Δημητριακά πρωινού: Ποια να προτιμούμε για τα παιδιά μας;

Τι είδους πρωινό είναι καλό να τρώνε τα παιδιά μας; Ποια δημητριακά πρωινού χρειάζεται να αγοράζουμε; Μήπως να επιλέγουμε δημητριακά με σοκολάτα ή άλλη υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, ώστε να τα καταναλώνουν πιο εύκολα;

 

Στα συνήθη αυτά ερωτήματα των γονιών επιχείρησαν να απαντήσουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Γέιλ των ΗΠΑ. Κύριοι στόχοι της έρευνάς τους ήταν να εξετάσουν κατά πόσο τα παιδιά θα καταναλώσουν δημητριακά πρωινού με χαμηλά σάκχαρα και ακόμα τα αποτελέσματα της κατανάλωσης υψηλής σε σύγκριση με χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη δημητριακών.

 
91 παιδιά που βρίσκονταν σε καλοκαιρινή κατασκήνωση χωρίστηκαν με τυχαίο τρόπο σε δύο ομάδες: η μία έλαβε για πρωινό δημητριακά υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και η δεύτερη δημητριακά χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη. Στο πρωινό υπήρχε ακόμα για όλα τα παιδιά γάλα χαμηλών λιπαρών, χυμός πορτοκαλιού, μπανάνες, φράουλες και κύβοι ζάχαρης. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα επέλεξαν ό,τι άλλο ήθελαν από τα παραπάνω για πρωινό και συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια μετά το φαγητό. Οι ερευνητές εξέτασαν αυτά που κατανάλωσαν και υπολόγισαν τον αριθμό θερμίδων που έλαβε το κάθε παιδί.

Όλα τα παιδιά, όχι μόνο εκείνα που έφαγαν δημητριακά με πολλή ζάχαρη, ανέφεραν ότι τους άρεσε το πρωινό. Τα παιδιά που κατανάλωσαν τα δημητριακά με λίγη ζάχαρη πήραν κατά μέσο όρο ποσότητα μιας μερίδας δημητριακών (35 γραμμάρια), ενώ εκείνα που έφαγαν τα δημητριακά με την πολλή ζάχαρη κατανάλωσαν σημαντικά περισσότερα, σχεδόν διπλάσια ποσότητα (61 γραμμάρια). Η ομάδα με την υψηλή ζάχαρη κατανάλωσε σχεδόν διπλάσια ποσότητα ζάχαρης ( 24 γραμμάρια έναντι 12.5 γραμμαρίων). Οι ολικές θερμίδες που καταναλώθηκαν στο πρωινό δεν διέφεραν μεταξύ των δύο ομάδων. Δεν διάφερε επίσης η ποσότητα γάλακτος που έλαβαν. Αντίθετα, μεγάλη διαφορά υπήρχε στην κατανάλωση φρούτων: η ομάδα παιδιών που έφαγε τα δημητριακά με την πολλή ζάχαρη έβαλαν φρούτα στα δημητριακά τους σε ποσοστό μόλις 8%, ενώ στην ομάδα των παιδιών με την λίγη ζάχαρη 54% έβαλαν φρούτα στο πρωινό τους. Το ποσοστό θερμίδων που προήλθαν από φρούτα ήταν 13% για τα παιδιά που έφαγαν τα γλυκά δημητριακά, σε σύγκριση με 20% για τα παιδιά της δεύτερης ομάδας.

 

Οι επιστήμονες συμπέραναν ότι, συγκρινόμενα με τα δημητριακά χαμηλής ζάχαρης, τα δημητριακά πρωινού υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη αυξάνουν την ολική κατανάλωση ζάχαρης στα παιδιά, ενάντια στην κατανάλωση πιο υγειινών επιλογών, όπως τα φρούτα. Συμπέραναν επίσης ότι τα παιδιά θα καταναλώσουν ευχάριστα δημητριακά χωρίς πολλή ζάχαρη, εφόσον τους τα προσφέρουμε, επιλογή που θα έπρεπε να κάνουμε ως γονείς για να προσφέρουμε μια ανώτερη επιλογή πρωινού.

 
Αγοράστε λοιπόν υγιεινά δημητριακά και κορν φλέικς πρωινού. Αποφύγετε να αγοράσετε τα «παιδικά» δημητριακά με πολλή ζάχαρη, σοκολάτα κλπ, με την δικαιολογία ότι μόνο αυτά τρώει το παιδί σας. Το παιδί σας θα συνηθίσει και θα καταναλώνει ευχάριστα δημητριακά χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, σε συνδυασμό με χυμό και φρούτα, αρκεί να το αποφασίσετε εσείς. Μην οδηγείστε σε κατώτερες λύσεις με φτωχή θρεπτική αξία και με κίνδυνο υπερβολικής πρόσληψης ζάχαρης, παχυσαρκίας, δυσκοιλιότητας και άλλων κακών. H συμπεριφορά των παιδιών μας στο πρωινό καθορίζεται από εμάς και από τις επιλογές μας.



Healthier World

Παιδί και Κατάθλιψη: Ενδεικτικά σημάδια παιδικής κατάθλιψης

Τα στατιστικά δεδομένα παγκοσμίως είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Πάνω από 150 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει πως ως το 2020 η κατάθλιψη θα γίνει η δεύτερη αιτία θανάτου. Στη χώρα μας, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, τουλάχιστον το 10-12% του πληθυσμού πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια ενώ ένα ανησυχητικά μικρό ποσοστό αυτού καταφεύγει σε επιστημονική βοήθεια. 

 

Μέσα σε αυτό το κοινωνικό πλαίσιο υπάρχει μια αναπόφευκτη διαπίστωση: η κατάθλιψη δεν είναι μόνο ασθένεια των ενηλίκων. Η παιδική κατάθλιψη αποτελεί μια σύγχρονη πραγματικότητα και γι’ αυτό πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα, καθώς επηρεάζει καθοριστικά τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού ή του εφήβου.  

Καταστάσεις που περιέχουν αυξημένα ποσοστά εκδήλωσης κατάθλιψης είναι όταν τα παιδιά :

·βρίσκονται σε αγχογόνες καταστάσεις και αισθάνονται ψυχολογική πίεση και στρες,

·βιώνουν την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή το διαζύγιο των γονιών τους,

·αντιμετωπίζουν μαθησιακά προβλήματα και διαταραχές συμπεριφοράς και

·έχουν οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης.

Σημάδια που δηλώνουν την παιδική κατάθλιψη είναι όταν το παιδί:

1. νιώθει λύπη και κλαίει συχνά δείχνοντας αισθήματα απελπισίας και εσωστρέφειας, πλήττει, βαριέται, είναι παθητικό στη συμπεριφορά του και έχει μειωμένη δυνατότητα αυτοσυγκέντρωσης,

2. παρουσιάζει μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες που παλαιότερα το ευχαριστούσαν, δεν έχει ενέργεια για κίνηση και εξερεύνηση του περιβάλλοντός του,

3.απομονώνεται κοινωνικά και επικοινωνεί ελάχιστα με το περιβάλλον του δυσκολεύοντας έτσι σημαντικά τις διαπροσωπικές του σχέσεις,

4. έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, παρουσιάζει συχνά αισθήματα ενοχής, είναι υπερβολικά ευαίσθητο στη γνώμη των άλλων επειδή φοβάται την απόρριψη και την αποτυχία,

5. παρουσιάζει ιδιαίτερη ερεθιστικότητα και μια τάση θυμού προς τους γύρω του και συχνά παραπονιέται για σωματικές ενοχλήσεις, καθώς παρουσιάζει ψυχοσωματικές διαταραχές,

6. εκδηλώνει αλλαγές στις καθημερινές του συνήθειες όπως στη διατροφή και στον ύπνο, οι οποίες όμως γενικά δεν δικαιολογούνται από τις συνθήκες.

Η παιδική κατάθλιψη απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη ιατρική αντιμετώπιση από ειδικούς ψυχολόγους. Οι γονείς οφείλουν να έχουν ανεπτυγμένη αντίληψη για την πιθανότητα εκδήλωσης κατάθλιψης στο παιδί τους, καθώς είναι μια ψυχική νόσος που εμποδίζει την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Σίγουρα είναι πολύ σημαντικό και δύσκολο να μεγαλώνεις σήμερα ένα παιδί, αλλά εξίσου σημαντικό είναι να διαμορφώνεις τις προϋποθέσεις ώστε το παιδί να είναι ένας υγιής συναισθηματικά άνθρωπος!

Μαυρομανωλάκη Ελίζα

Δασκάλα - Παιδαγωγός

Πώς θα ετοιμάσετε το σωστό σνακ για το παιδί σας

Η ανάπτυξη και οι λειτουργικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την παιδική ηλικία απαιτούν και αντίστοιχη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.

Το παιδί χρειάζεται ενέργεια και θρεπτικά συστατικά προκειμένου να:

• διατηρήσει τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού,
• αναπληρώσει τις καθημερινές 'φθορές', με παραγωγή νέων κυττάρων,
• αντεπεξέλθει στις καθημερινές σωματικές δραστηριότητες,
• αναπτυχθεί,
• δημιουργήσει αποθέματα στον οργανισμό για διάφορα θρεπτικά συστατικά.

Επειδή τα παιδιά αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς, η εξασφάλιση της ποιοτικής διατροφής έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς απαιτούνται σε καθημερινή βάση πυκνότερα θρεπτικά τρόφιμα σε σχέση με τους ενήλικες.

Δυστυχώς όμως, στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει και αυξάνεται συνεχώς το σημαντικό πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες το 30% των παιδιών αντιμετωπίζουν πρόβλημα βάρους.

Αν και τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολλά και δεν μπορεί ακόμα να αποδοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα σε κάποιο από αυτά, είναι γεγονός οτι τα παιδιά ζουν σε μία κοινωνία στην οποία ευνοείται όλο και λιγότερο η σωματική δραστηριότητα, δηλαδή το παιχνίδι και η άσκηση, τόσο στον ελεύθερο χρόνο όσο και εντός σχολείου.

Από την άλλη, παρατηρείται υπερκατανάλωση τροφών, κυρίως λόγω περιορισμού του διαθέσιμου χρόνου που έχουν οι γονείς να φροντίσουν, ώστε τα παιδιά τους να απολαμβάνουν θρεπτικά σπιτικά γεύματα και μικρογεύματα (σνακ).

Αν και ο διαθέσιμος χρόνος που έχουν οι γονείς για να ετοιμάσουν ένα σπιτικό και υγιεινό σνακ είναι λίγος, μπορούν αφιερώνοντας πραγματικά λίγα λεπτά για την παρασκευή τους να ετοιμάσουν εξαιρετικά σνακ για τα παιδιά τους.

Η γενική σύσταση για ένα σωστό κολατσιό είναι να περιέχει μεγάλο ποσοστό σύνθετων υδατανθράκων, να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, να μην περιέχει πολλά λιπαρά και θα πρέπει να είναι πλούσιο σε βιταμίνες και μέταλλα.
Καλές λύσεις και ιδέες για τα παιδιά είναι:

• Ένα σάντουιτς ή τοστ με τυρί χαμηλό σε λιπαρά, γαλοπούλα, μαργαρίνη, ντομάτα, αγγούρι ή μαρούλι που προσφέρει ασβέστιο, πρωτείνες υψηλής βιολογικής αξίας, βιταμίνες και εάν το ψωμί είναι ολικής άλεσης προσφέρει και αρκετές φυτικές ίνες.
• Ένα κουλούρι σουσαμένιο με λίγο τυρί χαμηλό σε λιπαρά. Ο συνδυασμός αυτός προσφέρει καλής ποιότητας λιπαρά από το σουσάμι, το απαραίτητο ασβέστιο και χορταίνει πολύ περισσότερο από ένα κουλούρι σκέτο. Εάν μάλιστα το παιδί καταναλώσει το σνακ αυτό με ένα χυμό φρούτων, προσλαμβάνει και μια πληθώρα από αντιοξειδωτικές βιταμίνες.
• Οι σπιτικές πίτες και κυρίως η χορτόπιτα ή σπανακόπιτα με την προσθήκη τυριού χαμηλού σε λιπαρά είναι εξίσου καλές επιλογές. Τα έτοιμα αρτοσκευάσματα (τυρόπιτες, λουκανικόπιτες, μπουγάτσες) είναι συνήθως κρυφές πηγές νατρίου (αλάτι) και λιπαρών, που είναι συνήθως κορεσμένα λιπαρά τα οποία βλάπτουν την υγεία της καρδιάς και των αγγείων. Επομένως, τα οφέλη από την κατανάλωση μιας σπιτικής πίτας είναι πολλαπλά.
• Εξίσου καλές επιλογές για σνακ είναι οι μπάρες δημητριακών, τα μπισκότα και τα κριτσίνια ολικής άλεσης, που είναι όλες καλές πηγές βιταμινών του συμπλέγματος Β και φυτικών ινών. 

Γράφει: Φαρατζιάν Πωλ MSc, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Πηγή: nutrimed.gr

Ασβέστιο: Μια πολύτιμη ουσία

Γιατί το χρειαζόμαστε;
Το ασβέστιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο που βρίσκεται περισσότερο από κάθε άλλο στο σώμα μας και το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τα οστά, τη λειτουργία της καρδιάς, των μυών και του εγκεφάλου. Συνεργάζεται τόσο με το φώσφορο για τη δόμηση υγιών οστών και δοντιών, όσο και με το μαγνήσιο για σωστή καρδιο-αγγειακή λειτουργία. Το 95% σχεδόν του ασβεστίου στο σώμα μας βρίσκεται στα οστά και τα δόντια μας, όπου αποθηκεύεται (1000 περίπου γραμμάρια) με τη μορφή μικρών κρυστάλλων, οι οποίοι συμβάλλουν στην πιο σκληρή υφή των οστών και παρέχουν με ασβέστιο το σώμα, όταν υπάρχει ανάγκη.

Ποιοι το χρειάζονται;
Οι απαιτήσεις του οργανισμού μας σε ασβέστιο είναι μεγάλες στην παιδική και την εφηβική ηλικία, όταν χτίζεται ο σκελετός μας, αλλά και στην εγκυμοσύνη και τη γαλουχία, όταν το έμβρυο 'τραβάει' το ασβέστιο από τη μητέρα του, για να χτίσει το δικό του σκελετό. Τέλος είναι απαραίτητο μετά την εμμηνόπαυση αλλά και τη γεροντική ηλικία, όπου η έλλειψή του γίνεται πιο φανερή.

Πόσο χρειαζόμαστε; 

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟ (mg)
Βρέφη
0-6 μηνών 400
6-12 μηνών 600

Παιδιά
1-5 ετών 800
6-10 ετών 800-1200

Εφηβεία
11-24 ετών 1200-1500

Άντρες
25-65 ετών 1000
>65 ετών 1500

Γυναίκες
25-50 ετών 1000
>50 ετών (εμμηνόπαυση)
Οιστρογόνα 1000
>65 ετών 1500
Κύηση, γαλουχία 1200

Είναι τοξικό;
Υπερβολικές ημερήσιες δόσεις ασβεστίου (πάνω από 2000 mg) μπορεί να οδηγήσουν σε υπερασβεσταιμία, ενώ ιδιαίτερα υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα.

Πού το βρίσκουμε;
Οι καλύτερες πηγές του είναι τα γαλακτοκομικά, όλα τα τυριά και ιδιαίτερα τα κίτρινα, τα ψάρια όπως οι σαρδέλες και ο σολομός, οι ξηροί καρποί όπως τα φιστίκια, τα καρύδια και τα αμύγδαλα, τα ξερά φασόλια και λαχανικά όπως το μπρόκολο και οι λαχανίδες.

Χαρακτηριστικές περιεκτικότητες τροφίμων σε ασβέστιο είναι οι παρακάτω:
Αγελαδινό γάλα 1 ποτήρι 200 ml 240 mg
Γιαούρτι με φρούτα 1 κεσεδάκι 150 ΓΡ 210 mg
Τυρί τσένταρ 30 γραμ. 216 mg
Παρμεζάνα 50 γραμ. 600 mg
Μαύρο ψωμί 1 φέτα 30 γραμ. 40 mg
Σαρδέλες 5, 390 mg
Σοκολάτα γάλακτος 1, 130 mg
Σουσάμι 1 κουταλιά, 100 mg
Αμύγδαλα 100 γραμ. 240mg

Ποιοι είναι οι 'εχθροί' του ασβεστίου;
Υπάρχουν ουσίες που επηρεάζουν αρνητικά την απορρόφηση του ασβεστίου και έτσι συμβάλλουν στη μείωση της απορρόφησής του. Τέτοιες ουσίες είναι: το λίπος, όταν αυτό βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες σε κάποια τρόφιμα, το οξαλικό οξύ, που βρίσκεται στη σοκολάτα, στο σπανάκι και στα παντζάρια, και το φυτικό οξύ, που βρίσκεται στους σπόρους. Έτσι το είδος της τροφής αλλά και οι άλλες τροφές που συνοδεύουν την κύρια πηγή του ασβεστίου καθορίζουν το βαθμό με τον οποίο το σώμα μας θα το προσλάβει.

Τι συμπτώματα δημιουργεί η έλλειψη του;

• Ραχίτιδα: λόγω της μη σωστής εναπόθεσης αλάτων ασβεστίου και φωσφόρου, τα οστά γίνονται μαλακά και εύκαμπτα και παραμορφώνονται. Το άτομο παρουσιάζει διογκωμένα γόνατα και αρθρώσεις (καρπούς, ποδοκνήμη), και το 'ραχιτικό κομπολόι' (προβολές στα πλευρά του στήθους). Πιο συχνά εμφανίζεται σε σκουρόχρωμα δέρματα, πρόωρα νεογνά, σκοτεινές περιοχές με περιορισμένη ηλιοφάνεια, αφού παράλληλα με τη μειωμένη απορρόφηση και πρόσληψη του ασβεστίου καθοριστικό ρόλο παίζει και η παρουσία της βιταμίνης D.
• Οστεομαλακία: Εμφανίζεται κυρίως στους ενήλικες. Δημιουργείται από κένωση των οστικών αποθηκών ασβεστίου και φωσφόρου, λόγω της έλλειψης ασβεστίου και φωσφόρου, αλλά και της περιορισμένης ηλιακής ακτινοβολίας και κατά συνέπεια της έλλειψης βιταμίνης D. Μαλακά οστά και πόνοι ρευματικού τύπου είναι τα κυριότερα συμπτώματα.
• Οστεοπόρωση: Όταν υπάρχει μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου, σε συνδυασμό με μειωμένη άσκηση και κάπνισμα, τότε τα οστά φθείρονται, γίνονται πορώδη και αποκτούν σπογγώδη μορφή. Η επαρκής ποσότητα ασβεστίου, σε όλη τη ζωή μας και κυρίως μέχρι την ηλικία των 20-25 ετών (ιδιαίτερα για τις γυναίκες) μπορεί να μειώσει μέχρι και 50% την πιθανότητα καταγμάτων στην ενήλικη ζωή μας. 

Γράφει: Δημοσθενόπουλος Χαρίλαος, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Λάθη γονέων στην διατροφή των παιδιών

Η οικογένεια, και κυρίως οι γονείς, μπορεί να επηρεάσει με διάφορους τρόπους τη διαιτητική πρόσληψη και συμπεριφορά του παιδιού. Οι γονείς ξεχνάνε, ή δεν γνωρίζουν, ότι ένας από τους βασικότερους κανόνες για τη σωστή διατροφή των παιδιών τους είναι οι ίδιοι οι γονείς να τρέφονται σωστά, έτσι τα παιδιά τους θα εξοικειωθούν με ποικιλία τροφών για μια σωστότερη διατροφή.

Συχνά, οι γονείς, πιστεύουν ότι προσπαθώντας να ενισχύσουν την κατανάλωση τροφίμων που θεωρούνται υγιεινές επιλογές και, ταυτόχρονα, να αποδυναμώσουν την κατανάλωση εκείνων που πρέπει να καταναλώνονται λιγότερο συχνά, θα πετύχουν μια σωστή διατροφή στα παιδιά τους. Στην πράξη, όμως, και πιο συγκεκριμένα ο περιορισμός, η επιβράβευση ή η πίεση για κατανάλωση, μπορεί να οδηγήσουν σε αντίθετα από τα αρχικώς επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Συμβουλές γονέων προς αποφυγή λαθών για την υιοθέτηση πιο υγιεινών διαιτητικών συνηθειών και συμπεριφοράς στα παιδιά τους.

Να τρώνε υγιεινά μπροστά στο παιδί. Οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα και τα παιδιά υιοθετούν μέσω της μίμησης, όχι μόνο τις συνήθειες των γονέων τους σχετικά με τροφές που καταναλώνουν, αλλά και τη γενικότερη διαιτητική τους στάση και συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό. Αυτό περιλαμβάνει την ποικιλία/ ποσότητα του φαγητού, το ωράριο των γευμάτων, και πολύ περισσότερο την ατμόσφαιρα που υπάρχει γύρω από το τραπέζι και το γεύμα. Επίσης, ενδέχεται τα παιδιά να μιμούνται ακόμη και την εικόνα των γονέων τους στη στάση που παίρνει το σώμα τους όταν τρώνε. Μητέρες που προβληματίζονται για το βάρος τους και κάνουν συχνά δίαιτα έχουν κόρες με το ίδιο προφίλ κάτι που δημιουργεί σύνδρομα στέρησης, ακόμη και διατροφικές διαταραχές.

Η εξοικείωση του παιδιού με ένα τρόφιμο, αποτελεί κύρια παράμετρο για τον καθορισμό των τροφικών επιλογών στον άνθρωπο. Τα παιδιά συχνά αρνούνται κάποιες τροφές απλά και μόνο επειδή τους είναι άγνωστες. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει ένα τρόφιμο οικείο είναι να εκτεθεί το παιδί σε αυτό, τόσο στην ύπαρξη όσο και στη γεύση του. Η διαθεσιμότητα και η εύκολη πρόσβαση στο τρόφιμο μπορούν να αυξήσουν την αποδοχή του. Είναι, όμως, σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς ότι απαιτούνται περισσότερες από 10 ή και 15 φορές έκθεσης, και μάλιστα με ουδέτερο τρόπο, χωρίς πίεση για κατανάλωση, προκειμένου το παιδί να δοκιμάσει το τρόφιμο, να το αποδεχθεί και, ίσως, να το εντάξει στο διαιτολόγιό του. Κάτι τέτοιο, βέβαια, απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια από αυτήν που οι περισσότεροι γονείς είναι διατεθειμένοι ή μπορούν να προσφέρουν, καθώς απογοητεύονται και εγκαταλείπουν νωρίτερα, διαγράφοντας το συγκεκριμένο τρόφιμο από ενδεχόμενη επιλογή στο διαιτολόγιο του παιδιού τους. Και εδώ, ένας από τους ισχυρότερους τρόπους για να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η δοκιμή ενός νέου τροφίμου φαίνεται να είναι η μίμηση. Η επιβράβευση, μόνο με ορθή χρήση θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί δηλαδή να είναι λεκτική παρά υλική, μικρή παρά μεγάλη, και να αφορά την ποιότητα παρά την ποσότητα της διατροφικής συμπεριφοράς.

Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν ως δώρο για την κατανάλωση ενός «υγιεινού» τροφίμου ένα άλλο τρόφιμο, το οποίο προσπαθούν οι ίδιοι να περιορίσουν. Για παράδειγμα, συχνά ακούγεται το «αν φας τις φακές, θα φας γλυκό το απόγευμα». Με τον τρόπο αυτό, αυτό που επιτυγχάνεται μακροπρόθεσμα είναι να αυξηθεί περαιτέρω η προτίμηση για τα μη «υγιεινά» τρόφιμα. Σε μελέτες όπου χρησιμοποιήθηκε ένα τρόφιμο ως δώρο για να καταναλωθεί κάποιο άλλο, η προτίμηση των παιδιών για το δώρο αυξήθηκε, ενώ για το αρχικό τρόφιμο μειώθηκε, ακόμα κι όταν η προτίμηση για τα δύο τρόφιμα πριν τη μελέτη δεν διέφερε. Η απαγόρευση τροφών. Από την άλλη οι γονείς ανησυχούν ότι τα παιδιά μπορεί να καταναλώσουν <κακές> τροφές στο σπίτι και στο σχολείο. Έτσι προσπαθούν να τις έχουν σε κάποιο σημείο του σπιτιού έτσι ώστε να μην είναι προσιτές στο παιδί ενώ παράλληλα του απαγορεύουν να τις καταναλώσει εκτός σπιτιού. Όμως, όταν ένα τρόφιμο αγοράζεται και είναι διαθέσιμο στο σπίτι, τότε αυτόματως το παιδί καταλαβαίνει ότι είναι και κατάλληλο για βρώση, οπότε η απαγόρευση των γονέων έχει μειωμένη αξία. Οι γονείς θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για τα τρόφιμα που μπαίνουν στο σπίτι και τα παιδιά για το πότε και πόσο να φάνε. Επίσης, είναι σωστό τα παιδιά να έχουν πρόσβαση στα ντουλάπια της κουζίνας και στο ψυγείο που θα πρέπει είναι γεμάτα με φρούτα, λαχανικά και τροφές πλούσιας θρεπτικής αξίας.

Καλό είναι οι γονείς να προωθήσουν την ανάπτυξη καλών συνηθειών διατροφής που θα επιβεβαιώσουν την κατανάλωση ικανοποιητικού βαθμού θρεπτικών συστατικών και θα ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο της παχυσαρκίας και άλλων προβλημάτων υγείας. Γι’ αυτό προτείνεται να φροντίζουν για την διαθεσιμότητα και την προσβασιμότητα των τροφίμων, να λειτουργούν ως πρότυπα συμπεριφοράς και να προάγουν τη δημιουργία μίας σχέσης αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους. Γράφει η Φοντόρ Χριστίνα, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Άσκηση από τα 5 για να μη γίνουν τα παιδιά παχύσαρκα

Η άσκηση ενός παιδιού από την προσχολική ηλικία μοιάζει σύμφωνα με τους ειδικούς με λογαριασμό… ταμιευτηρίου. Τα παιδιά που ασκούνται από την ηλικία των πέντε ετών, έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να παραμείνουν αδύνατα μεγαλώνοντας, ακόμη κι αν σταματήσουν να γυμνάζονται, σύμφωνα με νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Αϊόβα. Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 333 παιδιών, έδειξε εκείνα που ασκούνταν στα 5 τους, είχαν λιγότερο σωματικό λίπος όταν έγιναν 8 και 11 ετών.

Η πιθανή εξήγηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι ότι τα 5χρονα που γυμνάζονται δεν ανέπτυξαν τόσο πολλά λιποκύτταρα όσο τα παιδιά που δεν ασκούνταν ή ότι είχαν βελτιωμένη απόκριση στην ινσουλίνη ή ότι συνέβη κάτι στο μεταβολισμό τους που παρείχε κάποια προστασία, ακόμη κι όταν δεν συνέχιζαν να ασκούνται.

«Η προστατευτική δράση της άσκησης είναι ανεξάρτητη από το τι συμβαίνει στο μεταξύ. Τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται και να ασκούνται ακόμη και από τα πέντε τους, γιατί τα ωφελεί όσο μεγαλώνουν», σημείωσε η επικεφαλής της μελέτης, καθηγήτρια αθλητικών σπουδών και σπουδών και σπουδών υγείας του Πανεπιστημίου, Καθλίν Γιαντζ.

Η μελέτη δημοσιεύεται στο τρέχον τεύχος της Αμερικανικής Επιθεώρησης Προληπτικής Ιατρικής.

Γράφει η Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος

Πνευματική ανάπτυξη και διατροφή

Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι μια βιοχημική μηχανή, με απερίγραπτες προσαρμοστικές ικανότητες, αλλά για τη μεγάλη απόδοση του, σωματική και πνευματική, χρειάζεται αρίστης ποιότητας καύσιμα. Ως εκ τούτου η σωστή διατροφή αλλά και η εφαρμογή ενός ισορροπημένου προγράμματος διατροφής είναι πρωταρχικής σημασίας ,για την αύξηση της ικανότητας μάθησης, μνήμης και γενικά της πνευματικής ανάπτυξης του ατόμου.

Ο εγκέφαλός μας, κέντρο πνευματικών αλλά και φυσιολογικών λειτουργιών, επηρεάζεται άμεσα κι απo τη παραμικρή διακύμανση των θρεπτικών συστατικών και της ενέργειας στον οργανισμό μας. Το κύριο καύσιμο του είναι η γλυκόζη. Όλες οι τροφές μετά την πέψη και την απορρόφησή τους, μετατρέπονται σε κάποιο στάδιο του μεταβολισμού σε σάκχαρο-γλυκόζη και ενέργεια. Η κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών (θερμιδική πρόσληψη), η σωστή αναλογία των πρωτεϊνών -υδατανθράκων- λιπών, το νερό, οι βιταμίνες, τα μεταλλικά άλατα, αλλά και η σωστή κατανομή των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη πνευματική διαύγεια (συγκέντρωση, μνήμη, μάθηση).

Η σημασία ενός καλού πρωινού είναι πάρα πολύ μεγάλη γιατί «ξυπνάει» τον οργανισμό και μας κρατάει σε εγρήγορση μέχρι το μεσημέρι.

Ένα σωστό πρωινό μπορεί να περιλαμβάνει για παράδειγμα:

• Γάλα με δημητριακά προγεύματος (προτιμάτε αυτά χωρίς ζάχαρη) και φρούτο (δοκιμάστε την μπανάνα ή τις φράουλες)
• Γιαούρτι φρούτου με δημητριακά
• Ψωμί (δοκιμάστε το ολοσίταρο ψωμί-είναι πολύ εύγεστο) με τυρί και χυμό

Ο συνδυασμός και η ποσότητες εξαρτώνται απo τα προσωπικά κριτήρια και απαιτήσεις του καθενός, άλλα έχοντας σαν στόχο την ποικιλία και το μέτρο, θα ήμαστε σίγουροι ότι εφοδιάζουμε τον οργανισμό μας με όλες τις βιταμίνες, φυτικές ίνες και μεταλλικά στοιχεία που χρειαζόμαστε ,χωρίς να παίρνουμε περιττές και «άδειες» θερμίδες.

Η κατάσταση της υγείας μας επηρεάζει την ικανότητα απομνημόνευσης και τη δυνατότητα συγκέντρωσής μας. Νους υγιής εν σώματι υγιή, έλεγαν οι αρχαίοι Ελληνες. Σύμφωνα με ιατρικές έρευνες η έλλειψη σιδήρου αλλά και η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1, Β2, Β3, Β5,Β6, Β12) δημιουργούν προβλήματα στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος( Προβλήματα συγκέντρωσης και συμπεριφοράς και χαμηλή ικανότητα εκμάθησης). Βιταμίνες του συμπλέγματος Β βρίσκονται στα δημητριακά, στα γαλακτοκομικά, στα λαχανικά με βαθυπράσινο χρώμα και στους ξηρούς καρπούς. Πηγές σιδήρου είναι τα αυγά, τα όσπρια, το σπανάκι, το κρέας και το συκώτι.

Καινούργια μελέτη προσθέτει στις μέχρι τώρα ολοένα και αυξανόμενες αποδείξεις ότι η διατροφή διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Παλαιότερα, η ανεπάρκεια σε σίδηρο και ιώδιο έχει συνδεθεί με την εξασθενισμένη πνευματική ανάπτυξη στα μικρά παιδιά. Υπάρχουν, επίσης, νεότερα στοιχεία ότι η ανεπάρκεια σε ψευδάργυρο, φολικό οξύ και βιταμίνη B12 μπορεί και να οδηγούν σε μειωμένη πνευματική ανάπτυξη στα παιδιά. Πιο πρόσφατα, τα ιχθυέλαια (EPA, DHA) έχουν, επίσης, συνδεθεί με την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών.

Μνήμη, συγκέντρωση και διατροφή

Τα κύτταρα του εγκεφάλου χρειάζονται μια συνεχή προσφορά από υδατάνθρακες (ιδιαίτερα πολύπλοκούς) και οξυγόνο για να μπορέσουν να λειτουργήσουν στα μέγιστα τους επίπεδα.

Αυτό προϋποθέτει συνεχή χορήγηση, ισορροπημένων γευμάτων για την σταθερή μετατροπή των τροφών σε γλυκόζη (πηγή ενέργειας του εγκεφάλου και μυών) και επαρκείς χορήγηση σιδήρου καλής απορροφητικότητας για να διασφαλίσει την εύκολη μεταφορά του οξυγόνου στο αίμα.

Η χορήγηση του οργανισμού με τις σωστές θερμίδες ημερησίως παίζει σημαντικό ρόλο στην μνήμη και συγκέντρωση.
Εκτός από τους πολύπλοκους υδατάνθρακες και σίδηρο, άλλες αναγκαίες θρεπτικές ουσίες για την μνήμη είναι: το σύμπλεγμα των β-βιταμινών, β- καροτίνη, ψευδάργυρος, boron [βόριο (ιχνοστοιχείο)].

Η κατάσταση της υγείας μας επηρεάζει την ικανότητα απομνημόνευσης και τη δυνατότητα συγκέντρωσης μας, νους υγιής εν σώματι υγιή κατά το αρχαίο ρητό. Σύμφωνα με έρευνες έχει αποδειχτεί ότι η σιδηροπενική αναιμία (έλλειψη σιδήρου) αλλά και η έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β ( θειαμίνη-β1,ριβοφλαβίνη-β2,νιασίνη-β3,φολικό οξύ, βιοτίνη, πυριδοξίνη-β6, παντοθενικό οξύ-β5, χολίνη, ινοσιτόλη και βιταμίνη β12) δημιουργούν προβλήματα στη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος (χαμηλότερος δείκτης ευφυΐας και ικανότητα εκμάθησης, προβλήματα συγκέντρωσης και συμπεριφοράς). Η καλύτερη πηγή σιδήρου είναι το συκώτι, το κρέας, το αυγό, τα όσπρια και το σπανάκι, ενώ τα ίδια τρόφιμα αποτελούν και πολύ καλή πηγή των βιταμινών Β, όπως και τα δημητριακά ,οι ξηροί καρποί, τα γαλακτοκομικά ,τα βαθυπράσινα φυλλώδη λαχανικά κλπ.

Πηγές:

Ψευδάργυρος: οστρακοειδή ψάρια, ψάρι, ολοσίταρα δημητριακά, σπόροι (κολοκύθας, πασατέμπο) μπιζέλι, φασόλια, σιτάρι

Boron [(βόριο(στοιχείο)]: φιστίκια, αμύγδαλα, καρύδια

Β-καροτίνη: καρότο, πατάτα, πορτοκάλι, ντομάτα, γλυκοκόλοκο, (γενικά τα πορτοκάλια και κίτρινα φρούτα και λαχανικά και πράσινα φυλλώδες λαχανικά)

Βιταμίνη Β1 : Δημητριακά, κρέας, γάλα, αυγό. Όσπρια, μαγιά, μπιζέλια, φασολάκια, αμύγδαλα κ.λ.π.

Βιταμίνη Β2 : γάλα, αυγά, κρέας, συκώτι, κρέας, χορταρικά, πλήρη δημητριακά, όσπρια, ζυθόζυμη κ.λ.π.

Βιταμίνη Β6: κρεατικά, χορταρικά, πλήρη δημητριακά, γάλα, ζυθόζυμη κ.λ.π.

Πολύπλοκοι υδατάνθρακες: ολοσίταρα, ολικής αλέσεως δημητριακά, λαχανικά, φρούτα

Σίδηρο: heme σίδηρο (καλής απορροφητικότητας) – αυγό, κόκκινο κρέας, Ψάρι, κοτόπουλο

Non - heme σίδηρο (μειωμένης απορροφητικότητας)– όσπρια, παστά φρούτα, σκούρα πράσινα φυλλώδες λαχανικά.

EPA + DHA: Μητρικό Γάλα,Ψάρι (σκουμπρί, τόνος, σολωμός, αντζούγιες, ρέγγα, πέστροφα, σαρδέλλες (ή μπορούν να παραχθούν από το λινολεϊκό οξύ)

Για να βελτιώσετε την απορροφητικότητα του σιδήρου στον οργανισμό συνοδεύετε τις τροφές με σίδηρο (ιδιαίτερα αυτές της μειωμένης απορροφητικότητας) με βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, ντομάτα, ακτινίδιο). Επίσης αποφεύγετε τις υπερβολικές ποσότητες ασβεστίου (γαλακτοκομικά προϊόντα) ή φυτικών ινών (ολοσίταρα, πιτυρούχα προϊόντα) σε συνδυασμό με αυτές τις τροφές σιδήρου για ενίσχυση της απορροφητικότητας στον οργανισμό.

Τι να περιέχει το διαιτολόγιο:

• μαγειρικό βότανο, χόρτο (culinary herbs) ιδιαίτερα δεντρολίβανο
• σταφύλι, μήλο, αχλάδι
• σκόρδο, σιτάρι
• κρέας, αμύγδαλα
• φασόλια, σκούρα πράσινα και πορτοκαλιά φρούτα και λαχανικά
• ψαρικά, μουρουνέλαιο

Τι να μην περιέχει το διαιτολόγιο:

• Απλή ζάχαρη (γλυκά, σοκολάτες, μέλι)
• καφεΐνη (όχι περισσότερο από 2φλ/ μέρα
• αλκοόλ
• ζωικό λίπος

Έρευνες έδειξαν ότι χορήγηση σκευασμάτων με πολυβιταμίνες και ιχνοστοιχεία για οκτώ μήνες σε παιδιά που η διατροφή τους χαρακτηριζόταν διατροφικά ανεπαρκείς βελτίωσε την μνήμη και συγκέντρωση τους και κατ’ επέκταση και το επίπεδο του δείκτη νοημοσύνης τους.

Τρόφιμα Σημαντικής Θρεπτικής Αξίας για τους Εφήβους

Τρώτε Περισσότερο

Πλούσια σε ασβέστιο φαγητά: γιαούρτι, τυρί, γάλα, tofu, αμύγδαλα, πράσινα φυλλώδες λαχανικά, σαρδέλες

Πλούσια σε σίδηρο: συκώτι, βερίκοκα, όσπρια, κόκκινο κρέας, ψάρια, πράσινα φυλλώδες λαχανικά

Πλούσια σε ψευδάργυρο: οστρακοειδή ψάρια, άπαχο κρέας, σπόροι κολοκύθας

Πλούσια σε Βιταμίνη Β6: πίτυρο ρυζιού και σιταριού, σπόροι ηλιοτροπίου, αβοκάντο, καλαμπόκι, μπανάνα,, ψάρι , άπαχο κρέας, καρύδια, κοτόπουλο, σόγια, πράσινα φυλλώδες λαχανικά, ολοσίταρα προϊόντα.

Φαγητά ηρεμίας - μακαρόνια , ψωμί, πατάτα, γάλα

Φαγητά εγρήγορσης- κρέας, ψάρι, κοτόπουλο

Βιβλιογραφία:
1. The NEMO Study Group. Effect of a 12-mo micronutrient intervention on learning and memory in well-nourished and marginally nourished school-aged children: 2 parallel, randomized, placebo-controlled studies in Australia and Indonesia. Am J Clin Nutr 2007;86:1082–93.
2. Bryan J et al., Short term folate, vitamin B-12 or vitamin B-6 supplementation slightly affects memory performance but not mood in women of various ages, 2002, Nutrition and Aging
3. Ζαμπέλας Α., Η διατροφή στα στάδια της ζωής, Ιατρικές εκδόσεις Πασχαλίδη 2003.
4. Wainwright PE., Dietary essential fatty acids and brain function : a developmental perspective on mechanisms, 2002, Proc Nutr Soc 61 : 61-9
5. Hibbeln J. et al., Healthy intakes of n-3 and n-6 fatty acids : estimations considering worldwide diversity, 2006, Am J Clin Nutr 83 : 1483-1493

Γράφει η Ελένη Π. Ανδρέου, Κλινική Διαιτολόγος RD, LD, PhD cand

Καλοκαιρινές διακοπές με ασφάλεια για το παιδί

Είναι αποδεδειγμένο ότι τα περισσότερα παιδικά ατυχήματα συμβαίνουν το καλοκαίρι. Την εποχή αυτή κλείνουν τα σχολεία και αυτό σημαίνει περισσότερος ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά, συχνά χωρίς επιτήρηση. Είναι επίσης εποχή διακοπών στο βουνό ή στη θάλασσα. Για το λόγο αυτό, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας, όσο το δυνατόν νωρίτερα, να αναγνωρίζουν τους κινδύνους και να προφυλάσσονται από αυτούς. Ασφάλεια όμως, δε σημαίνει υπερπροστασία. Η υπερπροστασία συχνά προκαλεί το αντίθετο αποτέλεσμα.

Ασχέτως προορισμού, οι διακοπές προϋποθέτουν συχνές μετακινήσεις. Τα παιδιά πρέπει πάντα, να κάθονται στο πίσω κάθισμα σωστά δεμένα. Οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων και τα μαγαζιά με αξεσουάρ αυτοκινήτων, μπορούν να ενημερώσουν για το κάθισμα ή τη ζώνη ασφαλείας που χρειάζεται ένα παιδί, ανάλογα με το ύψος και το βάρος του, για να ταξιδεύει με ασφάλεια.

Διακοπές στη θάλασσα

• Το κολύμπι σώζει ζωές. Ας μάθουμε στα παιδιά μας να κολυμπούν σωστά από την πιο μικρή ηλικία.
• Ποτέ να μην αφήνουμε τα παιδιά μας κοντά στο νερό χωρίς επίβλεψη, ακόμα και αν ξέρουν να κολυμπούν.
• Να μην βασιζόμαστε σε φουσκωτά αντικείμενα, π.χ. μπρατσάκια, κουλούρες κλπ. για την ασφάλεια των παιδιών μας.
• Ποτέ να μην κολυμπάνε τα παιδιά μας με γεμάτο στομάχι.
• Είναι επικίνδυνο το κολύμπι σε πολύ ταραγμένη θάλασσα και σε περιοχές όπου υπάρχει δυνατό θαλάσσιο ρεύμα.
• Όταν τα παιδιά ασχολούνται με θαλάσσια αθλήματα και όταν βρίσκονται σε σκάφη, να φροντίζουμε να φοράνε πάντα εγκεκριμένα σωσίβια και να ακολουθούν τους κανόνες ασφαλείας.
• Να μάθουμε στα παιδιά να μην κάνουν βουτιές, αν δεν σιγουρευτούν πρώτα, ότι τα νερά είναι βαθιά και δεν υπάρχουν εμπόδια.
• Ο ήλιος είναι πολύ επικίνδυνος. Πάντα καπέλο, άσπρη μπλούζα και αντηλιακή προστασία στα παιδιά μας. Να αποφεύγουμε την παραμονή στον ήλιο μεσημεριανές ώρες.
• Εάν τα παιδιά ψαρεύουν, ας τους μάθουμε τη σωστή χρήση του εξοπλισμού (ψαροντούφεκο, καλάμι, καθετή κλπ.) και να αναγνωρίζουν τα δηλητηριώδη ψάρια. Τα μεγαλύτερα παιδιά που κάνουν υποβρύχιο ψάρεμα πρέπει να ακολουθούν πιστά τους κανόνες ασφαλείας, να είναι πάντα συνδεδεμένα με την ειδική σημαδούρα για να διακρίνονται από διερχόμενα σκάφη και να είναι πάντα συνοδευόμενα.
• Εφόσον υπάρχουν μικρά παιδιά σε σπίτι με πισίνα, τότε η πισίνα πρέπει να είναι σωστά περιφραγμένη.

Διακοπές στο βουνό

• Κατάλληλο ντύσιμο :

α) στην πεζοπορία κατάλληλα υποδήματα και καπέλο β) στην ποδηλασία κράνος ασφαλείας και σωστά παπούτσια γ) στο rafting εγκεκριμένα σωσίβια και κράνος. Γενικά όλα τα αθλήματα του βουνού, όπως αναρρίχηση, ανάβαση, ελεύθερη πτώση κλπ. καλόν είναι να γίνονται σε οργανωμένες ομάδες υπό την επιτήρηση ειδικών, να ακολουθούνται αυστηρά οι κανόνες ασφαλείας και να χρησιμοποιείται ο κατάλληλος εξοπλισμός.

• Να μάθουμε στα παιδιά να αναγνωρίζουν τα δηλητηριώδη έντομα και ερπετά της περιοχής και πώς να αποφεύγουν ατυχήματα που προέρχονται από αυτά.

Να αποφεύγουν να περπατούν μέσα σε ψηλά χόρτα, αλλιώς να κάνουν θόρυβο για να απομακρύνουν τα φίδια που μπορεί να κρύβονται σε αυτά.

Να μη χώνουν τα χέρια τους σε χαραμάδες και κάτω από πέτρες, γιατί εκεί μπορεί να βρίσκονται φίδια και δηλητηριώδη έντομα όπως οι σκορπιοί.

• Να μάθουμε στα παιδιά ότι γενικά τα ζώα γίνονται επικίνδυνα όταν αισθάνονται ότι απειλούνται, είναι άρρωστα ή προστατεύουν τα μικρά τους, την τροφή τους, την κατοικία τους, ακόμα και το αφεντικό τους. Κατά κανόνα τα παιδιά πρέπει να μάθουν να σέβονται όλα τα ζώα.

Στην εξοχή τα παιδιά μπορεί να συναντήσουν ζώα μη κατοικίδια, όπως τσοπανόσκυλα, μουλάρια, γαϊδούρια κ.α. που δεν είναι συνηθισμένα σε κόσμο. Στην περίπτωση αυτή, θέλει προσοχή εκ μέρους των παιδιών για να μην προκληθούν σοβαρά ατυχήματα.

• Να βεβαιωθούμε ότι στην περιοχή δεν υπάρχουν ποτάμια, πηγάδια, στέρνες και άλλα μέρη αποθήκευσης νερού. Σε περίπτωση που υπάρχουν, να εξηγήσουμε την επικινδυνότητά τους στα παιδιά και να τα αποτρέψουμε να παίζουν δίπλα τους.
• Τα παιδιά μακριά από σπίρτα, φωτιά και γκαζάκια. Όταν κρίνουμε ότι είναι πλέον ώριμα και υπεύθυνα, να τους μάθουμε πώς να τα μεταχειρίζονται σωστά.
• Να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχουν δηλητηριώδη φυτά στην περιοχή πχ. μανιτάρια, και ας μάθουμε στα παιδιά μας να τα αναγνωρίζουν και να μην τα αγγίζουν.
• Να προσέχουμε τις καλοκαιρινές καταιγίδες. Ας μάθουμε στα παιδιά μας να μη στέκονται κάτω από δέντρα και ηλεκτρικά καλώδια και να μην κολυμπούν, όταν πέφτουν κεραυνοί.

Όπου και να είμαστε στις διακοπές, να μάθουμε στα παιδιά μας να αποφεύγουν τις αλλοιωμένες τροφές, τα λιωμένα παγωτά και τα ληγμένα προϊόντα. Με τις υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες υπάρχει μεγάλος κίνδυνος δηλητηρίασης. Δεν βάζουμε ποτέ πίσω στην κατάψυξη τρόφιμα που έχουν ήδη αποψυχθεί. Τα παραπάνω είναι γνωστά σε όλους μας. Δυστυχώς όμως, είναι τόσο απλά που παραβλέπονται. Όλοι πιστεύουμε ότι δεν θα συμβούν σε εμάς και επαναπαυόμαστε, με αποτέλεσμα να έχουμε πολλά ατυχήματα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Ας μην ξεχνάμε ότι για τα μικρά παιδιά πρέπει να υπάρχει πάντα σωστή επίβλεψη. Το Σωματείο «Αντιμετώπιση Παιδικού Τραύματος» είναι μη κερδοσκοπικός Οργανισμός που έχει σκοπό να συμβάλει στην καθοριστική μείωση των Παιδικών Ατυχημάτων και των συνεπειών τους. Τηλ.: 210.6741.933, 210.6740.118, Fax: 210.6724.536 www.pedtrauma.gr , e-mail: info@pedtrauma.grΑυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα προστατεύεται από spam bots, θα πρέπει να έχετε ενεργοποιημένη τη Javascript για να το δείτε

Τόνωση του οργανισμού την άνοιξη για τα παιδιά

Ζεσταίνει ο καιρός και τα παιδιά αποκτούν περισσότερη ενεργητικότητα και διάθεση για παιχνίδι και ομαδικές δραστηριότητες, συχνά το διάβασμα στο σχολείο γίνεται πιο απαιτητικό λόγω εξετάσεων ενώ η διατροφή τείνει να γίνεται λιγότερο πλήρης και να απασχολεί λιγότερο τα παιδιά. Λόγοι για αυτό είναι ο λιγότερος χρόνος που δαπανούν γι’ αυτή, το γεγονός ότι αρκετά φρούτα και λαχανικά που πιθανώς αρέσουν στα παιδιά είναι πια ακατάλληλα για κατανάλωση ή εκτός εποχής (για τους μήνες Μάρτιος – Απρίλιος δεν υπάρχουν φρούτα εποχής ενώ για τα λαχανικά, εποχής θεωρούνται οι αγκινάρες, τα καρότα και το μαρούλι). Η ζέστη που αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της αυξάνει τις ανάγκες του οργανισμού και σε υγρά. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε, κυρίως στους γονείς, ότι η διατροφή των παιδιών πρέπει να είναι ισορροπημένη όλες τις περιόδους του χρόνου προκειμένου να επιτευχθεί μια υγιής και φυσιολογική ανάπτυξη. Πρέπει οι γονείς να δίνουν την ίδια σημασία στη σωστή διατροφή των παιδιών ακόμη και όταν αυτά έχουν στραμένη την προσοχή τους σε άλλα πράγματα. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Αμερικάνικου Υπουργείου Γεωργίας του 2005, τα παιδιά πρέπει να προσλαμβάνουν 4-7 μικρομερίδες από φρούτα και λαχανικά συνολικά ανάλογα με την ηλικία (για παιδιά 4-12 ετών). Η εποχικότητα αυτών είναι σημαντική και καλό θα είναι να μη δίνονται στα παιδιά φρούτα και λαχανικά εκτός εποχής αλλά να ενθαρρύνεται η κατανάλωση επίκαιρων. Έτσι, η πρόσληψη βιταμίνης C, Α και κάποιων βιταμινών του συμπλέγματος Β θα είναι πιο πιθανό να είναι επαρκής. Επιπλέον, θα πρέπει να τονίσουμε κάτι που πολλά παιδιά αμελούν πολύ συχνά είτε λόγω χρόνου είτε λόγω συνήθειας, το πρωινό. Είναι ένα πολύ σημαντικό γεύμα, ειδικά για τα παιδιά, γιατί τους παρέχει ενέργεια για να ξεκινήσουν τη μέρα τους και ενισχύει την ικανότητα συγκέντρωσης και απορρόφησης πληροφοριών στο σχολείο. Στοιχεία του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) δείχνουν ότι 83% των παιδιών δεν παίρνει σωστό πρωινό στο σπίτι, ενώ το 89% δεν παίρνει ούτε κολατσιό από το σπίτι. Τα παιδιά που δεν παίρνουν πρόγευμα έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν παχυσαρκία, αφού τρώνε πιο μεγάλες ποσότητες στο μεσημεριανό γεύμα ή «τσιμπολογούν» snacks συνήθως ανθυγιεινά. Ένα σωστό πρωινό πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 25% (1/4) των θρεπτικών και ενεργειακών αναγκών που χρειάζεται το παιδί καθημερινά. Καλά παραδείγματα πρωινού είναι ένα ποτήρι ημι-αποβουτυρωμένο γάλα, ψωμί ολικής αλέσεως αλειμμένο με φυτική soft μαργαρίνη και μέλι μαζί με ένα φρούτο, γάλα με νιφάδες βρώμης (ή με άλλο φυσικό δημητριακό) χωρίς προσθήκη ζάχαρης και με ένα φρούτο. Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να μάθουμε στα παιδιά μας να επιλέγουν ένα καλό και υγιεινό κολατσιό/ σνακ το οποίο θα τους δώσει ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και δε θα τα φορτώσει με άχρηστες θερμίδες που μελλοντικά θα οδηγήσουν στην εμφάνιση παχυσαρκίας. Ένα άλλο θέμα που αναφέρθηκε προηγουμένως είναι το θέμα της επαρκούς ενυδάτωσης. Πράγματι, λόγω της σταδιακής αύξησης της θερμοκρασίας, οι ανάγκες σε υγρά για τα παιδιά αυξάνουν. Το γεγονός ότι η φυσική δραστηριότητα των παιδιών αυξάνει αυτή την εποχή. Έτσι, παίζουν και ιδρώνουν περισσότερο ενώ, από την άλλη, δεν πίνουν περισσότερο ή αρκετό νερό για να καλύψουν τις απώλειές τους. Έτσι, θα πρέπει και πάλι οι γονείς να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Π.χ. δίνοντας στο παιδί ένα μπουκαλάκι νερό για το σχολείο, ενθαρρύνοντας την κατανάλωση χυμών και γάλακτος που επίσης συνεισφέρουν στην πρόσληψη υγρών. Οι συστάσεις για πρόσληψη υγρών για παιδιά 1-10 ετών είναι 100 ml/kg και επιπλέον 50 ml/ κάθε kg> 10 για ηλικίες 11-20 ετών. Ακόμη, σε περιπτώσεις αυξημένων αναγκών, πιθανώς να χρειάζεται συμπληρωματική χορήγηση θρεπτικών συστατικών για τα παιδιά. Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι συστηματική ενασχόληση με τον αθλητισμό, περίοδοι με πολύ διάβασμα για το παιδί (π.χ. προετοιμασία για εξετάσεις, αίσθημα κόπωσης, αυξημένο άγχος ή κλινικές εκδηλώσεις ελλείψεων- δερματίτιδες). Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι αυξημένες ανάγκες των παιδιών θα μπορούσαν να καλυφθούν από τη λήψη ενός πολυβιταμινούχου σκευάσματος καθημερινά κατά προτίμηση με το πρωινό, τουλάχιστον για το διάστημα που οι ανάγκες είναι πιο αυξημένες. Να τονίσουμε, βέβαια, ότι τα συμπληρώματα διατροφής συμπληρώνουν και δεν αντικαθιστούν την τροφή, γι’ αυτό και τότε θα πρέπει η διατροφή να είναι η σωστότερη δυνατή, και η χορήγηση τους να είναι πάντα με την συμβουλή κάποιου ειδικού διαιτολόγου, παιδιάτρου. Κλείνοντας, να επισημάνουμε ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που παρατηρούνται στις διάφορες περιόδους του χρόνου συχνά επηρεάζουν τον τρόπο διατροφής και για τα παιδιά. Θα πρέπει όμως σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον, κυρίως των γονιών που είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό, να εστιάζεται στη σωστή και ισορροπημένη διατροφή των παιδιών. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει επαρκή πρόσληψη βιταμινών και μετάλλων από τροφές ( φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, κρεατικά), επαρκή ενυδάτωση, επιμονή σε σωστές διατροφικές συνήθειες που ακολουθούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου όπως το η συστηματική λήψη πρωινού και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής. Γράφει η Φοντόρ Χριστίνα, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

Αλλεργίες τροφών

Μέχρι 2 εκατομμύρια πληθυσμού, ή 8% των παιδιών και 2% των ενήλικων, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζεται οτι υποφέρουν απο αλλεργίες τροφών.

Σε ένα επεισόδιο αλλεργίας σε τροφή, το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου αντιδρά σε υπερβολικό βαθμό σε συνήθως αβλαβείς τροφές. Αυτό προκαλείται από ένα αλλεργικό αντίσωμα, ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE), το οποίο βρίσκεται σε αυξημένα ποσοστά στους ανθρώπους με αλλεργίες. Το ΙgE αντίσωμα μπορεί να αναπτυχθεί όταν ο αλλεργικός συνηθίζει να τρώει τη συγκεκριμένη τροφή επανειλημμένα στο παρελθόν, αλλά χωρίς την ύπαρξη προβλημάτων. Η αλλεργία τροφών μπορεί να εμφανιστεί συχνότερα σε κάποιον που έχει οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών, και τα κλινικά συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν αφότου το αλλεργικό άτομο καταναλώσει ακόμη και ένα μικροσκοπικό ποσό των τροφών.

Η δυσανεξία τροφών μερικές φορές μπερδεύεται με την αλλεργία τροφών. Η δυσανεξία τροφών αναφέρεται σε μια ανώμαλη απάντηση του οργανισμού σε τροφές ή πρόσθετα συστατικά τους χωρίς όμως να είναι αλλεργική αντίδραση. Διαφέρει από την αλλεργία ως προς το ότι δεν περιλαμβάνει αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο αλλεργιολόγος μπορεί να σας βοηθήσει να καθορίσετε τη διαφορά μεταξύ της δυσανεξίας και της αλλεργίας όπως επίσης και να σας βοηθήσετε στην καθιέρωση ενός διοικητικού σχεδίου γιά την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τα αλλεργιογόνα τροφών - εκείνα τα μέρη των τροφών που προκαλούν αλλεργική αντίδραση-είναι συνήθως πρωτεϊνες. Τα περισσότερα από αυτά τα αλλεργιογόνα μπορούν να προκαλέσουν τις αντιδράσεις ακόμα και αφού μαγειρευθούν ή έχουν υποβληθεί σε πέψη στα έντερα. Πολυάριθμες πρωτεϊνες τροφών έχουν μελετηθεί για να καθιερώσουν την περιεκτικότητα τους στα διάφορα αλλεργιογόνα. Μερικά αλλεργιογόνα (συχνότερα τα φρούτα και τα λαχανικά) προκαλούν τις αλλεργικές αντιδράσεις μόνο εάν τρώγονται πριν μαγειρευθούν. Οι περισσότερες τέτοιες αντιδράσεις περιορίζονται στο στόμα και το λαιμό.

Τα πιο κοινά αλλεργιογόνα τροφών είναι οι πρωτεϊνες στο γάλα της αγελάδας, τα αυγά, τα φυστίκια και άλλους ξηρούς καρπούς, το σίταρι, τη σόγια, το ψάρι, και τα οστρακοειδή.

Όλα τα τρόφιμα προέρχονται είτε από μιά φυτική ή μια ζωική πηγή και ομαδοποιούνται στις διατροφικές οικογένειες σύμφωνα με την προέλευσή τους. Τα φυστίκια, τα μπιζέλια, οι φακές, τα φασόλια, και η σόγια είναι μέλη της οικογένειας οσπρίων, ενώ το σπαράγγι, τα φρέσκα πράσινα κρεμμύδια, το σκόρδο και το κρεμμύδι (βολβός) είναι, προς έκπληξη, μέλη της οικογένειας των κρίνων.

Σε κάποια ομάδες τροφίμων, ειδικά καρύδια και θαλασσινά, μια αλλεργία σε ένα μέλος μιας οικογένειας τροφίμων μπορεί να οδηγήσει το αλλεργικό άτομο να είναι αλλεργικό σε όλα τα μέλη της ίδιας ομάδας. Αυτό είναι γνωστό και ως διασταυρούμενη αντίδραση. Μερικοί άνθρωποι, όμως, μπορεί να είναι αλλεργικοί και στα φυστίκια και στα καρύδια, τα οποία είναι από τις διαφορετικές οικογένειες τροφίμων - αυτές οι αλλεργίες καλούνται αλλεργίες κατά σύμπτωση, επειδή δεν συσχετίζονται.

Μέσα στις ζωικές ομάδες τροφίμων, η διασταυρούμενη αντίδραση δεν είναι τόσο κοινή. Παραδείγματος χάριν, οι άνθρωποι αλλεργικοί στο γάλα της αγελάδας μπορούν συνήθως να φάνε το βοδινό κρέας, και οι ασθενείς αλλεργικοί στα αυγά μπορούν συνήθως να φάνε το κοτόπουλο.
Όσον αφορά στα θαλασσινά, τα οστρακοειδή (γαρίδες, καβούρι και αστακός) είναι πλέον πιθανά να προκαλέσουν μια αλλεργική αντίδραση. Τα μαλάκια (όπως μύδια, στρείδια) μπορεί να είναι αλλεργιογόνα, αλλά οι αντιδράσεις σε αυτό το είδος είναι λιγότερο κοινές. Περιστασιακά, οι άνθρωποι είναι αλλεργικοί και στους δύο τύπους οστρακόδερμων.

Συμπτώματα των αλλεργικών αντιδράσεων στα τρόφιμα.

Η πιο κοινή αλλεργική αντίδραση δερμάτων σε τροφές είναι η κνίδωση. Τα συμπτώματα είναι κόκκινες, πολύ κνιδωτικές, πρησμένες περιοχές του δέρματος που μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά και να εξαφανιστούν γρήγορα.

Η ατοπική δερματίτιδα, ή έκζεμα, μια δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από το κνησμώδες, φολιδωτό και κόκκινο ερεθισμένο δέρμα, μπορεί να προκληθεί από την αλλεργία τροφίμων. Αυτή η αντίδραση είναι συχνά χρόνια και εμφανίζεται σε άτομα με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών ή άσθματος.

Τα συμπτώματα του άσθματος, όπως ο βήχας και η δυσκολία αναπνοής λόγω των στενεμένων αεραγωγών, μπορούν να προκληθούν από την αλλεργία τροφίμων, ειδικά στα νήπια και τα παιδιά.

Τα γαστρεντερικά συμπτώματα της αλλεργίας τροφίμων περιλαμβάνουν τον εμετό, τη διάρροια και τον κοιλιακό πόνο, και μερικές φορές ένα κόκκινο ερύθημα γύρω από το στόμα, το πρήξιμο του στόματος και του λαιμού, τις κοιλιακές κράμπες, τη διόγκωση του στομαχιού και την παραγωγή αερίων.

Στα νήπια, οι μη-αλλεργικές, προσωρινές αντιδράσεις σε ορισμένα τρόφιμα, ειδικά φρούτα, είναι κοινές. Παραδείγματος χάριν, ένα ερύθημα γύρω από το στόμα, λόγω των φυσικών οξέων στα τρόφιμα όπως τις ντομάτες και τα πορτοκάλια, ή διάρροια λόγω της υπερβολικής ζάχαρης στο χυμό φρούτων ή άλλα ποτά, εμφανίζεται συχνά. Εντούτοις, άλλες αντιδράσεις είναι αλλεργικές και μπορούν να προκληθούν από τα ίχνη των προσβαλλόμενων τροφίμων όταν τρώγονται σε επανάληψη. Με την ηλικία, μερικά παιδιά μπορούν να ανεχτούν τα τρόφιμα που προκάλεσαν αρχικά τις αλλεργικές αντιδράσεις.

Λιγότερο από 21% των ασθενών με την αλλεργία φυστικιών θα ξεπεράσουν αυτές τις αλλεργίες. Οι περιοδικές εξετάσεις αλλεργίας τροφίμων με τις κατάλληλες προκλήσεις τροφίμων πρέπει να πραγματοποιούνται υπό την επίβλεψη ενός αλλεργιολόγου.

Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις

Σε βαριές περιπτώσεις, η κατανάλωση τροφίμων στα οποία κάποιος είναι αλλεργικός μπορεί να προκαλέσει μια απειλητική για τη ζωή αντίδραση, αποκαλούμενη αναφυλαξία. Η αναφυλαξία είναι μια συστημική αλλεργική αντίδραση που μπορεί να είναι σοβαρή και μερικές φορές μοιραία. Τα πρώτα σημάδια της αναφυλαξίας μπορούν να είναι ένα αίσθημα καύσου, πονοκέφαλος, μούδιασμα στο στόμα ή ένα κόκκινο, κνισμώδες εξάνθημα. Άλλα συμπτώματα μπορούν να περιλαμβάνουν τα αισθήματα της ζαλάδας, δύσπνοιας, σοβαρού φτερνίσματος, της αναστάτωσης του στομαχιού, συσπάσεων της μήτρας ή/και του εμετού και της διάρροιας. Σε βαριές περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορούν να πάθουν μια πτώση στην πίεση αίματος που οδηγεί σε απώλεια συνείδησης και σοκ. Χωρίς άμεση θεραπεία, η αναφυλαξία μπορεί να προκαλέσει το θάνατο.

Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας αντιστρέφονται με θεραπεία με την ενέσιμη αδρεναλίνη, τα αντιισταμινικά, και άλλα μέτρα επείγουσας ιατρικής. Είναι πολύ σημαντικό κάθε ασθενής με συμπτώματα πιθανής αναφυλαξίας να λαμβάνει αμέσα θεραπεία.

Διάγνωση

Οι δερματικές δοκιμές αλλεργίας μπορούν να είναι χρήσιμες για να καθορίσουν ποια τρόφιμα ή άλλα αντιγόνα προκαλούν τα αλλεργικά συμπτώματα ενός ασθενή. Στη δερματική δοκιμασία, ένα μικρό ποσό υγρού διαλύματος που παρασκευάζεται από τα τρόφιμα τοποθετείται στην πλάτη ή το βραχίονα. Σε αυτό το τεστ αποκαλούμενο «prick test», μιά βελόνα τρυπά το κορυφαίο στρώμα του δέρματος, μέσω σταγόνας υγρού που τοποθετείται πανω στο δέρμα. Σε μερικές περιπτώσεις, φρέσκα τρόφιμα μπορούν να απαιτηθούν για τη δερματική δοκιμασία.

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τις εξετάσεις αίματος για IgE αντίσωμα σε συγκεκριμένα τρόφιμα, δηλαδή την αποκαλούμενη δοκιμασία RAST ή CAP-RAST, για να εντοπίσει τις αλλεργίες τροφίμων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως το εκτεταμένο βαριάς μορφής έκζεμα, μια δερματική δοκιμασία αλλεργίας δεν μπορεί να γίνει. Ο γιατρός σας τότε μπορεί να συστήσει μια εξέταση αίματος τροφίμων RAST για να λάβει τις ίδιες πληροφορίες που μπορούν να ληφθούν με μια δερματική δοκιμασία. Για τη διάγνωση της αλλεργίας γάλακτος, αυγών, φυστικιών ή ψαριών, το επίπεδο της δοκιμής RAST ή CAP-RAST μπορεί να βοηθήσει να προβλέψει τις μελλοντικές αντιδράσεις αλλεργίας τροφίμων σε αυτά τα τρόφιμα. Ψευδώς θετικά αποτελέσματα μπορούν να εμφανιστούν με τη δερματική δοκιμασία αλλεργίας τροφίμων αλλά και με τη δοκιμή αίματος. Οι προκλήσεις τροφίμων, που περιγράφονται κατωτέρω, απαιτούνται συχνά για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση.

Ό αλλεργιολόγος μπορεί να προτείνει ότι ασθενής κρατά ένα ημερολόγιο τροφίμων, το οποίο είναι ένα λεπτομερές αρχείο με ημερομηνία, χρόνο πρόσληψης και οποιαδήποτε άλλα συμπτώματα εμφανίστηκαν μετά το φαγητό. Όταν υπάρχει υποψία για αλλεργία σε μια συγκεκριμένη τροφή, συστήνεται αποφυγή της για ένα χρονικό διάστημα. Εάν τα συμπτώματα δεν ξαναπαρουσιαστούν, μπορεί να προστεθεί το τρόφιμο στη διατροφή άλλη μια φορά για να καθορισθεί με μεγαλύτερη βεβαιότητα η αλλεργική αντίδραση στο τρόφιμο (αυτό δεν γίνεται ποτέ όταν έχει ο ασθενής ιστορικό αναφυλαξίας).

Θεραπεία

1.Αποφύγετε τα τρόφιμα. Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί η αλλεργία τροφίμων είναι να αποφευχθούν τα συγκεκριμένα τρόφιμα που προκαλούν την αλλεργία.

2.Ρωτήστε για τα συστατικά. Για να αποφύγουν ένα «κρυμμένο» αλλεργιογόνο τροφίμων μακρυά από το σπίτι (εστιατόριο), τα τρόφιμο-αλλεργικά άτομα πρέπει πάντα να ερευνούν για τα συστατικά κατά κατανάλωση στα εστιατόρια ή άλλα εξωτερικά μέρη και να κάνουν τη σοβαρότητα της αλλεργίας τους γνωστή στους υπόλοιπους.

3.Διαβάστε τις ετικέτες τροφίμων. Είναι σημαντικό για τους τρόφιμο-αλλεργικούς ανθρώπους να διαβάσουν προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων. Πολλές χώρες έχουν θεσπίσει κανόνες επιβολής ετικέτας σε τρόφιμα που εξασφαλίζουν οτι τα αλλεργιογόνα των τροφίμων παρατίθενται στην κοινή γλώσσα, όπως «το γάλα» παρά έναν επιστημονικό ή τεχνικό όρο, όπως «την καζεϊνη.»

4.Προετοιμάζεται για τις έκτακτες ανάγκες. Οι αναφυλακτικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τις αλλεργίες τροφίμων μπορούν να είναι ενδεχομένως απειλητικές για τη ζωή. Εκείνοι που έχουν δοκιμάσει μια αναφυλακτική αντίδραση σε τρόφιμα πρέπει αυστηρά να αποφύγουν εκείνα τα τρόφιμα. Μπορεί να πρέπει να φέρουν και να ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν την ενέσιμη αδρεναλίνη και τα αντισταμινικά για να θεραπεύσουν τις αλλεργικές αντιδράσεις λόγω της τυχαίας κατάποσης.

Πότε να δείτε εναν ειδικό αλλεργίας/άσθματος
Άτομα με τροφικές αλλεργίες πρέπει να συμβουλευθούν αλλεργιολόγο όταν:

• Έχουν μια διαγνωσθείσα αλλεργία τροφίμων.

• Έχουν περιορίσει την διατροφή τους βασιζόμενοι στις αντιληπτές δυσμενείς αντιδράσεις στα τρόφιμα ή τις πρόσθετες ουσίες.

• Έχουν ένα οικογενειακό ιστορικό των αλλεργιών και αναμένουν έναν νεογέννητο και ενδιαφέρονται για τον προσδιορισμό στρατηγικών για την πρόληψη αλλεργίας στο νήπιο.

• Έχουν αναπτύξει αλλεργικά συμπτώματα (κνίδωση, αγγειοοίδημα, άσθμα, γαστροεντερικές επιπλοκές) σε συνδυασμό με την έκθεση σε τροφές.

Αναδημοσίευση από το περιοδικό Ευεξία & Διατροφή. Τεύχος 26 ΙΟΥΛ - ΑΥΓ 2007, 18

Γράφει ο Ιωάννης Μωυσίδης, Αλλεργιολόγος

Η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών. Απάντηση στην Παιδική Παχυσαρκία.

Οι διαστάσεις που έχει λάβει η παχυσαρκία σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, οδηγούν όλους τους επίσημους φορείς και οργανισμούς υγείας να την κατατάξουν ως νόσο και να κρίνουν την σημερινή της κατάσταση ως ανησυχητική. 

Αν η σημερινή κατάσταση είναι ανησυχητική, η αυριανή αναμένεται πολύ χειρότερη, και αυτό επειδή η παιδική παχυσαρκία αποτελεί το μέγιστο πρόβλημα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Σε πολλές χώρες η συχνότητα της έχει τριπλασιαστεί την τελευταία εικοσαετία. Το 20% των παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν σωματικό λίπος περισσότερο από το ιδανικό, εκ των οποίων το ένα τέταρτο είναι παχύσαρκα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Διεθνή Ομάδα Εργασίας Παχυσαρκίας (IOTF), κατατάσσεται μεταξύ των τριών πρώτων ευρωπαϊκών χωρών, όσον αφορά τη συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας. Μάλιστα, το 2004, το 32% των παιδιών ηλικίας 7 έως 11 ετών είχαν σωματικό βάρος μεγαλύτερο βάσει του ιδανικού βάρους, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην δεύτερη θέση στην Ευρώπη. 

Που οφείλεται όμως αυτή η αυξανόμενη τάση; 

Το μάρκετινγκ <ανθυγιεινών> τροφών (σύνδεση τους με κινούμενα σχέδια, ήρωες, περιπέτεια, χιούμορ, διασκέδαση) στα παιδιά είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που συνεισφέρουν στην παιδική παχυσαρκία. Μάλιστα, στην Ελλάδα, ο συνολικός προϋπολογισμός για το μάρκετινγκ παιδικών τροφών αυξήθηκε κατά 38% μεταξύ του 2002 και του 2003, από 1,3 εκατομμύρια σε 1,8 εκατομμύρια ευρώ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 50% των διαφημίσεων στην παιδική τηλεοπτική ζώνη είναι <ανθυγιεινές> τροφές. Άλλες αιτίες, εξίσου σημαντικές, υπεύθυνες για την παιδική παχυσαρκία αποτελούν η αδυναμία απαγκίστρωσης των γονέων από το μετακατοχικό σύνδρομο, η έλλειψη χρόνου των γονέων για την διατροφική εκπαίδευση του παιδιού, η επιλογή fast food φαγητών, σνακ πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη, και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. 

Κρίσιμες περίοδοι για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδία-εφήβους είναι το βάρος του νεογνού, το οποίο επηρεάζεται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας και από το βάρος της πριν την σύλληψη, παίζει ουσιαστικό ρόλο [αυξημένο βάρος νεογνού (πάνω από 4,5 kg) προδιαθέτει για εκδήλωση παχυσαρκίας μεταγενέστερα], η ηλικία των 6-7 χρόνων, που είναι μια περίοδος της απότομης αύξησης των λιποκυττάρων και τέλος η περίοδος της εφηβείας που απαιτεί επίσης προσοχή, διότι οι ορμονικές μεταβολές συμβάλλουν στην αύξηση των λιποκυττάρων και στην ανακατανομή του λίπους. 

Οι επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή είναι τεράστιες, αρκεί να λάβουμε υπόψη μας, ότι αυξάνει σε πολλαπλάσιο βαθμό τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, υπέρτασης, επιτάχυνσης της αρτηριοσκλήρυνσης, λιπώδους διήθησης του ήπατος, επιδείνωσης του άσθματος και κακής ποιότητας ζωής, κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής. Επιπρόσθετα, υπάρχουν και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, τάσεις απομόνωσης, διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς όπως νευρογενής ανορεξία ή βουλιμία και τέλος κατάθλιψη. 

Στα τέλη του 2006 διεξήχθη συνάντηση των υπουργών υγείας των ευρωπαϊκών χωρών μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και έγινε ειδική αναφορά στην παιδική παχυσαρκία, με σκοπό να υιοθετηθεί μια κοινή στρατηγική στην αντιμετώπιση της. Πλέον έχει γίνει σαφές ότι τα περιθώρια στενεύουν και πρέπει να χαραχθεί μια νέα εξειδικευμένη διατροφική πολιτική για τα παιδιά.

Στην Αμερική το πρόβλημα της παχυσαρκίας έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις. Γι΄ αυτό και ο Αμερικάνικος Διαιτολογικός Σύλλογος (ADA) προτείνει, πρώτη φορά εγγράφως, ότι οι παρεμβάσεις για το υπερβάλλον βάρος σε παιδική ηλικία απαιτούν ένα συνδυασμό πολυδιάστατων προγραμμάτων που θα βασίζονται στην οικογένεια και στο σχολείο, και θα περιλαμβάνουν την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας, την εκπαίδευση των γονέων, συμβουλευτική καθοδήγηση για τη συμπεριφορά και εκπαίδευση σχετικά με τη διατροφή. 

Η σχολική ζωή είναι μία καίριας σημασίας περίοδος για την εκμάθηση και εφαρμογή υγιεινών συμπεριφορών. Ουσιαστικά, τα σχολικά γεύματα θα έπρεπε να αποτελούν τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο της σχολικής ζωής. Η ποιότητα και η ποσότητα των τροφών και των ροφημάτων που καταναλώνονται στο σχολείο έχουν τεράστια δυνητική επίδραση στην υγεία και την ευζωία των παιδιών. Τα περισσότερα παιδιά περνούν σημαντικό μέρος της ζωής τους στο σχολείο. Επιπλέον, τα σχολικά γεύματα παρέχουν το 30-35% της ημερήσιας πρόσληψης ενέργειας και συμμετέχουν σημαντικά στην πρόσληψη θρεπτικών ουσιών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Νέα Ζηλανδία έχουν γίνει κινήσεις για την απομάκρυνση των ανθρακούχων αναψυκτικών που περιέχουν γλυκαντικές ουσίες από το σχολεία. Στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2006 καθορίσθηκαν εκ νέου τα προϊόντα που επιτρέπεται να πωλούνται στα κυλικεία δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Αυτή η απόφαση είναι προς την σωστή κατεύθυνση, καθότι θέτει όρια στην περιεκτικότητα των τροφών σε κορεσμένα λιπαρά, trans λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, ενώ συστήνει φρούτα, γάλα με χαμηλά λιπαρά κα.

Συμπερασματικά, η ενθάρρυνση των παιδιών να έχουν φυσική δραστηριότητα και η επιστροφή στην Μεσογειακή Διατροφή, αποτελούν αναγκαίες συνιστώσες για την αλλαγή της παρούσας κατάστασης, εάν πραγματικά θέλουμε να μην είμαστε στις πρώτες θέσεις στην Παχυσαρκία στην Ευρώπη.

Γράφει ο/η Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc στην Διασφάλιση Ποιότητας

Τα οφέλη της χορτοφαγίας

Η χορτοφαγία είναι μια διατροφική συμπεριφορά, μια στάση ζωής για πολλούς, που χαρακτηρίζεται από τη μη κατανάλωση κρέατος, πουλερικών και των υποπροϊόντων τους, ενώ πιο αυστηρές μορφές αποκλείουν τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και το μέλι. Στοιχεία από την Αμερική δείχνουν ότι περίπου το 2.5% του πληθυσμού είναι χορτοφάγοι, στον Καναδά το 4%, ενώ στην Αγγλία το ποσοστό φαίνεται να είναι λίγο μεγαλύτερο (περίπου 5%). Το ενδιαφέρον του κόσμου φαίνεται ολοένα να μεγαλώνει και αυτό αποτυπώνεται στην τάση πολλών εστιατορίων που τα τελευταία χρόνια αυξάνουν τις χορτοφαγικές επιλογές των καταλόγων τους.

Είναι αδιαμφισβήτητο πια σήμερα ότι η μεγάλη κατανάλωση κόκκινου κυρίως κρέατος σχετίζεται με αύξηση καρδιοαγγειακών παθήσεων, καρκίνου και μείωση του προσδοκίμου επιβίωσης. Μάλιστα, ο Peter Cheeke καθηγητής Ζωολογίας και συγγραφέας πολλών βιβλίων στο πρόσφατο εγχειρίδιό του (Contemporary Issues in Animal Agriculture) αναφέρει 'Όσα λιγότερα γνωρίζει ο καταναλωτής για το κρέας που έχει στο πιάτο του, τόσο το καλύτερο γι’αυτόν …'

Κατηγορίες χορτοφαγίας

• Γαλακτο-χορτοφαγία. Οι γαλακτο-χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας ή αυγά αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι περισσότεροι χορτοφάγοι στην Ινδία (περίπου το 70% των χορτοφάγων παγκοσμίως) αλλά καί οι αρχαίοι Πυθαγόρειοι, είναι ή ήταν γαλακτο-χορτοφάγοι.
• Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγία. Οι γαλακτο-αυγο-χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας αλλά καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά. Αυτή αποτελεί προς το παρόν την πιο κοινή κατηγορία χορτοφάγων στο δυτικό κόσμο.
• Γαλακτο/αυγο/θαλασσινο χορτοφαγία. Αυτή αναφέρεται σε ανθρώπους που καταναλώνουν γαλακτοκομικά, αυγά, ψάρια και ενδεχομένως οστρακόδερμα, αλλά κανέναν άλλο τύπο κρέατος. Αυτή η διατροφή είναι δημοφιλής στην Ιαπωνία όπου αναφέρεται ως διατροφή Οκινάουα (Okinawa).
• Αυγο-χορτοφαγία. Οι αυγο-χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά καταναλώνουν αυγά.
• Αυστηρή χορτοφαγία. Οι αυστηρά χορτοφάγοι (γνωστοί ως vegans στην αγγλική γλώσσα) δεν καταναλώνουν κανένα ζωϊκό προϊόν (όπως είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά, το μέλι κλπ), δεν φορούν γούνες, δέρμα και μαλλί και δεν χρησιμοποιούν προϊόντα που κάνουν τεστ σε ζώα.
• Η Φρουτοφαγία είναι διατροφή που αποτελείται μόνο από φρούτα, καρύδια, σπόρους, και άλλων φυτικών προϊόντων που μπορούν να μαζευτούν χωρίς βλάβη των φυτών. Μερικοί φρουτοφάγοι τρώνε μόνο φυτικά προϊόντα που έχουν ήδη 'πέσει' από φυτά. Κατά συνέπεια, ένας φρουτοφάγος μπορεί να φάει φασόλια, ντομάτες, αγγούρια, κολοκύθες, και παρόμοια, αλλά θα αρνηθεί να φάει πατάτες ή σπανάκι.
• Φυσική υγιεινή στην κλασική μορφή της περιλαμβάνει μια διατροφή κυρίως ακατέργαστων τροφίμων αυστηρής χορτοφαγίας

Τι συμβαίνει με τα παιδιά και τις εγκύους;

Δυστυχώς στη σημερινή εποχή υπάρχει ακόμα το στίγμα της μιζέριας και της ασιτίας όταν γίνεται η αναφορά στους χορτοφάγους. Αυτό συμβαίνει κυρίως στη χώρα μας και η αντίληψη αυτή ίσως να σχετίζεται περισσότερο με τα πρόσφατα μεταπολεμικά χρόνια, όπου η μη κατανάλωση κρέατος (λόγω φτώχιας) συνδυάστηκε με ασιτία και πολλούς θανάτους. Συνειρμικά λοιπόν, γίνεται η συσχέτιση με τη χορτοφαγία.

Αν και αυτό αρχίζει να αλλάζει, εξακολουθεί να παραμένει η εντύπωση ότι μία χορτοφαγική δίαιτα είναι ελλιπής σε θρεπτικά συστατικά, καθώς δεν περιέχει κρέας και, συνεπώς, ευαίσθητες ομάδες με αυξημένες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά, όπως εγκυμονούσες, θηλάζουσες, παιδιά και έφηβοι δεν πρέπει να ακολουθούν.

Στην επίσημη κοινή θέση του Αμερικανικού και Καναδικού Συλλόγου Διαιτολόγων, δηλώνεται απερίφραστα ότι μία σωστά σχεδιασμένη χορτοφαγική δίαιτα (συμπεριλαμβανομένης και της αυστηρής χορτοφαγίας) 'είναι υγιεινή, διατροφικά επαρκής και προσφέρει πλεονεκτήματα υγείας τόσο για την πρόληψη, όσο και την θεραπεία διαφόρων ασθενειών'. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα των ερευνών που έχουν γίνει σε αυτό το χώρο αναφέρεται ότι μια καλή σχεδιασμένη χορτοφαγική δίαιτα 'μπορεί να καλύψει τις διατροφικές απαιτήσεις σε όλα τα στάδια της ζωής, εγκυμοσύνης, θηλασμού, παιδικής και εφηβικής ηλικίας'.

Γίνεται δηλαδή αντιληπτό ότι οι ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των πληθυσμών κυρίως σε πρωτεΐνη, σίδηρο, ασβέστιο, Β12, φυλλικό, ψευδάργυρο μπορεί να καλυφθεί, όχι τόσο εύκολα όσο σε έναν άλλο ενήλικα, αλλά με σωστό σχεδιασμό και συνδυασμό τροφών στο διαιτολόγιό του.

Οφέλη υγείας

Πολλές μελέτες εκθειάζουν τη μη κατανάλωση κρέατος στο διαιτολόγιό μας. Έτσι, σε μελέτες που έγιναν σε χορτοφάγους βρέθηκε ότι αυτοί καταναλώνουν λιγότερο κορεσμένο λίπος και χοληστερόλη, περισσότερους υδατάνθρακες και διαιτητικές ίνες, καθώς φυσικά και πολύ περισσότερη βιταμίνη C, E και πολλά άλλα αντιοξειδωτικά συστατικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι χορτοφάγοι να έχουν χαμηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος και συνεπώς να κινδυνεύουν λιγότερο από παχυσαρκία, να εμφανίζουν καλύτερο λιπιδαιμικό προφίλ στο αίμα. Χαμηλότερη πίεση και λιγότερα ποσοστά καρδιοαγγεικών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και διαφόρων μορφών καρκίνου (κυρίως προστάτη και εντέρου).

Στην επίσημη ιστοσελίδα της, η Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας (American Heart Association) αναφέρει ότι πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι χορτοφάγοι φαίνεται να έχουν ένα χαμηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων (που προκαλούν καρδιακή προσβολή), υψηλή πίεση αίματος και σακχαρώδη διαβήτη.

Επίσης η χορτοφαγική δίαιτα φαίνεται να σχετίζεται με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής καθώς μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες έχουν συσχετίσει την αυξημένη κατανάλωση κρέατος με αυξημένη θνησιμότητα. Το μεγάλο όμως διατροφικό πλεονέκτημα της χορτοφαγίας είναι η αυξημένη κατανάλωση διαιτητικών ινών και αντιοξειδωτικών συστατικών. Έτσι, ενώ η μέση κατανάλωση διαιτητικών ινών στις αναπτυγμένες χώρες είναι 12-18 γραμ./ μέρα με RDA (μέση ημερήσια διαιτητική πρόσληψη) τα 30γραμ./μέρα, παρατηρήθηκε ότι λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων λαχανικών και οσπρίων φτάνει τα 30-42 γραμ./μέρα.

Είναι γνωστό πως οι διαιτητικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου. Επίσης, με την αυξημένη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, ακατέργαστων δημητριακών και λαδιού (κυρίως ελαιολάδου) θωρακίζουμε τον οργανισμό μας με καροτινοειδή (β-καροτίνη, λικοπίνη, λουτείνη κα), φλαβονοειδή (κουερσιτίνη, κατεχίνες κα) και βιταμίνες, που είναι γνωστά πλέον για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Γράφει: Παπαλαζάρου Αναστάσιος, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Η προετοιμασία του σχολικού γεύματος των Παιδίων μας

Τρώνε υγιεινά τα παιδιά σας στο σχολείο; Πολύ συχνά οι μαθητές προσπερνάνε ένα ισορροπημένο γεύμα τρώγοντας τσιπς και αναψυκτικά ή διαλέγουν τροφές από την καντίνα πλούσιες σε λιπαρά και άλλες ακατάλληλες ουσίες.

Οι γονείς μπορούν να ασχοληθούν ενεργά με τη διατροφή των παιδιών τους ετοιμάζοντας γεύμα για να πάρει μαζί του στο σχολείο, τουλάχιστον ορισμένες μέρες κάθε εβδομάδας.

Για την προετοιμασία υγιεινού γεύματος ειδικοί προτείνουν να θυμάστε απλά τον κανόνα ‘ABC’. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες A,B,C πρέπει να περιέχονται σε κάθε γεύμα. Το Α υποδεικνύει και το ασβέστιο, άλλο σημαντικό θρεπτικό συστατικό.

Τροφές πλούσιες σε τέτοιες ουσίες, συνήθως περιέχουν και άλλες ποσότητες από σημαντικές ουσίες όπως βιταμίνη D, σίδηρο, πρωτεΐνη και υδατάνθρακες.

Ορισμένες τροφές είναι ιδιαίτερα καλές πηγές για τέτοιες ουσίες και περιλαμβάνουν:

• Βιταμίνη Α. Βρίσκεται σε φρούτα και λαχανικά με βαθύ κίτρινο και βαθύ πορτοκαλί χρώμα. Σε αυτά περιλαμβάνονται καρότα και βερύκοκα
• Βιταμίνη Β. Δημητριακά ολικής αλέσεως, κρέας, σπόροι και καρύδια
• Βιταμίνη C. Βρίσκεται σε εσπεριδοειδή και χυμούς
• Ασβέστιο. Γάλα με χαμηλά λιπαρά, τυρί και γιαούρτι. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο συνήθως προσφέρουν στον οργανισμό και πρωτεΐνη, όπως και βιταμίνη D.

Γενικά, είναι προτιμότερο να ετοιμάζει κανείς το δικό του γεύμα παρά να καταφεύγει σε έτοιμες τροφές που είναι λιγότερο θρεπτικές και πιο ακριβές.

Παρά την προσπάθεια που καταβάλλει ο γονιός, ορισμένα παιδιά αποφεύγουν τις υγιεινές τροφές. Είναι πιο πιθανό το παιδί να καταναλώσει υγιεινές τροφές αν έχει συμμετάσχει και το ίδιο στην επιλογή.

Ρωτήστε το για τα γεύματα και σνακς που προτιμά. Ενθαρρύνετέ το να προτείνει αγαπημένα φρούτα, σούπες, λαχανικά και άλλες τροφές.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να κάνετε συμβιβασμό. Για ένα παιδί που αρνείται να φάει σάντουιτς με γαλοπούλα χωρίς μαγιονέζα, συμφωνείστε να αλείψετε μια λεπτή στρώση μαγιονέζας χαμηλής σε λιπαρά.

Αν το παιδί δεν μπορεί χωρίς επιδόρπιο, ψήστε κάτι σχετικά υγιεινό.

Η απόφαση να ετοιμάσετε ένα υγιεινό γεύμα για το σχολείο μπορεί να το αρρωστήσει αν ξεχάσετε την ασφάλεια τροφίμων. Το να παίρνει κανείς τις απαραίτητες προφυλάξεις μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου να εκτεθεί το παιδί σε βλαβερά βακτήρια.

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας χρησιμοποιείστε καθαρά σκεύη και σύνεργα, πλυμένα με ζεστή σαπουνάδα. Μην κόβετε κρέας και ανόμοιες τροφές στον ίδιο πάγκο εκτός αν τον πλύνετε.

Όταν προετοιμάζετε ένα γεύμα να διατηρείτε στο ψυγείο τα τρόφιμα που το χρειάζονται και τις ζεστές τροφές προστατευμένες.Τροφές που γενικά δεν χρειάζονται ψυγείο ή θερμότητα είναι το ψωμί, τα κρακεράκια, φρούτα, σκληρά τυριά, ζελέ, μουστάρδα, πίκλες, φυστικοβούτυρο, λαχανικά, τσιπς και κονσερβοποιημένο κρέας ή ψάρι.

Τέλος, ενθαρρύνετε το παιδί σας να πλένει τα χέρια του πριν και μετά το φαγητό.

Πηγή: iatronet

Τροφικές δηλητηριάσεις - Μάθετε για να μην πάθετε

Το καλοκαίρι μαζί με την αύξηση τις θερμοκρασίας αυξάνεται και ο κίνδυνος των τροφικών δηλητηριάσεων. Τι είναι τροφικές δηλητηριάσεις, ποια είναι τα συμπτώματα τους, πως προκαλούνται, γιατί αυξάνονται το καλοκαίρι, πως μπορούμε να προφυλαχτούμε είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που θα προσπαθήσουμε στη συνέχεια να απαντήσουμε με τη βοήθεια της κ. Χριστίνα Γαβρή, Κλινικής Διατολόγου στο Νοσοκομείο ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός».

Όταν μιλάμε για τροφική δηλητηρίαση αναφερόμαστε στη δράση τοξικών παραγόντων που εισάγονται οξέως στο σώμα, σχετίζονται με την τροφή και το νερό και επιδρούν βλαπτικά στον οργανισμό, παρουσιάζοντας μία ποικιλία συμπτωμάτων.

Μία τροφική δηλητηρίαση μπορεί να προκληθεί από ουσίες που βρίσκονται με φυσικό ή μη τρόπο στις τροφές (π.χ. σε ορισμένα είδη μανιταριών και οστρακοειδών), μπορεί όμως και να αφορά τοξική δράση μικροοργανισμών, όπως μικροβίων, ιών, βακτηρίων, πρωτοζώων ή τοξινών τους που βρίσκονται στα τρόφιμα και /ή το νερό και οι οποίοι αναπτύσσονται κυρίως λόγω μη τήρησης των κανόνων υγιεινής κατά την αποθήκευση, συντήρηση (ψύξη-απόψυξη) ή χειρισμό τους (ανεπαρκές ψήσιμο, άπλυτα χέρια) κατά το μαγείρεμα. Γιατί αυξάνονται το καλοκαίρι οι τροφικές δηλητηριάσεις; Περιστατικά τροφικών δηλητηριάσεων εμφανίζονται όλες τις εποχές και είναι απαραίτητο να τηρούνται οι κανόνες σωστής συντήρησης και χειρισμού των τροφίμων το ίδιο αυστηρά αδιακρίτως όλες τις εποχές.

Είναι γεγονός ωστόσο ότι, το καλοκαίρι οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την αλλοίωση των τροφών και την ανάπτυξη μικροοργανισμών, καθώς αυτά αναπαράγονται γρηγορότερα σε ζεστές και υγρές συνθήκες. Στην Αγγλία μελέτες καταγραφής περιστατικών έδειξαν ότι στα σφαγεία, τους θερμούς μήνες, η παρουσία σαλμονέλας ήταν 20%, ενώ τους χειμερινούς μήνες ήταν 1%.

Επιπρόσθετα, οι συχνές συνεστιάσεις και η ομαδική κατανάλωση τροφής σε κοινωνικές εκδηλώσεις, εκδρομές, κατασκηνώσεις που γίνονται σε μεγαλύτερη συχνότητα το καλοκαίρι μειώνουν την ικανότητα τήρησης των κανόνων υγιεινής διαχείρισης των τροφών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συχνών τροφικών δηλητηριάσεων. Οι υπεύθυνοι μικροοργανισμοί Μερικοί από τους μικροοργανισμούς που κατηγορούνται συχνά για τροφική δηλητηρίαση είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, η σιγκέλλα , η σαλμονέλα, η E-coli, το παρααιμολυτικό δονάκειο, το δονάκειο της χολέρας, η Yersinia enterocolitica, το C. botulinum, το C. Perfigens, η Gardia Lamblia, ο ιός της ηπατίτιδας A και η βουρκέλλωση. Τα ύποπτα συμπτώματα Η κλινική συμπτωματολογία της τροφικής δηλητηρίασης εξαρτάται από τον μικροοργανισμό που προσβάλλει τον οργανισμό. Εκδηλώνεται σε αρκετές περιπτώσεις 2 έως 6 ώρες μετά την κατανάλωση της «ύποπτης» τροφής ενώ σπανιότερα μπορεί να χρειαστεί μόλις μισή ώρα ή και βδομάδες και μπορεί να περιλαμβάνει συμπτώματα όπως πυρετό, κεφαλαλγία, μυαλγίες, έντονη εφίδρωση, κολικοειδή κοιλιακό πόνο, ναυτία, εμέτους, ανορεξία και διαρροϊκές κενώσεις. Σε μερικές περιπτώσεις παρατηρείται αίμα ή πύον στα κόπρανα.

Η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτώνται από το είδος του μικροοργανισμού και από την ποσότητα των στελεχών που έχουν εισβάλλει στον οργανισμό. Στα περισσότερα περιστατικά τα συμπτώματα είναι αυτοπεριοριζόμενα και διαρκούν έως και δύο εικοσιτετράωρα μετά την εκδήλωση τους.

Τα συμπτώματα συχνά είναι απλά επιγαστρικά άλγη ή αυτοπεριοριζόμενα διαρροϊκά σύνδρομα. Σε περίπτωση εμφάνισης σοβαρής διάρροια, εμετού, υψηλού πυρετού, επίμονης επιγαστραλγίας και αιματηρής κένωσης απαιτείται η άμεση αναζήτηση ιατρικής περίθαλψης. Προσοχή στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού Είναι γεγονός ότι σε ασθενείς χωρίς πρότερο ιατρικό ιστορικό η τροφική δηλητηρίαση σπάνια απειλεί τη ζωή τους και υποχωρεί σημαντικά γρήγορα. Ωστόσο υπάρχουν ομάδες ευπαθών πληθυσμών που είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στις μολύνσεις και πιθανότατα να παρουσιάσουν σημαντικές επιπλοκές όπως είναι:

• Τα βρέφη και τα παιδιά
• Οι ηλικιωμένοι
• Ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς (π.χ. HIV, καρκινοπαθείς σε χημειοθεραπεία)
• Ασθενείς με χρόνιες νόσους (π.χ. διαβητικοί, καρδιοπαθείς, νεφροπαθείς)
• Ασθενείς που παίρνουν μεγάλες δόσεις κορτικοστεροειδών (π.χ. μεταμοσχευμένη, αρθρίτιδα)
• Έγκυες

Πότε ζητάμε τη συμβολή του γιατρού; Κατά κανόνα, οι περισσότερες τροφικές δηλητηριάσεις δεν απαιτούν ειδική θεραπεία και δεν παρουσιάζουν επιπλοκές. Σε περίπτωση που βρίσκεστε μακριά από κάποια υπηρεσία υγείας φροντίστε να ενυδατώνεστε με υγρά που περιέχουν ηλεκτρολύτες και γλυκόζη, όπως τσάι με λίγη ζάχαρη, πορτοκαλάδα. Ωστόσο εφόσον τα συμπτώματα επιμένουν και επιδεινώνονται είναι σημαντικό να ζητείται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς είναι απαραίτητη η άμεση και προσεκτική αντικατάσταση των υγρών και ηλεκτρολυτών που χάνονται κατά τα επεισόδια εμέτων και διαρροιών.

Οι παραπάνω ευπαθείς ομάδες είναι σημαντικό να αναζητούν τη συμβολή του γιατρού αμέσως, καθώς η δηλητηρίαση μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη ζωή τους. Εφόσον λοιπόν παρουσιάζετε στεγνά χείλη, ανορεξία που επιμένει, αίμα στις κενώσεις, ξαφνική αδυναμία που συνοδεύεται από μούδιασμα, δύσπνοια ή παραισθήσεις, διάρροια που συνοδεύεται από πυρετό για περισσότερες από 24 ώρες και έντονους πόνους στην κοιλιά που διαρκούν πάνω από 2 ώρες και συνοδεύονται από εμετούς, απευθυνθείτε το συντομότερο σε έναν γιατρό.

Να θυμάστε ότι φαρμακευτική αγωγή όπως αντιεμετικά, αντιδιαρροϊκά, αντισπασμωδικά και αντιβιοτικά φάρμακα χορηγούνται μόνον με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού σας. Προληπτικά μέτρα Η καλύτερη θεραπεία των τροφικών δηλητηριάσεων είναι η πρόληψη. Ασφαλής πρόληψη είναι η αποφυγή κατανάλωσης μολυσμένου νερού, άβραστου γάλακτος και τροφίμων μη ικανοποιητικά συντηρημένων και μαγειρεμένων, καθώς και η εφαρμογή των κανόνων υγιεινής κατά το χειρισμό των τροφών.

Συνεπώς μπορούμε να προλάβουμε τις τροφικές δηλητηριάσεις αν τηρούμε τους παρακάτω κανόνες: Α) Κατά την προετοιμασία του φαγητού:

1. Όσο λιγότερο έρχονται τα τρόφιμα σε επαφή με τα ανθρώπινα χέρια τόσο πιο ασφαλή είναι. Γι’ αυτό πλένετε τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι πριν ξεκινήσετε να χειρίζεστε και δε ξεχνάτε να τα πλένετε ξανά κάθε φορά που χειριζόσαστε ωμό κρέας, πουλερικά, ψάρι, αυγά στον ίδιο χρόνο με τροφές που καταναλώνονται ωμές (π.χ. λαχανικά)
2. Εάν χειρίζεστε ωμά τρόφιμα, πλένετε τα χέρια σας για να χειριστείτε έτοιμα ψημένα φαγητά.
3. Πλένετε τα χέρια απαραιτήτως μετά από επίσκεψη στο αποχωρητήριο.
4. Αποφεύγετε να χειρίζεστε τροφές όταν έχετε διάρροια ή κάποιο τραύμα/ πληγή με πύο. Οι πληγές πρέπει να καλύπτονται από αδιάβροχο επίδεσμο.
5. Καθαρίζετε με σαπούνι όλες τις επιφάνειες κοπής των τροφίμων, όπως επίσης και τα μαχαιροπίρουνα, πιάτα, ποτήρια, ιδίως όταν χειριζόσαστε ωμό κρέας και πουλερικά. Χρησιμοποιείστε άλλες επιφάνειες κοπής, μαχαιροπίρουνα και πιάτα για τις ωμές και άλλες για τις μαγειρεμένες τροφές.
6. Πλένετε και τρίβετε με προσοχή όλα τα φρούτα και τα λαχανικά. Πετάτε τα εξωτερικά ή αλλοιωμένα φύλλα λαχανικών όπως το λάχανο και το σπανάκι.
7. Να ξέρετε ότι χρειάζεται καλό μαγείρεμα των τροφίμων σε μεγάλη θερμοκρασία και για αρκετό χρόνο, ιδίως όταν πρόκειται για κρέατα, κοτόπουλα και αυγά. Τα μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται γρήγορα αλλιώς να ψύχονται αμέσως και να διατηρούνται στο ψυγείο συνεχώς.
8. Το κρέας που αποψύχεται σε φούρνο μικροκυμάτων πρέπει να μαγειρεύεται αμέσως.
9. Τα κρέας μπορεί να διατηρηθεί στη ψύξη έως και 3 μέρες. Τα ωμά πουλερικά και ο κιμάς 1-2 μέρες. Μη διατηρείτε ωμό ψάρι στην ψύξη παραπάνω από 1 μέρα.
10. Όλα τα φαγητά που περιέχουν ωμά αυγά, κρέας, ψάρι και πουλερικά θα πρέπει να μαγειρεύονται σε ικανοποιητικό βαθμό.
11. Είναι σημαντικό κατά το μαγείρεμα να γυρίζετε και να ανακατεύετε το φαγητό κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος, ώστε να ψηθεί ομοιόμορφα.

Β) Κατά το σερβίρισμα:

1. Μη μεταφέρετε με το ίδιο πιάτο μαγειρεμένο φαγητό και ωμό κρέας, πουλερικά, ψάρι.
2. Χρησιμοποιείτε ένα βασικό κουτάλι ή πιρούνι για να σερβίρεστε από 1 πιατέλα με φαγητό. Μην τα αλλάζετε.
3. Ειδικά το καλοκαίρι, αποφεύγετε να τρώτε ωμά αυγά ή ό,τι τα περιέχει
4. Καθαρίζετε με προσοχή τις επιφάνειες εργασίας και τα σκεύη μετά από κάθε γεύμα και στεγνώνετε με απορροφητικό χαρτί μιας χρήσης.
5. Ειδικά τις ζεστές μέρες, αν τρώτε εκτός σπιτιού μην προτιμάτε σαλάτες με κοτόπουλο ή θαλασσινά.
6. Αν απολαμβάνετε ένα γεύμα στην εξοχή το καλοκαίρι (π.χ. κατασκηνώσεις, εκδρομές) μην αφήνετε τις τροφές εκτός ψυγείου πολλές ώρες. Ειδικότερα τα αυγά και η μαγιονέζα θα πρέπει να μη βρίσκονται σε θερμοκρασία δωματίου πολλές ώρες, ειδικά τις ζεστές μέρες.
7. Προτιμάτε μαγαζιά και εστιατόρια που τηρούν τους κανόνες υγιεινής. Είναι σημαντικό για παράδειγμα αυτοί που πουλάνε το ψωμί/ σάντουιτς να φοράνε γάντια μιας χρήσεως και τα ψωμιά να είναι απόμακρα τοποθετημένα ώστε να μην τα πιάνουν οι πελάτες. Γάντια μιας χρήσεως πρέπει να φοράνε όλοι όσοι χειρίζονται τρόφιμα. Όσοι πουλάνε ή χειρίζονται τροφές δεν επιτρέπεται να πιάνουν χρήματα και μετά να ετοιμάζουν π.χ. ένα σάντουιτς ή ένα σουβλάκι.

Γ) Κατά την αποθήκευση:

1. Απαιτείται αυστηρή και σωστή καθαριότητα του σπιτιού και των καταστημάτων, προστασία των τροφίμων από τις μύγες, τα έντομα, τις κατσαρίδες, και τα ποντίκια.
2. Διατηρείτε τα τρόφιμα πάντοτε στο ψυγείο, ιδίως τα μαγειρεμένα κρέατα, τις κρεατόσουπες και τα γλυκίσματα με κρέμα μέσα σε σκεύη που κλείνουν καλά.
3. Ελέγχετε την ημερομηνία λήξης πριν αποθηκεύετε τρόφιμα
4. Κρατάτε τις ωμές τροφές μακριά από τις μαγειρεμένες κατά την ψύξη τους
5. Πετάτε συχνά τα σφουγγάρια της κουζίνας
6. Σε περίπτωση που έχετε αμφιβολία για την κατάσταση ενός τροφίμου προτιμήστε να το πετάξετε.

Δ) Σε περίπτωση που ταξιδεύετε:

1. Μην καταναλώνετε ωμά, μισοψημένα τρόφιμα ή μαγειρεμένα τρόφιμα από πλανόδιους πωλητές κατά τα ταξίδια σας.
2. Πλένετε συχνά τα χέρια σας.
3. Ξεφλουδίζετε πάντα στα ταξίδια τα φρούτα που αγοράζετε
4. Η θερμότητα φονεύει πολλούς παθογόνους μικροοργανισμούς. Βεβαιωθείτε ότι το φαγητό που σας προσφέρεται είναι ζεματιστό και καταναλώνετε εμφιαλωμένα ποτά και νερά. Η κατάψυξη δεν φονεύει τα μικρόβια που προκαλούν διάρροια, επομένως να αποφεύγετε τα παγάκια που παρασκευάζονται από κοινό νερό ή είναι αμφιβόλου προελεύσεως
5. Μην τρώτε κρέατα, τα οποία δεν είναι καλά μαγειρεμένα, μην καταναλώνετε αμφιβόλου προελεύσεως, μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται οι τροφές που κυρίως προσβάλλονται από μικροοργανισμούς και ο τρόπος που μερικοί από αυτούς μεταδίδονται. Ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες είναι τα κρέατα, τα πουλερικά, τα γαλακτοκομικά, ενώ δεν πρέπει να υποβιβάζουμε τις τροφικές δηλητηριάσεις που μπορούμε να πάθουμε από τα λαχανικά και το μολυσμένο νερό.

Με βάση την τελευταία επίσημη καταγραφή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2000 παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα 2244 κρούσματα δηλητηριάσεων εκ των οποίων 921 προέρχονταν από σαλμονέλλα, 548 από βουρκέλλωση, 261 από Campylobacteriosis, 172 από E.coli, 158 από Ηπατίτιδα Α, 73 από σιγκέλλωση και τα υπόλοιπα από διάφορα άλλα σε μικρότερο αριθμό.

---

Τα κυριότερα προβλήματα που συνδράμουν στη δημιουργία μικροβίων στα τρόφιμα είναι:

1. Ελλιπής-ανεπαρκής ψύξη
2. Μολυσμένες πρώτες ύλες (πολλές εκ των οποίων καταναλώνονται ωμές).
3. Ανεπαρκής θερμική επεξεργασία (ιδιαίτερα συσκευασμένα προϊόντα).
4. Ανεπαρκής επεξεργασία - προετοιμασία και μη υγειονομικοί χειρισμοί.
5. Κατανάλωση φαγητών πολύ αργότερα μετά από την προετοιμασία τους.
6. Μόλυνση φαγητών από το προσωπικό προετοιμασίας.
7. Μόλυνση από τα μηχανήματα επεξεργασίας (ελλιπής καθορισμός), όπως και από τα οικιακά σκεύη.

Γράφει η Χριστίνα Γαβρή, Κλινικής Διατολόγου στο Νοσοκομείο ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός» [Συνέντευξη στο Πετρόχειλο Χαράλαμπο, δημοσιογράφο]