Χαίρετε, στην ιστοσελίδα κατά διαστήματα δημοσιεύονται άρθρα κυρίως από έρευνες, γνώστες του αντικειμένου και ειδικευμένους σε θέματα διατροφής, ιατρικής, βοτανολογίας, γυμναστικής κ.α. αναφέροντας χαρακτηριστικά ευεξίας, ιδιότητες και όχι μόνο, που σκοπό έχουν την καλύτερη υγεία και ψυχολογία του ανθρώπου και ποιο ποιοτικό τρόπο ζωής!
Ο ερευνητής, Dr. Jan Staessen, από το Πανεπιστήμιο Leuven στο Βέλγιο, δήλωσε ότι τα ευρήματα δεν στηρίζουν τις τρέχουσες συστάσεις για χαμηλότερη πρόσληψη αλατιού από το γενικό πληθυσμό. Τρέχουσες οδηγίες, περιλαμβανομένων και αυτών της αμερικανικής κυβέρνησης, τον Ιανουάριο, βασίζονται σε στοιχεία από βραχυπρόθεσμες έρευνες ανθρώπων που δέχτηκαν να περιληφθούν σε διατροφή χαμηλή ή υψηλή σε αλάτι, δήλωσε ο Staessen.
Ενώ προηγούμενες δοκιμές υπέδειξαν όφελος για την υπέρταση με χαμηλότερη κατανάλωση αλατιού, η έρευνα πρέπει να δείξει αν μεταφράζεται σε καλύτερη γενικά υγεία για την καρδιά στον ευρύτερο πληθυσμό.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στοιχεία 2 διαφορετικών ερευνών, που περιέλαβαν 3.700 Ευρωπαίους που είχαν μετρήσει την κατανάλωση αλατιού στην αρχή της έρευνας με δείγμα ούρων. Οι ερευνητές χώρισαν σε 3 ομάδες τους συμμετέχοντες. Σε όσους είχαν τη χαμηλότερη και ψηλότερη κατανάλωση και σε όσους κατανάλωναν μέτριες ποσότητες.
Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε καρδιακή νόσο στην έναρξη, ενώ τα δυο τρίτα είχαν φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Παρακολουθήθηκαν για 8 χρόνια κατά μέσον όρο. Οι ερευνητές εξέτασαν πόσοι διαγνώστηκαν με καρδιακή νόσο και σε μια μικρότερη ομάδα πόσοι εμφάνισαν υπέρταση.
Η πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων δεν διέφερε στις 3 ομάδες. Ωστόσο συμμετέχοντες με τη χαμηλότερη πρόσληψη αλατιού είχαν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από καρδιακή νόσο κατά την επανεξέταση (4%) και άνθρωποι που κατανάλωναν το περισσότερο αλάτι είχαν το χαμηλότερο (λιγότερο από 1%).
Στις 3 ομάδες, περίπου 1 στους 4 συμμετέχοντες που ξεκίνησε με φυσιολογική αρτηριακή πίεση διαγνώστηκε με υψηλή πίεση στη συνέχεια.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η συστολική πίεση αυξήθηκε καθώς αυξήθηκε διαχρονικά η κατανάλωση αλατιού, αλλά η αλλαγή ήταν πολύ μικρή, επομένως μπορεί ενδεχομένως να μην είναι σημαντική για την επίπτωση στην υγεία. Η μείωση της κατανάλωσης αλατιού μπορεί παρόλα αυτά να είναι καλή ιδέα για ανθρώπους που ήδη πάσχουν από υπέρταση ή που είχαν στο παρελθόν πρόβλημα με την καρδιά τους, πρόσθεσε, αλλά η νέα έρευνα δεν οδήγησε σε ενδείξεις ότι το αλάτι προκαλεί την εμφάνιση αυτών των παθήσεων. Όπως δήλωσε ο ερευνητής, είναι σαφές ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ως προς την υποστήριξη της γενικευμένης μείωσης στην πρόσληψη αλατιού στο ευρύ κοινό. Πρόσθεσε ότι υπάρχουν ενδεχομένως οφέλη, αλλά πιθανόν και ορισμένες παρενέργειες.
Ο Dr. Hillel Cohen, του Albert Einstein College of Medicine, στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι όταν τα εστιατόρια ή οι φαρμακοβιομηχανίες προσθέτουν λιγότερο αλάτι στα προϊόντα τους, μπορεί ενδεχομένως να προσθέτουν άλλα δυνητικά επιβλαβή συστατικά για να αναπληρώσουν τη χαμένη γεύση ή ως συντηρητικά. Οι καταναλωτές δεν θα πρέπει να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σχετικά με την πρόσληψη αλατιού με βάση τις περιορισμένες έρευνες που προσπάθησαν να εντοπίσουν τη σχέση μεταξύ αλατιού και καρδιακού κινδύνου, πρόσθεσε.
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι η ανάλυση περιέλαβε μόνο λευκούς Ευρωπαίους, επομένως τα αποτελέσματα μπορεί ενδεχομένως να μην ισχύουν για ανθρώπους άλλων εθνικοτήτων.
Πηγή: ‘Journal of the American Medical Association’.
Πόση ζάχαρη κατανάλωνε κάθε χρόνο ο άνθρωπος των παλαιολιθικών χρόνων;
Ο άνθρωπος του 1830 στην αρχή της βρετανικής βιομηχανικής επανάστασης και στο τέλος του 20ού αιώνα; Δύο, πέντε και εβδομήντα κιλά ζάχαρης αντίστοιχα. Απίστευτη διαφορά και όμως. Η αλματώδης αύξηση της κατανάλωσης της ζάχαρης έχει συσχετιστεί επιδημιολογικά με μια εξ ίσου παράλληλη ανάπτυξη σε βαθμό επιδημίας των υπέρβαρων και διαβητικών στον δυτικό κόσμο (ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. με τα σημερινά 14 εκατομμύρια διαβητικούς), δυο καταστάσεις υγείας στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Αλλά συχνά αποδίδουμε τη βλαβερή επίδραση της ζάχαρης στον οργανισμό σε θέμα ποσότητας, δηλαδή λήψης υπερβολικού αριθμού θερμίδων που σε συνδυασμό με τη λήψη τροφής πλούσιας σε λίπος και την χρόνια έλλειψη άσκησης καταλήγει σε παχυσαρκία και σε μια αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης του διαβήτη. Η δράση της ζάχαρης είναι όμως πολύ παραπάνω από ένα πρόβλημα θερμίδων: φαίνεται να αποτελεί το διατροφικό αίτιο πολλών χρόνιων παθήσεων εκτός του διαβήτη όπως καρδιοπαθειών, υπέρτασης και πολλών τύπων καρκίνου. Σαν να λέγαμε “όπως το τσιγάρο και το ποτό, η ζάχαρη σκοτώνει” [1] Γιατί;
Ας δούμε πρώτα για τι πράγμα μιλάμε.
Η κοινή ζάχαρη, ή σακχαρόζη, αποτελείται από ένα μέρος γλυκόζης συζευγμένο με ένα μέρος φρουκτόζης, που είναι δυο από τις πολλές μορφές ζαχάρων που υπάρχουν στη φύση. Σε αντίθεση, άλλες πηγές υδατανθράκων όπως οι πατάτες ή το ψωμί περιέχουν μόνο πολυμερή γλυκόζη. Η ζάχαρη παράγεται από παντζάρια και κάλαμο και την βρίσκουμε είτε σε άσπρη και επεξεργασμένη μορφή είτε σε ξανθιά και ακατέργαστη. Επί πλέον όμως υπάρχει και το σιρόπι από καλαμπόκι, μιάμιση φορά πιο γλυκό από τη γλυκόζη και πλουσιότερο κατά 55% σε φρουκτόζη απ’ όσο η ζάχαρη. Τις τελευταίες δεκαετίες, η πλειοψηφία της ζάχαρης έχει αντικατασταθεί, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, με αυτή την υγρή μορφή λόγω πολύ χαμηλότερου κόστους παραγωγής με αποτέλεσμα η κατανάλωσή της να έχει εκατονταπλασιαστεί σε 30 χρόνια. Στην Αμερική, αξιολογείται ότι το 1990 το 20% των ημερησίων θερμίδων ενός ενήλικα προερχόταν από τη φρουκτόζη. Την συναντάμε κυρίως σε βιομηχανικά προϊόντα, αναψυκτικά, είδη ζαχαροπλαστικής, σε παιδικές τροφές, τόσο που στην Αμερική η φρουκτόζη να καλύπτει το 50% των διαφόρων τύπων ζάχαρης που προστίθενται στα τρόφιμα και στα ποτά. Επειδή τη συνδυάζουμε στο μυαλό μας με τη ζάχαρη των φρούτων (ενώ τα φρούτα περιέχουν και άλλες) και του μελιού, την έχουμε κατατάξει στα καλά τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Όμως η φρουκτόζη και ο ιδιαίτερος μεταβολισμός της είναι ακριβώς αυτό που κάνει την ζάχαρη να ξεχωρίζει από τις άλλες πηγές υδατανθράκων και να είναι δυνητικά επικίνδυνη σε μεγάλες δόσεις. [2].
Μπαίνοντας στον οργανισμό, η ζάχαρη διασπάται κατά την πέψη στα δυο μέρη της δηλαδή σε γλυκόζη και σε φρουκτόζη. Η φρουκτόζη απορροφάται γρήγορα από το λεπτό έντερο και μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος για να μεταβολιστεί κατά πλειονότητα από το συκώτι. Η ταχύτητα με την οποία το συκώτι πρέπει να ανταποκριθεί είναι το κλειδί του προβλήματος. Το να πιείτε ένα αναψυκτικό ή ένα χυμό φρούτων ή να φάτε ένα μήλο είναι πολύ διαφορετικές καταστάσεις για τον οργανισμό. Στην πρώτη περίπτωση, τα επίπεδα φρουκτόζης στο αίμα ανεβαίνουν απότομα και φτάνουν σ’ένα μέγιστο ενώ στη δεύτερη περίπτωση ακολουθούν μια ομαλή καμπύλη. Το συκώτι όμως δεν αποθηκεύει τη φρουκτόζη και σε περίπτωση μεγάλης προσφοράς την μετατρέπει σε λίπος ή τριγλυκερίδια, με μηχανισμούς που δεν είναι εντελώς ξεκάθαροι [3]. Σε αντίθεση, η γλυκόζη απορροφάται από όλα τα κύτταρα για να αποτελέσει το καύσιμο τους σε όλες τις λειτουργίες τους: όταν τρώμε, το επίπεδο ζάχαρης ανεβαίνει, το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη, τα κύτταρα απορροφούν τη γλυκόζη προς αποθήκευση ή άμεση καύση οπότε και το επίπεδο ζάχαρης στο αίμα πέφτει, η παραγωγή ινσουλίνης επίσης μέχρι το επόμενο γεύμα και πάει λέγοντας. Με χρόνια υπερπροσφορά σε φρουκτόζη, το συκώτι συσσωρεύει λίπος – μια παθολογία παρόμοια με αυτή που αναπτύσσει ο αλκοολικός, η οποία οδηγεί σε μια ηπατική αντίσταση στην ινσουλίνη, ένα από τα χαρακτηριστικά του διαβήτη τύπου 2. Αυτό συμβαίνει γιατί σε μια προσπάθεια να αυξομειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα που ακολουθούν κάθε γεύμα, το πάγκρεας παράγει όλο και περισσότερη ινσουλίνη ώσπου κάποια στιγμή δεν μπορεί να ανταποκριθεί άλλο, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα καλπάζουν ανεξέλεγκτα και οδηγούμαστε σε διαβήτη [4].
Όπως δείχνουν πειράματα κυρίως σε ζώα [5] αλλά και εν μέρει σε ανθρώπους, η μακροχρόνια μεγάλη κατανάλωση υψηλών συγκεντρώσεων σε φρουκτόζη (όπως συναντάται στα αναψυκτικά) οδηγεί σε μια επικίνδυνη κατάσταση που ονομάζεται μεταβολικό σύνδρομο, απ’την οποία υποφέρουν 75 εκατομμύρια Αμερικανοί και που ορίζεται από την παρουσία δυο τουλάχιστον κριτηρίων: διαβήτη ή υψηλά επίπεδα ινσουλίνης ακόμα και μεταξύ των γευμάτων, παχυσαρκία ιδίως στην κοιλιακή χώρα και υψηλά επίπεδα VLDL-τριγλυκεριδίων, χαμηλά επίπεδα HDL-χοληστερίνη και υψηλή πίεση. Ως επί το πλείστον, αποτελούν όλες τις παραμέτρους υψηλού κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο. Ενώ μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του ’80 το λίπος στη διατροφή ενοχοποιείτο κυρίως για την αύξηση στα επίπεδα τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης του αίματος και για τις καρδιακές και αρτηριοσκληρωτικές παθήσεις, το πλέον αναγνωρισμένο αίτιο στις περιπτώσεις αυτές είναι η χρόνια κατανάλωση τροφής πλούσιας σε φρουκτόζη και τα χρόνια υψηλά επίπεδα ινσουλίνης του “μεταβολικού συνδρόμου” [6]
Ποιά είναι η ημερήσια επιτρεπτή δόση ζάχαρης, πέρα απ’την οποία αυξάνεται σημαντικά το ρίσκο μεταβολικού συνδρόμου;
Δύσκολη απάντηση και οι μελέτες γίνονται τώρα: η ζάχαρη δρα ακέραια σε χρόνια βάση δηλαδή οι επιπτώσεις κατανάλωσής της εμφανίζονται όχι μετά από ένα γεύμα αλλά μετά από πολλά. Πόσα και σε ποια ποσότητα είναι το θέμα. Ίσως η μέση κατανάλωση των Αμερικάνων που δεινοπαθούν με το μεταβολικό σύνδρομο να αποτελεί ένα πρόχειρο μέτρο σύγκρισης: το 2000 εκτιμάται ότι κατανάλωναν κατά μέσο όρο 40 κιλά ζάχαρης (σε σακχαρόζη και σιρόπι από καλαμπόκι) ανά άτομο και ανά χρόνο (δηλαδή 110 γρ ανά μέρα ή τρία κουτάκια CocaCola την ημέρα…).
Θα μου πείτε ότι δεν είμαστε Αμερικανοί να τρώμε έτσι αλλά η ιστορία δεν περιορίζεται δυστυχώς στην φρουκτόζη. Η επιστημονική βιβλιογραφία είναι γεμάτη άρθρα που συσχετίζουν την διατροφή και την ανάπτυξη του καρκίνου [7]. Είναι αποδεδειγμένο ότι αν είσαι υπέρβαρος, έχεις διαβήτη ή μεταβολικό σύνδρομο, τότε έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθεις καρκίνο απ’ότι αν δεν πάσχεις από τίποτα από αυτά. Είναι επίσης αποδεδειγμένο ότι ο δυτικός τρόπος διατροφής ευθύνεται για μεγάλο ποσοστό καρκίνων και ότι οι κακοήθεις καρκίνοι είναι σπάνιες έως ανύπαρκτες ασθένειες σε χώρες που δεν ακολουθούν αυτόν τον τρόπο διατροφής, δεν έχουν χημικά πρόσθετα στα τρόφιμα ή δεν γνωρίζουν τη ζάχαρη όπως εμείς.
Ποια είναι η ιδιαίτερη σχέση της ζάχαρης με την ανάπτυξη καρκίνων;
Απλώς τα καρκινικά κύτταρα στηρίζονται στην ινσουλίνη για να αποκτήσουν καύσιμο (τη γλυκόζη του αίματος) ώστε να μεγαλώνουν και να πολλαπλασιάζονται. Καταναλώνουν πολλή παραπάνω γλυκόζη απ’ότι ένα υγιές κύτταρο και χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν και τον αναπτυξιακό παράγοντα IGF (insulin growth factor) που παράγεται συγχρόνως με την ινσουλίνη. Αυτές οι δυο ουσίες, ενισχύουν αποδεδειγμένα την παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων που βοηθούν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων και την δυνατότητά τους να εισχωρήσουν σε ξένους ιστούς. Οπότε μια κατάσταση που ευνοεί εκκρίσεις ινσουλίνης και μεταφράζεται σε ενισχυμένη εισροή γλυκόζης στα κύτταρα προκύπτει είτε από μια διατροφή πλούσια σε “γρήγορα” ζάχαρα (όπου γρήγορα εννοούμε ότι απελευθερώνεται ταχέως γλυκόζη στον οργανισμό σε αντίθεση με την επιβραδυνόμενη απελευθέρωση που δεν προκαλεί μεγάλες αυξομειώσεις ινσουλίνης) είτε μέσω του μεταβολικού συνδρόμου (που κρατάει χρόνια υψηλά επίπεδα ινσουλίνης) είναι ό,τι καλύτερο για την ανάπτυξη ενός καρκίνου. Με απλά λόγια η ζάχαρη, τα αναψυκτικά, τα λευκά αλεύρια, το κρουασάν και το φραπέ βαρύ γλυκό τρέφουν τον καρκίνο.
Συμπέρασμα;
Μέχρι να μάθουμε τα επιτρεπτά και ασφαλή όρια κατανάλωσης ζάχαρης, επειδή δεν γνωρίζουμε πόσο αθώες είναι οι συνθετικές ζάχαρες και επειδή ζάχαρη και καρκίνος είναι κακός συνδυασμός, καλό είναι να είμαστε επιφυλακτικοί και να προβληματιστούμε για άλλη μια φορά για το τι μπαίνει στο πιάτο μας και στο πιάτο των παιδιών μας. Δυστυχώς η ποιότητα έχει κόστος και όλες οι παρεκτροπές μάς περιμένουν στη γωνία αργά ή γρήγορα.
Υ.Γ. Για μια πιο εμπεριστατωμένη παρουσίαση (και ευχάριστη) του θέματος μπορείτε να παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο.
Robert H. Lustig, MD, UCSF Professor of Pediatrics in the Division of Endocrinology, explores the damage caused by sugary foods. He argues that fructose (too much) and fiber (not enough) appear to be cornerstones of the obesity epidemic through their effects on insulin. Series: UCSF Mini Medical School for the Public [7/2009] [Health and Medicine] [Show ID: 16717]
Πηγές:
[1]Issugartoxic , NewYork Times, 13th April 2011 by Gary Taubes
[2]How bad is fructose? George A Bray, American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 86, No. 4, 895-896, October 2007
[3] Varman T. Samuel in Trends in Endocrinology and Metabolism (Vol. 22, Issue 2, 60-65 , Feb.2011
[4] Gerrits PM and Tsalikian E, 1993, Diabetes and fructose metabolism. Am J Clin Nutr 58:796S-799S.
[5] Takahiko Nakagawa et al., A causal role for uric acid in fructose-induced metabolic syndrome Am J Physiol Renal Physiol 290:F625-F631, 2006
[6] Tappy L, Le KA (2010) Metabolic effects of fructose and the worldwide increase in obesity. Physiol Rev 90:23-46.
[7] Anticancer: Ένας νέος τρόπος ζωής, David Servan – Schreiber, εκδ. Ψυχογιός, 2008
Τον Ιούνιο του 2007 η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία ανανέωσε τις οδηγίες για την αντιμετώπιση της υπέρτασης. Ιδιαίτερη αναφορά χρήζουν οι συστάσεις για την αλλαγή του συνολικότερου τρόπου ζωής μιας και ο στόχος των καινούργιων οδηγιών είναι η μείωση της αρτηριακής υπέρτασης, ο έλεγχος των άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου και το κυριότερο: η μείωση του αριθμού και των δόσεων των αντιυπερτασικών φαρμάκων που ίσως να χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν.
Επτά απλές θεωρητικά οδηγίες είναι αυτές που πρέπει να έχουν κατά νου οι ασθενείς και ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΥΓΙΕΣ ΑΤΟΜΑ ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ:
διακοπή του καπνίσματος
μείωση του βάρους αν είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι
μετριασμός στην κατανάλωση του αλκοόλ
στροφή προς τη φυσική δραστηριότητα
μείωση της πρόσληψης του διαιτητικού άλατος (προσοχή εδώ στις κρυφές πηγές αλατιού, όπως ξηροί καρποί με αλάτι, κατεψυγμένα προϊόντα, κονσερβοποιημένα, κύβοι λαχανικών κ.α να αποφεύγονται ) και αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών με ταυτόχρονη μείωση στην πρόσληψη ολικού και κορεσμένου διατροφικού λίπους.
Ας εξετάσουμε όμως τις συστάσεις πιο αναλυτικά:
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχει δειχθεί από πολλές μελέτες πως σχετίζεται με μειωμένη θνησιμότητα σε σχέση με εκείνους που δεν έπιναν καθόλου. Τα υψηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ και ιδιαίτερα οι 'αιφνίδιες εκρήξεις κατανάλωσης αλκοόλ' έχουν σχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ως μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ νοείται η καθημερινή κατανάλωση άνω των 5 ποτών. Σημαντική παρατήρηση αποτελεί το γεγονός πως το αλκοόλ ελαττώνει την επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής κάτι όμως που ευτυχώς είναι αναστρέψιμο με την ελάττωση της κατανάλωσής του. Οι υπερτασικοί ασθενείς παροτρύνονται να μειώσουν την κατανάλωση αλκοόλ στα 20-30 γρ. αιθανόλης οι άντρες και στα 10-20 γρ. οι γυναίκες.
Ακολουθεί η κατανάλωση άλατος η οποία συμβάλλει στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Οι πολυάριθμες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές καταδεικνύουν πως η μείωση του άλατος από αρχική κατανάλωση 10 γρ. χλωριούχου νατρίου (μαγειρικό αλάτι) την ημέρα στη μισή ποσότητα μπορούν να ελαττώσουν κατά μέσο όρο την αρτηριακή πίεση κατά 4 – 6 mm της στήλης υδραργύρου.
Χαρακτηριστικό όμως είναι πως η μείωση του διαιτητικού άλατος μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα όταν συνδυάζεται με έναν γενικότερα υγιεινό τρόπο διατροφής. Τα ευεργετικά αποτελέσματά της δε μπορεί να είναι τέτοια που μπορούν να μειωθούν ο αριθμός και οι δόσεις των αντιυπερτασικών φαρμάκων που χορηγούνται στον ασθενή. Προσοχή λοιπόν στο προστιθέμενο αλάτι στο φαγητό και στα επεξεργασμένα τρόφιμα που είναι πλούσια σε αλάτι (π.χ παστά ψάρια και κρέατα, αλλαντικά, φαγητό από ταχυφαγεία, κύβοι μαγειρέματος, γαριδάκια, πατατάκια, αλατισμένοι ξηροί καρποί).
Στο σημείο αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί πως η αυξημένη πρόσληψη άλατος μπορεί να αποτελέσει αιτία ανθεκτικής σε φαρμακευτική αγωγή υπέρτασης και πως είναι τελικά προτιμότερο τα φαγητά να μαγειρεύονται από αγνά υλικά πλούσια σε κάλιο όπως τα λαχανικά, τα φασολάκια, οι μπάμιες. Η πρόσληψη φρούτων πρέπει επίσης να είναι επαρκής δηλαδή 2-3 διαφορετικά φρούτα την ημέρα. Η γενική οδηγία για το αλάτι λοιπόν είναι γύρω στα 4 γρ. την ημέρα ή καλύτερα μικρότερη των 5 γρ. την ημέρα.
Οι διατροφικές συστάσεις όμως δε σταματούν εδώ. Ο ρόλος του προαναφερόμενου καλίου είναι σημαντικός και η δίαιτα DASH (διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και σε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών με ταυτόχρονα χαμηλά επίπεδα διαιτητικής χοληστερόλης, κορεσμένων και συνολικών λιπαρών) αποτελεί τον καλύτερο τρόπο διατροφής για μια πλούσια πρόσληψη καλίου.
Οι μελέτες έχουν δείξει πως ο συγκεκριμένος τρόπος διατροφής έχει αντιυπερτασική δράση. Λόγος επίσης γίνεται για τη χορήγηση συμπληρωμάτων ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, αλλά αυτά φαίνεται πως έχουν αντιυπερτασική δράση μόνο όταν χορηγούνται σε δόσεις μεγαλύτερες των 3 γρ. την ημέρα. Οι ενδείξεις για τις διαιτητικές φυτικές ίνες και για τα συμπληρώματα ασβεστίου και μαγνήσιου ακόμα δεν είναι επαρκείς για να συστηθούν αυτά στους υπερτασικούς ασθενείς.
Συνοπτικά, οι υπερτασικοί παροτρύνονται να καταναλώνουν 4-5 μερίδες φρούτων και λαχανικών καθημερινά, να καταναλώνουν συχνά ψάρι και να μειώσουν τη διαιτητική πρόσληψη χοληστερόλης και κορεσμένων λιπαρών. Η εκπαίδευσή τους από εξειδικευμένους διαιτολόγους κρίνεται χρήσιμη με βάση τις καινούριες οδηγίες της ευρωπαϊκής καρδιολογικής εταιρείας.
Η επίσης συνιστώμενη απώλεια βάρους για υπέρβαρους ή παχύσαρκους υπερτασικούς ασθενείς έρχεται να ενισχύσει τον καθοριστικό ρόλο του διαιτολόγου στην αντιμετώπιση του υπερτασικού ασθενή. Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα. Το σωματικό βάρος σχετίζεται άμεσα με την αρτηριακή πίεση. Η περίσσεια σωματικού λίπους προδιαθέτει για αυξημένη πίεση και υπέρταση.
Αντίστροφα, η μείωση του σωματικού βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς μείωσε την αρτηριακή τους πίεση και είχε ευεργετική δράση στα επίπεδα σακχάρου τους, στην ινσουλινοαντίσταση, στην υπερλιπιδαιμία και στην αποφρακτική υπνική άπνοια. Για κάθε 5 κιλά απώλειας βάρους αναμένεται περίπου μείωση της συστολικής και διαστολικής πίεσης κατά 4,4 και 3,6 mm της στήλης υδραργύρου αντίστοιχα.
Όσο μεγαλύτερη η απώλεια βάρους τόσο μεγαλύτερη και η πτώση της πίεσης, ενώ η μέτρια απώλεια βάρους, με ή χωρίς περιορισμό άλατος, μπορεί ακόμα και να προλάβει την εμφάνιση της υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα με επίπεδα πίεσης στα ανώτατα φυσιολογικά όρια. Κάτι τέτοιο μπορεί να μειώσει ή ακόμα και να εξαλείψει την φαρμακευτική αγωγή σε τέτοιες περιπτώσεις. Τέλος, επειδή οι μεσήλικες εμφανίζουν αυξητική τάση του σωματικού βάρους, ακόμα και η σταθεροποίησή του αποτελεί στόχο προς επιδίωξη.
Τέλος, από τις οδηγίες της ευρωπαϊκής καρδιολογικής εταιρείας δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η φυσική δραστηριότητα. Η έλλειψή της αποτελεί ισχυρό προγνωστικό δείκτη καρδιαγγειακής θνησιμότητας ανεξάρτητα από την ύπαρξη υπέρτασης ή άλλων παραγόντων κινδύνου. Φαίνεται λοιπόν πως η έντονη αεροβική άσκηση μειώνει τη συστολική και διαστολική πίεση ηρεμίας κατά 3 και 2,4 mm της στήλης υδραργύρου αντίστοιχα με μεγαλύτερες μειώσεις να παρατηρούνται στους υπερτασικούς ασθενείς.
Ακόμα και μέτριου βαθμού σωματική άσκηση φαίνεται να μειώνει την πίεση, το σωματικό βάρος και λίπος, την περιφέρεια μέσης (δείκτης συσσώρευσης ενδοκοιλιακού λίπους) και να αυξάνει την καλή χοληστερίνη και την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Από την άλλη πλευρά, η άσκηση αντίστασης φαίνεται να μειώνει τη συστολική και διαστολική πίεση ηρεμίας κατά 3,5 και 3,2 mm της στήλης υδραργύρου αντίστοιχα.
Έτσι, όσοι δεν ασκούνται και διάγουν βίο καθιστικό παροτρύνονται να ασκούνται 30-45 λεπτά ημερησίως. Το είδος της άσκησης πρέπει να είναι πρωτευόντως άσκηση αύξησης αντοχής δηλαδή περπάτημα, τζόκινγκ, κολύμβηση η οποία θα συμπληρώνεται από ασκήσεις αντίστασης. Ιδιαίτερη προσοχή όμως και εκτίμηση θα πρέπει να γίνει στο ποιος και πόσο μπορεί να ασκηθεί. Η μεγάλης έντασης ανύψωση βαρών δεν ενδείκνυται, ενώ οι υπερτασικοί ασθενείς καλό είναι να αποφεύγουν τις ακραίες ασκήσεις φυσικής δραστηριότητας. Περισσότερες λεπτομέρειες θα πρέπει να αναζητηθούν από τον εξειδικευμένο εκπαιδευτή.
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, οι καινούριες υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες της καρδιολογικής εταιρείας για την υπέρταση προσπαθούν να λάβουν υπόψη τους όλα τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα και να ωθήσουν τον πληθυσμό σε έναν υγιεινότερο τρόπο ζωής.
Προτρέπουν όλους μας να μην καπνίζουμε, να τρώμε περισσότερα φρούτα, λαχανικά, ψάρια και λιγότερο αλάτι, ζωικά και κορεσμένα λίπη. Όλα αυτά πάντα μέσα στο πλαίσιο ενός δραστήριου τρόπου ζωής με μισή ώρα ελεγχόμενης άσκησης κάθε μέρα. Έτσι, θα πετύχουμε ένα όσο το δυνατόν καλύτερο σωματικό βάρος και ποσοστό λίπους και αρτηρίες που δεν θα καταπονούνται από την υψηλή πίεση του αίματος που κυκλοφορεί μέσα τους.
Ο όρος αυχενικό σύνδρομο χρησιμοποιείται για να περιγράψει δυσλειτουργίες στην περιοχή του ινίου, του αυχένα και της ωμικής ζώνης. Η αιτία ή οι αιτίες μπορεί να προέρχονται από την ίδια την περιοχή της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αλλά και από οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος.
Εκδηλώνεται με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα: πόνο, μυϊκό σπασμό, μυοπεριτοναϊκό πόνο (trigger points), πονοκέφαλο, οπτικές ή ακουστικές διαταραχές, αιμωδίες στα άκρα ή και περιφερικά άλγη, περιορισμό κινητικότητας του αυχένα, διαταραχές ψυχοσύνθεσης (άγχος, κατάθλιψη κ.ά.), ζάλη, ίλιγγο, ναυτία και εμετό, πόνο στον τράχηλο, δυσκαμψία.
Aιτίες
Οι αιτίες πρόκλησης πόνου στον αυχένα και στην ευρύτερη περιοχή ορισμένες φορές είναι πολλές και όχι πάντα ευδιάκριτες. Συχνά δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ ακτινολογικών ευρημάτων και συμπτωμάτων. Έντονες εκφυλιστικές αλλοιώσεις μπορεί να προκαλούν ελάχιστο ή και καθόλου πόνο ενώ αντίθετα να υπάρχουν πόνοι ή και νευρολογικά συμπτώματα με ελάχιστα ή και καθόλου ακτινολογικά ευρήματα.
Κυριότερες αιτίες του αυχενικού συνδρόμου θα μπορούσαμε να αναφέρουμε: οστεόφυτα, κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, οστικές κακώσεις, συγγενείς ανωμαλίες (π.χ. υπεράριθμη πλευρά), πίεση από αγγεία, μετατραυματικές συμφύσεις, ακραίες κινήσεις (π.χ. Whiplash), υπερβολική διάταση νεύρου, εκφυλιστικές αλλοιώσεις, οστεοπορωτικά κατάγματα, νόσοι του κολλαγόνου, χωροκατακτητικές εξεργασίες, μυϊκή δυσλειτουργία ή ακόμα η πολλές ώρες εργασίας στο γραφείο, η ακινησία και λανθασμένη στάση στη καρέκλα μπορεί να προκαλέσει αυχενικό σύνδρομο.
Αναλύοντας το μηχανισμό της μυϊκής δυσλειτουργίας, ο οποίος είναι συνυπεύθυνος μαζί με τη δυσλειτουργία των τριών άνω αυχενικών σπονδύλων για τον αυχενογενή πονοκέφαλο (tension type headache), διαπιστώνουμε ότι η μυϊκή δυσλειτουργία (tension neck) έχει σαν αποτέλεσμα την αλλαγή στη στάση της κεφαλής, του αυχένα και τη δυσλειτουργία των αρθρώσεων.
Συνέπεια των τελευταίων είναι η καταπόνηση των μεσοσπονδύλιων δίσκων, των μεσοσπονδύλιων αρθρώσεων (facet’s), των συνδέσμων και οι πιέσεις νεύρων που εάν παραμείνουν, δευτερογενώς θα προκαλέσουν τον εκφυλισμό τους. Η μυϊκή δυσλειτουργία οφείλεται στους ακόλουθους σφιχτούς μύες: τον άνω τραπεζοειδή, ανελκτήρα της ωμοπλάτης, στερνοκλειδομαστοειδή, σκαληνούς, μεγάλο και μικρό θωρακικό, υπινιακούς μύες καθώς επίσης και στην αδυναμία των εν τω βάθει καμπτήρων της κεφαλής και του αυχένα, μέσου και κάτω τραπεζοειδή.
Ο πόνος εντοπίζεται στην αυχενική και ινιακή περιοχή με επέκταση στους κροτάφους, το μέτωπο, πίσω από τις κόγχες των ματιών, στη κορυφή του κρανίου, το αυτί, τις ωμοπλάτες και το πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα και επιδεινώνεται μετά από έντονες κινήσεις του αυχένα ή από παρατεταμένη κακή στάση. Συνυπάρχουν επίσης άγχος, εύκολη κόπωση, οφθαλμοκινητικές διαταραχές, φωνοφοβία και φωτοφοβία και μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης στο πλάσμα.
Μύες του αυχένα
Εξωαυχενικοί παράγοντες ενοχοποιούνται επίσης, όπως παθήσεις των οφθαλμών (βλάβες του κερατοειδή, γλαύκωμα, οπτική νευρίτιδα κ.α.) και οι διάφορες κρανιακές νευραλγίες. Ο ψυχοσυναισθηματικός παράγοντας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, επιδεινώνουν επίσης την αίσθηση του πόνου (θεωρία του πόνου). Σημαντικοί επίσης μύες στη πρόκληση πονοκεφάλου θεωρούνται και οι μασητήριοι, κυρίως σε δυσλειτουργίες της κροταφογναθικής άρθρωσης.
Διάγνωση
Η διαγνωστική προσέγγιση ξεκινά με τη λήψη του ατομικού και στη συνέχεια του οικογενειακού ιστορικού. Ο εξεταστής προσπαθεί με ειδικές ερωτήσεις να προσεγγίσει το πρόβλημα.
Ο ασθενής απαντά σε ερωτήσεις για την ηλικία του, το επάγγελμα, τα ενδιαφέροντά του, πόσο καιρό πονάει, πότε πονάει, πώς ξεκίνησε ο πόνος, αν οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τα συμπτώματα του, πως είναι ο πόνος κατά τη διάρκεια του ύπνου, τι αισθάνεται και σε ποιο μέρος του σώματος, τι κάνει για να ανακουφιστεί, τι φάρμακα παίρνει, τι άλλα προβλήματα υγείας έχει, πόσο τον επηρεάζει στις καθημερινές του δραστηριότητες, για τυχόν προβλήματα υγείας συγγενικών προσώπων και οτιδήποτε άλλο κρίνει ο εξεταστής σημαντικό για να έχει μια όσο το δυνατό πλήρη εικόνα του προβλήματος.
Η εξέταση συνεχίζεται με το νευρολογικό έλεγχο. Αυτός περιλαμβάνει τον έλεγχο της μυϊκής ισχύος, της αισθητικότητας, των αντανακλαστικών, της στάσης και βάδισης, της ισορροπίας και, τέλος, τον ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο.
Επόμενο στάδιο είναι ο ακτινολογικός έλεγχος, που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
κλασική ακτινογραφία
αξονική ή μαγνητική
μυελογραφία
θερμογραφία
σπινθηρογράφημα οστών
αγγειογραφία
Το τελικό στάδιο της εξέτασης περιλαμβάνει την κλινική αξιολόγηση. Επιβάλλεται η παρατήρηση του ασθενούς σε όλο το σώμα, από όλες τις πλευρές, διότι η αιτία του πόνου πολλές φορές είναι μακριά από τη περιοχή των συμπτωμάτων. Παρατηρείται το πώς κινείται, αν έχει ασυμμετρίες, ατροφίες ή υπερτροφίες, προβλήματα στο δέρμα. Ψηλαφάται το δέρμα για επώδυνα σημεία, θερμοκρασία, μυϊκούς σπασμούς κ.α. Τέλος, αξιολογούνται η ελαστικότητα των μυών, οι ενεργητικές και παθητικές κινήσεις, όπως και οι επικουρικές παθητικές κινήσεις.
Υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στη διαγνωστική προσέγγιση. Για παράδειγμα, το σύμπτωμα του ξαφνικού έντονου πονοκεφάλου μπορεί να σημαίνει:
μηνιγγίτιδα
ανεύρυσμα
υπαραχνοειδή αιμορραγία
Ο πονοκέφαλος που επηρεάζεται από τη θέση του σώματος μπορεί να σημαίνει:
χαμηλή ενδοκρανιακή πίεση
Ο πονοκέφαλος πρώτη φορά σε ηλικία > 55 ετών μπορεί να σημαίνει:
κροταφική αρτηρίτιδα
Επιπλέον, η προοδευτικά αυξανόμενη ένταση πόνου με αλλαγές στη συνείδηση, νευρολογικά συμπτώματα ή αυχενική ακαμψία μπορεί να σημαίνει:
εξωμηνιγγικό/ενδομινιγγικό καρκίνο
Θεραπεία
Η θεραπεία στο οξύ στάδιο περιλαμβάνει ξεκούραση και τη χρήση κολάρου. Το κολάρο περιορίζει τις κινήσεις που προκαλούν ερεθισμό στις διάφορες κατασκευές του αυχένα, αποφορτίζει τις ενεργητικές και παθητικές δομές και δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας.
Πρέπει όμως να χρησιμοποιείται για σύντομο χρονικό διάστημα προς αποφυγή μυϊκών ατροφιών και να συνδυάζεται με ήπιες ασκήσεις για διατήρηση της αντοχής και τροφικότητας των κατασκευών της περιοχής. Στο στάδιο αυτό, αν κρίνει ο γιατρός, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή.
Η φυσικοθεραπεία μπορεί να ξεκινήσει άμεσα με θερμοθεραπεία, ηλεκτροθεραπεία και μάλαξη με σκοπό τη μείωση του πόνου, ελάττωση του σπασμού, αύξηση της αιμάτωσης και προώθηση της φλεγμονής. Ακόμη στο στάδιο αυτό ο ασθενής ενημερώνεται για το πώς θα χρησιμοποιεί εργονομικά το σώμα του ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής.
Όταν μειωθούν τα συμπτώματα ξεκινά το σημαντικότερο τμήμα της αποκατάστασης, η κινησιοθεραπεία. Περιλαμβάνει τη διάταση των βραχυμένων κατασκευών και την ενδυνάμωση των εν τω βάθει καμπτήρων μυών του αυχένα και των σταθεροποιών της ωμοπλάτης. Σημαντικό στο στάδιο αυτό είναι η εκγύμναση των αυτόχθονων μυών της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Το λάθος γίνεται στην πρόωρη εκγύμναση του τραπεζοειδούς, σκαληνών, στερνοκλειδομαστοειδή και ανελκτήρα της ωμοπλάτης. Οι μύες αυτοί δημιουργούν μεγάλα φορτία (ροπή στρέψης) στον αυχένα αν δεν προηγείται η ενεργοποίηση των αυτόχθονων μυών του αυχένα. Οι τελευταίοι, λόγω της άμεσης πρόσφυσης σε κάθε ένα σπονδυλικό επίπεδο αυξάνουν τη σταθερότητα (ακαμψία) των σπονδυλικών επιπέδων.
Ο ασθενής εκπαιδεύεται στην ενεργοποίηση των μυών με τη σωστή σειρά και στο σωστό χρόνο. Γίνεται εκμάθηση της σωστής στάσης και διορθώνονται τα λανθασμένα κινητικά πρότυπα, ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική καταπόνηση των μυών και των αρθρώσεων.
Σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση κατέχει η χειροπρακτική παρέμβαση (manual therapy). Ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής στη χειροπρακτική μπορεί να εντοπίσει το υποκινητικό ή υπερκινητικό επίπεδο, το ακριβές επίπεδο του πόνου και να αποκαταστήσει τη φυσιολογική σπονδυλική λειτουργία. Η αποκατάσταση περιλαμβάνει τεχνικές αρθρικής κινητοποίησης, κινητοποίηση νευρικού ιστού, τεχνικές μαλακών μορίων και εξειδικευμένη άσκηση.
Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής το επόμενο στάδιο είναι η χειρουργική θεραπεία. Η συντηρητική θεραπεία πρέπει να διατηρείται 6-12 εβδομάδες πριν αποφασιστεί η χειρουργική θεραπεία. Απόλυτες ενδείξεις άμεσης χειρουργικής αποσυμπίεσης είναι τα σοβαρά νευρολογικά ελλείμματα λόγω πίεσης νωτιαίου μυελού ή ρίζας.
Αναγνωρίστε το
Το συνηθέστερο σύµπτωµα είναι ο πόνος κυρίως στον αυχένα, ο οποίος επιδεινώνεται µε τις κινήσεις του κεφαλιού. Συχνά αντανακλά και σε περιοχές του άνω κορµού, όπως ανάµεσα στις ωµοπλάτες, τον ώµο, το βραχίονα, τον πήχη ή τα δάχτυλα, ενώ µπορεί να συνοδεύεται από µουδιάσµατα, µυϊκή αδυναµία και πονοκέφαλο.
Γιατί συμβαίνει;
Ρευµατικές και εκφυλιστικές παθήσεις και τραυµατισµοί µπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον αυχένα, όπως φλεγµονή των σπονδυλικών αρθρώσεων, µυϊκούς σπασµούς κ.ά. Ρόλο όµως παίζει και η στάση του σώµατος. Γι’ αυτό πρέπει να κρατάµε το κεφάλι µας όσο µπορούµε όρθιο, σε ευθεία µε τη σπονδυλική µας στήλη. Αντιμετωπίζεται µε…
Ανάπαυση και κολάρο: Είναι απαραίτητα σε οξείες καταστάσεις πόνου ώστε να αποσυµφορηθούν οι σπόνδυλοι, να µειωθούν τα συµπτώµατα και να γίνει θεραπεία. Συνήθως η χρήση κολάρου δεν υπερβαίνει τις δύο µέρες (αν και φοριέται ανάλογα µε την περίπτωση) ώστε ο αυχένας να µην συνηθίσει την υποστήριξη.
Φαρµακευτική αγωγή: Αποτελείται συνήθως από παυσίπονα, αντιφλεγµονώδη και µυοχαλαρωτικά.
Φυσικοθεραπεία: Στοχεύει στη µείωση του πόνου, την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του αυχένα και την εκπαίδευση του ασθενούς µε σκοπό την πρόληψη. Διατάσεις αυχένα
Εκτελέστε τες τακτικά µέσα στην ηµέρα και προλάβετε το αυχενικό.
A. Καθίστε άνετα, µε τους ώµους πίσω κοιτώντας µπροστά. Σκύψτε αργά το κεφάλι, µείνετε για 15’’ και επιστρέψτε πάλι αργά. Κάντε 3 επαναλήψεις.
Β. Καθίστε όπως προηγουµένως. Φέρτε αργά το κεφάλι προς τον ένα ώµο και µείνετε για 15’’. Επιστρέψτε και επαναλάβετε απ’ την άλλη. Κάντε 3 επαναλήψεις για κάθε πλευρά.
Γ. Πάρτε την ίδια αρχική θέση και στρίψτε αργά το κεφάλι προς τη µία πλευρά. Μείνετε για 15’’. Επιστρέψτε αργά και κάντε το ίδιο από την άλλη. Επαναλάβετε 3 φορές για κάθε πλευρά.
Tip: Αν ο πόνος δεν µειώνεται όταν κοιµάστε ή συνοδεύεται από πυρετό, ναυτία και διαταραχή της βάδισης ή της όρασης, συµβουλευτείτε αµέσως τον γιατρό σας.
Της ΧΡΥΣΑΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΦΑΤΟΥΡΟΥ, ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ
Aντιµετωπίστε την ψύξη
Η απότοµη εναλλαγή θερµοκρασίας, όταν περνάµε από τη ζέστη στο κρύο, µπορεί να προκαλέσει ενοχλητικά συµπτώµατα, κυρίως στον αυχένα, την πλάτη αλλά και το πρόσωπο, γνωστά ως «ψύξη» ή επιστηµονικά «µυϊκό σπασµό». Τι συστήνουν οι ειδικοί;
Ορθοπεδικός*
1. Επάλειψη µε θερµαντική αλοιφή ή χρήση πάγου ανάλογα µε τη γνωµάτευση.
2. Λήψη φαρµάκων (συνήθως µυοχαλαρωτικών και αναλγητικών).
3. Χρήση κολλάρου αν το πρόβληµα είναι στον αυχένα και τα συµπτώµατα έντονα.
4. Φυσικοθεραπεία, που
συνήθως περιλαµβάνει διαθερµίες, υπέρηχους και χειροµαλάξεις
µε κινησιοθεραπεία.
5. Χρήση θερµοφόρας ή ζεστής κοµπρέσας αν η ψύξη είναι στο πρόσωπο.
6. Προφύλαξη µε το κατάλληλο ντύσιµο από τις απότοµες εναλλαγές θερµοκρασίας.
* Είναι ο πρώτος γιατρός στον οποίο πρέπει να απευθυνθείτε σε µια τέτοια περίπτωση.
Φυσικοθεραπευτής
1. Αν η ψύξη είναι στον αυχένα, συστήνονται ειδικές ασκήσεις που βοηθούν να διατηρείται η κινητικότητα στην περιοχή και εργονοµία για σωστή στάση του σώµατος ώστε ο αυχένας να είναι ευθυτενής. Επίσης, καλό είναι να µην στηρίζετε το ακουστικό του τηλεφώνου στον ώµο όταν µιλάτε.
2. Αν δουλεύετε µε υπολογιστή,
η οθόνη πρέπει να είναι ακριβώς µπροστά σας σε ευθεία µε το κεφάλι και η καρέκλα σας να έχει µπράτσα για να ακουµπούν
οι αγκώνες.
3. Μην γυµνάζεστε χωρίς να έχετε πρώτα κάνει προθέρµανση και µετά αποθέρµανση.
Εναλλακτικός θεραπευτής
1. Ρεφλεξολογία, ινδικό κεφαλής (τεχνική µάλαξης που εστιάζει κυρίως στο κεφάλι και στον αυχένα), θιβετιανή µάλαξη (είδος µάλαξης µε έλαια και βεντούζες).
2. Μασάζ µε αιθέρια έλαια πεύκου, ευκάλυπτου και καµφοράς (5 σταγόνες σε 100 ml αµυγδαλέλαιο ή θερµαντικό λάδι βαλσάµικο).
3. Ένα ζεστό µπάνιο µε τα ίδια έλαια. Πρέπει ωστόσο να αποφεύγετε να κάνετε ντους ή µπάνιο λίγο πριν βγείτε έξω. Επίσης δεν πρέπει να αφήνετε τα µαλλιά σας βρεγµένα όταν λούζεστε.
Το σκόρδο περιέχει ισχυρές θειούχες ενώσεις, με γνωστότερη και πιο δραστική την αλισίνη, στην οποία οφείλει και τη χαρακτηριστική μυρωδιά του. Η αλισίνη αποτελεί το φυσικό «προστάτη» του σκόρδου κατά των επιθέσεων από έντομα και μικροοργανισμούς. Επιπλέον, το σκόρδο είναι πλουσιότατο σε μαγγάνιο, βιταμίνη Β6 και βιταμίνη C, ενώ θεωρείται και καλή πηγή σεληνίου. Oι επιστημονικές έρευνες, αν και δεν συμφωνούν πάντα μεταξύ τους, συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι το σκόρδο έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες. Ας δούμε, λοιπόν, ποιες είναι αυτές.
Oι ερευνητές πιστεύουν ότι μια από τις πιο σημαντικές καρδιοπροστατευτικές δράσεις του σκόρδου είναι η ικανότητά του να παρεμποδίζει την οξείδωση της «κακής» χοληστερίνης - μια διαδικασία που θεωρείται η πλέον καθοριστική για τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία. Μάλιστα, υπάρχουν πολλές μελέτες που υποστηρίζουν την ευεργετική δράση του σκόρδου κατά της αθηρωμάτωσης. Σε σχετική έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Preventive Medicine» (2004) παρατηρήθηκε ότι οι ασθενείς που κατανάλωναν σκόρδο παρουσίασαν σημαντικά μικρότερο βαθμό εναπόθεσης ασβεστίου στις αρτηρίες τους (7,5%), συγκριτικά με εκείνους που έπαιρναν εικονικό φάρμακο, δηλαδή placebo (22,2%). Η εναπόθεση ασβεστίου αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη μέτρησης της αρτηριοσκλήρυνσης. Επιπλέον, σε έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, που δημοσιεύτηκε το 2002 στην «JAMA» (Journal of the American Medical Association), παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση σκόρδου συμβάλλει στη μείωση του σχηματισμού της αθηρωματικής πλάκας σε ποσοστό που φτάνει το 40%, κατά τα πρώτα στάδια της δημιουργίας της. Κατά συνέπεια, το σκόρδο φαίνεται ότι προστατεύει την καρδιά μας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ελαστικότητας των αγγείων μας.
● Πολλές εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει ότι το σκόρδο συμβάλλει στη μείωση της υψηλής χοληστερίνης και της πίεσης, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Journal of Nutrition» (2006). Μάλιστα, οι συγγραφείς της εν λόγω μελέτης υπολόγισαν ότι από το 1993 το 44% των κλινικών ερευνών σε ανθρώπους έδειξαν ότι το σκόρδο μειώνει την ολική χοληστερίνη. Ωστόσο, υπάρχουν και έρευνες που δεν καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα, όπως αυτή που δημοσιεύτηκε στην «British Journal of Nutrition» (2004), όπου παρατηρήθηκε ότι με την κατανάλωση σκόρδου η χοληστερίνη των συμμετεχόντων δεν διαφοροποιήθηκε, αλλά τα τριγλυκερίδιά τους μειώθηκαν κατά 12%.
● Αντιφατικά είναι και τα συμπεράσματα των κλινικών μελετών όσον αφορά την πίεση, γεγονός όμως που, σύμφωνα με τους συγγραφείς, αποδίδεται σε πιθανά ερευνητικά λάθη (όπως π.χ. η μικρή διάρκεια των ερευνών, αλλά και ο μικρός αριθμός των σχετικών μελετών, η λανθασμένη επιλογή των συμμετεχόντων και τα ακατάλληλα σκευάσματα σκόρδου). Για παράδειγμα, πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη σε 7.703 ασθενείς με υπέρταση, που δημοσιεύτηκε στην «International Journal of Cardiology» (2007), δεν κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση σκόρδου μειώνει σημαντικά την αρτηριακή πίεση. Εντούτοις, οι ερευνητές θεωρούν ότι το σκόρδο είναι πολλά υποσχόμενο όσον αφορά τον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου που απειλούν την καρδιά -όπως η υψηλή πίεση και η χοληστερίνη- και θεωρούν ότι χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες.
Αρκετές επιδημιολογικές έρευνες συσχετίζουν την αυξημένη κατανάλωση σκόρδου με το μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συμπεριλαμβάνει το σκόρδο στις τροφές με πιθανές αντικαρκινικές ιδιότητες. Μάλιστα, σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «American Journal of Clinical Nutrition» (2006), διαπιστώθηκε ότι η συστηματική κατανάλωση σκόρδου, καθώς και κρεμμυδιού, μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου (όπως του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του μαστού, των ωοθηκών, του προστάτη και των νεφρών). Τα ποσοστά μείωσης του κινδύνου εμφάνισης νεοπλασίας κυμαίνονταν από 19% (για τον καρκίνο του προστάτη) έως 57% (για τον καρκίνο στον οισοφάγο).
Η αλισίνη του σκόρδου θεωρείται ένας ισχυρός αντιμικροβιακός παράγοντας που, σε συνδυασμό με τη βιταμίνη C που περιέχει, ενισχύει την αντιβακτηριακή του δράση. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Nutrition» (2001) παρατηρήθηκε ότι το σκόρδο παρουσίασε ισχυρή αντιμικροβιακή δράση κατά πολλών παθογόνων μικροοργανισμών, ακόμη και στελεχών μικροβίων που παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Μάλιστα, οι ερευνητές προτείνουν τη διεξαγωγή περισσότερων ερευνών, ούτως ώστε να διαπιστωθεί αν το σκόρδο μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση τόσο για τη συντήρηση των τροφίμων (σε αντιδιαστολή με τη χρήση χημικών συντηρητικών), όσο και για τη διατήρηση του ωμού κρέατος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στα ράφια των σουπερμάρκετ.
Η ισχυρή αντιμικροβιακή δράση του σκόρδου φαίνεται ότι προστατεύει και από το έλκος του στομάχου. Στο πλαίσιο της μελέτης που αναφέρ- θηκε παραπάνω, για την αντιβακτηριδιακή δράση του σκόρδου, και η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Nutrition», παρατηρήθηκε ότι το σκόρδο καταπολεμά και το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Πρόκειται για ένα βακτήριο που διαβιοί στο στομάχι μας και, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, ενοχοποιείται για την πρόκληση έλκους του στομάχου. Oι ερευνητές παρατήρησαν ότι το σκόρδο καταπολεμά ακόμη και ορισμένα στελέχη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Για το λόγο αυτό προτείνουν τη διεξαγωγή κλινικών μελετών για να διερευνηθεί η πιθανότητα το σκόρδο να αποτελεί μια οικονομική μέθοδο εκρίζωσης αυτού του βακτηρίου.
Αντί να φάτε τις σκελίδες του σκόρδου ολόκληρες, είναι προτιμότερο να τις ψιλοκόψετε ή να τις χτυπήσετε στο γουδί προτού τις καταναλώσετε, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρυσι στην επιθεώρηση «Journal of Agricultural and Food Chemistry». Με αυτό τον τρόπο, απελευθερώνονται και γίνονται πιο δραστικές οι ευεργετικές ουσίες του σκόρδου, όπως η αλισίνη.
πηγή: vita.gr
Η ποιότητα ζωής ως έννοια είναι πολύ της μόδας. Μια ολόκληρη βιομηχανία στημένη πάνω της μας έχει σχεδόν πείσει ότι καλύτερη ποιότητα είναι το καλύτερο αυτοκίνητο, το καλύτερο διαμέρισμα, η καλύτερη tv. Για κάποιο μάλιστα λόγο η έννοια του καλύτερου μοιάζει να ταυτίζεται με εκείνη του μεγαλύτερου ή ακόμα και του ακριβότερου…
Όμως, παρ όλο που –κι αυτό δε το λέω εγώ- το μέγεθος δεν είναι το παν… και το ακριβότερο προδιαθέτει ή να έχει ο μπαμπάς χωράφια (λένε στη Λάρισα, στο Βόλο τι λένε; Καράβια;) ή να τρέχουμε μέρα νύχτα σε τρεις δουλειές για να ξεχρεώσουμε, εμείς δε το βάζουμε κάτω! Ουφ, άγχος!!! Αλλά για καλό, για καλύτερη ποιότητα ζωής… και κάπως έτσι το έμφραγμα αρχίζει στα σαράντα!
Το άγχος προέρχεται -όπως και η αγχόνη- από το ρήμα άγχω, σφίγγω δηλαδή πιεστικά στο λαιμό. Όλοι μας έχουμε βιώσει άγχος: μια διάχυτη, δυσάρεστη και ακαθόριστη αίσθηση ανησυχίας, που συνήθως συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα: εφίδρωση, ζάλη, ταχυκαρδία, αίσθημα πνιγμού, αστάθεια, βάρος στο στήθος, μυς που τρέμουν κ.λπ. Μακροχρόνια είναι γνωστό ότι μπορεί να φέρει διάφορα κακά, όπως κατάθλιψη, υπέρταση, καρδιακές και γαστρεντερικές διαταραχές, εθισμούς και -ω, τι άγχος!!!- επιταχύνει τη διαδικασία της γήρανσης.
Επίσης φαίνεται πως κάνει συχνότερη την εμφάνιση ημικρανιών, ασθματικών επεισοδίων και αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα να πέφτουμε εύκολα θύματα των ιώσεων. Η επανάληψη συμπτωμάτων εύκολα κάνει κάποιον να πάει στο γιατρό, ο οποίος το πιο πιθανό είναι να του γράψει φάρμακα.
Για χιλιάδες χρόνια τα φάρμακα και τα καταπλάσματα γίνονταν από φυτά. Οι κλασσικοί Έλληνες συγγραφείς και οι γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός έγραψαν διάφορα συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών, βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις του καιρού τους.
Από τις αρχές του αιώνα μας, τα φυτά αντικαταστάθηκαν κατά μεγάλο μέρος από διάφορα χημικά παρασκευάσματα. Οι φαρμακοβιομηχανίες, μαζί με τις βιομηχανίες όπλων, είναι πια οι πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις όλων των εποχών!!!
Στην περίπτωση της αντιμετώπισης του άγχους χρησιμοποιούνται τριών ειδών φάρμακα: Βενζοδιαζεπίνες, Αντικαταθλιπτικά, και Β-Αναστολείς. Όλα έχουν μια πλούσια λίστα παρενεργειών γραμμένη στο χαρτί με τις οδηγίες μες στο κουτάκι τους.
Ο οδηγός επιβίωσης σας προτείνει 4 φυτά/βότανα σε συνεργασία με τον βιοχημικό Μανώλη Γκουντουβά. Οι πληροφορίες σχετικά με τις ιδιότητες και τη χρήση των βοτάνων είναι καθαρά ενδεικτικές και δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση ιατρική συμβουλή.
Εάν ήδη παίρνετε φάρμακα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για την αποφυγή πιθανών αλληλεπιδράσεων!
Βάλσαμο, σπαθόχορτο
(Hyperici herba, St. John’s wort)
Το υπερικό ή βαλσαμόχορτο απασχόλησε τη θεραπευτική από την αρχαιότητα. Ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν σαν διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό, αιμοστατικό. Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν σαν επουλωτικό στις πληγές που γινόντουσαν από τα σπαθιά (σπαθόχορτο). Είναι το πιο δημοφιλές φυτό, το εναλλακτικό «prozaκ», για την ήπια και μέτρια κατάθλιψη. Χρησιμοποιείται επίσης σαν αντισπασμωδικό και βελτιωτικό της ποιότητας του ύπνου σε αϋπνίες. Στη Γερμανία, συνταγογραφείται.
Βαλεριάνα (Valeriana Officinalis)
Η βαλεριάνα χρησιμοποιείται κυρίως σαν κατευναστικό στην αϋπνία, το άγχος την ανησυχία, δυσκολία στο ξεκίνημα του ύπνου και τη νευρική υπερένταση. Κατευναστικά σε κατάσταση αναστάτωσης, διεγερτικά σε συνθήκες ακραίας κούρασης. Πρόσφατες φαρμακολογικές μελέτες έδειξαν ότι τα ενεργά συστατικά του φυτού “χρησιμοποιούν” τους ίδιους υποδοχείς με τα βαρβιτουρικά και τις βενζοδιαζεπίνες στον εγκέφαλο, αλλά σίγουρα με διαφορετικό τρόπο, αφού δεν παρουσιάζουν παρενέργειες, δηλαδή πρωινή υπνηλία και έλλειψη συγκέντρωσης.
Μελισσόχορτο (Melissa Officinalis)
“Είναι δραστικό για τον εγκέφαλο, δυναμώνοντας τη μνήμη και διώχνοντας εντελώς τη μελαγχολία», John Evelyn, Άγγλος ημερολογιογράφος του 17ου αιώνα. Καταπραΰνει την ένταση, ανεβάζει τη διάθεση και αποκαθιστά την ενέργεια, όταν είστε πολύ κουρασμένοι. Οι χαλαρωτικές ιδιότητες του βοτάνου το καθιστούν μια καλή εναλλακτική θεραπεία για ενοχλήσεις που οφείλονται στο άγχος, όπως τον πονοκέφαλο και την ημικρανία την ανορεξία, τη ναυτία, τον κολικό, τη κολίτιδα, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και τη γαστρίτιδα. Επί περισσότερο από 2000 χρόνια, το μελισσόχορτο ήταν πολύτιμο συστατικό πολλών ελιξιρίων της ζωής, ενώ ήταν ιδιαίτερα αγαπητό στον Αβικέννα, Άραβα γιατρό του 11ου αιώνα. Επί αιώνες ήταν δημοφιλές ως αποτελεσματική θεραπεία για τη μελαγχολία, το λήθαργο, την κακή μνήμη, αλλά και ως βοήθημα για την αποκατάσταση της νεανικής “ζωτικότητας”.
Λυκίσκος (Humulus Lupulus)
Είναι ο ίδιος που χρησιμοποιείται στην Παρασκευή μπύρας. Έχει τονωτικές και διουρητικές ιδιότητες, είναι καθησυχαστικό και χαλαρωτικό βότανο, βοηθά στην κολίτιδα, τη νευρική δυσπεψία, ενώ καταπραΰνει από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Η έντονη χαλαρωτική του δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα το κάνει ωφέλιμο στη θεραπεία της αϋπνίας. Αποξηραμένοι κώνοι του φυτού χρησιμοποιούνται και ως γέμισμα σε μαξιλάρια.
Για τη δοσολογία και τον τρόπο χρήσης των παραπάνω φυτών, ενημερωθείτε από το φαρμακείο η το κατάστημα φυσικών τροφών όπου θα τα προμηθευτείτε!
Πηγή: your-city.gr
Όπως και σε άλλα χρόνια νοσήματα, ο γενικότερος τρόπος ζωής παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της υπέρτασης. Τον κυριότερο ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τουλάχιστον από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, τον παίζει το σωματικό βάρος. Πιο συγκεκριμένα, μια απώλεια βάρους της τάξεως των 5 κιλών μπορεί να μειώσει κατά 4,4mmHg τη συστολική (μεγάλη) και κατά 3,6mmHg τη διαστολική (μικρή) πίεση, αλλά και να προλάβει την εμφάνιση υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα, μολονότι προφανώς το σημαντικότερο είναι να προληφθεί η αύξηση του σωματικού βάρους και να μην φτάσει ποτέ σε μη φυσιολογικά επίπεδα.
Τα μη φυσιολογικά επίπεδα για τον καθένα μας τα υπολογίζουμε από τον Δείκτη Σωματικής Μάζας. Αυτός ο δείκτης είναι ένας αριθμός ο οποίος προέρχεται αν διαιρέσουμε το βάρος μας σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους μας σε μέτρα. Έτσι, αν κάποιος ενήλικας έχει 2 μέτρα ύψος και ζυγίζει 80 κιλά τότε ο ΔΜΣ του είναι 80: (2Χ2)=20. Αν αυτός ο αριθμός είναι μεταξύ 18,5 και 25 τότε μιλάμε για φυσιολογικό ΔΣΜ, αν είναι μεταξύ 25 και 30 τότε μιλάμε για υπερβάλλον βάρος, και αν είναι πάνω από 30 τότε μιλάμε για παχυσαρκία.
Αυτός ο υπολογισμός δεν ισχύει για παιδιά και εφήβους, εγκύους και θηλάζουσες, καθώς και για αθλητές. Αυτό, επίσης, που έχει παρατηρηθεί είναι ότι η μείωση του σωματικού βάρους μειώνει περισσότερο την πίεση σε έναν υπερτασικό συγκριτικά με έναν νορμοτασικό.
Επίσης, η μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα και σε άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η ινσουλινοαντοχή, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, η υπερτροφία της άριστης κοιλίας της καρδιάς, η υπνική άπνοια. Επομένως, και αν ακόμη αυτή η μείωση είναι μικρή, η επίδραση που θα έχει στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και στεφανιαίας νόσου είναι σημαντική για να μην το λαμβάνουμε ιδιαίτερα σοβαρά υπόψη. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί και η φαρμακευτική αγωγή, όπου αυτή είναι αναγκαία. Τέλος, επειδή τα άτομα μέσης ηλικίας αυξάνουν το σωματικό βάρος κατά 0,5 με 1 κιλό το χρόνο, ένας πολύ σημαντικός στόχος θα ήταν αρχικά η σταθεροποίησή του.
Τα άλλα σημαντικά στοιχεία από τη διατροφή, πέρα από την ενεργειακή πρόσληψη, που επηρεάζει το σωματικό βάρος, είναι το νάτριο, το κάλιο, το αλκοόλ, τα κορεσμένα λίπη και το συνολικό λίπος της τροφής, καθώς και τα φρούτα και τα λαχανικά. Πιο συγκεκριμένα, η υψηλή πρόσληψη νατρίου επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση. Το νάτριο βρίσκεται στο αλάτι αλλά και σε άλλα τρόφιμα (κρυφές πηγές), όπως οι πίκλες, η μαγιονέζα, οι κονσέρβες σε άλμη, το ψωμί και άλλα. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν μειωθεί η πρόσληψη αλατιού σε υπερτασικούς ασθενείς από 10,5gr την ημέρα σε περίπου 4,7 – 5,8gr την ημέρα, αυτό μπορεί να επιφέρει μια μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 4-6mmHg.
Η συνιστώμενη επαρκής για τον οργανισμό πρόσληψη νατρίου άλλαξε πρόσφατα και οι νέες οδηγίες είναι από 100 στα 65mmol την ημέρα, που αντιστοιχούν σε περίπου 3,8gr αλάτι. Αυτό όμως, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί και έτσι μια πιο ρεαλιστική σύσταση είναι τα 5gr την ημέρα (85mmol νατρίου). Το κάλιο, από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι μπορεί να συμβάλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Η μέγιστη αποτελεσματικότητα παρατηρείται όταν επιτευχθεί παράλληλα η μείωση στην πρόληψη νατρίου (έως 2,4gr την ημέρα), και η αύξηση στην πρόσληψη καλίου. Πλούσιες πηγές καλίου είναι τα φρούτα και τα λαχανικά και αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωση τους.
Το κορεσμένο λίπος (ζωικά λιπαρά) επηρεάζει πολλούς παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων και γι’ αυτό πρέπει ο γενικός πληθυσμός να το μειώσει κάτω από το 10% της συνολικής ενέργειας, και τα άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι υπερτασικοί, κάτω από το 10% της συνολικής ενέργειας, και τα άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι υπερτασικοί, κάτω από το 7%. Υπάρχουν, επίσης, μελέτες που δείχνουν ότι τα ιχθυέλαια (ω-3λιπαρά οξέα) σε δόσεις μεγαλύτερες των 3gr την ημέρα μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση σε υπερτασικούς κατά 4,0mmHg τη συστολική και κατά 2,5mmHg τη διαστολική, αλλά αυτή είναι μια σχετική μεγάλη δοσολογία για να χορηγείται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Επίσης, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αφορούν στην επίδραση των φυτικών ινών στην αρτηριακή πίεση. Τέλος, η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου ή μαγνησίου έχει υποδειχθεί από μερικές έρευνες ότι έχει αντι-υπερτασική δράση, αλλά υπάρχουν και άλλες που έδειξαν ότι δεν υπήρχαν ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Η κατανάλωση οινοπνεύματος σε άτομα με υπέρταση είναι προβληματική. Μια πρόσφατη έρευνα παρατήρησε ότι υπάρχει μια γραμμική σχέση μεταξύ κατανάλωσης οινοπνεύματος και αρτηριακής πίεσης, δηλαδή όσο περισσότερα οινοπνευματώδη ποτά πίνουμε τόσο αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Η υψηλή πρόσληψη οινοπνεύματος (πάνω από 5 ποτά την ημέρα) μειώνει και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης, υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι η αποχή από την κατανάλωση μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Επομένως, οι υπερτασικοί ασθενείς πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση οινοπνεύματος σε λιγότερο από 20-30gr αιθανόλης την ημέρα οι άνδρες και σε λιγότερο από 10-20gr την ημέρα οι γυναίκες, ενώ πρέπει, επίσης, να τους επισημαίνεται ο αυξημένος κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου που έχουν με τη συχνή, έστω και σχετικά μικρή κατανάλωση αλκοόλ.
Τέλος, υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι η αλλαγή συνολικά της διαιτητικής συμπεριφοράς μπορεί να έχει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Όμως, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Σε άλλους μπορεί να υπάρξουν ευεργετικά αποτελέσματα, κυρίως από τη μείωση του νατρίου (αλάτι) και άλλοι να μην αντιδρούν καθόλου σε αυτή την αλλαγή.
Επομένως, ο διαιτολόγος ή ο ιατρός πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα την αποτελεσματικότητα της αλλαγής της διαιτητικής συμπεριφοράς αλλά και τη συμμόρφωση του ασθενούς ώστε να μην καθυστερήσει αδικαιολόγητα η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, αν αυτή κριθεί αναγκαία.
Γράφει ο Αντώνης Ζαμπέλας, Αν. Καθηγητής Διατροφής Ανθρώπου Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου Μονάδα Δατροφής του Ανθρώπου Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Γεωπονικό Παν/μιο ΑθήναςΠηγή: CONGRESS Developments Report, 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αρτηριακής Υπέρτασης
Όπως και σε άλλα χρόνια νοσήματα, ο γενικότερος τρόπος ζωής παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της υπέρτασης. Τον κυριότερο ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τουλάχιστον από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, τον παίζει το σωματικό βάρος. Πιο συγκεκριμένα, μία απώλεια βάρους της τάξεως των 5 κιλών μπορεί να μειώσει κατά 4,4 mmHg την συστολική (μεγάλη) και κατά 3,6 mmHg την διαστολική πίεση (μικρή), αλλά και να προλάβει την εμφάνιση υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα, μολονότι προφανώς το σημαντικότερο είναι να προληφθεί η αύξηση του σωματικού βάρους και να μη φτάσει ποτέ σε μη φυσιολογικά επίπεδα. Τα μη φυσιολογικά επίπεδα για τον καθένα μας τα υπολογίζουμε από τον Δείκτη Σωματικής Μάζας. Αυτός ο δείκτης είναι ένας αριθμός ο οποίος προέρχεται αν διαιρέσουμε το βάρος μας σε κιλά δια του τετραγώνου του ύψους μας σε μέτρα. Έτσι αν κάποιος ενήλικας είναι 2 μέτρα ύψος και ζυγίζει 80 κιλά, τότε ο ΔΣΜ του είναι 80 : (2x2) = 20. Αν αυτός ο αριθμός είναι μεταξύ 18,5 και 25, τότε μιλάμε για φυσιολογικό ΔΣΜ. Αν είναι μεταξύ 25 και 30, τότε μιλάμε για υπερβάλλον βάρος. Τέλος, αν είναι πάνω από 30, τότε μιλάμε για παχυσαρκία. Αυτός ο υπολογισμός δεν ισχύει για παιδιά και εφήβους, εγκύους και θηλάζουσες, καθώς και για αθλητές. Αυτό επίσης που έχει παρατηρηθεί είναι ότι η μείωση του σωματικού βάρους μειώνει περισσότερο την πίεση σε έναν υπερτασικό συγκριτικά με ένα νορμοτασικό. Επίσης, η μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα και σε άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η ινσουλινοαντοχή, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, η υπνική άπνοια. Επομένως, και αν ακόμα αυτή η μείωση είναι μικρή, η επίδραση που θα έχει στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και στεφανιαίας νόσου είναι σημαντική για να μην το λαμβάνουμε ιδιαίτερα σοβαρά υπόψη. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί και η φαρμακευτική αγωγή, όπου αυτή είναι αναγκαία. Τέλος, επειδή τα άτομα μέσης ηλικίας αυξάνουν το σωματικό τους βάρος κατά 0,5 με 1 κιλό το χρόνο, ένας πολύ σημαντικός στόχος θα ήταν αρχικά η σταθεροποίησή του.
Τα άλλα σημαντικά στοιχεία από τη διατροφή, πέρα από την ενεργειακή πρόσληψη, που επηρεάζει το σωματικό βάρος, είναι το νάτριο, το κάλιο, το αλκοόλ, τα κορεσμένα λίπη και το συνολικό λίπος της τροφής αλλά και τα φρούτα και τα λαχανικά.
Πιο συγκεκριμένα, η υψηλή πρόσληψη νατρίου επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση.Δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν καταλαβαίνουμε πόσο παραπάνω νάτριο καταναλώνουμε. Κι αυτό γιατί το νάτριο βρίσκεται στο αλάτι, αλλά και σε άλλα τρόφιμα (κρυφές πηγές), όπως οι πίκλες, οι κονσέρβες σε άλμη, το ψωμί και άλλα. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν μειωθεί η πρόσληψη αλατιού σε υπερτασικούς ασθενείς από 10,5 g την ημέρα σε περίπου 4,7-5,8 g την ημέρα, αυτό μπορεί να επιφέρει μία μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 4-6 mmHg. Η συνιστώμενη επαρκής για τον οργανισμό ημερήσια πρόσληψη νατρίου άλλαξε πρόσφατα και οι νέες οδηγίες είναι από 100 στα 65 mmol την ημέρα, που αντιστοιχούν σε περίπου 3,8 g αλάτι. Αυτό όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί και έτσι μία πιο ρεαλιστική σύσταση είναι τα 5 g την ημέρα (85 mmol νατρίου).
Επειδή τελικά αποδεικνύεται δύσκολο να αλλάξουμε συνήθειες που έχουμε μάθει, αυτό που εμείς συστήνουμε στους ασθενείς μας που δυσκολεύονται να μειώσουν το αλάτι, είναι να τρώνε περισσότερο κάλιο. Γιατί το κάλιο φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η μέγιστη αποτελεσματικότητα παρατηρείται όταν επιτευχθεί παράλληλα η μείωση στην πρόσληψη νατρίου (έως 2,4 g την ημέρα) και η αύξηση στην πρόσληψη καλίου.
Ο μηχανισμός δράσης του καλίου είναι απλός: το κάλιο βοηθάει τον οργανισμό να αποβάλλει το υπερβάλλον νάτριο και με τον τρόπο αυτό ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση. Και επειδή το κάλιο δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, είναι απαραίτητη η καθημερινή του πρόσληψη. Πλούσιες πηγές καλίου είναι τα φρούτα και τα λαχανικά και αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωσή τους. Στο εξωτερικό κυκλοφορούν ήδη προϊόντα του καθημερινού διαιτολογίου εμπλουτισμένα με κάλιο, όπως μαργαρίνες και ροφήματα φρούτων.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης: «Την τελευταία δεκαετία η αυξημένη πρόσληψη καλίου και οι διατροφικές συνήθειες που βασίζονται στο πρόγραμμα διατροφής DASH – διαιτολόγιο με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, με χαμηλή χοληστερόλη και λίγα κορεσμένα και ολικά λιπαρά – έχουν αναγνωρισθεί και αυτές ως παράγοντες που συμβάλλουν στην μείωση της αρτηριακής πίεσης».
Το κορεσμένο λίπος (ζωικά λιπαρά) επηρεάζει πολλούς παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων και γι’ αυτό πρέπει ο γενικός πληθυσμός να το μειώσει στο <10% επί της συνολικής ενέργειας και τα άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι υπερτασικοί, στο <7%. Υπάρχουν επίσης μελέτες που δείχνουν ότι τα ιχθυέλαια (ω-3 λιπαρά οξέα), σε δόσεις μεγαλύτερες των 3 g την ημέρα, μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση σε υπερτασικούς κατά 4,0 mmHg τη συστολική και κατά 2,5 mmHg τη διαστολική. Αλλά αυτή είναι μία σχετικά μεγάλη δοσολογία για να χορηγείται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αφορούν στην επίδραση των φυτικών ινών στην αρτηριακή πίεση. Τέλος, η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου ή μαγνησίου έχει υποδειχθεί από μερικές έρευνες ότι έχει αντι-υπερτασική δράση, αλλά υπάρχουν και άλλες που έδειξαν ότι δεν υπήρχαν ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
H κατανάλωση οινοπνεύματος σε άτομα με υπέρταση είναι προβληματική. Μία πρόσφατη έρευνα παρατήρησε ότι υπάρχει μία γραμμική σχέση μεταξύ κατανάλωσης οινοπνεύματος και αρτηριακής πίεσης, δηλαδή όσο περισσότερα οινοπνευματώδη ποτά πίνουμε τόσο αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Η υψηλή πρόσληψη οινοπνεύματος (πάνω από 5 ποτά την ημέρα) μειώνει και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης, υπάρχουν μελέτες που υπέδειξαν ότι η αποχή από την κατανάλωση μειώνει την αρτηριακή πίεση. Επομένως, οι υπερτασικοί ασθενείς πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση οινοπνεύματος σε λιγότερο από 20-30 g αιθανόλης την ημέρα οι άνδρες και σε λιγότερο από 10-20 g την ημέρα οι γυναίκες, ενώ πρέπει επίσης να τους επισημαίνεται ο αυξημένος κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου που έχουν με τη συχνή, έστω και σχετικά μικρή κατανάλωση αλκοόλ.
Τέλος, υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι αλλαγή συνολικά της διαιτητικής συμπεριφοράς μπορεί να έχει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Όμως, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Σε άλλους μπορεί να υπάρξουν ευεργετικά αποτελέσματα, κυρίως από τη μείωση του νατρίου και άλλοι να μην αντιδρούν καθόλου σε αυτή την αλλαγή. Επομένως, ο διαιτολόγος ή ο ιατρός πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα την αποτελεσματικότητα της αλλαγής της διαιτητικής συμπεριφοράς αλλά και τη συμμόρφωση του ασθενή ώστε να μην καθυστερήσει αδικαιολόγητα η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, αν αυτή κριθεί αναγκαία.
Γράφει ο Αντώνης Ζαμπέλας, Αναπληρωτής Καθηγητής Διατροφής του Ανθρώπου, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος Δ.Σ. Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης
Η άσκηση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πρόληψης, της θεραπείας και του ελέγχου της πίεσης. Οι πάσχοντες από αρτηριακή υπέρταση οφείλουν να ακολουθούν προγράμματα θεραπευτικής άσκησης.Το πρόγραμμα πρέπει να συνταγογραφείται από ειδικούς ιατρούς και να εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή.
Η άσκηση σε υπερτασικούς παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της διαστολικής δυσλειτουργίας που είναι συχνή εξαιτίας της συνυπάρχουσας συνήθως καρδιακής υπερτροφίας, ισχαιμίας, και της μεγάλης ηλικίας που επηρεάζουν την καρδιακή λειτουργία και προκαλούν διαταραχές στις αιμοδυναμικές παραμέτρους καθώς και λόγω νευρο-ορμονικών και αγγειακών παραγόντων που μειώνουν την αντοχή των υπερτασικών στην κόπωση της άσκησης. Στο σχεδιασμό των προγραμμάτων πρέπει να λαμβάνονται επιπλέον υπόψη οι λειτουργικές δυνατότητες και οι συνοδές παθήσεις (π.χ. ορθοπαιδικά προβλήματα) των ασθενών.
Οι βασικές συστάσεις στους ασθενείς με υπέρταση αφορούν στην καθιέρωση συστηματικής φυσικής δραστηριότητας στον τρόπο ζωής και στον έλεγχο του σωματικού τους βάρους.
Όσον αφορά τις ασκήσεις οι ασκήσεις φόρτισης, δηλαδή οι αερόβιες ασκήσεις μεταφοράς βάρους (περπάτημα-δυναμική βάδιση, χορός, ποδήλατο, κολύμβηση) που γυμνάζουν μεγάλες μυικές ομάδες είναι οι σημαντικότερες. Άσκηση με ένταση στο 40-70% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας φαίνεται να μειώνει την αρτηριακή πίεση εξίσου ή και περισσότερο από εξάσκηση σε μεγαλύτερη ένταση. Η διάρκεια της άσκησης πρέπει να κυμαίνεται από 30-60 λεπτά και η συχνότητά της από 3-7 φορές την εβδομάδα. Ιδανική περίπτωση αποτελεί η καθημερινή αερόβια άσκηση, διότι κατά αυτό τον τρόπο ο υπερτασικός ασθενής αξιοποιεί τη μείωση της αρτηριακής πίεσης που ακολουθεί την άσκηση και που διαρκεί για πολλές ώρες. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης (με αντιστάσεις) αποτελούν συμπλήρωμα των προγραμμάτων και είναι δευτερεύουσας σημασίας. Πρόκειται για ασκήσεις ενδυνάμωσης με μικρή αντίσταση της τάξης του 40% του βάρους της μέγιστης δύναμης, δηλαδή του βάρους που υποθετικά θα μπορούσε για παράδειγμα να σηκώσει ο ασθενής σε μια επανάληψη. Χρειάζεται από 1 σετ των 15 επαναλήψεων στις μεγάλες μυικές ομάδες.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως κατά την εκτέλεση των προγραμμάτων ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν οι ακόλουθες οδηγίες:
Η αθλητική δραστηριότητα δεν πρέπει να ξεκινάει αν η συστολική πίεση ηρεμίας είναι μεγαλύτερη από 200 mmHg ή η διαστολική μεγαλύτερη από 110 mmHg.
Όσον αφορά την αλληλεπίδραση της άσκησης με τα φάρμακα που λαμβάνουν οι υπερτασικοί ασθενείς είναι γνωστό πως τα διουρητικά δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν αρρυθμίες κατά την άσκηση, ενώ διαταράσσουν και τη θερμορύθμιση σε ζεστό περιβάλλον κάτι που προκαλούν και οι β-αναστολείς που επιπλέον μειώνουν τις λειτουργικές δυνατότητες κατά την άσκηση. Επίσης οι α-αναστολείς και οι αναστολείς των διαύλων ασβεστίου μπορεί να προκαλέσουν υπόταση μετά την άσκηση γι αυτό χρειάζεται να υπάρχει και περίοδος χαλάρωσης κατά το τέλος του προγράμματος της άσκησης.
Υπάρχουν και άλλοι <κίνδυνοι> που εξατομικεύονται ανάλογα με τις τιμές συστολικής και διαστολικής πίεσης του αθλούμενου.
Τα ανωτέρω υποδηλώνουν πως η άσκηση ωφελεί τους υπερτασικούς, η πραγματοποίησή της όμως πρέπει να γίνεται με σωστό πλάνο και στηριζόμενη σε επιστημονικά κριτήρια, ώστε οι ασθενείς να μπορούν να αποκομίσουν οφέλη χωρίς περαιτέρω κινδύνους για την υγεία τους.
Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Διονυσιώτης, Φυσίατρος - Ιατρός Αποκατάστασης Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών idiony@otenet.gr
Ένα πολύτιμο μπαχαρικό προέρχεται από τους στήμονες του λουλουδιού Κρόκος (Κρόκος Sativus), το οποίο είναι βολβός που ανθίζει κάθε φθινόπωρο. Καλλιεργείται σε ελάχιστα μέρη στον κόσμο, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται και η Κοζάνη. Το ελληνικό σαφράν θεωρείται μάλιστα κορυφαίας ποιότητας σε σχέση με το ιρανικό ή το ισπανικό (οι άλλες δύο χώρες μεγάλης παραγωγής).
Από την αρχαιότητα ήταν γνωστές οι χρωστικές του ιδιότητες αλλά και οι φαρμακευτικές. Στην αρxαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν στις τοιχογραφίες, το γνωστό κροκί χρώμα με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις τοιχογραφίες της Σαντορίνης. Το λέμε και ζαφορά και οι δύο ονομασίες του - σαφράν και ζαφορά-έχουν τις ρίζες τους στην αραβική λέξη ζαφαράν, που σημαίνει κίτρινο.
Για ένα κιλό σαφράν απαιτούνται 150.000 με 200.000 λουλούδια, από τα οποία πρέπει να συλλεχθούν τα στίγματα, να αποξηρανθούν, να διαχωριστούν ανάλογα με την ποιότητά τους και να συσκευασθούν για να φτάσουν στην αγορά. Οι συσκευασίες του είναι πάντα μικρές, 1 με 4 γραμμάρια, αφού έχει εξαιρετικά έντονη γεύση και άρωμα. Για να αρωματίσουμε 4 μερίδες φαγητού με καλής ποιότητας σαφράν, είναι αρκετό το 1 /4 του γραμμαρίου!
O μόνος τρόπος για να το χρησιμοποιήσουμε σωστά είναι να μουσκέψομε μια μικρή ποσότητα, 10-20 στίγματα, σε 3-4 κ. σούπας χλιαρό νερό και να το αφήσουμε για λίγη ώρα ώστε να απελευθερώσει όλο το χρώμα και το άρωμα και φυσικά τη γεύση του. Προσέχουμε όμως να μην το ρίξουμε σε καυτό νερό ή ζεστό λάδι, γιατί αυτά λειτουργούν ως μονωτικά και δεν αφήνουν το σαφράν να βγάλει το χρώμα και τη γεύση του.
Για να το αναδείξουμε, χρειαζόμαστε ουδέτερη βάση, έτσι λοιπόν το σαφράν ταιριάζει πολύ με ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά, λευκά κρέατα και θαλασσινά, ενώ συνδυάζεται σχεδόν με όλα τα μπαχαρικά, αλλά σε προσεκτική δοσολογία. Στην αγορά υπάρχει σε ίνες ή τριμμένο σε σκόνη και συσκευασμένο σε μεγαλύτερες ποσότητες για επαγγελματική χρήση.
Στην Ελλάδα το συναντάμε σε πολλές τοπικές κουζίνες: το βάζουν σε τσίπουρο, σε κουλουράκια, σε κρέμες και σε σούπες με Θαλασσινά. Στην Ισπανία το βάζουν στην παέγια, στην Ιταλία στο ριζότο μιλανέζε, που είναι ρύζι με σαφράν, και στη Γαλλία στην μπουγιαμπές (ψαρόσουπα).
O κρόκος (ή σαφράν) είναι ένα βότανο με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες που ωφελούν την καρδιά: Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί διούρηση, μειώνει την υψηλή πίεση καθώς και τη χοληστερίνη. Επίσης, έχει αντιθρομβωτική δράση. Είναι κατάλληλη επιλογή για τους υπερτασικούς που ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο συκώτι και στο μεταβολισμό του λίπους (π.χ. έχουν υψηλή χοληστερίνη).
Ρίχνετε 3-4 στήμονες κρόκου σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και τους αφήνετε για 6-8’. Σουρώνετε και πίνετε το ρόφημα.
Αλάτι είναι το κοινό όνομα που χρησιμοποιούμε για το χλωριούχο νάτριο (NaCl). Το αλάτι είναι απαραίτητο για τη ζωή και για την καλή υγεία. Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι παράγοντας κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο και για εγκεφαλικό επεισόδιο. Σχετίζεται με υψηλή πρόσληψη νατρίου και χαμηλή καλίου, αλλά μπορούν οι συστάσεις για μείωση της πρόσληψης αλατιού να κάνουν τη διαφορά;
Η σημασία του αλατιού
Το αλάτι, ή χλωριούχο νάτριο, χρησιμοποιείται για να συντηρήσει και να δώσει γεύση στα τρόφιμα. Υπάρχει επίσης φυσικά σε όλα τα τρόφιμα. Γενικά ισχύει ότι 1g νατρίου ισοδυναμεί με 2.5g αλατιού.
Το νάτριο και το χλώριο βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ελέγχουν την ισορροπία υγρών και διατηρούν τις σωστές συνθήκες για τη λειτουργία μυών και νεύρων. Το νάτριο διευκολύνει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, όπως η γλυκόζη και τα αμινοξέα.
Ένα μέσο ενήλικο ανδρικό σώμα περιέχει 90g νάτριο, από τα οποία τα μισά βρίσκονται στο αίμα και σε άλλα υγρά του σώματος, πάνω από το ένα τρίτο βρίσκεται στα κόκκαλα και το υπόλοιπο βρίσκεται μέσα στα κύτταρα του σώματος.
Η μέση πρόσληψη νατρίου κυμαίνεται από 2 - 6g ανά ημέρα για νάτριο, αν και η υγεία στους ενήλικες μπορεί να διατηρηθεί με λιγότερο από 0.5g. Οι απαιτήσεις αυξάνουν όταν οι απώλειες είναι υψηλές, όπως κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας, του θηλασμού και της έντονης εφίδρωσης.
Η πρόσληψη αλατιού κατέχει υψηλή προτεραιότητα στις δράσεις δημόσιας υγείας για την υπέρταση, λόγω της δυνατότητάς του να μετατοπίζει προς τα κάτω την κατανομή αρτηριακής πίεσης σε ολόκληρο τον πληθυσμό.
Το κάλιο
Το κάλιο υπάρχει φυσικά στα περισσότερα τρόφιμα, με τα φρούτα και τα λαχανικά να είναι πολύ καλές πηγές.
Στο σώμα μας, το κάλιο βρίσκεται κυρίως μέσα στα κύτταρα. Έχει σημαντικό ρόλο σε όλο το σώμα και συμμετέχει στις ίδιες λειτουργίες με το νάτριο, αλλά με έναν συμπληρωματικό ρόλο, και η ισορροπία μεταξύ των δύο στοιχείων είναι σημαντική.
Αρτηριακή πίεση – αντίθετες επιδράσεις του νατρίου και του καλίου
Η δυνατότητα των νεφρών να εκκρίνουν ή να συντηρούν το νάτριο είναι ένας βασικός παράγοντας για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η μείωση της πρόσληψης αλατιού μειώνει την αρτηριακή πίεση, και η επίδραση αυτή είναι μεγαλύτερη σε όσους έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, σε παχύσαρκους και σε ηλικιωμένους. Η απάντηση του οργανισμού στη μείωση του αλατιού διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ατόμων και μπορεί να μην παρέχει μετρήσιμα οφέλη στους ανθρώπους που ήδη βρίσκονται σε φυσιολογικά όρια.
Αντίθετα, η μειωμένη αρτηριακή πίεση συνδέεται με αυξημένες προσλήψεις καλίου, οι οποίες μπορεί να οφείλονται στη δυνατότητα του καλίου να αυξάνει την έκκριση νατρίου και τις επιδράσεις του στα αιμοφόρα αγγεία.
Τρόφιμα πλούσια σε κάλιο, φτωχά σε νάτριο
Οι καλύτερες πηγές καλίου είναι τα φρέσκα τρόφιμα με περιορισμένη επεξεργασία, επειδή η επεξεργασία μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο καλίου. Αφετέρου, τα ακατέργαστα τρόφιμα είναι από τη φύση τους φτωχά σε νάτριο και τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι η κύρια πηγή νατρίου στη δίαιτά μας. Ο πίνακας 1 παρουσιάζει τρόφιμα πλούσια σε κάλιο και με μικρή περιεκτικότητα σε νάτριο.
Πίνακας 1: Επιλογή τροφίμων πλούσιων σε κάλιο, φτωχών σε νάτριο (όταν δεν έχουν υποστεί επεξεργασία)
Αβοκάντο, βερίκοκο & άλλα φρούτα με κουκούτσι
Μπανάνα
Όσπρια όπως φακές, φασόλια, φάβα
Χουρμάδες, σταφίδες και άλλα ξηρά φρούτα
Αρωματικά βότανα& μπαχαρικά,
π.χ. μαϊντανός και τσίλι, φρέσκα ή αποξηραμένα
Λάχανο, σπανάκι, μαρούλι και άλλα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
Ψάρια όπως μπακαλιάρος, σαρδέλες, πέστροφα, τόνος
Μανιτάρια: φρέσκα ή ξερά
Πορτοκάλια και άλλα εσπεριδοειδή φρούτα και χυμοί
Πεπόνι, καρπούζι, μήλο και άλλα φρούτα με κουκούτσια
Φιστίκια, καρύδια και άλλοι ξηροί καρποί
Πατάτα και γλυκοπατάτα
Λευκό και κόκκινο κρέας
Σόγια, τυρόπηγμα, γάλα
Ντομάτα και παραπροϊόντα της
Γιαούρτι & γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά (εκτός από τα τυριά)
Ο τρόπος ζωής μας έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στην αρτηριακή πίεση
Η παχυσαρκία, τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας και οι χαμηλές προσλήψεις καλίου έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην αρτηριακή πίεση από τις υψηλές προσλήψεις νατρίου. Οι χαμηλές λήψεις ασβεστίου και μαγνησίου και η υψηλή αναλογία των κορεσμένων λιπών ως προς τα ω-3 πολυακόρεστα λίπη έχουν επίσης επίδραση. Το πρόσφατο ενδιαφέρον εντοπίστηκε στα οφέλη της διατροφής DASH (Διαιτητική Προσέγγιση για την Παύση της Υπέρτασης), η οποία είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά (για να αυξήσει το κάλιο και τις φυτικές ίνες), συμπεριλαμβάνοντας γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ψάρια, όσπρια, πουλερικά και κρέατα χωρίς λίπος. Όταν η πρόσληψη αλατιού κρατήθηκε σταθερή, η αρτηριακή πίεση έπεσε σημαντικά.
Ο πίνακας 2 επεξηγεί τα πιθανά οφέλη στην αρτηριακή πίεση από διάφορες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής. Πίνακας 2: Πιθανά οφέλη στην αρτηριακή πίεση από αλλαγές στον τρόπο ζωής
Κατανάλωση δίαιτας πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών με μειωμένη περιεκτικότητα σε κορεσμένο και ολικό λίπος
8 – 14 mmHg
Μείωση του νατρίου της δίαιτας
Μείωση του νατρίου της δίαιτας σε όχι περισσότερο από 2.4g νατρίου ή 6 g αλατιού την ημέρα
2 – 8 mmHg
Σωματική δραστηριότητα
Συμμετοχή σε τακτική βάση σε αερόβια άσκηση, όπως το ζωηρό περπάτημα (τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας )
4 – 9 mmHg
Μέτρο στην κατανάλωση αλκοόλ
Περιορισμός της κατανάλωσης στο πολύ 3 μονάδες αλκοόλ την ημέρα στους άντρες και 2 μονάδες αλκοόλ την ημέρα στις γυναίκες και τους άντρες χαμηλότερου βάρους
(1 μονάδα αλκοόλ = 10 gr καθαρού αλκοόλ = 1 ποτήρι μπύρα (25 cL) ή κρασί (10 cL) ή ουίσκι (3 cL))
2 – 4 mmHg
Οι ειδικοί συστήνουν μείωση στην πρόσληψη αλατιού
Τα δεδομένα που συνδέουν το αλάτι της δίαιτας με την αρτηριακή πίεση έχουν πλήρως αναθεωρηθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο δεκαετιών, και οι επιπτώσεις τους στις πολιτικές δημόσιας υγείας έχουν εξεταστεί προσεκτικά από επιτροπές ειδικών σε πολλές χώρες παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ.
Δεδομένου ότι δεν χρειαζόμαστε τις τρέχουσες υψηλές προσλήψεις μας, συστήνονται μειώσεις στο αλάτι στα 5-6g (2- 2.4g νάτριο) ανά ημέρα. Επιπλέον, συστήνεται η κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως, τα οποία έχουν αποδειχθεί ωφέλιμα για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης πρόσληψης καλίου.
Πρακτικές συνέπειες
Το σώμα μπορεί να προσαρμοστεί στις μειωμένες προσλήψεις νατρίου από το αλάτι. Η αποδοχή της μείωσης της πρόσληψης νατρίου στις μισές ποσότητες της συνηθισμένης πρόσληψης διαρκεί περίπου 2-3 μήνες. Στρεφόμαστε σε εναλλακτικούς τρόπους για να δώσουμε γεύση στα τρόφιμα, χρησιμοποιώντας περισσότερο πιπέρι, φρέσκα και αποξηραμένα αρωματικά βότανα και μπαχαρικά. Τα αλατισμένα υποκατάστατα, βασισμένα στις ενώσεις του καλίου, μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν, συμβάλλοντας ταυτόχρονα σε αυξημένη πρόσληψη καλίου. Αν και η γεύση τους και η χαμηλότερη αξία τους ως συντηρητικά τροφίμων έναντι του αλατιού έχουν περιορίσει τη χρήση τους, πρόσφατα δημιουργήθηκαν προϊόντα από τη βιομηχανία τροφίμων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Πηγή: eufic.org
Η υπέρταση ανήκει στις σύγχρονες παθήσεις της εποχής και κατά κανόνα αντιμετωπίζεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής (αποφυγή αλατιού, διακοπή καπνίσματος, άσκηση, δίαιτα), καθώς και με φαρμακευτική αγωγή, αν αυτό κριθεί απαραίτητο από το γιατρό. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα βότανα που έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την πίεση του αίματος και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της υπέρτασης. Καλό είναι, όμως, να μην υπερβαίνετε τα 1-2 ροφήματα την ημέρα, ιδιαίτερα αν ακολουθείτε αγωγή με αντιυπερτασικά φάρμακα, γιατί η συνδυαστική τους δράση μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο άκρο, μειώνοντας σημαντικά την πίεση του αίματος.
• Εάν έχετε σκοπό να ακολουθήσετε συστηματική αντιυπερτασική αγωγή με βότανα (δηλαδή να πίνετε τρία ροφήματα την ημέρα), τότε πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας, ειδικά αν ακολουθείτε και φαρμακευτική αγωγή για τη ρύθμιση της υπέρτασης. • Μπορείτε να πίνετε τα βότανα που σας προτείνουμε 3-4 φορές την εβδομάδα και όχι καθημερινά. Εάν τα πίνετε καθημερινά, τότε μετά τις τρεις εβδομάδες λήψης τους, καλό είναι να κάνετε ένα διάλειμμα μίας εβδομάδας. • Αποφύγετε να συνδυάζετε πολλά βότανα μαζί. O συνδυασμός 1-2 βοτάνων είναι αρκετός.
Oι κόκκινοι καρποί του κράταιγου θεωρούνται από τα καλύτερα τονωτικά του κυκλοφορικού και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, της αρτηριοσκλήρωσης και της στηθάγχης. O κράταιγος είναι καλή επιλογή για όσους ταλαιπωρούνται από υπέρταση, κυρίως εξαιτίας προβλημάτων στα αγγεία τους. Έχει την ιδιότητα να εξισορροπεί με ήπιο τρόπο την πίεση του αίματος. Πίνετε το αφέψημα του κράταιγου 1-2 φορές την ημέρα (το πρωί και το απόγευμα), μεταξύ των γευμάτων.
Ρίχνετε 2 κουταλάκια καρπούς κράταιγου σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με βρασμένο νερό, τους αφήνετε για 20’ και σουρώνετε.
Τα φύλλα της ελιάς -για τα οποία έχει χυθεί πολύ μελάνι μερικούς μήνες πριν- έχουν αποδεδειγμένα θεραπευτικές ιδιότητες. Συμβάλλουν στη ρύθμιση της πίεσης, στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς, καθώς και στη μείωση των υψηλών επιπέδων του σακχάρου. Τα φύλλα της ελιάς περιέχουν πολλές δραστικές ουσίες που δρουν αντιυπερτασικά (τους ολεοευρωποσίδες, την ολεοζίνη και το γλυκολικό οξύ) και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα της υψηλής πίεσης, όπως είναι οι πονοκέφαλοι και οι ίλιγγοι. Το ρόφημα αυτό ενδείκνυται για όσους ταλαιπωρούνται από υπέρταση, καθώς και από πεπτικά προβλήματα (π.χ. δυσπεψία, φουσκώματα, πέτρες στη χολή). Μπορείτε να πίνετε 1-2 ροφήματα την ημέρα μετά τα γεύματα.
Ρίχνετε σε 300 ml νερό (όσο δύο ποτήρια) 20 γρ. ξηρά φύλλα ελιάς και τα αφήνετε να βράσουν μαζί για 15’. Πίνετε το ρόφημα ζεστό (μισό το πρωί και μισό το βράδυ).
Το τίλιο έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες (ηρεμιστικό, διουρητικό, ήπιο στυπτικό) και θεωρείται ότι προλαμβάνει την αρτηριοσκλήρωση και την υπέρταση. Το βότανο αυτό ενδείκνυται για όσους έχουν υψηλή πίεση και παράλληλα είναι νευρικοί, με αποτέλεσμα η πίεσή τους να ανεβαίνει όταν εκνευρίζονται. Το τίλιο έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και να επουλώνει τα τοιχώματά τους. Μπορείτε να πίνετε 1-2 φορές την ημέρα ρόφημα τίλιου μεταξύ των γευμάτων ή όταν νιώθετε ότι είστε σε ένταση.
Ρίχνετε 1 κουταλιά τίλιο σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό για 10’ και μετά σουρώνετε. Το τίλιο μπορεί να συνδυαστεί με τον κράταιγο.
Το μελισσόχορτο είναι ένα βότανο που ενδείκνυται για τους υπερτασικούς που τείνουν να ανεβάζουν... πίεση κυρίως όταν στρεσάρονται. Το μελισσόχορτο δρα τονωτικά στην καρδιά και στο κυκλοφορικό, προκαλώντας διαστολή των αγγείων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πίεση του αίματος. Η γεύση του είναι ωραία (μοιάζει με του λεμονιού), γι’ αυτό μην παρασυρθείτε πίνοντας πολλά φλιτζάνια. Αρκεστείτε σε 1-2 ροφήματα την ημέρα ή κάθε δεύτερη μέρα.
Ρίχνετε 1-2 κουταλιές ξηρό μελισσόχορτο (ή 4 φρέσκα φύλλα) σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και το αφήνετε για 10-15’. Σουρώνετε και πίνετε. Το μελισσόχορτο μπορεί να συνδυαστεί με το τίλιο.
(Σαφράν) O κρόκος (ή σαφράν) είναι ένα βότανο με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες που ωφελούν την καρδιά: Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί διούρηση, μειώνει την υψηλή πίεση καθώς και τη χοληστερίνη. Επίσης, έχει αντιθρομβωτική δράση. Είναι κατάλληλη επιλογή για τους υπερτασικούς που ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο συκώτι και στο μεταβολισμό του λίπους (π.χ. έχουν υψηλή χοληστερίνη).
Ρίχνετε 3-4 στήμονες κρόκου σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και τους αφήνετε για 6-8’. Σουρώνετε και πίνετε το ρόφημα.
(παναγιόχορτο) Το βότανο αυτό είναι γνωστό και ως «Λεόνουρος ο καρδιακός», γεγονός που αποκαλύπτει την ευεργετική του δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Το δεσποινόχορτο είναι ηρεμιστικό και καρδιοτονωτικό βότανο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, κυρίως όταν αυτή επιτείνεται από το στρες. Μπορείτε να πίνετε 1-2 ροφήματα την ημέρα.
Ρίχνετε 1-2 κουταλάκια ξηρού βοτάνου σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό, τα αφήνετε για 10-15’ και σουρώνετε.
Το σκόρδο έχει αντιυπερτασική δράση, επειδή επιτρέπει τη διαστολή των αγγείων και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος στις αρτηρίες. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι όταν λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα (3-4 μήνες), εκτός του ότι μειώνει την πίεση του αίματος, ελαττώνει και την υψηλή χοληστερίνη. Εάν ταλαιπωρείστε από υπέρταση, λοιπόν, καλό είναι να εντάξετε στην καθημερινή σας διατροφή 1-2 σκελίδες σκόρδο. Για να αποκομίσετε τα ευεργετικά αποτελέσματα της αλισίνης, που περιέχει το σκόρδο, είναι προτιμότερο να ψιλοκόψετε τις σκελίδες και να τις αφήσετε για 10’ στο πιάτο πριν τις φάτε ή τις ρίξετε στο φαγητό (έτσι το σκόρδο γίνεται πιο δραστικό). Για να είναι, ωστόσο, αποτελεσματική η δράση του σκόρδου, πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, που περιλαμβάνει οπωσδήποτε περιορισμό του αλατιού.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Βότανα που δεν είμαστε σίγουροι τι είναι καλύτερα να μην τα χρησιμοποιήσουμε αν δεν συμβουλευτούμε πρώτα ειδικό βοτανολόγο.
ΥΠΟΨΗ ΌΤΙ: Υπερδοσολογίες ή μίγματα βοτάνων που δεν ταιριάζουν, μπορεί να επηρεάσουν την όραση αλλά και να έχουν αρνητικά αποτελέσματα στην υγειά μας, οτιδήποτε παίρνουμε με μέτρο.
