Οι παγίδες στις ετικέτες των τροφίμων. Τι πρέπει να προσέχει ο καταναλωτής;

Τη στιγμή που επτά στους δέκα καταναλωτές θεωρούν τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων το βασικότερο στοιχείο για την αγορά τους, οι παρασκευαστές κρουασάν, επιδορπίων γιαουρτιού και άλλων αρτοσκευασμάτων (π.χ. κριτσίνια, κουλουράκια) «αποφεύγουν» τις διατροφικές ετικέτες, προφανώς γιατί αν γνωρίζαμε το περιεχόμενό τους σε ενέργεια, λιπαρά (πολλά από τα οποία κορεσμένα) και ζάχαρη, δεν θα τα αγοράζαμε. Με στόχο ο καταναλωτής να έχει βέλτιστη εικόνα για τα προϊόντα που αποφασίζει να βάλει στο πιάτο του, ο επόμενος κανονισμός για τις πληροφορίες στα τρόφιμα, που συζητιέται ήδη στην Ευρώπη, θα καθιστά υποχρεωτική την αναγραφή, στο πρόσθιο μέρος της συσκευασίας, της ενεργειακής αξίας, των λιπαρών, των κορεσμένων λιπών, των υδατανθράκων, των σακχάρων και του αλατιού που περιέχει κάθε τρόφιμο. «Η αναγραφή είναι σημαντική, όχι μόνο για να γνωρίζει ο καταναλωτής τι τρώει, αλλά και για να μπορεί να συγκρίνει μεταξύ προϊόντων της ίδιας κατηγορίας», σημειώνει ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου κ. Γεώργιος Μπόσκου.

Μία ενδιαφέρουσα κίνηση έχει ήδη γίνει στη Μεγάλη Βρετανία. Η Βρετανική Αρχή Ελέγχου Τροφίμων πρότεινε - και πολλές εταιρείες εφάρμοσαν - ένα σύστημα σήμανσης με τα «χρώματα φωτεινού σηματοδότη», που χρησιμοποιεί στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας, το κόκκινο, το πορτοκαλί και το πράσινο χρώμα, για να δείξει αν η περιεκτικότητα του τροφίμου σε λιπαρά, κορεσμένα λίπη, ζάχαρη και αλάτι είναι υψηλή, μέτρια ή χαμηλή. Πρακτικά, με τη σήμανση αυτή, όσο περισσότερα πράσινα σημεία έχει ένα τρόφιμο, τόσο πιο υγιεινό είναι. Ο Αναπληρωτής Καθηγητής της Μονάδας Διατροφής του Ανθρώπου στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πρόεδρος του ΕΦΕΤ κ. Αντώνης Ζαμπέλας ωστόσο, θεωρεί πως «το συγκεκριμένο σύστημα έχει αδυναμίες, επειδή κινείται στη λογική του ‘άσπρο-μαύρο’. Από το σύστημα έχουν εξαιρεθεί ήδη τα φρούτα και τα λαχανικά, επειδή είναι πλούσια σε σάκχαρα. Όσο μπαίνουν εξαιρέσεις σ’ ένα σύστημα, σημαίνει ότι το σύστημα μάλλον δεν είναι γενικώς αποδεκτό».

Ζητώντας την παρέμβαση του ΕΦΕΤ, ο κ. Μπόσκου χαρακτηρίζει «μεγάλη παραπλάνηση» τον …πολυδιαφημισμένο ισχυρισμό «χωρίς συντηρητικά. «Τα συντηρητικά είναι μία μόνο από τις 26 κατηγορίες των προσθέτων τροφίμων (των γνωστών μας ως Ε). Το ότι ένα τρόφιμο δεν περιέχει συντηρητικά, δεν σημαίνει ότι δεν περιέχει πρόσθετα. Τα συνητρητικά είναι 10 αριθμοί σε σύνολο 1.200 εγκεκριμένων κωδικών», εξηγεί.

Για λόγους marketing μάλιστα, κι επειδή δεν παύουν να προκαλούν το φόβο των καταναλωτών, τα πρόσθετα των τροφίμων, δεν αναφέρονται πλέον με τον κωδικό τους, αλλά με το πλήρες όνομά τους. Είναι πολύ πιθανό λοιπόν να διαβάσετε στη συσκευασία για γαλακτοματοποιητές και ρυθμιστές οξύτητας και αντιοξειδωτικά, αλλά …κουβέντα για Ε. Κι όμως, Όπου καραμελόχρωμα είναι Ε151 κι όπου ασκορβικό οξύ Ε300 … «Γιατί» όπως διευκρινίζει ο κ. Μπόσκου «η αναφορά του κωδικού δεν είναι υποχρεωτική, αρκεί να αναφέρεται το όνομα».

Το σύστημα του «φωτεινού σημαδότη». Ο καταναλωτής βλέπει με μια ματιά αν το τρόφιμο που επιλέγει να αγοράσει περιέχει λίγο, αρκετό ή πολύ λίπος, αλάτι και ζάχαρη.

Αποκωδικοποιώντας τα GDAs

Αντί του συστήματος του «φωτεινού σηματοδότη», η ελληνική βιομηχανία τροφίμων, έχει ήδη εντάξει στις συσκευασίες της ένα σύστημα διατροφικής σήμανσης, που κωδικά αναφέρεται ως GDA. Είναι οι ετικέτες στη μπροστινή μεριά των προϊόντων, όπου ο καταναλωτής βλέπει πόσες θερμίδες, ζάχαρη, λίπος, κορεσμένα λιπαρά και αλάτι περιέχει κάθε μερίδα του τροφίμου. Ως εδώ όλα καλά. Η κατάσταση περιπλέκεται όταν το μάτι πέσει στο ποσοστό που διακρίνεται ακριβώς από κάτω.

Ο δεύτερος αριθμός δείχνει ποιο ποσοστό της συνολικής ημερήσιας ποσότητας του κάθε συστατικού που πρέπει να καταναλώνουμε περιέχεται στη μερίδα. Βασική αδυναμία του συστήματος; Ότι όλοι οι υπολογισμοί έχουν γίνει στη βάση των διαιτητικών αναγκών μιας ενήλικης γυναίκας βάρους 70 κιλών. «Οι ετικέτες αυτές βρίσκονται ένα βήμα πίσω από αυτό που χρειάζονται οι καταναλωτές. Δεν βοηθούν τις επιλογές μας. Αναγράφουν το ποσοστό επί της ημερήσιας πρόσληψης, αλλά για ποιον; Για εμένα; Για εσάς; Για ένα παιδάκι; Δυστυχώς, η Κομισιόν και η Ευρωβουλή προτίμησαν να ακούσουν τα αιτήματα των βιομηχανιών τροφίμων, παρά των καταναλωτών», τόνισε ο πρόεδρος του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕ.Π.ΚΑ), κ. Νικόλαος Τσεμπερλίδης.

Αναγνωρίζοντας ότι «είναι σημαντικό να εκπαιδεύσουμε τους καταναλωτές ώστε να μάθουν να διαβάζουν αυτές τις ετικέτες» ο κ. Ζαμπέλας θεωρεί ότι «με τα GDAs ο καταναλωτής είναι σε καλύτερη θέση να αποφασίσει το σωστό». Πώς διαβάζεται το GDA

Πόσο πρέπει να λαμβάνουμε καθημερινά;

ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Ενέργεια (σε kcal) 2500 2000 Λιπαρά (σε g) 95 70 Κορεσμένα λιπαρά (σε g) 30 20 Υδατάνθρακες (σε g) 300 230 Συνολικά σάκχαρα (σε g) 120 90 Πρωτεΐνες (σε g) 55 45 Φυτικές ίνες (σε g) 24 24 Νάτριο (σε g) 2,4 2,4 Αλάτι (σε g) 6 6

Είναι λάθος οι σημερινές ετικέτες;

Άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό “New Scientist” «δυναμιτίζει» τους υπάρχοντες υπολογισμούς της διατροφικής αξίας των ετικετών τροφίμων και υποστηρίζει πως μπορεί να παρουσιάζουν αποκλίσεις (προς τα πάνω ή προς τα κάτω) κατά 5-25%. Σύμφωνα με τις επιστημονικές απόψεις που επικαλείται το άρθρο, οι ετικέτες τροφίμων όπως τις γνωρίζουμε σήμερα είναι λανθασμένες, γιατί δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το πεπτικό σύστημα, δηλαδή την ενέργεια που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός για να χωνέψει την κάθε τροφή.

Η επικρατούσα μέθοδος υπολογισμού των θερμίδων που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Αμερικανό χημικό Γουίλμπουρ Όλιν Ατγουότερ χαρακτηρίζεται από αυτούς τους επιστήμονες ως «παρωχημένη». Στο σύστημα του Ατγουότερ, ο υπολογισμός των θερμίδων γίνεται με την καύση συγκεκριμένης (μικρής) ποσότητας τροφής υπό ελεγχόμενες συνθήκες και τη μέτρηση της θερμότητας που εκλύεται.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο βρετανός διατροφολόγος Τζέφρι Λίβσεϊ, ο αριθμός των θερμίδων που αποδίδονται στις πρωτεΐνες πρέπει να μειωθεί κατά 20%, γιατί οι πρωτεΐνες απαιτούν υπολογίσιμη ποσότητα ενέργειας προκειμένου να διασπαστούν στα αμινοξέα που τις αποτελούν. Ομοίως για τις διαιτητικές ίνες, θα πρέπει να υπολογιστεί στην αναγραφόμενη τιμή τους μια μείωση της τάξης του 25%. Οι ίνες αυτές πολύ πριν αποδώσουν στον οργανισμό το ενεργειακό τους μερίδιο, παρέχουν ενέργεια στα μικρόβια του εντέρου. Αυτό το ενεργειακό μερίδιο επομένως είναι πολύ μειωμένο σε σχέση με εκείνο που ως τώρα υπολογιζόταν. Ο Λίβσεϊ θεωρεί πως η ενεργειακή αξία των φυτικών ινών είναι 1,5 θερμίδες/γραμμάριο και όχι 2, κι ότι οι πρωτεΐνες αποφέρουν 3,2 θερμίδες/γραμμάριο αντί για 4.

Σύμφωνα με αυτή τη μερίδα των επιστημόνων, ακόμη κι ο τρόπος μαγειρέματος παίζει ρόλο στο θερμιδικό φορτίο που αποδίδει μια τροφή. Μια καλοψημένη μπριζόλα για παράδειγμα, θεωρούν πως αποδίδει περισσότερες θερμίδες από μια «σενιάν» μπριζόλα, του ίδιου ακριβώς βάρους. Επιπλέον, οι μαλακές τροφές, όπως ο κιμάς σε σχέση με ένα κομμάτι κρέας απαιτούν μικρότερη ενεργειακή δαπάνη από πλευράς του ανθρώπου που τις καταναλώνει.

Τι θα πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί το …σφάλμα του συστήματος του Ατγουότερ; Στο ερώτημα αυτό προσπάθησε να απαντήσει ειδική διεθνής επιτροπή που κατήρτισε ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, εξετάζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μιας πιθανής αντικατάστασης του υπάρχοντος συστήματος με εκείνο που επικαλούνται οι ειδικοί σαν τον Λίβσεϊ, που να συνυπολογίζει δηλαδή το ενεργειακό κόστος της πέψης. Η αναφορά της επιτροπής κατέληγε στο συμπέρασμα: «Τα προβλήματα και τα εμπόδια που θα μπορούσαν να προκύψουν από μια τέτοια αλλαγή θα ξεπερνούσαν κατά πολύ τα οφέλη της». Κι αυτό, γιατί η αλλαγή του υπάρχοντος συστήματος θα απαιτούσε πιθανότατα συνθετότερες διατροφικές ετικέτες, τη στιγμή που άγνωστο παραμένει αν η πλειοψηφία των καταναλωτών μπορεί να ανταποκριθεί και να διαβάσει τις ήδη υπάρχουσες.

Ο ίδιος ο Λίβσεϊ δεν θεωρεί πως η αλλαγή του συστήματος που υποστηρίζει μπορεί να αποτελέσει «απάντηση» στη σύγχρονη μάστιγα της παχυσαρκίας. Επιμένει ωστόσο πως μια τέτοια αλλαγή θα βοηθούσε τους καταναλωτές να κάνουν πιο σωστές διατροφικές επιλογές βασιζόμενοι σε όλα τα νεώτερα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την κατανόηση της διαδικασίας της πέψης.

Οι «έξυπνες» ετικέτες του μέλλοντος

Πάνω σε «έξυπνες» ετικέτες, που με τη βοήθεια ραδιοσυχνοτήτων και βιοχημικών αντιδράσεων θα μας δίνουν αναλυτικές πληροφορίες όλη την «ιστορία» των τροφίμων που αγοράζουμε από τη στιγμή που παρήχθησαν ως τη στιγμή που τα αγοράσαμε, εργάζονται επιστήμονες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «CHILL-ON».

Οι ετικέτες που θα δημιουργήσουν ως τα μέσα του 2010 θα συνδυάζουν δύο βασικά στοιχεία: α. μικρά αυτοκόλλητα που αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το χρώμα ή τη θερμοκρασία συντήρησης του τροφίμου. Αλλάζοντας χρώμα, ενημερώνουν έτσι τον καταναλωτή αν το προϊόν έχει συντηρηθεί σε θερμοκρασίες εκτός των επιτρεπτών ορίων και προειδοποιούν για το υπόλοιπο του χρόνου συντήρησης. Aπλά στο σχεδιασμό τους, τα αυτοκόλλητα –γνωστά ως χρονοθερμοκρασιακοί δείκτες ή ΤΤΙ- χρησιμοποιούνται ήδη στις κιβωτιοπαλέτες χονδρικής διακίνησης τροφίμων. β. μικροτσίπ ραδιοσυχνοτήτων, δηλαδή μικροσκοπικούς ραδιοπομπούς (με πομπό, αντένα και μπαταρία), σε μορφή… στίκερ! Κάθε φορά που το προϊόν θα μετακινείται, η πληροφορία θα καταγράφεται από δέκτες που υπάρχουν σε διάφορα σημεία του καταστήματος. Μελλοντικά, την ιστορία του προϊόντος θα διαβάζει πλήρως και ο καταναλωτής, χρησιμοποιώντας ειδικούς αναγνώστες (readers) που θα βρίσκονται στο «έξυπνο» ψυγείο του, στο palm ή στο κινητό του.

«Οι νέες ετικέτες θα είναι χρήσιμες σε όλα τα στάδια της αλυσίδας, από την παραγωγή και τη συσκευασία, μέχρι το πιάτο μας. Θα αυξήσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα προϊόντα που αγοράζουν, θα διευκολύνουν τη διανομή και το χειρισμό των τροφίμων. Εργαζόμαστε ήδη πάνω σε ένα πρωτότυπο, όμως η μεγάλη πρόκληση είναι η μαζική του παραγωγή, ώστε να μειωθεί το κόστος του σε περίπου 0,01-0,02 ευρώ/ετικέτα», σημείωσε ο υπεύθυνος του προγράμματος Christian Colmer.

Τι πρέπει να υπάρχει υποχρεωτικά στις συσκευασίες τροφίμων;

Μια συσκευασία τροφίμων μπορεί να αναγράφει συνολικά ως και 30 διαφορετικά στοιχεία, με εξαίρεση κάποια ειδικά προϊόντα όπως το κρασί και το λάδι όπου τα αναγραφόμενα στοιχεία είναι ακόμη περισσότερα. Αυτά που υποχρεωτικά πρέπει να αναγράφονται στα συσκευασμένα τρόφιμα είναι τα εξής:

• το όνομα – εμπορική ονομασία τροφίμου
• το καθαρό βάρος του (e) ή τον όγκο του (υγρά)
• η ημερομηνία και ο αριθμός της παρτίδας
• ο επίσημος παραγωγός, ή ο διακινητής ή ο εισαγωγέας
• η διεύθυνση του παραγωγού
• τα συστατικά του τροφίμου (οτιδήποτε περιέχει, συμπεριλαμβανομένων και των προσθέτων και μπαίνουν σε φθίνουσα σειρά περιεκτικότητας)
• τα γενετικά τροποποιμένα συστατικά, αν η εταιρεία ηθελημένα τα χρησιμοποιεί. Σε περίπτωση τυχαίας εμφάνισης, λόγω επιμόλυνσης, αναφορά υπάρχει όταν αυτή υπερβαίνει το 1%.
• τα αλλεργιογόνα που περιέχει ή αν υπάρχει υποψία των αλλεργιογόνων (π.χ. η μονάδα διαχειρίζεται σουσάμι, σέλινο, μουστάρδα)
• όταν το προϊόν περιέχει συστατικά που δίνουν πρόσθετη αξία πρέπει να αναφέρεται επακριβώς το ποσοστό στο οποίο περιέχονται (π.χ. σοκολάτα- πόσο κακάο;, σοκολάτα γάλακτος –πόσο γάλα;, προϊόντα που περιέχουν φρούτα ή ελαιόλαδο).

Γράφει η Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος

Το σκάνδαλο των καρκινογόνων πλαστικών στα τρόφιμά μας

Τυριά, σάντουιτς και πίτσες τυλιγμένα με διαφανείς πλαστικές μεμβράνες. Κρέας, πουλερικά και ψάρια συσκευασμένα σε δισκάκια από πλαστικό φελιζόλ. Επώνυμες μάρκες παγωτών, «υγιεινών» γιαουρτιών και μαργαρίνης σε πλαστικά κεσεδάκια. Γάλατα και αναψυκτικά σε χαρτόκουτα με «αλουμινένια» επίστρωση. «Φυσικό» μεταλλικό νερό και «παρθένο» λάδι σε γυαλιστερά πλαστικά μπουκάλια. Πλαστικά παιγνίδια διασκεδάζουν τα παιδιά μας, πιατικά και οικιακά σκεύη κάνουν τη ζωή μας πιο «εύκολη». Όλα βρίσκονται όμορφα τακτοποιημένα στα ράφια και στις βιτρίνες, έτοιμα να δελεάσουν τον ανυποψίαστο αγοραστή με τα σχέδια και τις γυαλιστερές και πολύχρωμες επιφάνειές τους. Καθημερινά καταναλώνουμε τροφές που βρίσκονται σε επαφή με ορατά και αόρατα πλαστικά. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι σε όλα τα είδη πλαστικών που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων διαρρέουν τοξικές χημικές ουσίες που έχουν συσχετιστεί με καρκίνους, ανώμαλη σεξουαλική ανάπτυξη και πληθώρα άλλων βλαβών σε πειραματόζωα. Είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι σε πλαστικές τοξικές ουσίες και μαζί μας και τα παιδιά, για τα οποία έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι ουσίες διαταράσσουν ορμονικές λειτουργίες καθοριστικές στην ανάπτυξή τους. Το τυράκι Τσένταρ μας έκανε την αποκάλυψη το 1998! Το πιο επικίνδυνο πλαστικό για την υγεία μας και το περιβάλλον είναι το PVC, το οποίο εκτός από υλικό συσκευασίας τροφίμων χρησιμοποιείται μέχρι και για την κατασκευή… της ρόγας του μπιμπερό, της πιπίλας και της κουλούρας για τα δόντια των μωρών. Για να μπορούν οι εταιρείες πλαστικών να κατασκευάζουν εύκαμπτες μορφές συσκευασίας τροφίμων από PVC, του προσθέτουν διάφορες χημικές ουσίες, τους πλαστικοποιητές, οι οποίες είναι άκρως τοξικές. Υπολείμματα από αυτές τις ουσίες, κυρίως της κατηγορίας των φθαλικών (phthalates) και των αδιπικών (adipates); μπορούν να διαρρεύσουν από το PVC στις τροφές. Αυτό επιβεβαιώθηκε το 1998 σε άρθρο του περιοδικού Consumer Reports, που αποκάλυψε ότι επιστήμονες της αμερικάνικης Ένωσης Καταναλωτών (Consumers Union) εντόπισαν την αδιπική τοξική ουσία DEHA στο τυρί τσένταρ, που ήταν συσκευασμένο με διαφανή πλαστική μεμβράνη από PVC. Βεβαίως, δεν είναι μόνο οι μεμβράνες περιτυλίγματος που θα πρέπει να μας ανησυχούν. Οι πλαστικές συσκευασίες τροφίμων από PVC περιέχουν τοξικούς πλαστικοποιητές ακόμα και σε ποσοστό πάνω από το 50% του βάρους τους !!! Από PVC είναι κατασκευασμένα π.χ. τα πλαστικά δισκάκια συσκευασίας μπισκότων και σοκολατένιων γλυκισμάτων, τα μπουκάλια ροφημάτων και το πλαστικό περιτύλιγμα καραμελών και λοιπών ζαχαρωδών προϊόντων. Εκτός από τα τρόφιμα τα συσκευασμένα με PVC, θα πρέπει να αποφεύγουμε και αυτά που είναι συσκευασμένα σε πλαστικά δοχεία από τερεφθαλικό πολυεθυλένιο (Polyethylene Terephthalate ή ΡΕΤ); πολυστυρένιο (Polystyrene ή PS) και πολυκαρβονικό (Polycabonate ή PC). Η πιο κοινή χρήση του ΡΕΤ είναι στην εμφιάλωση νερού, μαγειρικών λαδιών κ.α., στα οποία διαρρέει μεταξύ πολλών άλλων τοξικών χημικών ουσιών η καρκινογόνος ακεταλδεϋδη. Μελέτη για τα χημικά πρόσθετα του PS (δημοσιεύτηκε στο αμερικάνικο περιοδικό Environmental Health Perspectives) συμπέρανε ότι αυτά μπορούν να διαταράξουν τις φυσιολογικές ορμονικές λειτουργίες του ανθρώπου. Επιπλέον, το βασικό χημικό συστατικό του PS, το στυρένιο, χαρακτηρίστηκε δυνητική καρκινογόνος ουσία από τη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για τον καρκίνο, της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας. Επίσης το πλαστικό PC μπορεί να απελευθερώσει στα τρόφιμα το βασικό χημικό συστατικό του βισφαινόλη άλφα (bisphenol A); το οποίο επίσης διαταράσσει τις ορμονικές λειτουργίες του ανθρώπου. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το 1998 η Ιαπωνική κυβέρνηση υποχρέωσε εταιρείες κατασκευής παιδικών πλαστικών πιατικών συσκευών (από PC) να τα αποσύρουν και να τα καταστρέψουν διότι περιείχαν υπερβολικές ποσότητες βισφαινόλης άλφα. Υπάρχει τρόπος να γνωρίζουν το είδος των πλαστικών συσκευασίας των τροφίμων που καταναλώνουμε; Ποιους κινδύνους διατρέχει η υγεία μας από τη χρήση τους και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε; Ποια είναι τα οικονομικό πολιτικά συμφέροντα και οι μηχανισμοί συγκάλυψης του σκανδάλου της τοξικότητας των πλαστικών από την κοινή γνώμη; Οι πλαστικοί… εφιάλτες της υγείας μας Το είδος του πλαστικού που χρησιμοποιείται στη συκεασία τροφίμων (και στην κατασκευή προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, όπως π.χ., πιατικά, παιγνίδια κτλ.) συμβολίζεται με δύο στοιχεία: με έναν κωδικό αριθμό και μετα αρχικά κεφαλαία λατινικά γράμματα της χημικής ονομασίας του. Λόγου χάρη, το πλαστικό τερεφθαλικό πολυεθυλένιο συμβολίζεται με τα αρχικά PET ή/και με τον αριθμό ι. Αυτά τα στοχεία (το ένα ή και τα δύο) συχνά βρίσκονται τυπωμένα επάνω στο πλαστικό προϊόν (π.χ. στη βάση των πλαστικών μπουκαλιών); συνήθως εντός του σήματος ανακύκλωσης πλαστικού. Αν είστε τυχεροί και βρείεται και τα δύο στοιχεία, θα αντιστοιχούν σε κάποιο από τα είδη τοξικών πλαστικών του Πίνακα 1. Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι η αντίληψη που μας έχουν καλλιεργήσει οι εταιρείες πλαστικών και το κράτος περί χρήσης δήθεν ειδικών πλαστικών «κατάλληλων για τρόφιμα» είναι ένας απροκάλυπτα κυνικός εμπορικός μύθος. Το είδος του πλαστικού που χρησιμοποιείται στα δοχεία συσκευασίας τροφίμων δεν επιλέγεται από΄τις εταιρείς με κριτήριο τη μη τοξικότητά του στον άνθρωπο αλλα΄με βάση καθαρά εμπορικά κριτήρια. Λόγου χάρη, ένα δοχείο από διαφανές πλαστικό PET κάνει πιο ελκυστικό για τον καταναλωτή το περιεχόμενό του. Το PET εκτός από τα πλαστικά μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού θα το βρείτε και στα πλαστικά δοχεία συσκευασίας απορρυπαντικών πιάτων (π.χ. στο Fairy Ultra, στο AVA); στα σαμπουάν κ.α. Το πλαστικό από HDPE είναι κατάλληλο για δοχεία με σχετικά εύκαμπτα τοιχώματα. Θα το βρείτε π.χ., τόσο στα γνωστά χαρτοπλασικά κουτάκια συσκευασίας γάλακτος, όσο και στα πλασικά δοχεία συσκευασίας… χλωρίνης, καθαριστικών φούρνου και τζαμιών, μέχρι και λαδιών και αλοιφών γυαλίσματος αυτοκινήτου (π.χ. στη χλωρίνη Klinex, στο καθαριστικό Roli και AZAX, στα λάδια Helix και στην αλοιφή γυαλίσματος 3Μ) κτλ. Βλάβες στην υγεία από τα τοξικά χημικά πρόσθετα των πλαστικών Οι καταστροφικές επιπτώσεις των πλαστικών στην υγεία μας οφείλονται στο ότι τα τοξικά χημικά πρόσθετά τους διαρρέουν στα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Η ταχύτητα ελευθέρωσης αυτών των τοξικών αυξάνεται κατακόρυφα όταν θερμαίνονται. Περιπτώσεις μόλυνσης τροφίμων με τοξικά χημικά έχουν αναφερθεί για τα περισσότερα είδη πλαστικών. Τέτοια χημικά πρόσθετα είναι το στυρένιο (στο πλαστικό PS); οι πλαστικοποιητές (στο PVC); οι αντιοξειδωτές (στα HDPE και LDPE) και η ακεταλδεϋδη (στο PET) (πίνακας 2). Μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Food Additives and Contaminants απέδειξαν ότι στο περιεχόμενο (π.χ. λάδι, ποτά) πλαστικών μπουκαλιών από LDPE, HDPE και PP διέρρευσαν τοξικά αντιοξειδωτικά χημικά όπως τα BHT, Chimassorb 8ι, Irganox PS 800, Irganix 1076 και Irganox 1010. Παρόμοια στοιχεία προέκυψαν για ύπαρξη της καρκινογόνου ακεταλδεϋσης στο νερό που εμφιαλώνεται σε μπουκάλες από PET. Τα τρόφιμα μολύνονται με φθαλικά συνήθως κατά την επεξεργασία και τη συσκευασία τους. Μελέτη στη Δανία εντόπισε τα τοξικά φθαλικά DBP, DEHP και BBP σε τροφές για μωρά καθώς και σε γάλα (φόρμουλα) για νεογνά (σε ποσότητες 0,11-0,49 mg/kg). Επιπλέον, μια πληθώρα από ευρωπαϊκά γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, βούτυρο, μαργαρίνη κ.α.) είναι επιμολυσμένα με DEHP. Μελέτη του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Ιαπωνίας έδειξε την ύπαρξη DEHP σε πάνω από το 80% των τροφών που καταναλώνονται στη χώρα αυτή!!! Τίποτα δεν είναι αθώο… Εκτιθέμεθα στα τοξικά φθαλικά και όχι μόνο από την κατανάλωση τροφών συσκευασμένων σε πλαστικά PVC, αλλά και από άλλες πηγές με τις οποίες ερχόμαστε σε επαφή. Τα φθαλικά αποτελούν βασικό συστατικό εύκαμπτων προϊόντων από PVC, όπως παιγνίδια, ρούχα, δάπεδα, ταπετσαρίες τοίχου και ιατρικά προϊόντα. Λόγου χάρη, έρευνα της Δαινκής Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος σε προϊόντα από PVC (π.χ. κουρτίνες μπάνιου, δάπεδα, γάντια, ταπετσαρίες τοίχου και σακούλες); βρήκε φθαλικά σε ποσότητες που κυμαίνονται από 3-63%. Τα φθαλικά χημικά πρόσθετα δεν τα αποφεύγουμε ούτε κι όταν αρρωστήσουμε. Εισέρχονται στο σώμα μας από τις πλαστικές σακούλες αίματος κατά τις μεταγγίσεις, από τις πλαστικές μπουκάλες (και τους σωλήνες) ορού, καθώς και από τους αναπνευστήρες. Αλλά και το ιατρικό/νοσηλευτικό προσωπικό εκτίθεται στα φθαλικά λόγω της συχνής χρήσης πλαστικών γαντιών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα ιατρικά προϊόντα από PVC περιέχουν DEHP σε ποσότητες 20-80%. Η ευρεία χρήση των φθαλικών πρόσθετων στα πλαστικά συσκευασίας τροφίμων και στην κατασκευή καταναλωτικών και ιατρικών προϊόντων δεν μπορεί να διαπιστωθεί από τους πολίτες, διότι οι εταιρείες κατασκευής τους δεν υποχρεούται από το κράτος να τα αναγράφουν σε αυτά. Μερικές από τις σοβαρές επιπτώσεις των χημικών πρόσθετων των πλαστικών στην υγεία μας (αλλά και στο περιβάλλον) παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Αυτές προέρχονται από την άμεση τοξικότητα των πρόσθετων (όπως ο μόλυβδος, το κάδμιο και ο υδράργυρος) και από τη δυνατότητά τους (π.χ. το DEHP) να προκαλούν καρκίνους και ενδοκρινικές διαταραχές, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε καρκινογενέσεις, γενετικές ανωμαλίες, υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπτυξιακά προβλήματα στα παιδάκια. Πως μπορείτε να προστατεύσετε την υγεία σας Υπάρχουν κάποιες ελάχιστες πρακτικές προφυλάξεις που μπορείτε να παίρνετε στην καθημερινή ζωή σας, προκειμένου να περιορίσετε την έκθεσή σας στα τοξικά συστατικά των πλαστικών: 1. Να αγοράζετε τρόφιμα συσκευασμένα μόνο σε μεταλλικά, ξύλινα, πήλινα ή γυάλινα δοχεία και παράλληλα να χρησιμοποιείτε σκεύη μόνο από αυτά τα υλικά. 2. Να αποφεύγετε όλα τα τρόφιμα που είναι συσκευασμένα από πλαστικό PVC και PS, και ιδιαίτερα τα συσκευασμένα με πλαστική μεμβράνη τυποποιημένα τρόφιμα (π.χ. τυριά, ζαμπόν, πουλερικά, κρέατα). 3. Αν δεν μπορείτε να αποφύγετε την αγορά προϊόντων περιτυλιγμένων σε μεμβράνες από PVC ή σε χαρτί επιστρωμένο με πλαστική μεμβράνη, μπορείτε να περιορίσετε την έκθεσή σας στο τοξικό DEHA αφαιρώντας μια λεπτή φλούδα ή ξύνοντας την επιφάνεια του τροφίμου (π.χ. τυρί, βούτυρο, κρέας). Μετά βέβαια θα πρέπει να το αποθηκεύετε σε μη πλαστικά δοχεία. Επισημαίνεται ότι καμία από τις πωλούμενες στην Ελλάδα μάρκες μεμβρανών περιτυλίγματος δεν αναφέρει τον τύπο του πλαστικού κατασκευής της, γεγονός ενδεικτικό της ανεξέλεγκτης κατάστασης που επικρατεί λόγω του διακοσμητικού ρόλου των κρατικών υπηρεσιών ελέγχου. Επιπλέον, οι αναγραφόμενες οδηγίες χρήσης της μεμβράνης είναι συχνά αντιφατικές: π.χ. κάποιες μάρκες δεν συνιστούν τη χρήση της μεμβράνης για τη συσκευασία λιπαρών τροφών, αλλά επιτρέπουν τη συσκευασία του βούτυρου! 4. Να μη δίνετε στα παιδιά σας πλαστικές κουλούρες για τα δόντια τους και να ζητάτε να γνωρίζετε το είδος του πλαστικού από το οποίο είναι κατασκευασμένη η ρόγα του μπιμπερό και της πιπίλας. Μην αγοράζετε μπιμπερό και πιπίλες κατασκευασμένες από PVC και άλλα πλαστικά, και να χρησιμοποιείτε μόνο αυτά που είναι κατασκευασμένα από φυλισκό ελαστικό (latex). Κι εδώ, όμως, θα πρέπει να είστε επιφυλακτικοί, διότι ακόμα και το latex μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες σε μωρά και να επιτρέψει τη διαρροή καρκινογόνων νιτροζαμινών. Να αναζητείτε τη χώρα προέλευσης αυτών των προϊόντων λόγω του ότι μετρήσεις σε αντίστοιχα γερμανικά προϊόντα έδειξαν ότι περιείχαν ελάχιστες έως μη ανιχνεύσιμες ποσότητες νιτροζαμινών. 5. Να αγοράζετε γάλα και αναψυκτικά σε γυάλινα ή χάρτινα δοχεία, και να πίνετε μόνο νερό της βρύσης (από ελεγχόμενο δίκτυο ύδρευσης). Προσοχή στα αναψυκτικά και στα γάλατα που διαφημίζονται ως συσκευασμένα σε «υγιεινά» χαρτόκουτα με γυαλιστερή εσωτερική επιφάνεια, «αλουμινένια» ή μη. Αυτό που σας κρύβουν αυτές οι εταιρείες τροφίμων είναι ότι η εσωτερική επιφάνεια του χαρτόκουτου που έρχεται σε επαφή με το υγρό τρόφιμο, ακόμα κι αν είναι αλουμινένια είναι επικαλυμμένη με… πλαστική μεμβράνη! Να αποφεύγετε τα γλυκά τα συσκευασμένα σε χαρτόκουτα, τα οποία έχουν γυαλιστερή επιφάνεια με ή χωρίς «αλουμινένια» επίστρωση. Να ζητάτε από τα ζαχαροπλαστεία να σας τοποθετούν τα γλυκά επάνω σε επίστρωση από αλουμινόχαρτο. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγετε τα γλυκά τα συσκευασμένα σε χρωματιστές χάρτινες θήκες. 6. Να μη θερμαίνετε (π.χ. σε φούρνους μικροκυμάτων κτλ) τροφές (ιδιαίτερα τις λιπαρές) που είναι μέσα σε πλαστικά δοχεία, πολύ περισσότερο όταν είναι τυλιγμένες σε πλαστικές μεμβράνες ή μέσα σε πλαστικές σακούλες. 7. Να μη χρησιμοποιείτε τη γυαλιστερή πλευρά του αλουμινόχαρτου για τη συσκευασία τροφών διότι σε ορισμένα τέτοια προϊόντα είναι επιστρωμένη με μεμβράνη πλαστικού. Ούτε θα πρέπει να θερμαίνετε τροφές στο αλουμινόχαρτο διότι αν έχει πλαστική επίστρωση αυτή εξατμίζεται σε υψηλές θερμοκρασίες. 8. Να μην αποθηκεύετε λάδι, ξίδι, κρασί και νερό σε πλαστικά δοχεία (π.χ. στα μεγάλα δοχεία με την ένδειξη «κατάλληλο για τρόφιμα» ή στα μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού). Αν δεν μπορείτε να αποφύγετε εντελώς τα πλαστικά δοχεία, θα πρέπει να επιλέγετε αυτά από σκληρό πλαστικό διότι αυτό περιέχει και διαρρέονται στις τροφές λιγότερα τοξικά χημικά από ότι αυτά από εύκαμπτο πλαστικό. Οι μηχανισμοί συγκάλυψης του σκανδάλου των τοξικών πλαστικών Οι νομοθεσίες των περισσότερων χωρών που ρυθμίζουν τη χρήση των πλαστικών για τη συσκευασία τροφίμων και την κατασκευή προϊο΄ντων ευρείας κατανάλωσης βασίζονται κυρίως σε οδηγίες της αμερικάνικης Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (ή FDA). Η FDA είναι μια κρατική υπηρεσία κυριολεκτικά βουτηγμένη σε σκάνδαλα διαπλοκής με τα σχετικά οικονομικά συμφέροντα. Επιπλέον, είναι έτσι διαρθρωμένη, που ακόμα κι όταν εξαναγκάζεται να πάρει κάποια μέτρα (π.χ. λόγω της αποκάλυψης κάποιου σκανδάλου της ή λόγω πιέσεων από διάφορες οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών) κυριολεκτικά κωλυσιεργεί. Ο ειδικός επιστήμονας της Ένωσης Καταναλωτών, Ned Groth, είναι μάλλον επιεικής μαζί της όταν παρατηρεί ότι «χρειάζεται ένας τεράστιος αριθμός πειραματικών δεδομένων για να την πείσετε να αλλάξει κάποια ρύθμισή της». Ακόμα και όταν έχει στη διάθεσή της τέτοια δεδομένα, δεν απαγορεύει τη χρήση τους ούτε καν ελέγχει την τοξικότητά τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα πλαστικά συσκευασίας τροφίμων, για τα οποία η FDA γνωρίζει ότι είναι κατασκευασμένα από τοξικές χημικές ουσίες. Οι κρατικές υπηρεσίες «ελέγχου» είναι έτσι οργανωτικά και επιστημονικά διαρθρωμένες, ώστε να βραχυκυκλώνονται από τις εταιρείες παραγωγής του τοξικού προϊόντος μέσω πολιτικών και νομικών παρεμβάσεών τους. Την έγκριση καταλληλότητας της κυκλοφορίας ενός προϊόντος δεν τη βασίζουν σε δικές τους ανεξάρτητες έρευνες, αλλά στις έρευνες των… ίδιων των εταιρειών που παράγουν το προϊόν! Τους δε «ελέγχους» τους αναθέτουν μέχρι και σε ιδιωτικές εταιρείες. Δηλαδή, «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει»! Στο δε θέμα των πλαστικών, ξεπερνούν κάθε όριο πρόκλησης όταν μας βεβαιώνουν ότι τα πλαστικά τροφίμων κτλ. Είναι «ασφαλή» διότι είναι δήθεν φτιαγμένα για τέτοια χρήση. Αυτός ο ισχυρισμός είναι «στάχτη στα μάτια» μας, διότι με τα ίδια «πλαστικά για τρόφιμα» συσκευάζονται άκρως τοξικά προϊόντα όπως… η χλωρίνη και τα λάδια αυτοκινήτου!!! Είμαστε τα πειραματόζωά τους Ανάλογα προβλήματα αναξιοπιστίας παρουσιάζει και η αντίστοιχη υπηρεσία της χώρας μας, ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ). Ο ΕΦΕΤ υφίσταται μόνο για να μεταφέρει στη χώρα μας τις εγκρίσεις χρήσεως των διαφόρων προϊόντων από την FDA και της σχετικές υπηρεσίες της Ε.Ε.. Εξάλλου, ούτε κι αυτός είναι διαρθρωμένος για να διεξάγει ανεξάρτητες έρευνες τοξικότητας προϊόντων και ούτε διαθέτει αποτελεσματικούς μηχανισμούς για τον έλεγχο εφαρμογής των οδηγιών του. Στην περίπτωση των πλαστικών, απλώς εγκρίνει την «καταλληλότητα» χρήσης τους για τη συσκευασία τροφίμων και για την κατασκευή άλλων προϊόντων, έχοντας υιοθετήσει τα επιστημονικά διαβλητά κριτήρια ξένων υπηρεσιών. Ούτε καν ελέγχει την αναγραφή επί αυτών των προϊόντων του είδους του πλαστικού από το οποίο είναι κατασκευασμένα. Με όλα αυτά ο ΕΦΕΤ στην ουσία συνεργεί στη συγκάλυψη των τοξικών δραστηριοτήτων των εταιρειών πλαστικών προϊόντων. Το σκάνδαλο της χρήσης τοξικών πλαστικών στα τρόφιμα και σε άλλα καταναλωτικά προϊόντα αποκαλύπτει για άλλη μια φορά την απάνθρωπη φύση του καπιταλισμού και της βιοηθικής της οικονομικοπολιτικής ελίτ που μας κυβερνά και μας εξαναγκάζει να αγοράζουμε την τοξική καταναλωτική σαβούρα της. Αυτή η «ηθική» δικαιολογεί οι πολίτες να γίνονται αναλώσιμα πειραματόζωα εν ονόματι της «ανάπτυξης» της «ελεύθερης αγοράς» και της επιβίωσης των δήθεν «ικανότερων». Μπορεί κάποιοι από σας να πιστεύουν ότι και η οικονομικοπολιτική ελίτ τελικά πληρώνει το ίδιο τίμημα υγείας με εμάς. Σας διαφεύγει ίσως ότι αυτή η μεταξωτοέντερη ελίτ διαθέτει ειδικούς επιστήμονες και «σέφ» για να την προφυλάσσουν από τα τοξικά προϊόντα της. Λόγου χάρη, η πολιτική ελίτ της Ε.Ε., κατά την πρόσφατη Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής στη Χαλκιδική, διαιτήθηκε με βιολογικά τρόφιμα και κρασιά και ξεδίψασε με νερό εμφιαλωμένο σε γυάλινα μπουκάλια. Κάποιοι από σας ίσως να μπορούν να κάνουν το ίδιο. Όμως, οι περισσότεροι δεν το μπορούν διότι τα βιολογικά προϊόντα είναι προς το παρόν μόνο για τους έχοντας και κατέχοντας. Πίνακας 1 - Είδος πλαστικών που χρησιμοποιούνται στη συσκευασία τροφίμων και στην κατασκευή άλλων καταναλωτικών προϊόντων Κωδικός αριθμός /είδος πλαστικού 1- PET ή ΡΕΤΕ (Polyethylene Terephthalate) Από ΡΕΤ είναι κατασκευασμένα τα διαφανή μπουκάλια συσκευασίας εμφιαλωμένου νερού, αναψυκτικών, ποτών και μαγειρικών ελαίων. Επίσης, τα δοχεία τροφίμων π.χ. φυστικοβούτυρο, μεράντα, τα ραβδάκια ανάμιξης του ροφημάτων π.χ. καφέ, τα διάφανα ποτήρια νερού / αναψυκτικών, οι μεμβράνες περιτυλίγματος τροφίμων, οι αεροστεγείς συσκευασίες τροφίμων, τα εύκαμπτα μπουκάλια π.χ. μουστάρδας, κέτσαπ, οι πλαστικές επιστρώσεις σακουλών με δημητριακά, τσίπς κ.τ.λ., καθώς και οι πλαστικές σακούλες με τρόφιμα για βράσιμο και τα πλαστικά δισκάκια με τρόφιμα για μαγείρεμα σε φούρνο μικροκυμάτων. Επιπλέον, από ΡΕΤ κατασκευάζονται τα μπουκάλια των σαμπουάν και τα απορρυπαντικά πιάτων, καθώς και τα πλαστικά μαγειρικά σκεύη, οι σακούλες, τα παιγνίδια κ.α. Επίσης, τα σκεύη και εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται στην ιατρική π.χ. μεταμοσχεύσεις. 2- HDPE (HighDensity PolyEthylene) Από HDPE κατασκευάζονται τα κεσεδάκια γιαουρτιού, τα μπουκαλάκια και τα χαρτοπλαστικά κουτιά γάλακτος, οι κανάτες νερού, τα μεγάλα δοχεία πόσιμου νερού κ.α. αλλά και οι πλαστικές σακούλες σκουπιδιών, τα δοχεία καθαριστικών π.χ. χλωρίνης, μέχρι και τα πλαστικά δοχεία των λιπαντικών του οχήματος σας. 3- V ή PVC (PolyVinylChloride) Από PVC φτιάχνονται οι διαφανείς μεμβράνες περιτύλιξης τροφίμων (κρέας, τυρί κ.α.). Με αυτό τα σούπερ μάρκετ περιτυλίγουν όλα τα προτεμαχισμένα τυριά, κρέατα, πουλερικά κ.α. επίσης από PVC κατασκευάζονται εύκαμπτα μπουκάλια, εμφιαλωμένου νερού, μαγειρικών ελαίων, σαλτσών και «ντρέσινγκ», τα δισκάκια πακεταρίσματος μπισκότων και σοκολατών, τα περιτυλίγματα καραμελών. Επίσης τα μπουκάλια στοματικών διαλυμάτων, αποσμητικών (στίκ, ρολ όν); καΘΏς ΚΑΙ οι πλαστικές πιπίλες και οι ρόγες μπιμπερό, ορισμένα παιδικά παιγνίδια π.χ. «Μπάρμπυ» μέχρι και σωλήνες νερού. 4- LDPE (LowDensity PolyEthylene) Κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες, μεμβράνες φαγητών, περιτυλίγματος τροφίμων , δοχεία μπουκάλες κ.α. 5- PP (PolyPropylene) Από το αδιαφανές ΡΡ φτιάχνονται τα άκαμπτα δοχεία τροφίμων, μπουκάλια γάλακτος/νερού για μωρα, μπουκάλια κέτσαπ, δοχεία για σούπες, κύπελλα, καλαμάκια ροφημάτων, καπάκια μπουκαλιών κ.α. 6- PS (PolyStylene) Το PS υπάρχει σε διάφορα σχήματα και τύπους, από τις θήκες αυτγών και δίσκων συσκευασίας κρέατος, μέχρι και στο ποτηράκι του πρωινού σας καφέ. Φελιζόλ, δοχεία έτοιμων τροφών και ποτήρια ποτών (χάμπουργκερ, καφές) δισκάκια συσκευασίας τροφίμων / αρτοσκευασμάτων (κρέας, ψάρι, τυρί, μπισκότα); δοχεία πακεταρίσματος προμαγειρεμένων τροφών, κεσεδάκια γιαουρτιού….Επίσης πλαστικά πιάτα / μαχαιροπίρουνα, φλιτζάνια, παγοθήκες, ποτήρια…μπλά-μπλάααα 7- PC (PolyCarbonate) Από PC φτιάχνονται μεγάλα δοχεία εμφιαλ. Νερού, πιατικά, εσωτερική πλαστικοποιημένη επίστρωση κονσερβών και κουτιών, μέχρι και οι οδοντικοί μονωτές (sealands). Φυσικά μην ξεχνάμε τα κράνη μοτοσικλετών! Πίνακας 2 - ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ Τοξίνες, παρεμποδιστές εωδικρινών ορμονών και καρκινογόνα πρόσθετα πλαστικών: Επιπτώσεις τους στην υγεία μας. Είδος πλαστικού 1- PET ή ΡΕΤΕ (Polyethylene Terephthalate) Περιέχει την τοξική ακεταλδεΰδη, η οποία διαρρέει π.χ. στο εμφιαλωμένο νερό. Είναι ύποπτη για καρκινογενέσεις στον άνθρωπο. Από αυτό το πλαστικό διαρρέουν στις τροφές και άλλα 19 χημικά πρόσθετα και πλαστικοποιητές. 2- HDPE (HighDensity PolyEthylene) Περιέχει αντιοξειδωτές BHT, Chimassorb 81, Irganox PS 8oo, Irganix 1o76, Irganox 1o1o. Επίσης σύνθετοι οργανομεταλλικοί καταλύτες και διαλύτες, καθώς και σταθεροποιητές όπως αμίνες, gas black, calcium stearate, φαινόλη και παράγωγα βενζοφαινόλης. 3- V ή PVC (PolyVinylChloride) Μιλάμε για το πιο τοξικό πλαστικό. Από αυτό διαρρέουν οι καρκινογόνοι πλαστικοποιητές μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος, diethylhexyl phthalate (DEHP) & di-2-ethylhexyl adipate (DEHA). Προκαλούν καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες, γενετικές ματαλλάξεις, χρόνια βρογχίτιδα, άσθμα, έλκη, δερματοπάθειες, απώλεια ακοής και όρασης, δυσπεψία, ηπατικές δυσλειτουργείες, ενδοκρινικές, αναπτυξιακές και αναπαραγωγικές ανωμαλίες. Η αποτέφρωση νοσοκομιακών αποβλήτων απελευθερώνει διοξίνες και υδράργυρο, τα οποία προκαλούν καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες ορμονικές διαταραχές, μείωση σπέρματος, στειρότητα, ενδομητρίωση και βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστημα. 4- LDPE (LowDensity PolyEthylene) Βλέπε HDPE. 5- PP (PolyPropylene) Διαρρέουν οι αντιοξειδωτές BHT, Chimassorb 81, Irganox PS 8oo, Irganix 1o76, Irganox 1o1o. 6- PS (PolyStylene) Διαρρέει το στυρένιο του οποίου ίχνη υπάρχουν στο λίπος όλων μας(!!!). Προκαλεί ζαλάδες, λιποθυμ1ες, ερεθισμούς σε μάτια, μύτη, λαιμό. 7- PC (PolyCarbonate) Διαρρέει η βιοφαινόλη άλφα (bisphenol A). Που διαταράσσει τις ορμονικές λειτουργείες του οργανισμού μας. Πως μπορούμε να ανακουφίσουμε και απελευθερώσουμε των οργανισμό μας από όλες αυτές; της τοξίνες? ΙΣΩΣ ΜΕ ΤΟ ΝΑ ΜΗΝ ΑΓΟΡΑΖΟΥΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΩΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΚΑΛΟ ΜΑΘΗΜΑ ΟΤΙ ΠΛΕΟΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΖΗΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ. ΜΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΕΙ ΣΕ ΑΡΚΕΤΟ ΒΑΘΜΟ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΞΙΝΕΣ , Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΥΣΤΗΝΝΕΙ ΗΡΕΜΙΑ, ΑΥΤΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ, ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ (1)!

Ψάρια με μικρόβια στο... τραπέζι μας

Ψάρια μετά μικροβίων στο... τραπέζι μας

Λόγω θαλάσσιας μόλυνσης και κακής συντήρησης

Της Τανιας Γεωργιοπουλου

Πώς θα αισθανόσασταν εάν μαθαίνατε ότι το φρέσκο ψάρι που γευθήκατε (και ακριβοπληρώσατε), εμπεριέχει Pseudomonas aeruginosa ή Vibrio vulnificus; Καταρχήν ψυχραιμία, αλλά εφεξής προσοχή, καθώς σίγουρα όλοι μας έχουμε πέσει θύματα …«γαστριμαργικής υποβάθμισης».

Ναι, είναι αλήθεια, ψάρια μετά αρκετών μικροβίων φτάνουν στο τραπέζι μας ως αποτέλεσμα της ρύπανσης της θάλασσας, αλλά και των κακών συνθηκών διαχείρισης των αλιευμάτων. Η φρεσκάδα του ψαριού συχνά εξαρτάται από τις συνθήκες συντήρησής του και όχι κατ' ανάγκην από το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή της αλίευσης μέχρι να φτάσει στο πιάτο μας.

Yψηλές συγκεντρώσεις

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Πατρών που πραγματοποίησαν σχετικές μετρήσεις σε δείγματα ψαριών από τη στιγμή της αλίευσης έως και τη διάθεσή τους στην αγορά, εντόπισαν πλήθος παθογόνων μικροβίων σε υψηλές συγκεντρώσεις. Σε ένα συγκεκριμένο δείγμα μάλιστα, εντοπίστηκε μικρόβιο που «κανονικά» βρίσκεται μόνο σε… ενδονοσοκομειακά απόβλητα. Οπως επισημαίνει στην «Κ» η επιστημονική υπεύθυνη της μελέτης που πραγματοποιήθηκε από το τμήμα Βιολογίας -Μονάδα Ρύπανσης, Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Οικοτοξικολογίας του πανεπιστημίου- κ. Ιωάννα Ηλιοπούλου «ό,τι ρίχνουμε στη θάλασσα, τελικά θα φτάσει στο πιάτο μας». Οπως η ίδια εξηγεί, τα ψάρια αλιεύονται ήδη επιβαρυμένα με μικρόβια λόγω της μόλυνσης των θαλασσών, αλλά η κατάσταση επιδεινώνεται από την κακή διαχείρισή τους τόσο μέσα στο σκάφος, από τους αλιείς, όσο και έως ότου φτάσουν στα σημεία πώλησης.

«Τα ψάρια πρέπει μόλις αλιεύονται να μπαίνουν σε πάγο και όχι σε θαλασσινό νερό όπως συνηθίζεται», τονίζει η κ. Ηλιοπούλου. Χαρακτηριστικά, ένα ψάρι που έχει συντηρηθεί σε πάγο σε 0 βαθμούς Κελσίου μπορεί να αντέξει έως και 19 ημέρες, ενώ ένα ψάρι συντηρούμενο «απλώς» σε νερό μετά μία μόλις ημέρα είναι ακατάλληλο για κατανάλωση. Η ίδια, επισημαίνει πάντως ότι σε λίγες περιπτώσεις το μικροβιακό φορτίο που ανιχνεύτηκε στα δείγματα που εξετάστηκαν μετρήθηκε σε συγκεντρώσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν άμεσα προβλήματα υγείας. Σαφώς όμως πρόκειται για ψάρια υποβαθμισμένα που δεν προσφέρουν στους καταναλωτές τα θετικά στοιχεία που νομίζουν ότι λαμβάνουν τρώγοντας υγιεινά. «Κακή ποιότητα ψαριού σημαίνει ψάρι που η διατροφική του αξία είναι σαφώς υποβαθμισμένη», τονίζει η κ. Ηλιοπούλου.

Η αρχή του προβλήματος βρίσκεται στη θάλασσα, καθώς οι θάλασσες είναι ρυπασμένες. Οταν λοιπόν τα ψάρια αλιεύονται, ήδη είναι «φορείς» κάποιων μικροβίων (λίγα σε αριθμό) που πολλαπλασιάζονται εφόσον βρεθούν στο κατάλληλο περιβάλλον.

Από τα δείγματα που εξετάστηκαν, τα ψάρια που είχαν διατηρηθεί σε πάγο βρέθηκαν να έχουν ελάχιστο μικροβιακό φορτίο. Αντίθετα εκείνα που είχαν «διατηρηθεί» σε νερό περιείχαν έως και δέκα φορές περισσότερα μικρόβια ανά γραμμάριο. Πρόκειται για μικρόβια όπως το Pseudomonas aeruginosa & Vibrio vulnificus, που σε αυξημένο αριθμό μπορούν να προκαλέσουν σηψαιμία, λοιμώξεις, ενδοκαρδίτιδα και ενδομητρίτιδα και γαστρεντερικές διαταραχές και το Vibrio alginolyticus που έχει ενοχοποιηθεί για δερματίτιδες και ωτίτιδες…

Δείκτης η ισταμίνη

Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης την ισταμίνη στα δείγματα, χημική ουσία που εκκρίνει ένας οργανισμός που έχει επιμολυνθεί από μεγάλο αριθμό μικροβίων. Ετσι τα επίπεδα της ισταμίνης αποτελούν δείκτη για τη φρεσκότητα και τελικά την καταλληλότητα ενός ψαριού. Αλλεργία, υπόταση, έξαψη και πονοκέφαλος είναι μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλώσει κάποιος εφόσον καταναλώσει τρόφιμα με υψηλά επίπεδα ισταμίνης. Από τα δείγματα που ελέγχθηκαν εκείνα που είχαν συντηρηθεί σε νερό εμφάνιζαν υψηλές συγκεντρώσεις ισταμίνης στη σάρκα (8-10mg ανά 100 gr), στοιχείο που καθιστά το ψάρι σαφώς υποβαθμισμένο. Σε κάποιες περιπτώσεις τα επίπεδα ισταμίνης που ανιχνεύτηκαν ξεπερνούσαν τα 12 mg ανά 100 gr (το όριο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι τα 15 mg ανά 100 gr).

Οπως επισημαίνει στην «Κ» η κ. Ηλιοπούλου μπορεί να μην πρόκειται για προϊόντα επικίνδυνα για την υγεία, αλλά πρόκειται σαφώς για υποβαθμισμένα προϊόντα. Και αν αναλογιστούμε ότι το ψάρι θεωρείται ένα προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας το οποίο συχνά πληρώνουμε ακριβά, αυτή η παράμετρος είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Τα δείγματα αφορούν σε ψάρια που έχουν αλιευτεί στις ακτές της Δυτικής Πελοποννήσου στα ανοιχτά του Πατραϊκού κόλπου, στον Κορινθιακό και στα ανοιχτά της Κυλλήνης. Τη μελέτη πραγματοποίησαν οι κ. Δανάη Βενιέρη, λέκτορας Πολυτεχνείου Κρήτης, ο κ. Χρήστος Θεοδωρόπουλος, M.Sc. βιολόγος - Περιβαλλοντολόγος και η κ. Μαρία Λαγκαδινού, M.Sc. φυσικός - περιβαλλοντολόγος.

Τι πρέπει να προσέχουμε

- Αγοράζουμε πάντα ψάρια που συντηρούνται σε πάγο και όχι σε νερό ή βρίσκονται απλώς πάνω σε ένα πάγκο.

- Τα δοχεία μέσα στα οποία βρίσκονται τα ψάρια θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε το νερό από την τήξη του πάγου να «φεύγει» και να μην μένει μέσα στο δοχείο.

- Τα τελάρα θα πρέπει να είναι πλαστικά και ρηχά και όχι ξύλινα, τα οποία απαγορεύονται από τη νομοθεσία, καθώς ευνοούν την ανάπτυξη μικροβίων.

- Στο σπίτι είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε γάντια κατά τη διαχείριση των αλιευμάτων.

Πόσο επικίνδυνα είναι τα πρόσθετα τροφίμων;

Ο όρος 'πρόσθετα' οδηγεί τους περισσότερους στη σκέψη ότι πρόκειται για ουσίες 'ξένες' προς το τρόφιμο και συνεπώς επιβλαβείς. Αυτό που ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε είναι ότι εδώ και αιώνες οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτά που σήμερα ονομάζουμε πρόσθετα τροφίμων, για να αυξήσουν τη διάρκεια συντήρησης των τροφίμων και να βελτιώσουν τις οργανοληπτικές τους ιδιότητες. Είναι γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό έχουν δει το φως της δημοσιότητας πολλά ανησυχητικά σχόλια που αφορούν στα πρόσθετα. Η αλήθεια είναι ότι ως καταναλωτές σαφώς και πρέπει να γνωρίζουμε τι περιέχεται στο εκάστοτε προϊόν που επιλέγουμε να αγοράσουμε, χωρίς όμως να οδηγούμαστε σε υπερβολές. Παρακάτω αναφέρονται όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζετε για τα πρόσθετα τροφίμων.

Ως πρόσθετο τροφίμων χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε ουσία χρησιμοποιείται και ενσωματώνεται σε ένα τρόφιμο, είτε απευθείας είτε έμμεσα κατά τη διάρκεια κάποιας φάσης επεξεργασίας, αποθήκευσης ή συσκευασίας του προϊόντος. Τα πρόσθετα τροφίμων προέρχονται είτε από φυσικές, είτε από συνθετικές ουσίες. Τα άμεσα χρησιμοποιούμενα πρόσθετα προστίθενται σε ένα τρόφιμο, με σκοπό να προσδώσουν μια χαρακτηριστική ιδιότητα σ’ αυτό. Τα εμμέσως χρησιμοποιούμενα πρόσθετα αποτελούν τμήμα ενός τροφίμου σε πολύ μικρές ποσότητες, ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας ή της συσκευασίας αυτού.

Τα πρόσθετα τροφίμων δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ανεξέλεγκτα. Θα πρέπει να εξυπηρετούν μία χρήσιμη λειτουργία, απαραίτητη για τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, την ασφάλεια ή τη συντήρηση του τροφίμου. Οι βιομηχανίες παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων δεν μπορούν να κάνουν χρήση των πρόσθετων για να εξαπατήσουν το καταναλωτικό κοινό χρησιμοποιώντας τα ως 'μάσκες' είτε για να καλύψουν κάποιο σφάλμα στην επεξεργασία είτε για να αποκρύψουν οποιαδήποτε αλλοίωση μπορεί να υφίσταται το τρόφιμο. Επίσης, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αν μειώνουν σημαντικά τη διατροφική αξία των τροφίμων. Η χρήση τους δεν επιτρέπεται επίσης όταν η ίδια χαρακτηριστική ιδιότητα μπορεί να αποδοθεί στο τρόφιμο χρησιμοποιώντας άλλες πρακτικές χωρίς τη χρήση προσθέτων.

Στα δημοσιεύματα που έχουν κυκλοφορήσει τον τελευταίο καιρό έχει γίνει πολύς λόγος για τα 'Ε'. Υπάρχει μία γενική αντίληψη ότι ο αριθμός Ε που χαρακτηρίζει τα πρόσθετα τροφίμων είναι κάτι επιβλαβές. Η αλήθεια είναι ότι ο αριθμός Ε είναι απλώς ένας διεθνής κώδικας που υποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο πρόσθετο έχει περάσει μία πολύ αυστηρή διαδικασία εκτίμησης ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Επιστημονική Επιτροπή για τα Τρόφιμα (SCF). Κάθε εγκεκριμένο πρόσθετο τροφίμων ταξινομείται στη λίστα των προσθέτων κάτω από την κατηγορία στην οποία αντιστοιχεί με ένα κωδικό αριθμό 'Ε'.

Τα πρόσθετα τροφίμων ελέγχονται πολύ προσεκτικά και τα γενικά κριτήρια για τη χρήση τους περιλαμβάνουν την εξέταση της ασφάλειας και της χρησιμότητάς τους. Η αξιολόγηση της ασφάλειας στην Ευρώπη διενεργείται από τον Ευρωπαϊκό Φορέα Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority- EFSA) και την Επιτροπή για τα Πρόσθετα, τα Αρωματικά και τα Υλικά και Βοηθήματα της Επεξεργασίας των Τροφίμων. Σε διεθνές επίπεδο, την σχετική ευθύνη έχει η Μεικτή Επιτροπή Ειδικών από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του Ο.Η.Ε. και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Τα πρόσθετα τροφίμων προσφέρουν διάφορες σημαντικές ιδιότητες στα τρόφιμα. Γενικά, μπορούν να ταξινομηθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

• Συντηρητικά: συμβάλλουν στη διατήρηση της φρεσκάδας των τροφίμων και αναστέλλουν τη δράση διαφόρων βακτηρίων, μυκήτων ή μούχλας. Επιβραδύνουν ή αποτρέπουν αλλοιώσεις στο χρώμα, την οσμή ή την υφή των τροφίμων. Χρησιμοποιούνται σε αρτοσκευάσματα, στο κρασί, στα δημητριακά και σε ποτά. Παραδείγματα συντηρητικών είναι το βενζοϊκό νάτριο (Ε 211) και το προπιονικό οξύ (Ε 280).
• Χρωστικές ουσίες: προσδίδουν στα τρόφιμα το επιθυμητό ή χαρακτηριστικό τους χρώμα. Χρησιμοποιούνται σε διάφορα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως μαργαρίνες, μαρμελάδες, ζελέ, καραμέλες και αναψυκτικά. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες χρωστικές είναι το καραμελόχρωμα (E 150), η ταρτραζίνη (Ε 102) και το β-καροτένιο (E 160a).
• Ομογενοποιητές: προστίθενται σε τρόφιμα όπου υπάρχει ανάγκη βελτίωσης και διατήρησης της υφής τους ή αύξησης του ιξώδους. Επίσης, παρεμποδίζουν την κρυσταλλοποίηση των τροφίμων. Χρησιμοποιούνται κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα, σε παγωμένα επιδόρπια και μαργαρίνες. Παραδείγματα ομογενοποιητών είναι οι λεκιθίνες (Ε 322) και το αλγινικό οξύ (Ε 400).
• Αντιοξειδωτικές ουσίες: παρεμποδίζουν την οξείδωση των τροφίμων, η οποία οδηγεί σε δυσοσμία ή αποχρωματισμό. Χρησιμοποιούνται σε αρτοσκευάσματα, δημητριακά και διάφορα έλαια. Το ασκορβικό οξύ ή βιταμίνη C (Ε 300) είναι η πιο γνωστή αντιοξειδωτική ουσία που χρησιμοποιείται.
• Σταθεροποιητές: προσδίδουν μία ομοιόμορφη δομή στα τρόφιμα. Χρησιμοποιούνται σε γαλακτοκομικά προϊόντα, σε παγωμένα επιδόρπια, σε μαρμελάδες, σε ζελέ και σε σάλτσες. Παραδείγματα σταθεροποιητών είναι το αραβικό κόμμι (Ε 414) και το κόμμι χαρουπιών (Ε 410).
• Γλυκαντικές ουσίες: προσδίδουν στα τρόφιμα περεταίρω γλυκύτητα με ή χωρίς θερμίδες. Χρησιμοποιούνται σε ποτά, αρτοσκευάσματα και σε πολλά άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Η ασπαρτάμη (E 951) και το ακεσουλφαμικό κάλιο (E 950) είναι οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες γλυκαντικές ουσίες.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι η χρήση των προσθέτων στα τρόφιμα είναι μία απαραίτητη διαδικασία για να μπορούμε να απολαμβάνουμε την πληθώρα των προϊόντων που καταναλώνουμε. Η μόνη εναλλακτική αντικατάστασής τους θα ήταν η απόλυτη επιστροφή στη φύση όπου ο καθένας από μας θα καλλιεργούσε τα δικά του προϊόντα! Οι σημερινοί ρυθμοί ζωής δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο όμως! Συνεπώς, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή των προϊόντων που καταναλώνουμε, χωρίς όμως να μας διακατέχει ένα συνεχές αίσθημα ανησυχίας ή πανικού.

Γράφει η Ελίνα Ιωάννου, MSc, SRD

Το έτοιμο φαγητό «σκοτώνει τα παιδιά»

Κατά 956% έχει αυξηθεί η κατανάλωση έτοιμου φαγητού από το 1984. Θύματα τα Ελληνόπουλα. Ένα στα πέντε είναι παχύσαρκο. Επιστροφή στη μεσογειακή δίαιτα συμβουλεύουν οι γιατροί. Χοληστερίνη και τριγλυκερίδια εντοπίζονται στο αίμα παιδιών και εφήβων. Τα στοιχεία των ειδικών για τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία των νέων στην Ελλάδα είναι συγκλονιστικά. Σύμφωνα με τους καρδιολόγους, το παχύσαρκο παιδί έχει αυξημένη πιθανότητα ν’ αναπτύξει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, να έχει αυξημένες τιμές χοληστερόλης και αρτηριακής πιέσεως. Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη, καθώς από το 1984 η κατανάλωση έτοιμου φαγητού έχει αυξηθεί κατά 956% ! Οι γιατροί ολοένα και συχνότερα εντοπίζουν στα παιδιά ασθένειες που μέχρι πρότινος παρουσιάζονταν μόνο σε άτομα άνω των 50 ετών. Τα παχύσαρκα παιδιά παρουσιάζουν επίσης έντονα ψυχολογικά προβλήματα όπως, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη ενώ γίνονται και θύματα σχολικού εκφοβισμού, το λεγόμενο bulling, λόγω του βάρους τους. Οι αριθμοί το δείχνουν ξεκάθαρα, ένα στα πέντε παιδιά στην Ελλάδα είναι παχύσαρκο, υπάρχει δηλαδή αύξηση 25% - 30% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό οφείλεται στο ότι ο τρόπος ζωής άλλαξε, η μητέρα δουλεύει και δεν έχει χρόνο να μαγειρεύει κι επομένως καταφεύγει στην λύση του πρόχειρου φαγητού. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα η Ιατρική Μονάδα Παχυσαρκίας, περισσότεροι από 35.000 Έλληνες θα χάσουν την ζωή τους την επόμενη πενταετία από νόσους που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Σήμερα η παχυσαρκία είναι η Τρίτη αιτία θανάτων στη χώρα μας μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου 7 στους 10 Έλληνες και 5 στις 10 Ελληνίδες έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η επιστροφή στη μεσογειακή διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση είναι το «κλειδί» στης επιτυχίας, σε αντίθεση με διάφορες δίαιτες που υπόσχονται απώλεια βάρους σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και οι οποίες συνήθως φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα, βάζοντας παράλληλα σε κίνδυνο την υγεία των ατόμων. Πηγή : Metropolis

Καλοκαίρι και Τροφοδηλητηριάσεις

Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, κυρίως λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, που βοηθά τη γρήγορη αλλοίωση των τροφίμων, υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης ασθενειών, από τροφοδηλητηριάσεις. Οι τροφοδηλητηριάσεις αυτές, συνήθως, οφείλονται, στην κατανάλωση τροφίμων που προετοιμάζονται, διατηρούνται ή διατίθενται, χωρίς την τήρηση των απαραίτητων μέτρων υγιεινής. Οι Καταναλωτές πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τόσο κατά την αγορά και διατήρηση των τροφίμων, όσο και κατά την επίσκεψή μας, σε χώρους μαζικής εστίασης. Γενικά

• Ελέγχουμε χρώμα, οσμή, γεύση των τροφίμων, καθώς και την ημερομηνία λήξεως και τις συνθήκες διατήρησής τους.
• Δεν αγοράζουμε και δεν αφήνουμε τρόφιμα εκτεθειμένα, στον ήλιο ή στα έντομα.
• Τοποθετούμε τα ευαλλοίωτα τρόφιμα, που απαιτούν συντήρηση, υπό ψύξη, στο ψυγείο, όσο πιο γρήγορα γίνεται, μετά την αγορά τους.
• Πλένουμε τα χέρια μας, συχνά, με σαπούνι και νερό και, πάντα, πριν από κάθε γεύμα.
• Δεν αγοράζουμε γαλακτοκομικά προϊόντα, παρά μόνον από ελεγχόμενες και οργανωμένες γαλακτοκομικές επιχειρήσεις.
• Τρώμε μόνο καλομαγειρεμένο φαγητό και καλοπλυμένα φρούτα και λαχανικά.
• Δεν τρώμε μισομαγειρεμένο κρέας ή ωμά αυγά. Τα ωμά θαλασσινά είναι εξαιρετικά επικίνδυνα, για άτομα με ηπατική νόσο ή ανοσοκατασταλμένα.
• Δεν αγοράζουμε φαγώσιμα, από πλανόδιους.
• Χυμοί – Εμφιαλωμένα νερά
• Οι χυμοί και τα εμφιαλωμένα νερά πρέπει να φυλάσσονται ή σε ψυγεία, (που λειτουργούν, σωστά) ή σε δροσερά και σκιερά μέρη. Δεν αγοράζουμε χυμούς και νερά, που είναι εκτός ψυγείων ή εκτεθειμένα, στον ήλιο.
• Τα ψυγεία δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένα, στο ήλιο.
• Τηρούμε τις σωστές συνθήκες διατήρησης. Μετά το άνοιγμα της συσκευασίας φυλάσσουμε την ποσότητα, που δεν καταναλώσαμε, στο ψυγείο.

Παγωτά

Οι καταψύκτες, όπου φυλάσσονται τα παγωτά:

• Πρέπει να λειτουργούν, σε θερμοκρασίες μικρότερες από -18 °C,
• Δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένοι, στον ήλιο,
• Πρέπει να κλείνουν ερμητικά,
• Δεν πρέπει να σχηματίζεται, πάγος στο εσωτερικό τους.
• Δεν αγοράζουμε παγωτά, που εμφανίζουν ελαττώματα, στη συσκευασία τους (παραμορφωμένες ή σχισμένες συσκευασίες κ.λπ.), διότι αυτό υποδηλώνει είτε προβλήματα, στη λειτουργία του καταψύκτη, οπότε το παγωτό έχει, εν μέρει, αποψυχθεί και επανακαταψυχθεί, είτε λανθασμένους χειρισμούς, στη μεταφορά, μεταχείριση και διάθεση των παγωτών, στα σημεία πώλησης.
• Ελέγχουμε τις ενδείξεις, που αναγράφονται, στη συσκευασία των παγωτών. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, δεν είναι υποχρεωτική η αναγραφή της ημερομηνίας παραγωγής και λήξης, στις ατομικές συσκευασίες των παγωτών, παρά μόνο στις συσκευασίες «οικογενειακού» τύπου.
• Αποθηκεύουμε, στην κατάψυξη του σπιτιού μας, το παγωτό, όσο το δυνατό γρηγορότερα, μετά την αγορά του. Αν αγοράζουμε παγωτό, από Σουπερ Μάρκετ, πρέπει να είναι το τελευταίο είδος, που θα βάλουμε στο καροτσάκι μας.
• Πριν αγοράσουμε χύμα παγωτό, ελέγχουμε την καθαριότητα του χώρου, του προσωπικού και των εργαλείων. Ελέγχουμε τις συνθήκες διατήρησής του στις βιτρίνες. Οι βιτρίνες θα πρέπει να λειτουργούν, σε θερμοκρασίες μικρότερες από -14 °C και να μην είναι εκτεθειμένες στον ήλιο. Όταν η λειτουργία της βιτρίνας δεν είναι σωστή, σχηματίζεται πάγος, στα τοιχώματα και μεταβάλλεται η σκληρότητα και η μορφή του παγωτού.
• Πριν την κατανάλωση του παγωτού, προσέχουμε μήπως έχουν σχηματιστεί κρύσταλλοι, στο εσωτερικό της μάζας του. Οι αποχρωματισμένες περιοχές και οι μεγάλοι κρύσταλλοι πάγου, στην κύρια μάζα του παγωτού, αποτελούν ένδειξη απόψυξης και επανακατάψυξης, γεγονός, που ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων.

Ψησταριές Μικρόβια, όπως η σαλμονέλα, τα κολοβακτηρίδια κ.λπ. μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες. Μπορούμε, όμως, να προφυλαχθούμε, ακολουθώντας μερικές πρακτικές συμβουλές.

• Το φαγητό πρέπει να είναι καλοψημένο, όχι όμως, καμένο.
• Τα κατεψυγμένα τρόφιμα, πριν τα ψήσουμε, πρέπει να αποψυχθούν καλά.
• Πρέπει να γυρίζουμε το τρόφιμο, συχνά, για να ψηθεί ομοιόμορφα.
• Πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι το κρέας έχει ψηθεί, στο εσωτερικό του.
• Ακόμη και αν το κρέας είναι καμένο, εξωτερικά, μπορεί να μην είναι καλά ψημένο, από μέσα. Για αυτό το ψήνουμε ομοιόμορφα, σε σταθερή θερμοκρασία.

Ωμό κρέας

• Δεν αφήνουμε το ωμό κρέας να ακουμπά ή να στάζει, σε άλλα τρόφιμα.
• Χρησιμοποιούμε διαφορετικά εργαλεία (μαχαίρια, επιφάνειες κοπής ) για τα ωμά κρέατα και τα ψημένα τρόφιμα.
• Δεν τοποθετούμε το ψημένο φαγητό, στο ίδιο πιάτο, που είχαμε χρησιμοποιήσει, για το ωμό κρέας, χωρίς να το πλύνουμε πρώτα, πολύ καλά.
• Πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας, μετά το χειρισμό ωμών κρεάτων.
• Δεν προσθέτουμε, σε ψημένο κρέας, σάλτσα ή μαρινάδα, την οποία έχουμε προηγουμένως, χρησιμοποιήσει, σε ωμό.
• Μαγειρεμένα τρόφιμα
• Μετά το ψήσιμο, το φαγητό πρέπει να καταναλωθεί, όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Διαφορετικά το φυλάγουμε, στο ψυγείο και πριν το καταναλώσουμε το ξαναζεστάνουμε, έτσι ώστε, στο κέντρο του, να έχει θερμοκρασία μεγαλύτερη των 60οC.
• Ο ζεστός καιρός είναι ιδανικός, για την ανάπτυξη μικροβίων. Για το λόγο αυτό, κρατάμε το φαγητό, εκτός ψυγείου, για όσο λιγότερο χρόνο γίνεται.

Γεύμα, εκτός σπιτιού Το καλοκαίρι, πολλές φορές, τρώμε, έξω. Καλό είναι να τηρούμε τις παρακάτω πρακτικές συμβουλές

• Επιλέγουμε καταστήματα, που φαίνονται ότι εφαρμόζουν τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής, για την ασφάλεια των τροφίμων (καθαρά πατώματα, τοίχοι και τραπεζομάντιλα, καθαρές τουαλέτες, απουσία εντόμων και προσωπικό, με καθαρά ρούχα εργασίας ).
• Δεν καταναλώνουμε φαγητά, που έχουν ασυνήθιστο χρώμα, μυρωδιά και γεύση.
• Ζητάμε, πάντα, τα κρέατα, πουλερικά και ψάρια να είναι καλοψημένα.
• Δεν καταναλώνουμε λαχανικά, που φαίνονται ότι δεν έχουν πλυθεί, καλά.
• Προτιμούμε φαγητά πρόσφατης παρασκευής ή φαγητά, που παρασκευάζονται την ώρα της παραγγελίας.

Μικρογεύματα Μερικές χρήσιμες συμβουλές, όταν αγοράζουμε τρόφιμα, από τα κυλικεία πλοίων, τρένων, καντίνες κ.λπ., είναι οι εξής:

• Επιλέγετε καταστήματα, που φαίνονται ότι εφαρμόζουν τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής, για την ασφάλεια των τροφίμων.
• Έτοιμα σάντουιτς (με αλλαντικά, τυρί, αυγά, διάφορες σαλάτες ή σάλτσες, κ. λπ. ) πρέπει να διατηρούνται, στο ψυγείο.
• Έτοιμα snacks (τυρόπιτες, πίτσες, σπανακόπιτες, κ.λπ.) πρέπει να διατηρούνται, σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 60 °C, να είναι, δηλαδή, πολύ ζεστά.
• Σαλάτες, που διατίθενται, σε salad bar, πρέπει να διατηρούνται, υπό ψύξη και σε ειδικές προθήκες.
• Οι προθήκες (βιτρίνες) με χύμα παγωτά, πρέπει να έχουν την κατάλληλη θερμοκρασία. Τα παγωτά να είναι σκληρά, να μην είναι εκτεθειμένα, σε έντομα και να σερβίρονται, με καθαρά σκεύη.
• Τα προϊόντα κρέατος και πουλερικών (γύρος, σουβλάκια, κ.λπ.) πρέπει να είναι καλοψημένα.
• Τα ψυγεία, με αναψυκτικά και εμφιαλωμένα νερά, δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένα, στον ήλιο και να έχουν την κατάλληλη θερμοκρασία (μικρότερη από 7οC).
• Τα τρόφιμα, που δεν καταναλώθηκαν, εντός δύο ωρών, από την αγορά τους και δε διατηρήθηκαν, στο ψυγείο, πρέπει να πετιούνται.

Θερμίδες Πολλά, από τα εδέσματα, που καταναλώνουμε το καλοκαίρι, είναι μεν δροσιστικά, αλλά πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη. Αυτά θα πρέπει να καταναλώνονται, με μέτρο. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχάσουμε να πίνουμε άφθονο νερό και... να βάλουμε στο διαιτολόγιό μας τα 5 ΧΡΩΜΑΤΑ:

• Κίτρινο: κίτρινα φρούτα (μπανάνες)
• Πράσινο: λαχανικά (μαρούλι)
• Πορτοκάλι: πορτοκαλί φρούτα (πορτοκάλια)
• Μπλε: ανθοκυάνες (σταφύλι, σουλτανίνα)
• Κόκκινο: κόκκινα φρούτα και λαχανικά (κόκκινες πιπεριές, κεράσια)

Το ΚΕ.Π.ΚΑ., για το σημερινό Δελτίο Τύπου του, χρησιμοποίησε, ως πηγή, το φυλλάδιο του Ε.Φ.Ε.Τ. «Απλές συμβουλές για την αγορά τροφίμων, τους καλοκαιρινούς μήνες».Πιστεύουμε ότι οι συμβουλές αυτές πρέπει να γίνουν γνωστές, σε όλους τους Καταναλωτές, για να χαρούμε ένα ευχάριστο καλοκαίρι, χωρίς τροφοδηλητηριάσεις και ταλαιπωρίες. Για καταγγελίες ή περισσότερες πληροφορίες, ας απευθυνθούμε στο ΚΕ.Π.ΚΑ., τηλ. 2310-233333 , ώρες 09:00 – 14:30.

Υπογλυκαιμία - Τι μας προκαλεί και τι κάνουμε!

Ti είναι η υπογλυκαιμία; Ο οργανισμός για την επιβίωση του και τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου χρησιμοποιεί την γλυκόζη ως την αναγκαία πηγή ενέργειας (που ως συνήθως λαμβάνεται από την ζάχαρη και τα παράγωγα της). Τα φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα είναι 70-110 mg/dl. Με τον όρο υπογλυκαιμία εννοούμε την κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα της γλυκόζης, δηλ. του σακχάρου στο αίμα μειώνονται κάτω του φυσιολογικού. Τί προκαλεί την υπογλυκαιμία; Η υπογλυκαιμία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα στην καθημερινή αντιμετώπιση και θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη. Οι κυριότερες αιτίες που την προκαλούν είναι: —Πρόσληψη ανεπαρκούς ποσότητας υδατανθράκων στα κύρια ή ενδιάμεσα γεύματα, η καθυστερημένη πρόσληψη των γευμάτων αυτών, ή η παράλειψη τους. —Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. —Έντονη, μη προγραμματισμένη, σωματική άσκηση ή δραστηριότητες. —Υπερβολική δόση ινσουλίνης ή αντιδιαβητικών δισκίων. Ποια είναι τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας; Τα αρχικά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας που συνήθως εμφανίζονται όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πέσουν κάτω από 50 mg/dl, μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: —ταχυκαρδία, —εφίδρωση, —έντονο αίσθημα πείνας, —πόνος στη κοιλιά, —μούδιασμα γύρω από το στόμα, —ζαλάδα, —πονοκέφαλος, —τρέμουλο, —αδυναμία και κούραση, —άσχημη διάθεση, —αδυναμία συγκεντρώσεως. Ωστόσο η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ακόμη και στο ίδιο άτομο, μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το πόσο έχει μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα, ή αν το άτομο αυτό έχει πολλά χρόνια διαβήτη. Εάν συνυπάρχει και διαβητική νευροπάθεια η αντίληψη των συμπτωμάτων μπορεί να απουσιάζει εντελώς. Υπογλυκαιμία χωρίς συμπτώματα μπορεί επίσης να συμβεί τη νύκτα και χαρακτηρίζεται από πονοκέφαλο το πρωί. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να δείτε το γιατρό σας γιατί ίσως χρειαστεί μείωση της δόσης ινσουλίνης ή διαβητικών δισκίων. Τα συμπτώματα που προκαλούνται από την υπογλυκαιμία είναι συνάρτηση τόσο των επιπέδων του σακχάρου του αίματος όσο και της ταχύτητας με την οποία αυτό πέφτει. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να διακριθούν σε οξέα, υποξέα και χρόνια. Πρακτικά πρέπει να γνωρίζουμε ότι η γλυκόζη αποτελεί την κύρια και μοναδική πηγή ενεργείας των νευρικών κυττάρων και έτσι ένα μεγάλο μέρος των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας οφείλεται στην δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος κατά τη φάση της υπογλυκαιμίας.

Τα οξέα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που κάνουν υπέρβαση της δόσης της ινσουλίνης και είναι εφίδρωση, αίσθημα πείνας, άγχος, τρεμούλας, μουδιάσματα των δακτύλων και διαταραχές από την όραση. Στην περίπτωση αυτή αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα το άτομο παρουσιάζει σπασμούς και πέφτει σε κώμα από το οποίο μπορεί να οδηγηθεί στο θάνατο. Κάθε διαβητικό άτομο θα πρέπει να είναι κατάλληλα ενημερωμένο ώστε να μπορεί να διακρίνει εύκολα τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας ούτως ώστε να τα αντιμετωπίζει έγκαιρα και να μην διατρέχει τον κίνδυνο του κώματος.

Τα υποξέα συμπτώματα είναι λιγότερο έκδηλα γι αυτό και δυσκολότερα διαγιγνώσκονται. Κυριαρχούν συνήθως η υπνηλία και η ελάττωση της ικανότητας για αυτόματες αντιδράσεις αλλά μπορεί να υπάρχουν και εκδηλώσεις κακής συμπεριφοράς τις οποίες όμως το άτομο δεν είναι σε θέση να καταλάβει. Η ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά αρκετές φορές αποδίδεται σε λήψη αλκοόλ επειδή ακριβώς η συμπεριφορά του ατόμου μοιάζει με αυτή του μεθυσμένου. Στα υποξέα συμπτώματα περιλαμβάνεται και ο αρνητισμός καθώς και η ανικανότητα χειρισμού ατομικών υποθέσεων.

Τα χρόνια συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται σε άτομα που πάσχουν από όγκους που εκκρίνουν ινσουλίνη. Τα συμπτώματα αυτά είναι ύπουλα, διαδράμουν χρονίως χωρίς να είναι έντονα και πολύ συχνά διαγιγνώσκονται δύσκολα και κυρίως καθυστερημένα. Τα χρόνια συμπτώματα της υπογλυκαιμίας συνίστανται σε βραδεία προοδευτική διανοητική έκπτωση η οποία πολλές φορές έχει και στοιχεία ψυχοπάθειας και η οποία καταλήγει τελικά σε εγκεφαλική άνοια.

Η διάγνωση της υπογλυκαιμίας δεν είναι πάντα εύκολη. Αυτή βασίζεται στην καλή εξιστόρηση των συμπτωμάτων από τον άρρωστο καθώς και στην ανεύρεση χαμηλών τιμών σακχάρου στο αίμα. Θα πρέπει να ξέρουμε ότι η απλή εξέταση του σακχάρου του αίματος δεν είναι πάντοτε αποκαλυπτική αφού η υπογλυκαιμία είναι συνήθως παροδική. Γι αυτό επί εντόνου κλινικής υποψίας και φυσιολογικών τιμών σακχάρου αίματος απαιτούνται άλλες ειδικότερες εξετάσεις. Ένα συχνό παράπονο αρκετού κόσμου είναι το ότι πάσχει από υπογλυκαιμία είτε επειδή βρέθηκε μία τιμή σακχάρου στα χαμηλότερα φυσιολογικά όρια είτε επειδή παρουσιάζει συμπτώματα (λιγούρα, ιδρώτες) που πράγματι παρουσιάζονται επί υπογλυκαιμίας. Επίσης πολλά άτομα την τάση τους να καταναλώνουν πολλά γλυκά την αποδίδουν σε υπογλυκαιμία. Χωρίς να σημαίνει ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί εν τούτοις είναι τόσο σπάνιο που δεν δικαιολογεί την τόσο συχνή παρουσίασή του.

Πώς προλαμβάνεται η υπογλυκαιμία; —με τη λήψη της σωστής δόσης ινσουλίνης ή διαβητικών δισκίων και πιθανή αναπροσαρμογή της δοσολογίας ύστερα από οξείες καταστάσεις όπως λοίμωξη ή χειρουργική επέμβαση. —με τη σωστή κατανομή των γευμάτων στο 24ωρο χωρίς να παραλείπετε κανένα κύριο ή ενδιάμεσο γεύμα. —αποφεύγοντας την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. —μειώνοντας τη δόση ή ακόμη και τρώγοντας ένα μικρό γεύμα πριν από περιπτώσεις σωματικής άσκησης ή αυξημένης δραστηριότητας που δεν αποτελούν μέρος ενός καθημερινού προγράμματος. —έχοντας πάντα μαζί σας μερικούς κύβους ζάχαρη ή καραμέλες. Μπορεί να αποφευχθεί η υπογλυκαιμία; Ίσως όχι εντελώς, εφόσον θέλετε και πρέπει ο διαβήτης σας να είναι σωστά ρυθμισμένος και το σάκχαρο αίματος να μην υπερβαίνει το φυσιολογικό, αλλά αν βρείτε την αιτία που την προκαλεί μπορείτε να την κάνετε σπάνια.

Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι αιτιολογική δηλ. αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο αίτιο που προκαλεί την υπογλυκαιμία φροντίζουμε να αρθεί. Αν π.χ. η δόση της ινσουλίνης είναι μεγάλη ή αν η δίαιτα του διαβητικού δεν είναι ρυθμισμένη τότε φροντίζουμε να τα ρυθμίσουμε. Η ρύθμιση αυτή είναι αρκετά πιο δύσκολη στα παιδιά απ' ότι στους ενήλικες επειδή τα παιδιά έχουν έντονη και απρόβλεπτη κινητική δραστηριότητα η οποία όπως αναφέρθηκε πιο πάνω αποτελεί αίτιο υπογλυκαιμίας. Η υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση γλυκόζης είτε υπό τη μορφή της ενδοφλέβιας χορήγησης (στις πιο βαριές περιπτώσεις) είτε υπό την μορφή σάκχαρης ή γλυκού (στις πιο ελαφριές περιπτώσεις). Τα περισσότερα άτομα που πάσχουν από υπογλυκαιμία (κυρίως διαβητικοί) γνωρίζουν τα συμπτώματά της και τα αντιμετωπίζουν με τη λήψη μιας ή περισσοτέρων κουταλιών σάκχαρης ή ενός γλυκού ή μιας γλυκιάς πορτοκαλάδας. Πολλά άτομα με συχνές κρίσεις υπογλυκαιμίας συνηθίζουν να κουβαλάνε στην τσέπη τους μερικές καραμέλες ή σοκολάτες ή ακόμη και φακελάκια με ζάχαρη.

Σπαντιδέας Αναστάσιος, Παθολόγος

Ισογλυκαιμική διατροφή

Λίγα λόγια… Ο εμπνευστής της ισογλυκαιμικής διατροφής, Φαίδων Lindberg – Χατζηπαναγιώτου αποσκοπεί στη βελτίωση της υγείας επιτυγχάνοντας υψηλότερη απόδοση και χαμηλότερο βάρος χάρη στη σωστή χρήση της τροφής. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι μπορούμε να τρώμε καλά και να χορταίνουμε, πάντα κάνοντας όμως τις σωστές επιλογές και λαμβάνοντας υπόψη το γλυκαιμικό δείκτη των τροφών.

Η φιλοσοφία της Κατά την ισογλυκαιμική διατροφή, η ισορροπία στηρίζεται στην πρόσληψη των τροφών με το σωστό συνδυασμό των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπών. Πιο συγκεκριμένα, το 40-45% της συνολικής ενέργειας μπορεί σε γενικές γραμμές να προέρχεται από υδατάνθρακες χαμηλού και μέτριου γλυκαιμικού δείκτη, το 25-30% από πρωτεΐνες και το 25-30% από λίπη. Όλα τα γεύματα αποτελούνται περίπου από 1/3 πρωτεΐνες και 2/3 υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, με εξαίρεση ένα γεύμα, το οποίο μπορεί να αποτελείται από 1/6 πρωτεΐνες, 2/6 υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και 1/6 υδατάνθρακες μέτριου ή υψηλού γλυκαιμικού δείκτη. Το γεύμα αυτό συνιστά το «γεύμα – κέρασμα» και μπορεί να αποτελεί είτε το πρωινό, είτε το μεσημεριανό είτε το βραδινό. Από άποψη καύσεων, ωστόσο, προτιμότερο είναι να αποτελεί το μεσημεριανό.

Πώς μπορείτε να υπολογίσετε τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σας σε πρωτεΐνη; Πολλαπλασιάστε το τετράγωνο του ύψους σας σε εκατοστά με το 23. Το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι τα γραμμάρια καθαρής πρωτεΐνης που χρειάζεται ο οργανισμός σας. Εάν για παράδειγμα έχετε ύψος 1,80 έχετε ανάγκη από: 1,80Χ1,80Χ23=74,5 γρμ. πρωτεΐνης.

Η ισογλυκαιμική διατροφή απευθύνεται σε όλους όσους θέλουν να χάσουν βάρος χωρίς να στερηθούν το καλό φαγητό, σε όσους νιώθουν μεγάλη επιθυμία για ζάχαρη και είναι λάτρεις των αμυλούχων τροφών, σε όσους έχουν την τάση να παίρνουν εύκολα βάρος ή είναι ήδη υπέρβαροι, σε όσους έχουν προδιάθεση για διαβήτη και καρδιοπάθειες, σε όσους νιώθουν συχνά κουρασμένοι και σε όσους θέλουν τέλος να βελτιώσουν τις αθλητικές τους επιδόσεις.

Ο εμπνευστής της ισογλυκαιμικής διατροφής τονίζει ότι «δεν πρόκειται για κάποια “δίαιτα γρήγορου αδυνατίσματος”, αλλά για έναν τρόπο διατροφής τον οποίο μπορείτε να ακολουθείτε σε όλη σας τη ζωή. Ακολουθώντας τη μέθοδο της ισογλυκαιμικής διατροφής θα μάθετε να τρώτε διαφορετικά, όχι λιγότερο. Θα τρώτε συχνά και νόστιμα».

Βασικοί κανόνες 1.Φροντίστε τα λίπη που προσλαμβάνετε να είναι ακόρεστα, δηλαδή να είναι φυτικά ή να προέρχονται από ψάρια και αποφεύγετε τα κορεσμένα, δηλαδή όσα παραμένουν στερεά σε θερμοκρασία δωματίου. 2.Αποφύγετε την κατανάλώση αλκοόλ, διαφορετικά περιορίστε την κατανάλωσή του σε ένα ποτήρι κρασί με το γεύμα ή το δείπνο. 3.Λάβετε υπόψη σας ότι όλα τα γεύματα πρέπει να περιλαμβάνουν πρωτεΐνες. Για το λόγο αυτό, φροντίστε να υπάρχει στη διατροφή σας ισορροπία υδατανθράκων και πρωτεϊνών. 4.Αν νιώσετε πείνα ή κόπωση και έλλειψη ενεργητικότητας, αυξήστε τις μερίδες ή προβείτε σε πρόσθεση ενός επιπλέον γεύματος, φροντίζοντας όμως να τηρείτε την απαιτούμενη ισορροπία υδατανθράκων και πρωτεϊνών. 5.Η σωστή ποσότητα των τροφών που καταναλώνετε δεν πρέπει να ξεπερνά το μέγεθος μίας παλάμης. 6.Τρώτε τουλάχιστον τρία κύρια γεύματα και δύο δευτερεύοντα 7.Μην παραλείπετε γεύματα, διότι θα μειωθούν οι καύσεις σας και θα περιοριστεί η απόδοση και η μυϊκή σας μάζα. 8.Φροντίστε τα γεύματά σας να περιλαμβάνουν υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, σε συνδυασμό με πρωτεΐνες και λίγα ακόρεστα λίπη. 9.Μην καταναλώνετε πολύ μεγάλα γεύματα, διότι ο οργανισμό σας αδυνατεί να τα αφομοιώσει με αποτέλεσμα να αποθηκεύει λίπος. 10.Επιλέγετε πάντα τροφές χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη. 11.Αποφεύγετε το αλάτι 12.Χρησιμοποιήστε στις σαλάτες, στις σάλτσες και στα ψητά καυτερά μπαχαρικά, σκόρδο, ξίδι και λεμόνι. 13.Περιορίστε την κατανάλωση ψωμιού μαζί με το φαγητό. Μπορείτε να τρώτε ψωμί μόνο με το «γεύμα – κέρασμα» και προτιμήστε το ψωμί ολικής αλέσεως. 14.Αποφύγετε το πλήρες γάλα και προτιμήστε το πλήρως αποβουτυρωμένο ή το ημιαποβουτυρωμένο. 15.Αποφύγετε τη μεγάλη κατανάλωση καφέ, καθώς επίσης το στιγμιαίο τσάι και όλους τους χυμούς που περιέχουν ζάχαρη. 16.Εντάξτε τη φυσική άσκηση στη ζωή σας. Αποτελεσματικό θεωρείται το γρήγορο περπάτημα (30 – 40 λεπτά σε καθημερινή βάση)

Τι εγγυάται; Η τήρηση της ισογλυκαιμικής διατροφής εγγυάται απώλεια 2-3 ½ κιλά την πρώτη βδομάδα, απώλεια που οφείλεται στην αποβολή των υγρών. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το σωματικό λίπος που μπορείτε να χάσετε, χωρίς ταυτόχρονη απώλεια μυϊκής μάζας είναι περίπου ½ με 1 κιλό τη βδομάδα.

Προσοχή! Προτού ξεκινήσετε την ισογλυκαιμική διατροφή, φροντίστε προηγουμένως να έχετε συμβουλευθεί το γιατρό σας, ειδικά εάν πάσχετε από κάποια χρόνια νεφροπάθεια, όπως για παράδειγμα νεφρωτικό σύνδρομο ή νεφρική ανεπάρκεια. Το ίδιο πρέπει επίσης να κάνετε σε περίπτωση που πάσχετε από κάποια ηπατική νόσο (π.χ. ηπατική ανεπάρκεια). Τέλος, σε περίπτωση που έχετε διαβήτη, προσέξτε να μην καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης.

Διατροφική πυραμίδα ισογλυκαιμικής διατροφής

Βάση: Λαχανικά, όσπρια και φρούτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (Οι τροφές αυτές αποτελούν τα 2/3 των γευμάτων σας)

1 επίπεδο πάνω: τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες και ακόρεστα λίπη, όπως ψάρι, κοτόπουλο, κρέας, κυνήγι, αυγά, γιαούρτι. (Οι τροφές αυτές αποτελούν το 1/3 των γευμάτων σας)

2 επίπεδα πάνω: ζυμαρικά, ανεπεξέργαστο ρύζι, ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως.

3 επίπεδα πάνω: ακόρεστα λίπη: ελαιόλαδο, λάδι ελαιοκράμβης, ξηροί καρποί, λιπαρά ψάρια.

Κορυφή: ζάχαρη, άσπρο ψωμί, άσπρο αλεύρι και πατάτες.

Προσοχή!

Οι τροφές που ανήκουν στα επίπεδο 2 και 3, καθώς επίσης και στην κορυφή της πυραμίδας αποτελούν το 1/6 από το «γεύμα – κέρασμα» της ισογλυκαιμικής διατροφής και μπορούν να καταναλώνονται μία μόνο φορά τη μέρα.

Ποιες τροφές επιτρέπονται; Όσπρια: 100 – 300 γρμ. ημερησίως (ρεβίθια, φασόλια, φακές, μπιζέλια) Λαχανικά: απεριόριστη ποσότητα Ποτά: πράσινο τσάι, τσάι ή καφέ χωρίς καφεΐνη (με φρουκτόζη ή τεχνητά γλυκαντικά) και νερό τουλάχιστον 8 ποτήρια ημερησίως. Φρούτα: 2-3 την ημέρα εκτός από καρπούζι Κόνδυλοι:100 – 200 γρμ. ημερησίως (καρότα, γογγύλια, παντζάρια, γλυκοπατάτες, σελινόριζα) Πρωτεΐνη: 3-5 μερίδες την ημέρα, οι οποίες μπορεί να αποτελούνται από:

• 1 μερίδα ψάρι (80-120 γρμ. μαγειρεμένο ή 120-180 γρμ. ωμό)
• αυγά (4 ασπράδια και 2 κρόκοι)
• ψάρια κυρίως λιπαρά
• θαλασσινά
• κοτόπουλο και γαλοπούλα (στήρθος)
• κυνήγι
• άπαχο αρνίσιο, μοσχαρίσιο ή χοιρινό κρέας
• 150 γρμ. τυρί κότατζ
• 100 γρμ. τόφου

Λίπη: 1-3 κ. σούπας την ημέρα, μοιρασμένες σε όλα τα γεύματα (ελαιόλαδο, λάδι ελαιοκράμβης άθερμης έκθλιψης, σησαμέλαιο, σπιτική μαγιονέζα με ελαιόλαδο, ¼ αβοκάντο). Ξηροί καρποί – σπόροι: 8-10 καρποί ή 2 κ. σούπας σπόροι Δημητριακά ολικής αλέσεως: 100-200 γρμ. την ημέρα (βρασμένα δημητριακά, 1 φέτα ψωμί ή 3 φρυγανιές), ρύζι (μπασμάτι, αναποφλοίωτο, άγριο), βρώμη, κριθάρι, σιτάρι, ζυμαρικά από σκληρό σιτάρι, μαύρο ψωμί, φρυγανιές ολικής αλέσεως. Γαλακτοκομικά: 1 μερίδα την ημέρα (150 γρμ. άπαχο γιαούρτι, 3 κ. σούπας ελαφριά κρέμα γάλακτος, 150 γρμ. γάλα αποβουτυρωμένο) Πρόσθετα γεύσης: απεριόριστη ποσότητα (μουστάρδα, πιπερόριζα, ξίδι, λεμόνι, αρωματικά βότανα και μπαχαρικά)

Ο Διαιτολόγος σχολιάζει

Η συγκεκριμένη δίαιτα είναι μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα δίαιτα, η οποία έχει κυκλοφορήσει σχετικά πρόσφατα. Βασίζεται στην έννοια του γλυκαιμικού δείκτη, ο οποίος δημιουργήθηκε με το σκεπτικό πως όταν καταναλώνουμε δυο τρόφιμα με την ίδια ποσότητα υδατανθράκων, η αύξηση του μεταγευματικού σακχάρου δεν θα είναι η ίδια. Ο όρος γλυκαιμικός δείκτης εκφράζει την σχετική αύξηση της γλυκόζης του αίματος που προκαλείται μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου, σε σύγκριση με αυτή που προκαλείται από την αντίστοιχη πρόσληψη της γλυκόζης ή ψωμιού που περιέχει τους ίδιους υδατάνθρακες.

Η συγκεκριμένη δίαιτα έχει ως στόχο την προστασία του οργανισμού από υψηλές αυξήσεις του σακχάρου του αίματος. Σε γενικές γραμμές η δίαιτα αυτή, σε αντίθεση με άλλες εμπορικές δίαιτες που κυκλοφορούν, είναι ασφαλής. Προτείνει μια ικανοποιητική ποσότητα πρωτεϊνών, υδατανθράκων χαμηλού ή μέτριου γλυκαιμικού δείκτη και αποκλείει τα κορεσμένα λιπαρά. Βέβαια η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη είναι ιδιαίτερα σύνθετη και εξαρτάται από το βαθμό του μαγειρέματος και τον βαθμό επεξεργασίας των τροφίμων, την ποσότητα των περιεχομένων φυτικών ινών καθώς και την ποσότητα του περιεχόμενου λίπους και πρωτεΐνης. Αν και ο συγγραφέας δίνει μια αναλογία θρεπτικών συστατικών, η δίαιτα από μόνη της δεν είναι καθόλου πρακτική και χρειάζεται πολύ μεγάλη εκπαίδευση για την εφαρμογή της.

Όσο για την απώλεια του βάρους, εξαρτάται από τις θερμιδικές απαιτήσεις του καθένα ξεχωριστά, που επηρεάζεται από τον βασικό μεταβολισμό και την φυσική δραστηριότητα, για να μπορέσουμε να προβλέψουμε με ακρίβεια. Πάντως, σε αρκετές έρευνες που έχουν διεξαχθεί (Αgus et al, 2000 και Pereira et al., 2004,) δεν έχει φανεί διαφορά στην απώλεια βάρους από τις δίαιτες τροφίμων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη σε σχέση με δίαιτες τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη.

Αξίζει να αναφερθεί πως δίαιτες, στις οποίες καταναλώνονται τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη έχουν συσχετιστεί με μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων μέσω μείωσης της χοληστερόλης, των LDL λιποπρωτεϊνών και των τριγλυκεριδίων. Επίσης, κατανάλωση τροφίμων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη.

Ανακεφαλαιώνοντας, η συγκεκριμένη δίαιτα είναι σχετικά ισορροπημένη και υγιεινή που όχι μόνο δεν επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην υγεία αλλά μπορεί να επιφέρει και ευεργετικά αποτελέσματα. Το σημαντικότερο αρνητικό σημείο αυτής δίαιτας είναι πως δεν είναι ιδιαίτερα πρακτική και δεν εξατομικεύει τις ιδιαίτερες ανάγκες που έχει ο κάθε οργανισμός ξεχωριστά.

Γράφει ο/η Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ. , M.Sc στην Κλινική Διατροφή

Μπορώ να ρίχνω κάποιες φορές λίγο μέλι στο φαγητό του μωρού μου;

Όχι. Μέχρι το μωρό να κλείσει τα πρώτα του γενέθλια θα πρέπει να αποφεύγετε να του χορηγήσετε μέλι. Πολύ περιστασιακά, το μέλι είναι δυνατόν να εμπεριέχει σπόρους ενός τοξικού βακτηρίου το οποίο λέγεται Clostridium botilunum. Για τους ενήλικες και τα μεγαλύτερα παιδιά, αυτά τα σπόρια είναι ακίνδυνα κάτι το οποίο όμως δεν ισχύει για τα μωρά που είναι μικρότερα από 12 μηνών.

  

Κούτσικας Κωνσταντίνος , Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc