Οι σπόροι σικάλεως έχουν το ίδιο σχήμα, δηλαδή επίμηκες ως σπόροι σιταριού. Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιούνται ολόκληρα, σπασμένα ή αλεσμένα όπως η βρώμη, αλλά γενικά μοιάζει με το αλεύρι. Το αλεύρι σίκαλης έρχεται σε διάφορες ποικιλίες. Η ανοικτόχρωμη σίκαλη έχει υποστεί επεξεργασία και της αφαιρείται το πίτουρο.
Η σκουρόχρωμη σίκαλη διατηρεί τα περισσότερα απο τα πίτουρα και τα φύτρα. Είναι μια καλή πήγη μαγνησίου, ιχνοστοιχείων, φολικού οξέος, θειαμίνης και νιασίνης. Αλεύρι σίκαλης διατηρεί περισσότερο τα θρεπτικά του συστατικά απο το αλεύρι σιταριού, λόγω της δυσκολίας που χωρίζει το φύτρο και το πίτουρο απο το ενδοσπέρμιο της σικαλης.
Η σίκαλη ήταν ευαίσθητη στον μύκητα ερυσίβη σύμφωνα με τις παλιές γεωργικές τεχνικές ενώ με τις σύγχρονες γεωργικές τεχνικές εξακολουθεί να είναι ευαίσθητη απο το μύκητα που συνθέτει το παραισθησιογόνο φάρμακο LSD.
Θρεπτικές συστατικά της σίκαλης
Η σίκαλη είναι μια πολύ καλή πηγή διαιτητικών ινών, φωσφόρου, μαγνησίου, μαγγανίου, πρωτεϊνών και βιταμίνης Β1. Είναι επίσης πλούσια πηγη φυτοοιστρογόνων τα οποία δρούν ως αντιοξειδωτικά.
Συνοπτικά διατροφικά συστατικά
| Σίκαλη | Θρεπτική αξία (ανά 100 γρ) | |
| Ενέργεια | 1414 kj (338 kcal) | |
| Υδατάνθρακες | 75,86 γρ | |
| Φυτικές ίνες | 75,86 γρ | |
| Λίπος | 1,63 γρ | |
| Πρωτεϊνη | 10,34 γρ | |
| Βτιαμίνη Α | 11 IU | |
| Θειαμίνη (Β1) | 0,316 mg | |
| Ριβοφλαβίνη (Β2) | 0,251 mg | |
| Νιασίνη (Β3) | 4,270 mg | |
| Παντοθενικό οξύ (Β5) | 1,456 mg | |
| Βιταμίνη Β6 | 0,294 mg | |
| Φολικό οξύ (Β9) | 38 μg | |
| Βιταμίνη Ε | 0,85 mg | |
| Βιταμίνη Κ | 5,9 μg | |
| Ασβέστιο | 24 mg | |
| Σίδηρος | 2,63 mg | |
| Μαγνήσιο | 110 mg | |
| Φώσφορος | 332 mg | |
| Κάλιο | 510 mg | |
| Νάτριο | 2 mg | |
| Ψευδάργυρος | 2,65 mg | |
| Μαγγάνιο | 2,577 mg |
Μια συνοπτική ανάλυση των θρεπτικών συστατικών μπορεί να βρεθεί σε μια Διατροφική Βάση Δεδομένων, όπου το τρόφιμο αυτό μπορεί να προστεθεί σε ένα σχεδιασμό διαιτολογίου. Σίκαλη για τη Μείωση της Χοληστερόλης Σε μια μελέτη διάρκειας 4 εβδομάδων από 18 άνδρες και 22 γυναίκες που κατανάλωναν τυχαία ψωμί απο σίκαλη και σιτάρι, βγήκε το συμπέρασμα ότι το ψωμί σικάλεως στις καθημερινές διατροφικές συνήθειες είναι μια αποτελεσματική και πρακτική μέθοδος για τη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης στους άνδρες. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα επίπεδα χοληστερόλης ήταν σημαντικά υψηλότερα μετά από μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες από ό, τι μετά από μια δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες.
Σίκαλη για πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων Η κατανάλωση ψωμιού, όπως η σίκαλη ή ψωμί σικάλεως σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και η υψηλότερη πρόσληψη δημητριακών για πρωινό συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Έχει επίσης προταθεί, ότι οι ηλικιωμένοι αυξάνοντας τη κατανάλωση διαιτητικών ινών στα δημητριακά πρωινού έχουν χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
Σίκαλη για πρόληψη του καρκίνου
Η σίκαλη στα τρόφιμα σχετίζεται με αυξημένη εντερολακτόνη πλάσματος, το οποίο αποτελεί εντερολιγνάνη (λιγνάνες θηλαστικών) που σχηματίζεται από την εντερική μικροχλωρίδα μετά την κατανάλωση λιγνάνων φυτών. Οι λιγνάνες (lignans) είναι φυσικά συστατικά των φυτών που βρέθηκαν σε σίκαλη και άλλα τρόφιμα, όπως λιναρόσπορος. Η εντερολακτόνη μπορεί δυνητικά να μειώσεί τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου. Η εντερολακτόνη και η εντεροδιόλη, μιά άλλη λιγνάνη που προέρχεται από τη σίκαλη και άλλα τρόφιμα και έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τους μαστικούς όγκους του παχέος εντέρου και αναστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Οι φυτικές ίνες στη σίκαλη μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου λόγω της βελτίωσης της λειτουργίας του εντέρου.
Σίκαλη για το διαβήτη
Τα προϊόντα σικάλεως παράγουν, κατά κανόνα, θετικό προφίλ της γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Τα προϊόντα σικάλεως επίσης μπορούν να προκαλέσουν μείωση της ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι, προκαλούν υψηλό κορεσμό μετά το γεύμα, και μείωση της ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο γεύμα. Σε μια μελέτη στο Τμήμα Κλινικής Διατροφής στη Φινλανδία, μεταγευματικά (ο χρόνος μετά από κάθε γεύμα) η ανταπόκριση της ινσουλίνης στην κατανάλωση ψωμιού σικάλεως ήταν σημαντικά χαμηλότερη από την ανταπόκριση στο εξευγενισμένο ψωμί ολικής αλέσεως. Το πλάσμα της γλυκόζης και της ινσουλίνης είναι χαμηλότερο μετά από μια υψηλή διατροφή ινών σε σύγκριση με μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες. Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα που παράγουν σίκαλη γενικά έχουν θετικό προφίλ γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Η αίκαλη προκάλεσε επίσης μείωση της ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι.
Σίκαλη για την εμμηνόπαυση
Οι λιγνάνες ενεργούν ως φυτοοιστρογόνα (χημικές ουσίες των φυτών που μιμούνται τα οιστρογόνα), καθώς επίσης και ως αντιοξειδωτικά. Λόγω της οιστρογονικής ιδιότητας των λιγνίνων, βοηθούν στη μείωση έξαψης και κολπικής ξηρότητας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε κάποιο βαθμό μπορεί να αναστείλουν την οστεοπόρωση. Ανώτατη διατροφική πρόσληψη φυτικών ινών στα δημητριακά και ολικής αλέσεως προϊόντα συνδέονται επίσης με λιγότερη ανάπτυξη της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με στεφανιαία νόσο.
Σίκαλη για την υγεία του πεπτικού συστήματος
Τρόφιμα ολικής αλέσεως, όπως προϊοντα με σίκαλη παρέχει σημαντικά οφέλη για την υγεία του πεπτικού. Οι φυτικές ίνες από τη σίκαλη φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές από ότι το σιτάρι, στη γενική βελτίωση της υγείας του πεπτικού συστήματος. Μια μελέτη σε ζώα έχει δείξει "υγρά περιττώματα και σημαντική ενίσχυση της παραγωγής του εντέρου" με μια δίαιτα πλούσια σε σίκαλη, σε αντίθεση με μια διατροφή σιταριού. Πλήρες γεύμα με ψωμί σικάλεως έχει αποδειχθεί να αυξάνει σημαντικά την παραγωγή κοπράνων και τη συχνότητα περιττωμάτων σε σύγκριση με ψωμί ολικής αλέσεως και στις γυναίκες και τους άνδρες.
Σίκαλη για την απώλεια βάρους
Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα σικάλεως προωθούν υψηλότερο αίσθημα κορεσμού μετά το γεύμα, και προκαλούν μείωση της εθελοντικής ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο γεύμα.
Γλυκαιμικός Δείκτης Σικάλεως
Οι φρυγανιές Ryvita έχουν ως μέσο γλυκαιμικό δείκτη (GI) 63 και η ψίχα σικάλεως έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη 39.
Ανεπιθύμητες ενέργειες της σίκαλης
Λόγω της γλουτένης στη σίκαλη, θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που έχουν δυσανεξία στη γλουτένη.
Γράφει ο/η Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
