Καούρες: Όταν το φαγητό παύει να είναι απόλαυση

Έχει τύχει σίγουρα σε πολλούς από εμάς, να νιώσουμε κάψιμο στο στήθος που συχνά ανεβαίνει ως το λαιμό, μετά από την κατανάλωση κάποιων φαγητών (π.χ. ένα κομμάτι πίτσα, αλκοόλ…) ή μετά από ένα μεγάλο γεύμα. Το κάψιμο αυτό οφείλεται στην παλινδρόμηση του οξέος, που φυσιολογικά παράγεται στο στομάχι, προς τον οισοφάγο μας και συνιστά ένα εξαιρετικά συχνό φαινόμενο.

Ανάμεσα στον οισοφάγο και στο στομάχι υπάρχει μια βαλβίδα (γαστροοισοφαγική βαλβίδα) που ανοίγει όταν τρώμε, έτσι ώστε το φαγητό να κατέβει στο στομάχι. Έπειτα κλείνει, έτσι ώστε το οξύ που παράγει το στομάχι να μην γυρίσει πίσω στον οισοφάγο. Όταν η βαλβίδα δεν δουλεύει καλά, το οξύ (αλλά και άλλες ουσίες όπως η χολή) ανεβαίνουν και ερεθίζουν τον οισοφάγο και προκαλούν συμπτώματα όπως κάψιμο ή πόνος.

Οι καούρες ή ο πόνος παρουσιάζονται μετά τα γεύματα και μπορεί ναι διαρκέσουν πολλές ώρες, ενώ είναι πιο έντονα όταν ο ασθενής ξαπλώσει ή σκύψει. Κάποιοι μπορεί να μην εμφανίζουν καούρες αλλά να υπάρχει η αίσθηση ξένου σώματος ή όξινων υγρών στο λαιμό, δυσκολία στην κατάποση ή και βήχας που χειροτερεύει την νύχτα. Αξίζει να αναφέρουμε πως σε ένα ποσοστό ασθενών με βήχα ασθματικής αιτιολογίας (ιδίως από αυτούς που ξεκίνησε μετά την παιδική ηλικία), η αιτία του βήχα είναι η παλινδρόμηση και όχι το άσθμα.

Όλοι μας μπορεί κατά καιρούς να παρουσιάσουμε καούρες. Πιο συχνά όμως εμφανίζονται σε υπέρβαρους, σε αυτούς που τρώνε μεγάλα ή λιπαρά γεύματα, καπνίζουν και φοράνε στενά ρούχα και ζώνες, καθώς αυτοί οι παράγοντες είτε χαλαρώνουν την βαλβίδα ή αυξάνουν την ποσότητα του οξέος που παράγεται στο στομάχι. Οι «καούρες» συνήθως δεν αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για την υγεία μας. Όμως, αν εμφανίζονται πιο συχνά από 2-3 φορές την εβδομάδα, μπορεί να πάσχουμε από μια κατάσταση που ονομάζεται γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) και είναι απαραίτητο να δούμε τον γαστρεντερολόγο μας, γιατί, χωρίς θεραπεία, μπορεί να αναπτυχθούν έλκη στον οισοφάγο (οισοφαγίτιδα) ή και προκαρκινικές αλλοιώσεις (οισοφάγος Barrett’s).

Περίπου 5% των ασθενών με χρόνιες καούρες έχουν οισοφάγο Barrett’s. Από αυτούς 1-1,5% ανά έτος θα εμφανίσουν καρκίνο οισοφάγου. Για να γίνει διάγνωση των καταστάσεων αυτών πρέπει να γίνει ενδοσκόπηση (γαστροσκόπηση) και να ληφθούν βιοψίες. Το ευτύχημα είναι πως σήμερα υπάρχουν πολύ επιτυχημένες ενδοσκοπικές μέθοδοι που καταστρέφουν τις προκαρκινικές περιοχές (δηλαδή τον οισοφάγο Barrett’s) μέσω ραδιοκυμάτων με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Πως θα μπορέσουμε όμως να αποφύγουμε ή να αντιμετωπίσουμε τις καούρες; Αυτό είναι εφικτό με αλλαγές κάποιων συνηθειών του lifestyle μας και με φαρμακευτική αγωγή. Πιο αναλυτικά πρέπει:

• Να μεσολαβούν τουλάχιστον 2 ώρες ανάμεσα στο τελευταίο γεύμα μας και την κατάκλιση, ούτως ώστε να μην ξαπλώνουμε με γεμάτο στομάχι.
• Να τρώμε μικρά και συχνά γεύματα
• Να αποφεύγουμε τα φαγητά που είτε αυξάνουν το οξύ που παράγει το στομάχι είτε χαλαρώνουν την γαστρο-οισοφαγική βαλβίδα. Τέτοια φαγητά είναι: η ντομάτα, το κρεμμύδι, η σοκολάτα, η μέντα, τα λιπαρά και πικάντικα φαγητά, τα εσπεριδοειδή, ο καφές, το αλκοόλ, το τσάι και τα ανθρακούχα.
• Να αποφεύγουμε συγκεκριμένες ασκήσεις στο γυμναστήριο (σε συνεννόηση με τον γαστρεντερολόγο), όπως π.χ. οι κοιλιακοί, που ευνοούν την παλινδρόμηση αυξάνοντας την ενδοκοιλιακή πίεση.
• Να ανυψώσουμε τα πόδια του κρεβατιού που αντιστοιχούν στο προσκέφαλο κατά 15 εκ (2-3 βιβλία). Απαγορεύεται η τοποθέτηση μαξιλαριών γιατί και οι καούρες θα επιδεινωθούν και ο αυχένας μας θα τραυματιστεί.
• Να διακόψουμε το κάπνισμα

Τα φάρμακα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, για να αντιμετωπίσουμε τις «καούρες» (δηλαδή την παλινδρόμηση), είναι τα παρακάτω:

• Τα αντιόξινα. Εξουδετερώνουν το οξύ που παράγεται στο στομάχι, η δράση τους όμως διαρκεί λίγο και δεν θεραπεύει (αν υπάρχει) τη φλεγμονή ή τα έλκη που ίσως υπάρχουν στον οισοφάγο.
• Οι Η2 ανταγωνιστές (πχ ρανιτιδίνη). Λαμβάνονται πριν το γεύμα και εμποδίζουν την παραγωγή οξέος.
• Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη, παντοπραζόλη, ραμπεπραζόλη). Είναι τα πιο ισχυρά φάρμακα που καταστέλλουν την παραγωγή οξέος, λαμβανόμενα 20 λεπτά πριν το πρωινό.

Γράφει ο Γεώργιος Κ. Αναγνωστόπουλος, Γαστρεντερολόγος – Επεμβατικός Ενδοσκόπος