπει ο διαβήτης σας να είναι σωστά ρυθμισμένος και το σάκχαρο αίματος να μην υπερβαίνει το φυσιολογικό, αλλά αν βρείτε την αιτία που την προκαλεί μπορείτε να την κάνετε σπάνια.
Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι αιτιολογική δηλ. αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο αίτιο που προκαλεί την υπογλυκαιμία φροντίζουμε να αρθεί. Αν π.χ. η δόση της ινσουλίνης είναι μεγάλη ή αν η δίαιτα του διαβητικού δεν είναι ρυθμισμένη τότε φροντίζουμε να τα ρυθμίσουμε. Η ρύθμιση αυτή είναι αρκετά πιο δύσκολη στα παιδιά απ' ότι στους ενήλικες επειδή τα παιδιά έχουν έντονη και απρόβλεπτη κινητική δραστηριότητα η οποία όπως αναφέρθηκε πιο πάνω αποτελεί αίτιο υπογλυκαιμίας.
Η υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση γλυκόζης είτε υπό τη μορφή της ενδοφλέβιας χορήγησης (στις πιο βαριές περιπτώσεις) είτε υπό την μορφή σάκχαρης ή γλυκού (στις πιο ελαφριές περιπτώσεις). Τα περισσότερα άτομα που πάσχουν από υπογλυκαιμία (κυρίως διαβητικοί) γνωρίζουν τα συμπτώματά της και τα αντιμετωπίζουν με τη λήψη μιας ή περισσοτέρων κουταλιών σάκχαρης ή ενός γλυκού ή μιας γλυκιάς πορτοκαλάδας.
Πολλά άτομα με συχνές κρίσεις υπογλυκαιμίας συνηθίζουν να κουβαλάνε στην τσέπη τους μερικές καραμέλες ή σοκολάτες ή ακόμη και φακελάκια με ζάχαρη.
Με την αλλαγή αυτή των εποχών και του καιρού, είναι πολλοί αυτοί που αποφασίζουν να κάνουν κάποιες αλλαγές, μικρές ή μεγάλες, στην καθημερινή ζωή τους.
Μία από τις συχνότερες τέτοιες αλλαγές που οι περισσότεροι από εμάς προσπαθούμε να κάνουμε αυτούς τους μήνες είναι η απώλεια βάρους και ίσως η βελτίωση της διατροφής και της εμφάνισής μας, ώστε ο επόμενος χρόνος να μας βρει σε καλύτερη φυσική κατάσταση.
Ποιες λοιπόν είναι αυτές οι αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε ώστε να επιτύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα;
Καθιερώστε καθημερινά 3 γεύματα: Πολλοί είναι αυτοί δυστυχώς που είτε λόγω συνήθειας, είτε λόγω λαναθασμένης άποψης ως προς τον όρο 'δίαιτα' είτε λόγω πιεσμένου χρόνου, παίρνουν ένα κύριο γεύμα κάθε μέρα, χωρίς πρωϊνό και με ενδιάμεσα τσιμπολογήματα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι βασικό να μην αφήνουμε το στομάχι μας άδειο για μεγάλα χρονικά διαστήματα και να κάνουμε μικρά και συχνά γεύματα. Έτσι, είναι καλό να μην παραλείπουμε γεύματα, και ειδικά το πρωϊνό, που είναι σημαντικότατο γεύμα, αφού μας δίνει την ενέργεια για την ημέρα που μόλις αρχίζει, και μάλιστα σε μια χρονική στιγμή που το σώμα μας είναι ικανό να 'κάψει' καλύτερα τις προσλαμβανόμενες θερμίδες. Ακόμα, πρέπει να τρώμε από όλες τις ομάδες τροφών (κρέατα, φρούτα, λαχανικά κτλ.), αλλά όσο και όταν πρέπει, και να μην τρώμε αργά το βράδυ, ώστε να μην φορτώνουμε το στομάχι μας πριν το βραδυνό ύπνο.
Προσπαθήστε να μειώσετε το λίπος στην καθημερινή σας διατροφή. Το λίπος είναι η υψηλότερη πηγή θερμίδων, αφού δίνει 9 θερμίδες ανά γραμμάριο! Αυτό σημαίνει ότι μια κουταλιά της σούπας 'υγιεινό' ελαιόλαδο ή 'ανθυγιεινό' βούτυρο δίνουν από 90 θερμίδες περίπου! Έτσι προσπαθήστε να αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά, να προτιμάτε τα βραστά και τα ψητά χωρίς επιπλέον λίπος και τα πολύ λιπαρά τρόφιμα π.χ. κέικ, πάστες και πίτες, μαγιονέζες, κρέμες και ντρέσινγκς και να μην χρησιμοποιείτε βούτυρο ή μαργαρίνες. Η αλλαγή που μπορείτε να κάνετε είναι να προτιμήσετε προϊόντα χαμηλών λιπαρών (μαργαρίνες, τυριά), να αποφύγετε τα πλήρη γαλακτομικά και τυροκομικά προϊόντα και να προτιμάτε όσα είναι αποβουτυρωμένα (0% λιπαρά) και χαμηλών λιπαρών (1.5%-2%) και να μετράτε πάντα το λάδι που βάζετε στο φαγητό με ένα κουτάλι, προσθέτοντάς το πάντα στο τέλος του μαγειρέματος.
Μειώστε τη ζάχαρη, όσο γίνεται, και κυρίως στην απλή μορφή της. Η ζάχαρη βρίσκεται 'κρυμένη' σε πολλές τροφές και δίνει πολλές άχρηστες θερμίδες (1γρ=4 θερμίδες). Παράλληλα αποτελεί μεγάλο εχθρό για την υγεία των δοντιών μας. Έτσι, αν και θα είναι δύσκολο για τους περισσότερους, αποφύγετε τα πολλά γλυκά (σοκολάτες, μπισκότα, μαρμελάδες), μειώστε σταδιακά και μην προσθέτετε ζάχαρη στον καφέ σας ή τα άλλα ροφήματα σας (χρησιμοποιείστε υποκατάστατα μόνο αν κριθεί απαραίτητο), και προτιμήστε τα προϊόντα 'χωρίς ζάχαρη' π.χ. αναψυκτικά τύπου light, γάλα και γιαούρτια φρούτων με 0% ζάχαρη κτλ. Χωρίς όμως να φτάνετε και στο αντίθετο άκρο υπερκαταναλώνοντάς τα αφού έτσι πάλι φτάνουμε στο ίδιο σημείο.
Βάλτε στη διατροφή σας τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες είναι ένα σχετικά καινούργιο κεφάλαιο για την Επιστήμη της Διατροφής. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στη σωστή λειτουργία του εντέρου και δίνουν το αίσθημα πληρότητας στο στομάχι, μειώνοντας έτσι την όρεξη, ενώ μακροπρόθεσμα βρέθηκε ότι συμβάλλουν στη μείωση κάποιων μορφών καρκίνου, π.χ. του εντέρου. Έτσι, προτιμήστε το ψωμί ολικής άλεσης και τα μαύρα μακαρόνια και ρύζι, από τα κανονικά, τρώτε 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια (φασόλια, φακές, ρεβύθια), μαγειρεμένα με λίγο λάδι, καταναλώστε 5 μερίδες φρούτα και λαχανικά καθημερινά, τα οποία προτιμήστε τα φρέσκα και προσπαθήστε να μην τα καταστρέφετε κατά το μαγείρεμα. Η καθημερινή παρουσία μιας μεγάλης σαλάτας στο τραπέζι μας είναι σίγουρο ότι θωρακίζει την υγεία του οργανισμού μας.
Προσέξτε την κατανάλωση του αλκοόλ. Το αλκοόλ είναι σίγουρα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της εξόδου μας με φίλους ή ενός καλού τραπεζιού, το οποίο ενώ σε φυσιλογικά επίπεδα είναι προστάτης της καρδιάς μας, σε μεγαλύτερες ποσότητες γίνεται επικίνδυνο και ίσως και καταστροφικό για την υγεία μας. Είναι μια ουσία αρκετά πλούσια σε θερμίδες, αφού 1 γραμμάριο δίνει 7 θερμίδες (ένα ποτήρι κρασί δίνει 80-100 θερμίδες και ένα μικρό ποτήρι ουίσκυ δίνει 150 θερμίδες). Ακόμα, συνοδεύεται σχεδόν πάντα από 'επίκνδυνα' και γεμάτα άχρηστες θερμίδες, λίπος και αλάτι σνακς. Για αυτό αξίζει να αποφεύγεται η κατάχρηση και αν δεν έχουμε πρόβλημα υγείας (π.χ. ψηλά τριγλυκερίδια) θα πρέπει να περιορίζουμε την κατανάλωσή του σε 1-2 ποτήρια κρασί, όταν θέλουμε να πιούμε.
Πίνετε πολλά υγρά. Το νερό είναι ένα σημαντικότατο στοιχείο του οργανισμού μας (το ανθρώπινο σώμα αποτελείται σε ποσοστό 50-70 % από νερό). Το νερό βοηθάει στην πέψη, σαν κύριο συστατικό όλων των πεπτικών υγρών, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο και στην απορρόφηση, γιατί τελικά με τη μορφή διαλύματος απορροφώνται οι διάφορες θρεπτικές ύλες στο αίμα. Ακόμα, βοηθάει στην απέκκριση από το παχύ έντερο των μη πεπτώμενων ουσιών, ενώ έχει και τη δυνατότητα να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, σύμφωνα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Για όλα τα παραπάνω, αλλά και για την καλύτερη ενυδάτωση της επιδερμίδας μας είναι απαραίτητο να πίνουμε 8-10 ποτήρια την ημέρα, πριν και μετά τα γεύματα, για την καλύτερη λειτουργία του οργανισμού μας.
Αυξήστε τη φυσική άσκηση. Σε μια εποχή όπου η χρήση του αυτοκινήτου, αλλά και ο γενικά καθιστικός τρόπος ζωής, μας κάνει οκνηρούς και με μειωμένη φυσική δραστηριότητα, έστω και μισή ώρα δυνατό περπάτημα είναι μία καλή βοήθεια στην προσπάθεια για απώλεια βάρους, αλλά και για καλύτερη φυσική κατάσταση, ενδυνάμωση της καρδιάς και ευεξία. Έτσι, κάντε μια προσπάθεια να γίνετε πιο δραστήριοι και αν το περιβάλλον ενός γυμναστηρίου δεν σας ταιριάζει βρείτε διαδρομές μέσα και, κυρίως, έξω από την πόλη μας, ώστε να κάνετε όσο τακτικότερα μπορείτε μικρούς περιπάτους ή απαλό τρέξιμο. Στο τέλος της εβδομάδας, και μόνο αυτή η δραστηριότητα θα σας απαλλάξει από αρκετές θερμίδες και θα σας κάνει να νιώθετε πιο καλά.
Τρώτε αργά και σωστά. Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο κομμάτι που πρέπει να προσέξετε, στα πλαίσια των γενικότερων αλλαγών στη διατροφή σας. Το φαγητό θα πρέπει να αποκτήσει για σας και μια άλλη διάσταση πέρα από το στοιχείο της απόλαυσης και είναι εκείνο το στοιχείο που θα συμβάλει στη διατήρηση ή στη βελτίωση της υγείας σας.
Επειδή όμως η λήψη του φαγητού και η επιθυμία για τη λήψη αυτή είναι μία εγκεφαλική διαδικασία θα πρέπει να του δίνουμε την προσοχή που πρέπει, να είναι μια συνειδητή λειτουργία και να μη γίνεται ούτε 'στο πόδι' ούτε παράλληλα με την παρακολούθηση της τηλεόρασης ή την ανάγνωση της εφημερίδας.
Είναι βασικό να τρώτε αργά και να μασάτε αρκετά την τροφή σας, να μην τρώτε από την κατσαρόλα παρά μόνο από το πιάτο σας, ακόμα και όταν μπαίνετε στο σπίτι μετά τη δουλειά με έντονο το αίσθημα της πείνας, να αποφεύγετε τα ενδιάμεσα 'τσιμπολογήματα', και να αφήνετε το τραπέζι όταν αισθάνεστε ακόμα άνετα και όχι με βαρύ το στομάχι σας. Τέλος, μην αφήνετε την 'πρωτοβουλία' για το τι θα φάτε εσείς και τα παιδιά σας στο 'φαστφουντάδικο' ή την πιτσαρία της γειτονιάς σας.
Η υγεία μας έχει μεγάλη αξία και είναι λάθος να αδιαφορούμε για αυτή και να αποφασίζουν άλλοι για το τι θα καταλήξει στο στομάχι μας. Ακόμα και όταν έχουμε ένα πιεσμένο πρόγραμμα πρέπει να βρίσκουμε χρόνο για τη διατροφή μας.
Για αυτό, τώρα που κάποιοι από εσάς αποφάσισαν να κάνουν κάτι παραπάνω για την υγεία αλλά και την εμφάνισή τους βάλτε το θέμα μιας υγιεινότερης και καλύτερης διατροφής στις άμεσες προτεραιότητές σας. Τα αποτελέσματα των παραπάνω αλλαγών θα γίνουν σύντομα ορατά, αλλά κυρίως θα σας εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμα μια καλύτερη φυσική κατάσταση. Αξίζει!
Ζάχαρη Η ζάχαρη καταλαμβάνει μια αυξανόμενη μερίδα στη διατροφή, λένε οι ειδικοί. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, το πρόβλημα οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην έλλειψη πληροφόρησης, ενίοτε σκόπιμης, για τις συνέπειες της ζάχαρης στην υγεία, κυρίως στην απουσία κατάλληλης ετικέτας που θα αναφέρει την ποιότητα των πρόσθετων ζαχάρων. Με την έλλειψη πληροφόρησης, η κατανάλωση της ζάχαρης αυξάνεται στον κόσμο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, κάθε άτομο καταναλώνει κατά μέσο όρο ζάχαρη αντίστοιχη με 31 κουταλάκια του καφέ, ημερησίως, δηλαδή 20% περισσότερο σε σχέση με πριν από 20 χρόνια. Η ζάχαρη συνιστά αιτία καρδιοαγγειακών νόσων, καρκίνων, διαβήτη και παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία συμπεριλαμβάνεται στα κύρια προβλήματα υγείας στον κόσμο σήμερα. Οι ειδικοί συνιστούν περιορισμό τουλάχιστον κατά 10% στην αναλογία της ζάχαρης που προστίθεται στην καθημερινή διατροφή. "Εάν καταναλώνετε πολύ ζάχαρη, αυξάνετε τον κίνδυνο να έχετε παιδιά παχύσαρκα και συνεπώς αυτά ως παχύσαρκοι ενήλικες πλέον θα γλιστρούν σε μια κατηφόρα που θα τους οδηγήσει σε πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας.
Επεξεργασμένα δημητριακά Νέα στοιχεία ότι τα δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί όντως να μας προφυλάξουν από το έμφραγμα και από το εγκεφαλικό, ανακάλυψαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Αναλύοντας στοιχεία από περίπου 30.000 γυναίκες, διαπίστωσαν ότι όσες έτρωγαν τα περισσότερο μη επεξεργασμένα δημητριακά, διέτρεχαν μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν υπέρταση μέσα στην επόμενη δεκαετία. Επίσης, πληθώρα επιστημονικών στοιχείων δείχνουν ότι τρόφιμα όπως το αλεύρι βρώμης, το πίτουρο και το καφέ ρύζι παρέχουν σημαντικά οφέλη στην καρδιαγγειακή υγεία. Προγενέστερες μελέτες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση τέτοιου είδους τροφίμων με μειωμένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι φυτικές (ή διαιτητικές) ίνες και τα άλλα θρεπτικά συστατικά των μη επεξεργασμένων δημητριακών συμβάλλουν στην ελάττωση της χοληστερόλης, των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) και των επιπέδων ινσουλίνης στο αίμα, βελτιώνουν την λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων και μειώνουν την φλεγμονή στο κυκλοφορικό σύστημα,. ενώ φαίνεται να δρουν προστατευτικά στην ανάπτυξη υπερτάσεως. Αντιθέτως, τα επεξεργασμένα δημητριακά; όπως τα ζυμαρικά, το λευκό ψωμί και άλλα τρόφιμα που παράγονται από λευκό αλεύρι; φαίνεται να επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης και σακχαρώδους Διαβήτη αρνητικά. Τα ευρήματα ερευνών υποδηλώνουν ότι καλό θα ήταν για την υγεία της πίεσης και της καρδιάς μας να αντικαταστήσουμε τα επεξεργασμένα δημητριακά με ολικής αλέσεως.
Αλάτι Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλατιού (NaCl) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης που συνδέεται με καρδιαγγειακά νοσήματα και εμφράγματα. Η μέση πρόσληψη αλατιού κυμαίνεται στα 9,5 γραμ ανά ημέρα (περίπου 2κ τ γλυκού) ενώ πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερο (6 γραμ την ημέρα). Το αλάτι στη διατροφή μας προέρχεται από το μαγειρικό αλάτι, το επιτραπέζιο αλάτι και το αλάτι που βρίσκεται στα επεξεργασμένα τρόφιμα. Περίπου το 75% του αλατιού που καταναλώνουμε έχει ήδη προστεθεί στο φαγητό που αγοράζουμε. Μέρος της υγιεινής διατροφής είναι και η μείωση κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών με αλάτι (καπνιστά κρέατα, τυριά και ψάρια, κονσέρβες, σάλτσα σόγιας, αλατισμένα σνακ, ζωμοί κρέατος κ.α) σε μία μερίδα την ημέρα.. μπαχαρικά και μυρωδικά μπορούν να αντικαταστήσουν το αλάτι από τη διατροφή μας. Συνεπώς, η διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου θα πρέπει να μην βασίζεται στα παραπάνω τρία λευκά της διατροφής, προκειμένου να μειωθεί η συχνότητα εκφυλιστικών ασθενειών στο μέλλον.
Και ποιος δεν λατρεύει τη γλυκιά γεύση της ζάχαρης. Σήμερα ο μέσος Έλληνας καταναλώνει κάθε χρόνο πάνω από 40 κιλά ζάχαρη, εκ των οποίων τα 15 περίπου είναι "κρυμμένα" σε έτοιμα φαγητά, παγωτά, σοκολάτες, αναψυκτικά.Τα υπόλοιπα προστίθενται -εν γνώση μας-στον καφέ και τα γλυκά του σπιτιού.
Από την αρχαιότητα η πρώτη πηγή ζάχαρης ήταν το γνωστό, μόνο στους λαούς της Νοτιοανατολικής Ασίας, ζαχαροκάλαμο. Μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ελλάδα και στη συνέχεια η Ευρώπη, γνώρισαν αυτό το "περίεργο κρυσταλλικό μέλι που δεν το έφτιαχναν οι μέλισσες". Μέχρι τα χρόνια εκείνα, η γλυκιά γεύση στο δυτικό κόσμο ήταν συνδεδεμένη μόνο με τα γλυκά φρούτα και το μέλι. Η κύρια εξάπλωση του ζαχαροκάλαμου στην Ευρώπη έγινε κυρίως από τους Άραβες περίπου τον όγδοο αιώνα μ.Χ.. Στην Αμερική έφθασε μόλις τον δέκατο έκτο αιώνα. Σταδιακά η κατανάλωση της αυξήθηκε για να εκτιναχθεί κυριολεκτικά στα ύψη κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα η μέση κατανάλωση της γύρω στη δεκαετία του '80 να φτάσει τα 20 κιλά και σήμερα τα 40 κιλά ετησίως!
Τι είναι η ζάχαρη: Η ζάχαρη, όπως και το άμυλο είναι υδατάνθρακας. Βρίσκεται σε διάφορες μορφές αλλά όλες έχουν την ίδια γλυκιά γεύση. Η σουκρόζη, για παράδειγμα είναι η κοινή επιτραπέζια ζάχαρη που προστίθεται στα ποτά και στα γλυκά. Η φρουκτόζη βρίσκεται στα φρούτα και το μέλι ενώ η λακτόζη βρίσκεται στο γάλα.
Η γλυκόζη είναι η πιο απλή μορφή ζάχαρης. Αποτελεί μέρος των διαφόρων ειδών ζάχαρης (για παράδειγμα η σουκρόζη παράγεται από γλυκόζη και φρουκτόζη) και είναι βασικό συστατικό του αμύλου το οποίο περιέχεται στο ψωμί, στα ζυμαρικά, στις πατάτες, στο ρύζι στα προϊόντα ολικής και στα δημητριακά. Η γλυκόζη είναι επίσης η μορφή της ζάχαρης που κυκλοφορεί στο αίμα, συχνά αναφέρεται ως ζάχαρο του αίματος και παρέχει ενέργεια στον οργανισμό και κυρίως στον εγκέφαλο, στους μυς και στην λαρδιά.
Τελικά κάνει κακό η ζάχαρη; Οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ελλάδα καταναλώνουν πολύ ζάχαρη, για παράδειγμα στα γλυκά, στα κέικ, στα μπισκότα, στις μαρμελάδες, στα ζαχαρώδη ποτά και αναψυκτικά, στους καφέδες και τα παγωτά. Αν καταναλώνετε πολύ ζάχαρη σε βάρος άλλων τροφών, τότε η διατροφή σας θα είναι λιγότερο θρεπτική, αφού οι τροφές και τα ποτά που περιέχουν ζάχαρη τείνουν να είναι πλούσια σε θερμίδες, αλλά φτωχά σε άλλα θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνη, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες.
Επιπρόσθετα, η ζάχαρη, ιδιαίτερα η λευκή, υφίσταται μεγάλη βιομηχανική επεξεργασία, με αποτέλεσμα να καταλήγει "απογυμνωμένη" από θρεπτικά συστατικά και να έχει γίνει καθαρά πηγή θερμίδων, καθώς λείπουν εκείνα τα συστατικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό (π.χ. τις βιταμίνες της ομάδας Β ή τα ένζυμα). Κατά συνέπεια η ζάχαρη ουσιαστικά αποτελείται από σκέτες θερμίδες και αποσπά βιταμίνες, ένζυμα και μεταλλικά άλατα που είναι απαραίτητα για τη χώνευση, αφομοίωση και χρήση της από τα αποθέματα του οργανισμού, τα οποία μ' αυτό τον τρόπο γίνονται φτωχότερα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το ασβέστιο και για τις βιταμίνες της ομάδας Β που χρησιμοποιούνται στο συκώτι για τη μετατροπή της χωνεμένης τροφής σε πιο σημαντικά συστατικά, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα από το σώμα.
Ζάχαρη και τερηδόνα Το κυριότερο πρόβλημα που σχετίζεται άμεσα με τη ζάχαρη είναι η τερηδόνα. Τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας τρέφονται με ζάχαρη και παράγουν οξέα που προκαλούν αποδυνάμωση και στη συνέχεια ρήξη του σμάλτου που καλύπτει τα δόντια. Η κατανάλωση ζάχαρης σε τακτά διαστήματα βάζει σε κίνδυνο τα δόντια για ανάπτυξη τερηδόνας. Αυτό ισχύει για τις ζάχαρες που έχουν υποστεί κάποια επεξεργασία, όπως φρουτοχυμός, μέλι και τροφές και ποτά στα οποία έχει προστεθεί ζάχαρη. Για αποφυγή της δημιουργίας τερηδόνας συστήνεται η αποφυγή κατανάλωσης τροφών και ποτών πλούσιων σε ζάχαρη μεταξύ των γευμάτων.
Η ζάχαρη δημιουργεί παχυσαρκία; Τα ζαχαρώδη τρόφιμα και ποτά μπορούν να αυξήσουν το βάρος μας μόνο αν καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίμε. Επειδή τα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη είναι εύγευστα και είναι πλούσια σε θερμίδες, όπως η σοκολάτα, το κέικ, το παγωτό και τα γλυκά, είναι πολύ εύκολο να καταναλώσουμε αρκετές θερμίδες. Χρειάζεται επομένως ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση τους προκειμένου να αποφύγουμε την αύξηση του βάρους. Το μέτρο είναι το κλειδί για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις.
Σε έρευνα από τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας διαπίστωσαν ότι, η ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης και άλλων προϊόντων που περιέχουν γλυκαντικές ύλες στο χρονικό διάστημα από το 1962 έως το 2000, έχει οδηγήσει σε άνοδο της μέσης πρόσληψης θερμίδων, η οποία αγγίζει και τις 74 ανά ημέρα, εκ των οποίων το 80% προέρχεται από αναψυκτικά και χυμούς. Γι΄ αυτό ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στην κατανάλωση αναψυκτικών τα οποία περιέχουν ζάχαρη (1 κουτάκι αναψυκτικό τύπου cola περιέχει 3 κουταλιές της σούπας ζάχαρη. 1 κουταλάκι του γλυκού περιέχει 4 g ζάχαρη και 16 θερμίδες).
Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας ζάχαρη προκαλεί διαβήτη; Η κατανάλωση ζάχαρης δεν προκαλεί από μόνη της διαβήτη. Ο διαβήτης οφείλεται σε γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Παρόλα αυτά η αύξηση του βάρους πέρα από το φυσιολογικό και η ταυτόχρονη υπερκατανάλωση ζάχαρης αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Οι άνθρωποι με ιστορικό διαβήτη στην οικογένεια θα πρέπει να προσέχουν τη διατροφή τους και να ελέγχουν το βάρος τους.
Η ζάχαρη προκαλεί εθισμό; Έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι η ζάχαρη μπορεί να προκαλεί εθισμό στα ποντίκια, όμως στους ανθρώπους δεν έχουν πραγματοποιηθεί αντίστοιχες έρευνες. Η κατανάλωση ζάχαρης έχει συσχετιστεί με την παραγωγή της τρυπτοφάνης, ενός αμινοξέος που ελέγχει την διάθεση μας. Έπειτα, η ζάχαρη δίνει μια γλυκιά γεύση στις τροφές και διεγείρει το κέντρο του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνο για την απόλαυση, για την παραγωγή των ενδορφινών, ορμονών που παράγονται όταν κάποιος νιώθει ευχάριστα. Ειδικά ο συνδυασμός ζάχαρης με λιπαρά, όπως συμβαίνει στα περισσότερα γλυκά δίνει μια ευχάριστη γεύση στην οποία λίγοι μπορούν να αντισταθούν. Η σοκολάτα βρίσκεται στην κορυφή των προτιμήσεων. Πολλοί εξάλλου συνδέουν τη γλυκιά γεύση με τη χαλάρωση και έτσι η ανάγκη για γλυκό γίνεται συνήθεια παρά αληθινός εθισμός.
Πόση ζάχαρη είναι αρκετή; Μια μέτρια κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να ενταχθεί στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής. Η συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Σε ένα διαιτολόγιο 1800 θερμίδων η ζάχαρη δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 180 θερμίδες, δηλαδή τα 45 γρ. Προσπαθήστε να μην υπερβαίνετε τα 3-4 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρης την ημέρα στους καφέδες και μετριάστε την κατανάλωση αναψυκτικών, μαρμελάδας, γλυκών και μελιού, καθώς και τη ζάχαρη των επεξεργασμένων τροφίμων.
Καλό είναι να διαβάζετε τις ετικέτες των τροφίμων που καταναλώνετε. Οι περισσότερες μορφές της ζάχαρης τελειώνουν σε –οζη (όπως γλυκόζη, σουκρόζη, φρουκτόζη). Όσο πιο κοντά στην αρχή της λίστας με τα συστατικά βρίσκεται η ζάχαρη τόσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα με την οποία απαντάται στο συγκεκριμένο τρόφιμο.
Η μαύρη ζάχαρη είναι καλύτερη από την άσπρη; Η μαύρη ζάχαρη περιέχει ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα σε ορισμένα μέταλλα, όπως κάλιο και μαγνήσιο, αλλά όπως και η άσπρη δεν περιέχει βιταμίνες, πρωτεΐνη και ίνες. Για αυτό το λόγο και οι θερμίδες από τη ζάχαρη συχνά αναφέρονται ως κενές θερμίδες.
Πως θα μειώσετε τη ζάχαρη από τη διατροφή σας
Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων που καταναλώνετε και επιλέξτε αυτές με τη λιγότερη ποσότητα ζάχαρης. Το «λίγο» αντιστοιχεί σε λιγότερο από 2g πρόσθετης ζάχαρης ανά 100g προϊόντος και το «πολύ» σε περισσότερο από 10g πρόσθετης ζάχαρης ανά 100g προϊόντος.
Μειώστε την κατανάλωση αναψυκτικών, γλυκών και ζάχαρης στους καφέδες σας. Αν πίνετε τον καφέ σας γλυκό και πίνετε πολλούς καφέδες μέσα στην ημέρα μετατρέψτε τους σε μέτριους ενώ μειώστε παράλληλα και τους καφέδες μέσα στην ημέρα.
Τα περισσότερα περιστατικά διαβήτη που γίνεται διάγνωσή τους σε παιδιά είναι διαβήτης τύπου 1, παρόλο που τα περιστατικά επίπτωσης του διαβήτη τύπου 2 στους νέους αυξάνονται. Οι διατροφικές συστάσεις για τα παιδιά και τους εφήβους με διαβήτη τύπου 1 θα πρέπει να εστιαστούν στην υλοποίηση των στόχων που αφορούν τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος, χωρίς να υπάρχει έντονη υπογλυκαιμία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τον εξατομικευμένο σχεδιασμό των γευμάτων και του διαιτολογίου, την χορήγηση και τους αλγόριθμους ινσουλίνης, την αυτό-παρακολούθηση της γλυκόζης του αίματος και την λήψη αποφάσεων βασισμένων στην γνώση και στο επερχόμενο αποτέλεσμα. Οι διατροφικές συστάσεις για τους νέους με διαβήτη τύπου 2 εστιάζονται στον υγιεινό τρόπο ζωής και στην περάτωση των στόχων θεραπείας, προκειμένου να ομαλοποιηθεί η γλυκαιμία.
Δεν υπάρχουν μελέτες με αντικείμενο τις απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά των παιδιών και των εφήβων με διαβήτη, επομένως, οι διατροφικές συστάσεις βασίζονται στις ίδιες απαιτήσεις που έχουν όλα τα υγιή παιδιά και εφήβους. Τα παιδιά και οι έφηβοι θα πρέπει να κατορθώσουν να αποκτήσουν υγιεινές τροφικές συνήθειες, προκειμένου να διασφαλίσουν την επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Γενικά, τα παιδιά στις ΗΠΑ δεν καταναλώνουν τις συνιστώμενες ποσότητες φρούτων και λαχανικών, αντίθετα με τα διαβητικά παιδιά που τα καταφέρνουν λίγο καλύτερα από τον γενικό πληθυσμό σε ορισμένες περιοχές. Σε μια αναφορά του 1996 πάνω στην διαιτητική πρόσληψη παιδιών ηλικίας 4-9 ετών με διαβήτη τύπου 1, παρατηρήθηκε ότι οι προσλήψεις ενέργειας, βιταμινών και ιχνοστοιχείων ήταν επαρκείς, ενώ η πρόσληψη φυτικής ίνας ήταν χαμηλότερη από την συνιστώμενη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης μια αναφερόμενη μέση πρόσληψη κορεσμένων λιπών, η οποία υπερβαίνει τις συστάσεις του “The National Cholesterol Education Program (NCEP)”. Πολλά παιδιά καταναλώνουν κορεσμένα λίπη σε επίπεδα πολύ ανώτερα των συνιστώμενων. O «Οδηγός της Τροφικής Πυραμίδας», ο οποίος είναι ένα γενικό εργαλείο που περικλείει τις τροφικές προτιμήσεις και τις διαφορές μεταξύ των τροφικών επιλογών που αφορούν την ποικιλομορφία του πληθυσμού, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αυξηθεί η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών και για να μειωθεί η πρόσληψη ολικού και κορεσμένου λίπους.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Πολλά παιδιά με διαβήτη τύπου 1 παρουσιάζονται στην διάγνωση να έχουν απώλεια βάρους η οποία θα πρέπει να αναπληρωθεί με την έναρξη της ινσουλινοθεραπείας, την ενυδάτωση και την επαρκή ενεργειακή πρόσληψη. Η καλύτερη μέθοδος για την εκτίμηση των ενεργειακών αναγκών ενός παιδιού ή εφήβου είναι ένα διατροφικό ιστορικό μιας τυπικής ημερήσιας πρόσληψης όπως αυτή προκύπτει από ένα «Ερωτηματολόγιο Προσλαμβανομένων Προηγούμενου 24ώρου» ή μια «3ήμερη Καταγραφή Προσλαμβανομένων», δεδομένου ότι η ανάπτυξη γίνεται εντός των φυσιολογικών επιπέδων. Η τυπική ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη μπορεί να συγκριθεί με προσλήψεις αναφοράς γα φυσιολογική ανάπτυξη. Μια εκτίμηση της προσθήκης βάρους και της ανάπτυξης ξεκινά κατά την διάγνωση, μετά από καταγραφή του ύψους και του βάρους στα παιδιατρικά διαγράμματα ανάπτυξης του “Center for Disease Control”. Η επάρκεια της ενεργειακής πρόσληψης μπορεί επίσης να εκτιμηθεί παρακολουθώντας την προσθήκη βάρους και την ανάπτυξη σε τακτική βάση.
Θα πρέπει να δίνεται προσοχή στην όρεξη που έχει ένα παιδί, όταν προκαθορίζονται οι ενεργειακές του απαιτήσεις και η διατροφική του αγωγή. Για τον λόγο ότι οι ενεργειακές απαιτήσεις μεταβάλλονται με την ηλικία, την φυσική δραστηριότητα και τον ρυθμό ανάπτυξης, συνίσταται μια εκτίμηση του ύψους, του βάρους και της ενεργειακής πρόσληψης ανά 3-6 μήνες. Η επίτευξη καλού μεταβολικού ελέγχου είναι ζωτικής σημασίας για την φυσιολογική ανάπτυξη. Ωστόσο, η πρακτική του παρακρατούμενου φαγητού ή της πίεσης να τρώει το παιδί με συνέπεια τα προκαθορισμένα χωρίς να έχει όρεξη ως μέρος της προσπάθειας επίτευξης καλού μεταβολικού ελέγχου, είναι κουραστική και θα πρέπει να αποθαρρύνεται.
ΒΑΣΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Η σύσταση της διατροφικής αγωγής στα βασικά θρεπτικά συστατικά θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και καθορισμένη σύμφωνα με την γλυκόζη του αίματος, τους στόχους για τα λιπίδια του πλάσματος και τις απαιτήσεις για ανάπτυξη. Τα παιδιά και οι έφηβοι με διαβήτη τύπου 1 δεν διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για να εμφανίσουν δυσλιπιδαιμίες, αλλά θα πρέπει να παρακολουθούνται και να μετρούνται τακτικά σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίστηκαν από τον NCEP και τον “the American Academy of Pediatrics” στην αναφορά «Expert Panel on Blood Cholesterol Levels in Children and Adolescents». Η βήμα-βήμα προσέγγιση στον διαιτητικό χειρισμό των ανωμαλιών λιπιδίων όπως υποδεικνύεται από τον NCEP, συνιστά μια μείωση του ολικού λίπους, του κορεσμένου λίπους και της χοληστερόλης σε παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών.
ΦΥΤΙΚΗ ΙΝΑ
Οι συστάσεις σε φυτική ίνα για παιδιά με διαβήτη είναι οι ίδιες που ισχύουν και για τα μη διαβητικά παιδιά. Συνιστάται ότι τα παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών θα πρέπει να αυξάνουν την πρόσληψη σε φυτική ίνα, σε ποσότητα ίση ή μεγαλύτερη από την ηλικία τους συν 5 gr/ ημέρα.
ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Η φυσική αδράνεια σχετίζεται με αρνητικές επιδράσεις στην υγεία. Παρεμβατικές στρατηγικές για ολόκληρη την οικογένεια που προάγουν την φυσική άσκηση για όλη την διάρκεια της ζωής, βοηθούν πιθανόν τα παιδιά να ξεπεράσουν αυτές τις αρνητικές επιδράσεις. Η φυσική δραστηριότητα, είναι επίσης πιθανό ότι, προάγει την μείωση των λιπιδίων στους έφηβους με διαβήτη.
ΝΕΑΝΙΚΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2
Η επιτυχής θεραπεία των παιδιών και των εφήβων με διαβήτη τύπου 2 διαμέσου της τροφικής αγωγής και της άσκησης, προϋποθέτει την παύση της υπερβολικής προσθήκης βάρους, την φυσιολογική ανάπτυξη και την επίτευξη των στόχων που αφορούν την γλυκόζη του αίματος και την HbAlc. Οι διατροφικές συστάσεις για τα παιδιά και τους εφήβους με διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει ακόμα να επιδίδονται στην πρόληψη και άλλων νοσηρών ασθενειών, όπως είναι η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία.
Οι στρατηγικές αλλαγής της συμπεριφοράς προκειμένου να μειωθεί η πρόσληψη των υψηλών σε θερμίδες και λιπαρά τροφών, παράλληλα με την ενθάρρυνση για υγιεινές τροφικές συνήθειες και για τακτική φυσική άσκηση, θα πρέπει να θεωρηθεί για ολόκληρη την οικογένεια. Η τακτική άσκηση στα παχύσαρκα παιδιά, χωρίς να γίνει διαιτητική παρέμβαση, φαίνεται ότι οδηγεί σε ευνοϊκές αλλαγές στα τριγλυκερίδια του πλάσματος, στις συγκεντρώσεις της ινσουλίνης ορού και στο % λίπος σώματος. Ωστόσο, τα οφέλη της άσκησης εξαφανίζονται όταν τα παιδιά γίνουν λιγότερο δραστήρια.
Οι μεσολαβητικές στρατηγικές θα πρέπει να είναι οι κατάλληλες πολιτιστικά, να συμφωνούν με τους οικονομικούς πόρους της οικογένειας και να γίνεται συνεπής παρακολούθηση από όλες τις ειδικότητες που συνεργάζονται για την προστασία της υγείας του ασθενούς.
Οι έφηβοι των οποίων οι γονείς πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 διατρέχουν περισσότερους παράγοντες κινδύνου –υψηλότερα επίπεδα ΒΜΙ, χοληστερόλης πλάσματος, τριγλυκεριδίων πλάσματος, ινσουλίνης ορού, γλυκόζης πλάσματος και δείκτης ανθεκτικότητας της ινσουλίνης και χαμηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης πλάσματος– συγκρινόμενοι με τους έφηβους των οποίων οι γονείς δεν πάσχουν από διαβήτη. Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου είναι δυνατόν να ανιχνευτούν έγκαιρα και παρέχουν κίνητρο για παρεμβάσεις, όπως είναι ο έλεγχος της προσθήκης βάρους και η αυξημένη σωματική άσκηση.
Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που υποστηρίζουν την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:
Ο εξατομικευμένος σχεδιασμός γευμάτων/διαιτολογίου, οι χορηγήσεις ινσουλίνης με την χρήση βασικής και σε χάπι ινσουλίνης και οι αλγόριθμοι ινσουλίνης, μπορούν να παρέχουν ευλυγισία στα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 και στις οικογένειες τους, εξυπηρετώντας τις φορές που οι ώρες των γευμάτων είναι ακανόνιστες, η όρεξη δεν είναι σταθερή και τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας ποικίλλουν.
Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις τακτικές μετρήσεις της γλυκόζης του αίματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την συνένωση της χορήγησης ινσουλίνης με το πρόγραμμα των γευμάτων , των snacks και της άσκησης.
Οι θρεπτικές απαιτήσεις των παιδιών και των εφήβων με διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 φαίνεται πως είναι παρόμοιες με αυτές των συνομηλίκων όχι-διαβητικών παιδιών και εφήβων.
Στα παχύσαρκα παιδιά, η αυξημένη φυσική δραστηριότητα βελτιώνει τα λιπίδια του πλάσματος και την ευαισθησία της ινσουλίνης.
Ο ακόλουθος ισχυρισμός είναι βασισμένος στην ομοφωνία των εμπειρογνωμόνων:
Δεν έχει προσδιοριστεί η επιτυχής υγιεινή διαιτητική αγωγή για τους νέους με διαβήτη τύπου 2.
Η Στέβια (Steviarebaudiana) είναι ένα μικρό βότανο που ανακαλύφθηκε το 1887 στα υψίπεδα της Παραγουάης.
Για χρόνια καλλιεργούνταν και χρησιμοποιούνταν από τις τοπικές φυλές των Ινδιάνων, ως γλυκαντικό και θεραπευτικό φυτό. Αποτελεί μια καινοτόμο και εναλλακτική καλλιέργεια – τρόφιμο που υποκαθιστά πλήρως τη ζάχαρη αφού είναι πιο γλυκιά και χωρίς καθόλου θερμίδες.
Σε ορισμένες χώρες (όπως ΗΠΑ κ.α.) επιτρέπεται μόνο ως διαιτητικό συμπλήρωμα , ενώ σε άλλες (Ιαπωνία από το 1971, Βραζιλία κ.α.) ως υποκατάστατο ζάχαρης ή ως συμπλήρωμα διατροφής. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για ανεπιθύμητες δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, Αντιθέτως έρευνες του Πανεπιστημίου της Ασουνσιόν στην Παραγουάη έχουν δείξει ότι η Στέβια διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες.
Ένα ακόμα πλεονέκτημα είναι ότι η κρυσταλλική γλυκιά ουσία της Στέβια είναι σταθερή σε θερμοκρασία έως και 200°, ιδιότητα που επιτρέπει τη χρήση της στη μαγειρική σε αντίθεση με τη συνθετική ασπαρτάμη.Αποτελεί πηγή χρήσιμων φυσικών χημικών ουσιών, όπως χλωροφύλλη (φυσική χρωστική), ισοστεβιόλη, φυτοστερόλες, γιββερελλίνη (φυτοορμόνη) καιστεβιοσίδη (φυσική γλυκαντική ουσία) για την οποία καλλιεργείται κυρίως σήμερα η Στέβια. Είναι 150 έως και 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, το ίδιο γλυκιά με τις συνθετικές γλυκαντικές ουσίες αλλά με σχεδόν μηδέν θερμιδική περιεκτικότητα. Οι μεγαλύτεροι χρήστες της στεβιοσίδης είναι η βιομηχανία τροφίμων, ποτών, ζαχαροπλαστικής και η φαρμακευτική βιομηχανία, αφού η ουσία υποκαθιστά τη ζάχαρη για τους διαβητικούς. Η Στέβια έχει επιπλέον ιδιότητες όπως αντιυπερτασικές, αντιβακτηριακές, αντιοξειδωτικές ενώ είναι προληπτικό της τερηδόνας, ρυθμιστής ζαχάρου στο αίμα, καρδιοτονωτικό, επουλωτικό, περιποιητικό δέρματος.