Καρδιοαναπνευστική αντοχή – Λειτουργική ικανότητα

Όλοι σε κάποια φάση της ζωής μας αναφερόμαστε στον όρο «αντοχή» σε πολλές από τις καθημερινές μας συζητήσεις περί υγείας και ευεξίας.

Η αντοχή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος κατά τις δραστηριότητες της καθημερινής μας ζωής, και είναι ένα αξιο-ζήλευτο προσόν των καλά γυμνασμένων ατόμων. Αναλύοντας τον όρο αντοχή από την οπτική γωνία της Αθλητικής Επιστήμης (ΑΕ) καταλήγουμε στον εξής ορισμό: Η ικανότητα της καρδιάς, του αναπνευστικού και αγγειακού συστήματος να ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα της φυσικής άσκησης / έργου (όπως το τρέξιμο, ποδηλασία, χειρωνακτική εργασία, ανέβασμα σκάλων κτλ.) και να προσαρμόζεται σε αυτά, με αποτέλεσμα η χρονική διάρκεια που μπορεί να αντέξει ένα άτομο να αυξάνεται σταδιακά και σε κάποιο σημείο η ένταση του συγκεκριμένου «ερεθίσματος» να αντιλαμβάνεται ως πολύ εύκολη.

Η αντοχή ενός ατόμου είναι σημαντικό να βρίσκεται σε μέτρια προς ψηλά επίπεδα γιατί έτσι οι δραστηριότητες της καθημερινής μας ζωής αυτό-υπηρέτηση (περπάτημα, μεταφορά σακούλλων με ψώνια, σφουγγάρισμα, κτλ) μπορούν να γίνουν σχετικά πιο οικονομικά (σε ενεργειακή δαπάνη) και χωρίς να προκαλούν ένα αίσθημα κόπωσης και εξουθένωσης. Επίσης τα διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού δουλεύουν πιο αποτελεσματικά χωρίς επιπρόσθετη επιβάρυνση. Πως μπορούμε να μετρήσουμε την καρδιοαναπνευστική αντοχή (ΚΑ): η ΚΑ μπορεί να μετρηθεί σε εργαστήρια εργοφυσιολογιάς με τη βοήθεια ενός αναλυτή αερίων ( άμεση μέθοδος με μεγάλη ακρίβεια), η και με μαθηματικούς υπολογισμούς (έμμεση μέθοδος, πιο λίγη αλλά αποδεκτή ακρίβεια) κατά την διάρκεια έργου ( περπάτημα, ποδηλασία, και άλλων πολλών δραστηριοτήτων) ενός ατόμου . Η τιμή που δίνεται για την ΚΑ είναι η τιμή Μέγιστης Πρόσληψης Οξυγόνου (VO2Max), εκφράζεται είτε με την σχετική μονάδα - χιλιοστόλιτρα / χιλιόγραμμα σωματικού βάρους / λεπτό, (mL/kg-1/min-1), όπου λαμβάνεται υπόψη το σωματικό βάρος του ατόμου-, είτε με την απόλυτη μονάδα μέτρησης λίτρα/ οξυγόνου, (L/O2).

Η κατηγοριοποίηση ατόμων βάση της ΚΑ είναι εδώ και αρκετό καιρό μια από τις πιο αποδεκτές μεθόδους στην παγκόσμια Αθλητική Επιστήμη. Πολλοί οργανισμοί σε ολόκληρο το κόσμο όπου η φυσική κατάσταση είναι προϋπόθεση για τους υπάλληλους τους να εργάζονται εκεί έχουν σαν κριτήρια την Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου.

Ορισμένα παραδείγματα είναι τα Σώματα Πυροσβεστικής, ο Αμερικανικός Στρατός, βαριές βιομηχανίες, καταδύτες βιομηχανίας, και φυσικά επαγγελματίες αθλητές. Παραδείγματα τιμών αναφοράς οι οποίες είναι εκφρασμένες σε σχετική μονάδα (mL/kg-1/min-1) έχουν ως εξής : * Άνδρες ετών 30-39 Πολύ κάτω από το μέτριο – 32,5 Κάτω από το μέτριο - 37,4 Μέτριο - 41 Πάνω από το μέτριο - 44,6 Πολύ πάνω από το μέτριο - 50,4

Γυναίκες ετών 30-39 Πολύ κάτω από το μέτριο – 26,5 Κάτω από το μέτριο - 30,5 Μέτριο - 33,8 Πάνω από το μέτριο - 36,7 Πολύ πάνω από το μέτριο - 41 *Πάρθηκαν από το βιβλίο American College of Sports Medicine: Guidelines for Exercise Testing and Prescription, 6th Edition. Έχει σημειωθεί στην διεθνή βιβλιογραφία της ΑΕ ότι οι επαγγελματίες αθλητές αντοχής δρόμου, τριαθλητές, ποδηλάτες και χιονοδρόμοι τύπου cross-country κατέχουν τα πιο ψηλά επίπεδα καρδιοαναπνευστικής αντοχής με τιμές που ξεπερνούν τα 75 -80 (mL/kg-1/min-1). Τι χαρακτηρίζει τα άτομα όπου έχουν ψηλά επίπεδα καρδιοαναπνευστικής αντοχής: Η λειτουργική τους ικανότητα σε διάφορα αθλήματα είναι σε πολύ πιο ψηλά επίπεδα όταν συγκριθούν με άτομα της ίδιας ηλικίας μαζί τους που δεν αθλούνται. Για να μιλούμε πιο απλά και με εφαρμόσιμα στην καθημερινότητα παραδείγματα ο χρόνος που χρειάζεται για να καλύψουν μια συγκεκριμένη απόσταση είτε κολυμπώντας είτε τρέχοντας, ποδηλατώντας, κωπηλατώντας κτλ είναι πιο λίγος και ο μέσος όρος καρδιακής συχνότητας κατά την διάρκεια αυτή είναι πιο χαμηλός σε σύγκριση με άτομα της ίδιας ηλικίας και φύλου που δεν αθλούνται. Η αποκατάσταση και η επιστροφή της καρδιακής συχνότητας και άλλων σημαντικών παραμέτρων, σε επίπεδα ηρεμίας αμέσως μετά από άσκηση / παραγωγή έργου, είναι πολύ πιο γρήγορη. Ο όγκος αίματος - που με κάθε σφύξη της καρδιάς μεταφέρεται σε ολόκληρο το σώμα -, είναι πολύ μεγαλύτερος και επίσης το μέγεθος και πιο συγκεκριμένα η αριστερή κοιλιά της καρδιάς είναι πολύ πιο μεγάλη στα άτομα αυτά. Πως μπορούμε να αυξήσουμε την ΚΑ: Μια απλή απάντηση που δίνεται εξυπακούει επένδυση χρόνου και έναρξη αερόβιας (χαμηλής έντασης) άσκησης. Ο Επαγγελματίας Υγείας & Άσκησης που θα συμβουλευτείτε θα σας κατευθύνει με την σωστή συνταγή άσκησης βάση του φύλου, ηλικίας, προϋπηρεσίας στον χώρο της άσκησης, στόχο και ιατρικό ιστορικό. Η συνταγή που θα σας δώσει πρέπει να έχει πληροφορίες για τα εξής στοιχεία: χρονική διάρκεια άσκησης ανά ημέρα, συχνότητα άσκησης ανά εβδομάδα, ένταση εκφρασμένη σε καρδιακούς σφυγμούς ανά λεπτό η/και ταχύτητα και κλίση στο δαπεδοεργόμετρο η/και ποδήλατο, και προοδευτικότητα της συνταγής. Με λίγα λόγια η άσκηση είναι το χαμηλό σε κόστος και πολύ δυνατό ελιξίριο το οποίο μπορεί να μας καταπέλξει σε ένα πιο ψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης, όπου είναι συνώνυμο με την βελτιωμένη ποιότητα ζωής. Κύπρος Νικολάου, ΜΑ,BSc, Exercise Physiologist / Trainer, ACSM, WWW.KYPROSNICOLAOU.COM