Έρευνες με ενδιαφέρον για το τσάι

Οι έρευνες που διεξάγονται, σχετικά με την ύπαρξη και δράση των συστατικών που περιέχει το τσάι, σε παγκόσμιο επίπεδο, αυξάνονται συνεχώς. Αυτό σημαίνει ότι ολοένα και περισσότερες ερευνητικές ομάδες πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά ακόμη να ανακαλυφθούν σε αυτό το φυσικό αφέψημα.

Στην περίπτωση του τσαγιού, οι κατεχίνες, είναι η πλέον ενδιαφέρουσα ομάδα φυσικών αντιοξειδωτικών συστατικών. Η βιοδραστικότητα των κατεχινών αφορά κυρίως το καρδιαγγειακό σύστημα, την εγκεφαλική λειτουργία και την ενεργοποίηση του μεταβολισμού. Η αντιοξειδωτική δράση είναι ένας δείκτης βιοδραστικότητας, στον οποίο πολλές μελέτες αποδίδουν τουλάχιστον μέρος των ευεργετικών ιδιοτήτων του στην υγεία γενικότερα. 

Για να δούμε ένα μέρος αυτών των ερευνών που αφορούν το τσάι.

Κατανάλωση τσαγιού και καρδιαγγειακές παθήσεις:

• Μια έρευνα, που ονομάστηκε '' Zutphen Elderly Study '', σε 805 ενήλικες Ολλανδούς, έδειξε ότι τα άτομα που κατανάλωναν υψηλές συγκεντρώσεις φλαβονοειδών στη δίαιτά τους είχαν 60% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο, σε σχέση με αυτά που κατανάλωναν μικρές συγκεντρώσεις αντίστοιχα.
• Το τσάι φαίνεται να ενισχύει τη λειτουργία του ενδοθηλίου, του εσωτερικού χιτώνα των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό υποδεικνύεται από τέσσερις πρόσφατες κλινικές μελέτες από τις οποίες προκύπτει σχέση μεταξύ της κατανάλωσης 2-5 φλιτζανιών τσάι και της βελτίωσης κατά 16-77% της λειτουργίας του ενδοθηλίου.
• Έρευνα στην Μ. Βρετανία απέδειξε ότι για ίση πρόσληψη καφεΐνης – τεΐνης, το τσάι προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος, σε σχέση με τον καφέ ή το νερό. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει μια αγγειοχαλαρωτική δράση στα τριχοειδή του δέρματος, πιθανώς εξαιτίας της παρουσίας φλαβονοειδών, γεγονός που επιφέρει ένα τελικό χαλαρωτικό αποτέλεσμα. Άλλο ένα πόρισμα που εξήχθηκε από την ίδια έρευνα, ήταν ότι βρέθηκε συσχέτιση της κατανάλωσης τσαγιού με την γρήγορη ανάπτυξη προσοχής.
• Πίνοντας 3 φλιτζάνια τσάι την ημέρα, μειώνεται κατά 11% ο κίνδυνος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορούν δύο βασικές έρευνες: α] Η πρώτη μελέτησε την επίδραση της κατανάλωσης τσαγιού σε καρδιαγγειακά νοσήματα βάσει στοιχείων από πληθυσμιακές μελέτες σε επτά χώρες -μεταξύ των οποίων η Αμερική, η Ιταλία και η Ολλανδία- που δημοσιεύτηκαν την περίοδο 1996-2000. Δεκατρείς από τις δεκαεπτά μελέτες έδειξαν την ύπαρξη σχέσης μεταξύ της κατανάλωσης 3 φλιτζανιών τσάι ημερησίως και της μείωσης κατά 1-75% των καρδιαγγειακών νοσημάτων. β] Η δεύτερη έρευνα αφορά την αντιστοιχία μεταξύ φλαβονόλων και φλαβόνων με θανάτους από καρδιαγγειακά νοσήματα σε επτά επιδημιολογικές μελέτες. Σε έξι από αυτές υπήρχε σαφής σχέση μεταξύ της υψηλής πρόσληψης φλαβονόλων, με κύρια πηγή το τσάι, και της κατά 20% μείωσης του κινδύνου προσβολής από καρδιαγγειακά νοσήματα. 

Καρκίνος και κατανάλωση του τσαγιού

• Μία επιδημιολογική έρευνα σε 35.000 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, έδειξε ότι το ποσοστό καρκίνου του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος είναι χαμηλότερο κατά 40% έως 70% σε γυναίκες που πίνουν περισσότερο από 2 φλιτζάνια πράσινο τσάι την ημέρα, συγκρινόμενες με εκείνες που δεν πίνουν ποτέ ή που καταναλώνουν πολύ σπάνια αυτό το αφέψημα.
• Μία μεγάλη έρευνα για τη σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση τσαγιού και τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του οισοφάγου υποστηρίζει ότι υπάρχει μείωση κατά 20% στους άνδρες και κατά 50% στις γυναίκες στους καταναλωτές τσαγιού.
• Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα σε εξέλιξη εστιάζει στην πιθανή δράση του μαύρου τσαγιού ως χημοπροληπτικής ουσίας σε περιπτώσεις στοματικής λευκοπλακίας. Επίσης, προκαταρκτική έρευνα για πιθανή σχέση του τσαγιού στη θεραπεία στοματικού καρκίνου διαπίστωσε μείωση των μεταλλαγμένων στοματικών κυττάρων σε καπνιστές που κατανάλωναν 5 φλιτζάνια πράσινο τσάι ημερησίως.
• Οι κατεχίνες που περιέχονται στο τσάι αναστέλλουν τις οξειδωτικές βλάβες που έχουν συνδεθεί με κάποιες μορφές καρκίνου. Το συμπέρασμα που ερευνούν οι επιστήμονες σήμερα προέκυψε από τα αποτελέσματα μιας κλινικής έρευνας σύμφωνα με τα οποία καπνιστές που έπιναν τέσσερα φλιτζάνια πράσινο τσάι ημερησίως επί τέσσερις μήνες εμφάνισαν στα ούρα τους μείωση 31% στους δείκτες οξειδωτικής επιβάρυνσης.

Έλεγχος βάρους:

• Στα υπέρβαρα άτομα, που καταναλώνουν καθημερινά εκχύλισμα πράσινου τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες, παρατηρείται μείωση του βάρους και της περιμέτρου της περιφέρειας. Επιπλέον, η κατανάλωση τσαγιού στο πλαίσιο ενός διαιτολογίου με περιορισμένες θερμίδες, ευνοεί την γρηγορότερη απώλεια βάρους. (Diepvens et Coll, 2005).
• Εξίσου ενδιαφέρον είναι να σημειώσουμε ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού μπορεί να περιορίσει με επιτυχία την επανάκτηση βάρους μετά από μια δίαιτα (Kovacs et Coll., 2004.; Westerterp – Plantega et Coll., 2005).
• Στη μελέτη της Ιατρικής Σχολής της Σαγκάης , με την πρόσληψη κατεχινών μειώθηκε η ποσότητα του σπλαγχνικού λίπους και το αποτέλεσμα ήταν δοσοεξαρτώμενο.
• Τα αποτελέσματα της κατανάλωσης τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες δείχνουν βελτίωση της ενεργειακή κατανάλωση (θερμογένεση), οξείδωση των λιπών και της κατανομής τους στο σώμα (Wolfram et Coll., 2006 ; Murase et Coll., 2006) (Moon et Coll., 2007).

Διαβήτης τύπου ΙΙ:

• Βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη σε άτομα που πίνουν συστηματικά πάνω από 6 φλιτζάνια την ημέρα (Fukino et Coll., 2005) και σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 (Iso et Coll., 2006). Η κατανάλωση ικανοποιητικής ποσότητας κατεχινών είναι αναγκαία και η παρατήρηση αυτή τονίζει το ενδιαφέρον που έχει ένα τσάι εμπλουτισμένο σε κατεχίνες.
• Τα αποτελέσματα της κατανάλωσης τσαγιού πλούσιου σε κατεχίνες φαίνονται στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, στην πρόληψη του κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο και για διαβήτη. (Wolfram et Coll., 2006 ; Murase et Coll., 2006) (Moon et Coll., 2007).

Άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το πράσινο τσάι:

• Κλινική έρευνα υποδεικνύει ότι η γαλλική επιγαλλοκατεχίνη (EGCG) στο πράσινο τσάι εμποδίζει το βακτήριο H. Pylori, το οποίο αναπτύσσεται στο στομάχι.
• Σύμφωνα με πληθυσμιακές έρευνες, οι Βρετανοί προσλαμβάνουν περίπου το 40% των υγρών που καταναλώνουν από το τσάι, πίνοντας κατά μέσο όρο τρία φλιτζάνια την ημέρα.
• Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνάντησης του Αμερικανικού Συνδέσμου Διαιτολογίου το Μάιο του 2005, το τσάι αναδείχθηκε ως η σημαντικότερη διατροφική πηγή φλαβονοειδών των Αμερικανών. Μελέτη του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν Στέιτ εκτιμά ότι ο μέσος Αμερικανός προσλαμβάνει 24 είδη φλαβονοειδών από τη διατροφή του - φλαβανόλες, φλαβονόλες, φλαβόνες, ανθοκυάνες και ισοφλαβόνες.
• Από in vitro έρευνες έχουν γίνει μετρήσεις της ανποξειδωτικής ικανότητας χρησιμοποιώντας τις μεθόδους TEAC (Trolox Antoxidant Capacity) και ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity), οι οποίες αναπτύχθηκαν ειδικά για να προσδιορίσουν την αντιοξειδωτική δραστηριότητα βιολογικών δειγμάτων. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι η αντιοξειδωτική ικανότητα ενός φλιτζανιού τσάι -μαύρο ή πράσινο- είναι τρεις φορές υψηλότερη από μία μερίδα από τα πιο συνηθισμένα σε κατανάλωση λαχανικά -για παράδειγμα, την ντομάτα- και δύο φορές υψηλότερη από μία μερίδα από τα πιο συνηθισμένα φρούτα - όπως το μήλο ή το πορτοκάλι.
• Έρευνες σε ανθρώπους για τη δραστηριότητα βιολογικών δειγμάτων αντιοξειδωτικών ουσιών -και συγκεκριμένα τις ιδιότητες των πολυφαινόλων που περιέχει το τσάι- έδειξαν μια αύξηση στην αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος μετά από την κατανάλωση μαύρου ή πράσινου τσαγιού. Το ίδιο παρατηρήθηκε σε ανεξάρτητες έρευνες που έγιναν με διάφορες μεθόδους μετρήσεων, οδηγώντας στο γενικό συμπέρασμα ότι τα φλαβονοειδή έχουν βραχυπρόθεσμη αντιοξειδωτική δράση. Τα αποτελέσματα αυτά παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα.

Επίδραση κατανάλωσης τσαγιού στην αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος

ΜΤ = μαύρο τσάι ΠΤ = πράσινο τσάι μ = μηδαμινή * άνευ ομάδας ελέγχου ** με πρόληψη καφέ σαν ομάδα ελέγχου

Συμπερασματικά, μια συστηματική και ικανοποιητική κατανάλωση κατεχινών του τσαγιού έχουν συνδεθεί με πολλά ευεργετικά οφέλη για την υγεία. (Gardner et Coll., 2007 ; Cabrera et Coll., 2006). Τα οφέλη αυτά αποδίδονται κυρίως, στην αντιοξειδωτική ικανότητα των πολυφαινολικών συστατικών του. (Rietveld et Wiseman, 2003 ; Toshi et Coll., 2000).

Γράφει ο Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc στη Διασφάλιση Ποιότητας - Φοντόρ Χριστίνα, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Καθηγήτρια στο Ι.Δ.ΕΚ.Ε Ηλιούπολη

Τρώγοντας υγιεινά για τις γιορτές των Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα είναι η εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφών. Οι περισσότεροι μπαίνουν σε πειρασμούς είτε σε πάρτι του γραφείου ή πάρτι φίλων ή και σε οικογενειακές υποχρεώσεις. Κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων η αυτοσυγκράτηση πολλών μειώνεται λόγω των πολλών πειρασμών.

Για όσους έχετε νηστέψει πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί μετά την νηστεία του σαραντάημερου. Λόγω απουσίας τροφών όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα για μεγάλο χρονικό διάστημα, η απότομη επαναφορά τους μπορεί να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές.

Μετά την νηστεία

• Καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα (περίπου έξι ημερησίως) αντί τρία μεγάλα.
• Αποφύγετε λιπαρά φαγητά (πχ τηγανιτά, κοκκινιστά, φαγητά με σάλτσες και ιδιαίτερα φρέσκια κρέμα).
• Αποφύγετε την υπερκατανάλωση αλκοόλ. Περιοριστείτε στην μία μερίδα (δες ισοδύναμα).

Τα Χριστούγεννα είναι μια δοκιμασία για τον καθένα που προσπαθεί να ακολουθήσει μία δίαιτα είτε είναι αδυνατίσματος είτε είναι θεραπευτική ή ακόμα και σωστής διατροφής. Το παραδοσιακό κυπριακό τραπέζι το οποίο αναμένεται κάθε Χριστούγεννα είναι συνήθως ψηλό σε περιεκτικότητα λίπους, χοληστερόλης, ζάχαρης, νατρίου (συστατικό του άλατος) και θερμίδων, όμως πολύ σημαντικό για όλους μας.

Προτού αποφασίσετε τι θα αφαιρέσετε από το παραδοσιακό τραπέζι, ας δούμε αν μπορείτε να κάνετε κάποιες αλλαγές στο μενού έτσι ώστε να γίνει πιο θρεπτικό και υγιεινό.

Ας αρχίσουμε με το κύριο πιάτο. Προτιμείστε την παραδοσιακή γαλοπούλα ή κοτόπουλο στο φούρνο τα οποία είναι αρκετά υγιεινά φαγητά. Μπορούμε να αφαιρέσουμε το δέρμα από το κοτόπουλο και γαλοπούλα έτσι ώστε να τα κάνουμε ακόμα πιο υγιεινά.

Τα ζυμαρικά όπως οι ραβιόλες, μακαρόνια, πατάτες και το παστίτσιο μπορούν να μαγειρευτούν πιο υγιεινά ακολουθώντας τις πιο κάτω οδηγίες

Βελτιώστε το μαγείρεμα

• Αποφύγετε την προσθήκη φρέσκιας κρέμας στα ζυμαρικά.
• Προτιμάτε τις πατάτες στο αλουμινόχαρτο αντί τις τηγανιτές ή στο φούρνου με λάδι.
• Παρασκευάστε μία πιο υγιεινή σάλτσα για τα μακαρόνια με φρέσκα ντομάτα, λαχανικά τις αρέσκειας σας και μπαχαρικά
• Αποφύγετε το βράσιμο των ζυμαρικών σε ζωικό λίπος. Προτιμάτε τον ζωμό λαχανικών Και ατμό αρωματίζοντας τα λαχανικά με μπαχαρικά.
• Όσο αφορά το παστίτσιο αποφύγετε την προσθήκη λαδιού στο κεϊμά, στραγγίστε το λίπος του κεϊμά προσθέστε ντομάτα, μαϊντανό, κρεμμύδι και μπαχαρικά. Την κρέμα παρασκευάστε την με άπαχο γάλα και φυτικό λάδι.

Στην γέμιση συνήθως χρησιμοποιείται βούτυρο ή μαργαρίνη , συκώτι, αυγά και ξηροί καρποί. Όλα αυτά είναι ψηλά σε περιεκτικότητα λίπους και θερμίδων.

Φτιάξτε την γέμιση πιο υγιεινή

• Χρησιμοποιήστε φυτικό λάδι αντί βούτυρο και μαργαρίνης
• Αποφύγετε το συκώτι και προσθέστε περισσότερο ρύζι
• Χρησιμοποιήστε την μισή δόση των ξηρών καρπών
• Προτιμάτε περισσότερα αποξηραμένα φρούτα όπως σταφίδες
• Προτιμάτε ζωμό λαχανικών για καλύτερη γεύση.
• Για κάθε αυγό χρησιμοποιήστε μόνο δύο ασπράδια.

Προσέξτε όταν φτάσει η ώρα του γλυκού. Είναι εδώ που μπορεί να καταστραφεί για καλά η προσπάθεια σας για υγιεινή διατροφή. Υπάρχουν γλυκά που δεν γίνονται πιο άπαχα. Σίγουρα τα Χριστούγεννα δεν είναι η εποχή της στέρησης αλλά ούτε και υπάρχει λόγος που να μην τρώμε με μέτρο. Περιοριστείτε σ’ ένα κομμάτι.

Κοινωνικές Υποχρεώσεις

Έκτακτα ποτά και μικρά πιάτα, κάνοντας χειραψία και συζητώντας, πολύ εύκολα αποσπάται η προσοχή σας από το τι τρως. Είναι απίστευτο πόσο μπορείτε να φάτε μιλώντας δίπλα από ένα μπουφέ.

Μερικοί τρόποι για να προσέξετε κατά την διάρκεια των γιορτών

• Σιγουρευτείτε ότι δεν πηγαίνετε στο πάρτι πεινασμένοι.
• Όταν φτάσετε στο κοκτέιλ πάρτι μην τρέξεις στο φαγητό. Μίλα με το κόσμο και πάρε ένα ποτό.
• Αποφύγετε τα τηγανιτά και πηγαίνετε κατευθείαν στα κράκερ, ψωμί, λαχανικά και φρούτα.
• Τα φρέσκα λαχανικά είναι πάντοτε ιδανικά

Πάρτυ γραφείου

Όταν οι συνάδελφοι φέρουν από το σπίτι μαγειρεμένο φαγητό για το πάρτι είναι δύσκολο να μην το δοκιμάσετε . Αλλά σ’ ένα γεύμα του γραφείου ή σε μία συγκέντρωση με το προσωπικό για φαγητό μπορείτε να είστε πιο συγκρατημένοι.

Βάλτε στόχο και ευγενικά μην παρασυρθείτε. Αφού δεν μπορείτε να ελέγξετε τι ετοίμασαν οι άλλοι, ετοιμάστε το πιάτο σας με την ανάλογη ποσότητα και χαμηλά σε λιπαρά. Μ’ αυτό το τρόπο μπορείτε να είστε σίγουροι ότι έχετε φάει όσο πρέπει. Εάν πραγματικά δεν θέλετε οτιδήποτε άλλο ευγενικά αρνηθείτε και πείτε ότι φαίνεται ωραίο αλλά είστε πολύ χορτάτοι. Προτιμήστε ένα διαιτητικό αναψυκτικό ή σόδα ή λίγο χυμό παρά ένα γλυκό κοκτέιλ η κάποιο ποτό με αυξημένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ.

Βραδινά πάρτυ

Αφού θα φάτε μακριά από το σπίτι σας, το μενού είναι ήδη σχεδιασμένο. Δεν έχετε να κάνετε δικές σας επιλογές. Όταν σερβίρεται από άλλους και η εκλογή σας είναι περιορισμένη το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να περιορίσετε τη μερίδα σας.

Οδηγίες

• Εάν θα ετοιμάσετε κάποια φαγητά για φίλους ή συγγενείς κάντε επιλογή ελαφριών φαγητών.
• Εάν έχετε πρόβλημα βάρους προτιμάτε δύο ορεκτικά αντί για ένα κυρίως γεύμα ή χαμηλό σε λίπος η ακόμα προτιμάτε τη μισή μερίδα του κύριου γεύματος.
• Σε περίπτωση που θέλετε ακόμη κάτι προτιμάτε ένα κομμάτι ψαχνό κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, χοιρινό) και λαχανικά.
• Αποφύγετε να βάλετε και βούτυρο στο ψωμάκι σας.

Χριστουγεννιάτικα φαγητά και θερμίδες

Περισσότερες πληροφορίες στην επίσημη ιστοθέση του Συνδέσμου Διαιτολόγων Κύπρου www.cydadiet.org

Γράφει η Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου, MS, RD. Κλινική Διαιτολόγος

Χριστούγεννα με σωστό φαγητό και καλή υγεία

Τα Χριστούγεννα έρχονται και, όπως κάθε χρόνο φέρνουν μαζί στιγμές χαράς, όπως πολλά δώρα αλλά, φέρνουν και τις οικογένειες και τους ανθρώπους πιο κοντά. Οι συναντήσεις με φίλους, συγγενείς και η πιο «ενωμένη» οικογένεια μας κάνει να βρεθούμε πολλές φορές μπροστά σε αρκετούς διατροφικούς πειρασμούς που συνήθως μας ωθούν να καταναλώσουμε περισσότερο φαγητό και συχνά να αυξήσουμε το βάρος μας. Ιδιαίτερα επιρρεπείς σε διατροφικές «ατασθαλίες», εκτός από τους μεγάλους, είναι και τα παιδιά. Έτσι κάποια προσοχή θα πρέπει να δοθεί αυτές τις μέρες και στη διατροφή μας για να παραμείνουμε ευχαριστημένοι και μετά τις γιορτές για να μη χρειαστεί να τρέχουμε στους ειδικούς για να χάσουμε τα παραπανίσια κιλά.

Για την ημέρα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς

Υπολογίζεται ότι την ημέρα των Χριστουγέννων οι άνθρωποι συχνά καταναλώνουν μέχρι και 6000 θερμίδες, ενέργεια 3 φορές μεγαλύτερη από αυτή που χρειάζονται κανονικά. Γι’ αυτό, κάποιες παραλλαγές στις παραδοσιακές χριστουγεννιάτικες συνταγές μπορούν να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε το βάρος μας σταθερό χωρίς στερήσεις. Φαγητά που συνηθίζουμε να καταναλώνουμε αυτές τις μέρες είναι γεμιστή γαλοπούλα, γουρουνόπουλο, χοιρινό με σέλινο, σουφλέ κ.ά.

Πρακτικές συμβουλές για πιο υγιεινό μαγείρεμα:

• Για τη γαλοπούλα, καλύτερα μαγειρέψτε τη ξεχωριστά από τη γέμιση καθώς σε αυτή περιέχεται αρκετό λίπος το οποίο απορροφάται από τη γαλοπούλα όταν ψήνονται μαζί. Η γαλοπούλα περιέχει λίγο λίπος και θερμίδες και αποτελεί καλή επιλογή για το εορταστικό τραπέζι. Προτιμήστε όμως να την καταναλώσετε χωρίς την πέτσα.

• Για τη γέμιση της γαλοπούλας, επιλέξτε ελαιόλαδο και όχι βούτυρο. Περιορίστε τα εντόσθια όπως επίσης και τα κάστανα ή τα κουκουνάρια (χρησιμοποιήστε ένα από τα δύο). Βάλτε περισσότερα φρούτα (π.χ. σταφίδες, μήλα, δαμάσκηνα) και λαχανικά (π.χ. μανιτάρια, πιπεριές, καρότα) χωρίς να τα επαλείψετε ή τσιγαρίστε με βούτυρο.

• Τις συνοδευτικές πατάτες μπορείτε πρώτα να τις βράσετε και έπειτα να τις βάλετε στο φούρνο με μικρή ποσότητα λαδιού να ροδοκοκκινίσουν. Κόψτε τις σε μεγαλύτερους κύβους ώστε να απορροφήσουν λιγότερο λάδι.

• Αντί για πλήρη γαλακτοκομικά, προτιμήστε τυριά, κρέμα γάλακτος, γιαούρτι ή γάλα με χαμηλά λιπαρά.

• Επιλέξτε άπαχο κομμάτι αν πρόκειται να μαγειρέψετε χοιρινό και προσθέστε μέτρια ποσότητα ελαιολάδου.

• Καταναλώστε μαζί με το γεύμα σας αρκετά λαχανικά που θα σας αποτρέψουν να φάτε υπερβολικές ποσότητες φαγητού καθώς θα ενισχύσουν και τον οργανισμό σας με βιταμίνες απαραίτητες για το μεταβολισμό του λίπους. Για παράδειγμα, ετοιμάστε σαλάτες πολλών ειδών, λαχανικά στη σχάρα ή στον ατμό.

• Αντί για μπέικον, χρησιμοποιήστε ζαμπόν λάιτ ή βραστή/ καπνιστή γαλοπούλα ή προσούτο.

• Αντί για βούτυρο, μαργαρίνη, λάδι για τσιγάρισμα χρησιμοποιήστε μαγειρικό σπρέι λαδιού ή αντικολλητικό τηγάνι.

• Τυρί κρέμα με τυρί cottage αφού πρώτα το λιώσουμε μέχρι να γίνει μαλακό σαν κρέμα.

• Αντί για μαγιονέζα ή ξινή κρέμα (sour cream) καταναλώστε γιαούρτι ή γιαούρτι ανακατεμένο με λίγο λεμόνι ή ξινή κρέμα (με χαμηλά ή χωρίς λιπαρά).

• Στις σάλτσες για το κρέας με βάση το λάδι βάλτε κρασί ή ξίδι (π.χ. βαλσάμικο) ή ζωμούς με χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος.

Γλυκά, αλκοόλ, ξηροί καρποί και μικρογεύματα

Τα παραπάνω τρόφιμα τα καταναλώνουμε πολύ συχνά κατά την περίοδο των γιορτών. Σχετικά με τα γλυκά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκά περιέχουν στην πλειοψηφία τους πολλές θερμίδες. (π.χ. 1 μελομακάρονο με το σιρόπι, 40 γρ,= 153 Kcal ενώ 1 μικρός κουραμπιές 40 γρ = 185 Kcal). Από αυτά κάποια αποτελούν καλύτερες επιλογές πχ. το μελομακάρονο και η μηλόπιτα καθώς έχουν τις λιγότερες θερμίδες, συγκριτικά με τα υπόλοιπα, ενώ περιέχουν χαμηλές ποσότητες κορεσμένων λιπιδίων. Αντίθετα, η βασιλόπιτα και ο κουραμπιές αποδίδουν ανά μερίδα τις περισσότερες θερμίδες και είναι πιο πλούσια σε χοληστερίνη και κορεσμένα λιπίδια (επιβαρυντικά για την καρδιά).

Όσον αφορά το αλκοόλ, ένα με δύο ποτηράκια την ημέρα είναι ωφέλιμα για την καρδιά όμως καλό είναι να μην το παρακάνουμε καθώς τα αλκοολούχα ποτά περιέχουν πολλές θερμίδες και οι μεγάλες ποσότητες αλκοόλης δεν κάνουν καλό στην υγεία. Καλές επιλογές αποτελούν το κρασί και ιδιαίτερα το κόκκινο καθώς και η μπύρα. Άλλα ποτά με πολλές θερμίδες (π.χ. vodka, whisky, ποτά που περιέχουν κρέμα ή σιρόπι) καλό είναι τα καταναλώνετε πιο αραιά. Επίσης, προσπαθήστε να επιλέγετε και μη αλκοολούχα ποτά σε ένα τραπέζι ή να αναμίξετε το ποτό σας με σόδα ή αναψυκτικό χωρίς ζάχαρη (π.χ. 100ml λευκό ελαφρύ κρασί= 70 Kcal, 100ml κόκκινο κρασί= 85 Kcal, 1 κουτάκι μπύρα 330 ml = 116 Kcal, 50ml ποτό με 40% αλκοόλ= 140 Kcal)

Οι ξηροί καρποί επίσης περιέχουν πολλές θερμίδες( π.χ. 6 αμύγδαλα= 6 κάσιους = 10 φυστίκια Αιγίνης = 1 κουταλιά σούπας πασατέμπο/ ηλιόσποροι = 45 Kcal) και είναι εύκολο να ξεφύγουμε στις ποσότητες. Εναλλακτικά, μπορούμε να προτιμήσουμε τα κάστανα ( 5 κάστανα= 80 Kcal) σε σχέση με τα αλατισμένα φιστίκια και κρακεράκια. Εκτός της χαμηλής τους περιεκτικότητας σε λίπος, είναι καλή πηγή πρωτεΐνης και υδατανθράκων και περιέχουν αρκετές βιταμίνες και μέταλλα (Β1,Β2, βιταμίνη C, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο, κ.ά.). Μπορούμε να τα καταναλώσουμε στο φαγητό (π.χ. χοιρινό με κάστανα), στα γλυκά (γλυκό κουταλιού, τούρτα κάστανο) ή απλά βραστά ή ξεροψημένα.

Ακόμη, δε θα πρέπει να ξεχνάμε τα φρούτα ( 1 μέτριο φρούτο= 60 Kcal) καθώς μας παρέχουν λίγες θερμίδες και πολλές βιταμίνες που είναι απαραίτητες για το μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και μας αποτρέπουν από τα πολλά τσιμπολογήματα. Καλές εναλλακτικές είναι τα αποξηραμένα φρούτα π.χ. οι χουρμάδες, τα σύκα, οι σταφίδες. Επίσης, το ρόδι είναι ιδιαίτερα θρεπτικό και είναι στην εποχή του. Θεωρείται παραδοσιακά το φρούτο που φέρνει καλοτυχία, ευγονία και αφθονία αγαθών γι’ αυτό συνηθίζεται, ως έθιμο, να σπάμε ένα ρόδι στο κατώφλι την πρωτοχρονιά. Περιέχει λίγες θερμίδες, είναι πλούσιο σε κάλιο (ρυθμιστής της αρτηριακής πίεσης) και περιέχει αρκετά αντιοξειδωτικά (συμμετέχουν στην προστασία της καρδιάς).

Οι γονείς είναι πρότυπα για τα παιδιά τους και στις γιορτές

Στις γιορτές επηρεάζεται και η διατροφή των παιδιών. Η υπερβολική κατανάλωση θερμίδων, λιπαρών και ζάχαρης (λόγω των πολλών γλυκών και λιπαρών φαγητών) είναι ανθυγιεινή και για αυτά. Οι γονείς αυτές τις μέρες περνώντας αρκετό χρόνο μαζί τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα διατροφής. Άλλωστε τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τη συμπεριφορά των γονέων τους, πράγμα που ισχύει και για τη διατροφική συμπεριφορά. Έτσι, καλές συνήθειες των γονέων μπορούν να έχουν θετική επίδραση στα παιδιά. Για παράδειγμα, το πρωινό μπορεί να γίνει μια καθημερινή οικογενειακή συνήθεια χάρη στις γιορτινές ημέρες που βρίσκονται μαζί. Καλές επιλογές για τα παιδιά είναι 1 φλιτζάνι γάλα με δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης και 1 φρούτο, 1 ποτήρι γάλα και 1 φέτα κέικ ή 2 μπισκότα ολικής άλεσης κ.ά. Επίσης, μην ξεχνάτε τα φρούτα λόγω των χριστουγεννιάτικων γλυκών. Διασκεδάστε φτιάχνοντας πρωτότυπες φρουτοσαλάτες μαζί με τα παιδιά σας. Επιλέξτε γλυκά με λιγότερο λίπος και θερμίδες και προσπαθήστε να μην είναι καθημερινά. Για τα κύρια γεύματα επιλέξτε άπαχα κρέατα π.χ. γαλοπούλα, κοτόπουλο και μην ξεχνάτε να τα συνοδεύετε πάντα με σαλάτες ωμές ή βραστές. Επιδιώξτε ποικιλία πολύχρωμων λαχανικών που κεντρίζουν το ενδιαφέρον των παιδιών και είναι αναγκαία για την υγεία τους π.χ. ντομάτα, καρότο, λάχανα, πιπεριές, ραπανάκια, λαχανάκια Βρυξελλών, κ.α.

Οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι μια πολύ όμορφη περίοδος του χρόνου και μια ακόμη ευκαιρία να μοιραστείτε όμορφες στιγμές, γεμάτες ζεστασιά με την οικογένεια και με ανθρώπους που αγαπάτε. Η διατροφή είναι ένα σημαντικό μέρος του εορταστικού κλίματος και ένα αναπόσπαστο κομμάτι. Να χαρείτε και να ευτυχήσετε με υγιεινό και καλό φαγητό και να προσπαθήσετε να είναι όσο περισσότερο γίνεται ισορροπημένη η διατροφή σας και αυτές τις μέρες -στα πλαίσια του εφικτού- τόσο για τους μεγάλους όσο και για τα παιδιά.

Γράφει η Χριστίνα Φοντόρ Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Καθηγήτρια στο Ι.Δ.ΕΚ.Ε Ηλιούπολης.

Διατροφή στο Χριστουγεννιάτικο Τραπέζι

Ισορροπημένη διατροφή και στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Τα Χριστούγεννα είμαστε κυριολεκτικά περικυκλωμένοι από διάφορα εορταστικά εδέσματα και ποτά. Από την μια δεν υπάρχει λόγος να είμαστε ένοχοι όταν τα απολαμβάνουμε, από την άλλη όμως πρέπει να θυμόμαστε, πως οι άνθρωποι κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων παίρνουν τουλάχιστον 2 κιλά. Μάλλον τώρα καταλαβαίνετε γιατί ο Αι-Βασίλης είναι ένας τόσο στρουμπουλός τύπος. 

Ημέρα των Χριστουγέννων

Γνωρίζατε ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν περίπου 6000 θερμίδες την ημέρα των Χριστουγέννων; Η ενέργεια αυτή είναι 3 φορές περισσότερη από ότι χρειαζόμαστε.

Πολλοί από εμάς ήδη έχουμε πρόβλημα υπερβολικού βάρους ή παχυσαρκίας. Ο διαβήτης και ο προ-διαβήτης όπως επίσης και η ψηλή πίεση, μαστίζουν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Το να ισχυριστούμε ότι θα είμαστε τέλειοι στις επιλογές μας όσον αφορά στο τι και πόσο θα τρωμε στις γιορτές, πιθανόν να είναι εξωπραγματικό. Για αυτό τον λόγο, υπάρχουν διάφορα μικρά μυστικά στο να σας βοηθήσουν να φάτε, να πιείτε ενώ ταυτόχρονα να παραμείνετε υγιείς.

- Ιδανικό πρώτο πιάτο για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ορεκτικό με σολομό, ο οποίος αποτελεί πλούσια πηγή ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία χρειάζονται για μια γερή καρδιά.

- Παρά το ότι η γαλοπούλα είναι χαμηλή σε λιπαρά και υψηλή σε πρωτεΐνες, καλύτερα θα ήταν να αφαιρέσετε την πέτσα, όπου περιέχεται το περισσότερο λίπος και θερμίδες.

- Καλό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε ελαιόλαδο για τις πατάτες φούρνου και να τις κόψετε σε μεγαλύτερους κύβους, έτσι ώστε να απορροφήσουν όσο το δυνατόν λιγότερο λίπος.

- Η γέμιση της γαλοπούλας μπορεί να είναι λαχανικά. Ο αρακάς, τα καρότα και τα λαχανάκια Βρυξελλών αποτελούν πλούσιες πηγές αντιοξειδωτικών, τα οποία είναι πιθανόν να σας προστατεύσουν από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο. Και αν δεν τα έχετε επαλείψει με βούτυρο, η γέμιση αυτή των λαχανικών είναι χαμηλή σε θερμίδες και λίπος ενώ ταυτόχρονα συνεισφέρει στην κατανάλωση της συνιστώμενης καθημερινά κατανάλωσης των 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών.

- Κατά την διάρκεια του ψησίματος, αφήστε τον ζωμό της γαλοπούλας να ανέβει στην επιφάνεια, και στην συνέχεια αφαιρέστε το.

- Παρόλο που ένα έως δυο ποτηράκια κάνουν καλό στην καρδιά, η μεγάλη ποσότητα δεν είναι ότι καλύτερο για την υγεία. Θα μπορούσατε για αλλαγή να καταναλώσετε ένα μην αλκοολούχο ποτό και να είστε από τους λίγους στο τραπέζι που θα μπορεί να οδηγήσει αργότερα.

- Όταν τρώτε γρήγορα, τρώτε περισσότερα, δεν απολαμβάνετε τις πλούσιες γεύσεις και οσμές των νόστιμων εδεσμάτων που προσφέρονται στις γιορτές. Επιπρόσθετα δεν γίνεται καλό μάσημα των τροφών και είναι αιτία δυσπεψίας. 

Snacks

Με όλα τα μεζεδάκια γύρω μας, συχνά είναι δύσκολα να ελέγξουμε το τσιμπολόγημα μας. Μόνο ένα μικρό κομμάτι κρεατόπιτα περιέχει τουλάχιστον 250 θερμίδες. Για αυτόν τον λόγο, προσπαθήστε να μην είστε κοντά σε τέτοια μεζεδάκια και να εξασφαλίσετε να έχετε υγιεινές επιλογές

Τα κάστανα περιέχουν μικρό ποσοστό λίπους και μπορούμε να τα προτιμήσουμε από τα αλατισμένα φιστίκια και κρακεράκια.

Τα αποξηραμένα φρούτα είναι μια νόστιμη επιλογή-οι χουρμάδες, τα σύκα και τα βερίκοκα αποτελούν πολύ καλές επιλογές.

Πάνω από όλα πρέπει να διασκεδάσετε και να περάσετε καλά κατά την διάρκεια των γιορτών. Μην ξεχνάτε ότι λίγη φυσική δραστηριότητα παραπάνω θα σας βοηθήσει να να κάψετε αυτές τις extra θερμίδες που θα προσλάβετε. Έτσι θα μπορούσατε να χορέψετε σε κάποιο από τα πολλά πάρτι που διοργανώνονται αυτήν την περίοδο ενώ την ημέρα των Χριστουγέννων μετά το γεύμα να πάτε για ένα όμορφο περίπατο. 

Γράφει ο/η Κάζης Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, M.Sc. στη Κλινική Διατροφή - Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.

Η ‘’ΑΞΙΑ’’ των Βιολογικών Προϊόντων

Γιατί να βάλω στη διατροφή μου, τα βιολογικά προϊόντα; Έχουν κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν από τα αντίστοιχα συμβατικά; Γιατί είναι ακριβότερα;

Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις απορίες, τις οποίες εκφράζει ο κάθε καταναλωτής ‘’που ψάχνει’’ τη διατροφή του. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να δώσουμε κάποιες απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, ξεκινώντας όμως από το τέλος. Είναι πράγματι ακριβότερα τα βιολογικά προϊόντα;

Επιλέγοντας σαν μέτρο σύγκρισης, την ονομαστική τους τιμή, θα μπορούσαμε να πούμε με μεγάλη ευκολία, Ναι. Τα βιολογικά προϊόντα είναι ακριβότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά κατά 30 – 50% ή και περισσότερο μερικές φορές (κυρίως όταν είναι εισαγόμενα ή όταν η προσφορά για κάποια από αυτά είναι αρκετά μικρή, ενώ η ζήτηση μεγάλη).

Ας αντιστρέψουμε όμως την ερώτηση.

Είναι πράγματι φθηνότερα τα συμβατικά προϊόντα;

Η απάντηση είναι μάλλον Όχι. Αυτό οφείλεται στο ότι, στην ονομαστική τιμή των συμβατικών προϊόντων δεν εμπεριέχονται όλα τα κόστη, τα οποία καλύπτονται έμμεσα από τον Εθνικό προϋπολογισμό και κατ’ επέκταση από όλους εμάς δια μέσω της φορολογίας μας.

• Το κόστος της απορρύπανσης των εδαφών και ιδιαίτερα των υδάτων (λόγω της χρήσης των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων), καλύπτεται εν μέρει από τον Εθνικό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με στοιχεία του FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών), η συμβατική γεωργία, ρυπαίνει το περιβάλλον με νιτρικά κατά 40-64% περισσότερο από την βιολογική.

• Το κόστος της απόσυρσης αρκετών αγροτικών προϊόντων και η ταφή τους στις χωματερές (λόγω της υπερπαραγωγής που επιτυγχάνεται με την χρήση των χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων) καλύπτεται και αυτό εν μέρη από τον Εθνικό προϋπολογισμό. Το οξύμωρο σε αυτή την περίπτωση είναι, ότι τα προϊόντα που αποσύρονται και στην συνέχεια θάβονται, έχουν καλλιεργηθεί κανονικά και έχουν συνεισφέρει στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος, στην κατανάλωση ενέργειας, κ.λ.π.

• Το κόστος των μεγαλύτερων ποσοτήτων ενέργειας, που απαιτείται για την παραγωγή τους, επιβαρύνει και αυτό τόσο τον Εθνικό προϋπολογισμό όσο και την ενεργειακή πολιτική της χώρας. Τα χημικά λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα για να παραχθούν απαιτείται ενέργεια, οι πολλαπλές και βαθιές κατεργασίες του εδάφους απαιτούν ενέργεια, τα μεγάλα και ενεργοβόρα αρδευτικά συστήματα και τα θερμοκήπια που λειτουργούν σε μη ενδεδειγμένες περιοχές, για να λειτουργήσουν απαιτούν και αυτά ενέργεια.

• Πάντα σύμφωνα με τον FAO, η κατανάλωση ενέργειας στην συμβατική γεωργία, φθάνει έως και 69% παραπάνω από ότι στην βιολογική.

• Οι μεγαλύτερες ποσότητες νερού που καταναλώνονται για την παραγωγή τους, μειώνουν τα υπάρχοντα αποθέματα και καλείται η Πολιτεία με διάφορες παρεμβάσεις (που έχουν και αυτές το κόστος τους) να καλύψει τις ανάγκες του αστικού πληθυσμού σε νερό

• Η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας και της βιοποικιλότητας, από την χρήση των αγροχημικών, δημιουργεί την ανάγκη ειδικών παρεμβάσεων (που έχουν και αυτές το κόστος τους) από την Πολιτεία, για την αποκατάστασή τους. Και άλλα πολλά.

Αν όλα τα παραπάνω κόστη, ποσοτικοποιηθούν και προστεθούν στην ονομαστική τιμή των συμβατικών προϊόντων, τότε θα δούμε, ότι η πραγματική τιμή τους μάλλον είναι υψηλότερη και όχι χαμηλότερη από τα αντίστοιχα βιολογικά. Προχωρώντας όμως ακόμη περισσότερο και συνυπολογίζοντας και τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά των βιολογικών προϊόντων που θα αναλύσουμε παρακάτω, τότε η ψαλίδα ανοίγει ακόμα περισσότερο εις βάρος των συμβατικών.

Ποια είναι λοιπόν αυτά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που κάνουν τα βιολογικά προϊόντα να υπερέχουν σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβατικά;

• Λόγω της μη χρήσης αγροχημικών στην καλλιέργεια, τα παραγόμενα βιολογικά προϊόντα είναι απαλλαγμένα από υπολείμματα φυτοφαρμάκων, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την υγεία των παραγωγών και των καταναλωτών.

• Λόγω της μη χρήσης, κατά την παραγωγική διαδικασία, αλλά και κατά τη μεταποίηση τους, γενετικά τροποποιημένων οργανισμών ή παραγώγων αυτών, τα βιολογικά προϊόντα είναι τα μοναδικά πιστοποιημένα ‘’GMO free’’ προϊόντα, με κέρδος για την υγεία (π.χ. αλλεργίες) των παραγωγών και των καταναλωτών.

• Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά, επειδή έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη υγεία - η αξία της οποίας είναι ανεκτίμητη -, είναι αδύνατον να κοστολογηθούν και κατά τη γνώμη μου, αρκούν από μόνα τους για να πειστεί και ο δύσπιστος καταναλωτής, στο γιατί πρέπει να βάλει στην διατροφή του τα βιολογικά προϊόντα.

• Από τις μελέτες που έχουν πραγματοποιήσει, διάφορα Ερευνητικά Ιδρύματα, Ινστιτούτα, Πανεπιστήμια, κ.λ.π. του εξωτερικού, μας δείχνουν ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν μία μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και μία μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό.

• Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1984 στο κρατικό πανεπιστήμιο Rutgers της πολιτείας του New Jersey, Η.Π.Α., οι βιολογικές τομάτες περιέχουν 30% λιγότερο νερό σε σχέση με τις αντίστοιχες συμβατικές.

• Σύμφωνα με τον Pither C Hall A, (Memorandum tecnico n. 597, Ερευνητικός σταθμός Campden, Μ. Βρετανία, 1990) η βιολογική ντομάτα έχει 21,1% περισσότερη βιταμίνη C και 34,3% περισσότερη βιταμίνη Α, σε σχέση με την αντίστοιχη συμβατική.

• Σύμφωνα με τον Shuphan, (Ερευνητικό Ινστιτούτο για την ποιότητα των φυτικών προϊόντων, Heisenheim, Γερμανία, 2001), τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν 26 % λιγότερο νερό, 18% περισσότερες πρωτεΐνες, 19% περισσότερα ολικά ζάχαρα, 13-18% περισσότερο κάλιο, 10-56% περισσότερο ασβέστιο, 6-13% περισσότερο φώσφορο, 29-77% περισσότερο σίδηρο, 49% περισσότερο μαγνήσιο και 69-97% λιγότερα νιτρικά.

• Σύμφωνα με ερευνητικό πρόγράμμα, του πανεπιστημίου Hohenheim της Γερμανίας (2006), οι βιολογικές ντομάτες, περιέχουν περισσότερη ξηρά ουσία, ζάχαρα, βιταμίνη C, β-καροτίνη και φλαβονοειδή σε σχέση με τις αντίστοιχες συμβατικές.

• Σύμφωνα με μια τελευταία έρευνα (2006) που πραγματοποίησαν Αμερικάνοι επιστήμονες του πανεπιστημίου του Τέξας, φαίνονται καθαρά τα αποτελέσματα που έχει επιφέρει στα προϊόντα διατροφής, ο συμβατικός τρόπος παραγωγής. Η έρευνα έδειξε, ότι η περιεκτικότητα σε ασβέστιο, πρωτεΐνες, βιταμίνη C, σίδηρο, κάλλιο και ριβοφλαβίνη, των φρούτων καιτωνλαχανικών, μειώθηκε αισθητά ξεκινώντας από το 1950, με μία μεγάλη μείωση της τάξης του 40% τα τελευταία 20 χρόνια.

Τα φρούτα είναι πια πιο πλούσια σε νερό και σε ινώδη ιστό, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά.

Μεταξύ των αιτιών που προκάλεσαν τη μείωση των θρεπτικών συστατικών σε φρούτα και λαχανικά, είναι η υπερεκμετάλλευση του εδάφους η χρήση των χημικών λιπασμάτων, οι κλιματικές αλλαγές και η αύξηση του επιπέδου του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Από τα παραπάνω, μπορεί να απαντηθεί άμεσα από τον ‘’ψαγμένο καταναλωτή’’ και η τελευταία ερώτηση, ‘’ Γιατί να βάλω στη διατροφή μου, τα βιολογικά προϊόντα; ‘’ χωρίς να απαιτείται, ο περαιτέρω δικός μας σχολιασμός.

Γράφει ο Ηλίας Κάνταρος, Γεωπόνος

Διατροφή στην υπέρταση: οι νέες οδηγίες

Όπως και σε άλλα χρόνια νοσήματα, ο γενικότερος τρόπος ζωής παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της υπέρτασης. Τον κυριότερο ρόλο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, τουλάχιστον από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, τον παίζει το σωματικό βάρος. Πιο συγκεκριμένα, μία απώλεια βάρους της τάξεως των 5 κιλών μπορεί να μειώσει κατά 4,4 mmHg την συστολική (μεγάλη) και κατά 3,6 mmHg την διαστολική πίεση (μικρή), αλλά και να προλάβει την εμφάνιση υπέρτασης σε υπέρβαρα άτομα, μολονότι προφανώς το σημαντικότερο είναι να προληφθεί η αύξηση του σωματικού βάρους και να μη φτάσει ποτέ σε μη φυσιολογικά επίπεδα. Τα μη φυσιολογικά επίπεδα για τον καθένα μας τα υπολογίζουμε από τον Δείκτη Σωματικής Μάζας. Αυτός ο δείκτης είναι ένας αριθμός ο οποίος προέρχεται αν διαιρέσουμε το βάρος μας σε κιλά δια του τετραγώνου του ύψους μας σε μέτρα. Έτσι αν κάποιος ενήλικας είναι 2 μέτρα ύψος και ζυγίζει 80 κιλά, τότε ο ΔΣΜ του είναι 80 : (2x2) = 20. Αν αυτός ο αριθμός είναι μεταξύ 18,5 και 25, τότε μιλάμε για φυσιολογικό ΔΣΜ. Αν είναι μεταξύ 25 και 30, τότε μιλάμε για υπερβάλλον βάρος. Τέλος, αν είναι πάνω από 30, τότε μιλάμε για παχυσαρκία. Αυτός ο υπολογισμός δεν ισχύει για παιδιά και εφήβους, εγκύους και θηλάζουσες, καθώς και για αθλητές. Αυτό επίσης που έχει παρατηρηθεί είναι ότι η μείωση του σωματικού βάρους μειώνει περισσότερο την πίεση σε έναν υπερτασικό συγκριτικά με ένα νορμοτασικό. Επίσης, η μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα και σε άλλους παράγοντες κινδύνου όπως η ινσουλινοαντοχή, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, η υπνική άπνοια. Επομένως, και αν ακόμα αυτή η μείωση είναι μικρή, η επίδραση που θα έχει στη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και στεφανιαίας νόσου είναι σημαντική για να μην το λαμβάνουμε ιδιαίτερα σοβαρά υπόψη. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί και η φαρμακευτική αγωγή, όπου αυτή είναι αναγκαία. Τέλος, επειδή τα άτομα μέσης ηλικίας αυξάνουν το σωματικό τους βάρος κατά 0,5 με 1 κιλό το χρόνο, ένας πολύ σημαντικός στόχος θα ήταν αρχικά η σταθεροποίησή του. Τα άλλα σημαντικά στοιχεία από τη διατροφή, πέρα από την ενεργειακή πρόσληψη, που επηρεάζει το σωματικό βάρος, είναι το νάτριο, το κάλιο, το αλκοόλ, τα κορεσμένα λίπη και το συνολικό λίπος της τροφής αλλά και τα φρούτα και τα λαχανικά. Πιο συγκεκριμένα, η υψηλή πρόσληψη νατρίου επηρεάζει αρνητικά την αρτηριακή πίεση. Δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν καταλαβαίνουμε πόσο παραπάνω νάτριο καταναλώνουμε. Κι αυτό γιατί το νάτριο βρίσκεται στο αλάτι, αλλά και σε άλλα τρόφιμα (κρυφές πηγές), όπως οι πίκλες, οι κονσέρβες σε άλμη, το ψωμί και άλλα. Έχει παρατηρηθεί ότι όταν μειωθεί η πρόσληψη αλατιού σε υπερτασικούς ασθενείς από 10,5 g την ημέρα σε περίπου 4,7-5,8 g την ημέρα, αυτό μπορεί να επιφέρει μία μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 4-6 mmHg. Η συνιστώμενη επαρκής για τον οργανισμό ημερήσια πρόσληψη νατρίου άλλαξε πρόσφατα και οι νέες οδηγίες είναι από 100 στα 65 mmol την ημέρα, που αντιστοιχούν σε περίπου 3,8 g αλάτι. Αυτό όμως είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί και έτσι μία πιο ρεαλιστική σύσταση είναι τα 5 g την ημέρα (85 mmol νατρίου).

Επειδή τελικά αποδεικνύεται δύσκολο να αλλάξουμε συνήθειες που έχουμε μάθει, αυτό που εμείς συστήνουμε στους ασθενείς μας που δυσκολεύονται να μειώσουν το αλάτι, είναι να τρώνε περισσότερο κάλιο. Γιατί το κάλιο φαίνεται ότι μπορεί να επηρεάσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης. Η μέγιστη αποτελεσματικότητα παρατηρείται όταν επιτευχθεί παράλληλα η μείωση στην πρόσληψη νατρίου (έως 2,4 g την ημέρα) και η αύξηση στην πρόσληψη καλίου.

Ο μηχανισμός δράσης του καλίου είναι απλός: το κάλιο βοηθάει τον οργανισμό να αποβάλλει το υπερβάλλον νάτριο και με τον τρόπο αυτό ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση. Και επειδή το κάλιο δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό, είναι απαραίτητη η καθημερινή του πρόσληψη. Πλούσιες πηγές καλίου είναι τα φρούτα και τα λαχανικά και αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωσή τους. Στο εξωτερικό κυκλοφορούν ήδη προϊόντα του καθημερινού διαιτολογίου εμπλουτισμένα με κάλιο, όπως μαργαρίνες και ροφήματα φρούτων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης: «Την τελευταία δεκαετία η αυξημένη πρόσληψη καλίου και οι διατροφικές συνήθειες που βασίζονται στο πρόγραμμα διατροφής DASH – διαιτολόγιο με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, με χαμηλή χοληστερόλη και λίγα κορεσμένα και ολικά λιπαρά – έχουν αναγνωρισθεί και αυτές ως παράγοντες που συμβάλλουν στην μείωση της αρτηριακής πίεσης». Το κορεσμένο λίπος (ζωικά λιπαρά) επηρεάζει πολλούς παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων και γι’ αυτό πρέπει ο γενικός πληθυσμός να το μειώσει στο <10% επί της συνολικής ενέργειας και τα άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι υπερτασικοί, στο <7%. Υπάρχουν επίσης μελέτες που δείχνουν ότι τα ιχθυέλαια (ω-3 λιπαρά οξέα), σε δόσεις μεγαλύτερες των 3 g την ημέρα, μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή πίεση σε υπερτασικούς κατά 4,0 mmHg τη συστολική και κατά 2,5 mmHg τη διαστολική. Αλλά αυτή είναι μία σχετικά μεγάλη δοσολογία για να χορηγείται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να αφορούν στην επίδραση των φυτικών ινών στην αρτηριακή πίεση. Τέλος, η συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου ή μαγνησίου έχει υποδειχθεί από μερικές έρευνες ότι έχει αντι-υπερτασική δράση, αλλά υπάρχουν και άλλες που έδειξαν ότι δεν υπήρχαν ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. H κατανάλωση οινοπνεύματος σε άτομα με υπέρταση είναι προβληματική. Μία πρόσφατη έρευνα παρατήρησε ότι υπάρχει μία γραμμική σχέση μεταξύ κατανάλωσης οινοπνεύματος και αρτηριακής πίεσης, δηλαδή όσο περισσότερα οινοπνευματώδη ποτά πίνουμε τόσο αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Η υψηλή πρόσληψη οινοπνεύματος (πάνω από 5 ποτά την ημέρα) μειώνει και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης, υπάρχουν μελέτες που υπέδειξαν ότι η αποχή από την κατανάλωση μειώνει την αρτηριακή πίεση. Επομένως, οι υπερτασικοί ασθενείς πρέπει να μειώσουν την κατανάλωση οινοπνεύματος σε λιγότερο από 20-30 g αιθανόλης την ημέρα οι άνδρες και σε λιγότερο από 10-20 g την ημέρα οι γυναίκες, ενώ πρέπει επίσης να τους επισημαίνεται ο αυξημένος κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου που έχουν με τη συχνή, έστω και σχετικά μικρή κατανάλωση αλκοόλ. Τέλος, υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι αλλαγή συνολικά της διαιτητικής συμπεριφοράς μπορεί να έχει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Όμως, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Σε άλλους μπορεί να υπάρξουν ευεργετικά αποτελέσματα, κυρίως από τη μείωση του νατρίου και άλλοι να μην αντιδρούν καθόλου σε αυτή την αλλαγή. Επομένως, ο διαιτολόγος ή ο ιατρός πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα την αποτελεσματικότητα της αλλαγής της διαιτητικής συμπεριφοράς αλλά και τη συμμόρφωση του ασθενή ώστε να μην καθυστερήσει αδικαιολόγητα η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, αν αυτή κριθεί αναγκαία. Γράφει ο Αντώνης Ζαμπέλας, Αναπληρωτής Καθηγητής Διατροφής του Ανθρώπου, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος Δ.Σ. Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης

Άσκηση και Υπέρταση

Η άσκηση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πρόληψης, της θεραπείας και του ελέγχου της πίεσης. Οι πάσχοντες από αρτηριακή υπέρταση οφείλουν να ακολουθούν προγράμματα θεραπευτικής άσκησης.Το πρόγραμμα πρέπει να συνταγογραφείται από ειδικούς ιατρούς και να εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή.

Η άσκηση σε υπερτασικούς παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της διαστολικής δυσλειτουργίας που είναι συχνή εξαιτίας της συνυπάρχουσας συνήθως καρδιακής υπερτροφίας, ισχαιμίας, και της μεγάλης ηλικίας που επηρεάζουν την καρδιακή λειτουργία και προκαλούν διαταραχές στις αιμοδυναμικές παραμέτρους καθώς και λόγω νευρο-ορμονικών και αγγειακών παραγόντων που μειώνουν την αντοχή των υπερτασικών στην κόπωση της άσκησης. Στο σχεδιασμό των προγραμμάτων πρέπει να λαμβάνονται επιπλέον υπόψη οι λειτουργικές δυνατότητες και οι συνοδές παθήσεις (π.χ. ορθοπαιδικά προβλήματα) των ασθενών.

Οι βασικές συστάσεις στους ασθενείς με υπέρταση αφορούν στην καθιέρωση συστηματικής φυσικής δραστηριότητας στον τρόπο ζωής και στον έλεγχο του σωματικού τους βάρους.

Όσον αφορά τις ασκήσεις οι ασκήσεις φόρτισης, δηλαδή οι αερόβιες ασκήσεις μεταφοράς βάρους (περπάτημα-δυναμική βάδιση, χορός, ποδήλατο, κολύμβηση) που γυμνάζουν μεγάλες μυικές ομάδες είναι οι σημαντικότερες. Άσκηση με ένταση στο 40-70% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας φαίνεται να μειώνει την αρτηριακή πίεση εξίσου ή και περισσότερο από εξάσκηση σε μεγαλύτερη ένταση. Η διάρκεια της άσκησης πρέπει να κυμαίνεται από 30-60 λεπτά και η συχνότητά της από 3-7 φορές την εβδομάδα. Ιδανική περίπτωση αποτελεί η καθημερινή αερόβια άσκηση, διότι κατά αυτό τον τρόπο ο υπερτασικός ασθενής αξιοποιεί τη μείωση της αρτηριακής πίεσης που ακολουθεί την άσκηση και που διαρκεί για πολλές ώρες. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης (με αντιστάσεις) αποτελούν συμπλήρωμα των προγραμμάτων και είναι δευτερεύουσας σημασίας. Πρόκειται για ασκήσεις ενδυνάμωσης με μικρή αντίσταση της τάξης του 40% του βάρους της μέγιστης δύναμης, δηλαδή του βάρους που υποθετικά θα μπορούσε για παράδειγμα να σηκώσει ο ασθενής σε μια επανάληψη. Χρειάζεται από 1 σετ των 15 επαναλήψεων στις μεγάλες μυικές ομάδες.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως κατά την εκτέλεση των προγραμμάτων ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν οι ακόλουθες οδηγίες:

Η αθλητική δραστηριότητα δεν πρέπει να ξεκινάει αν η συστολική πίεση ηρεμίας είναι μεγαλύτερη από 200 mmHg ή η διαστολική μεγαλύτερη από 110 mmHg.

Όσον αφορά την αλληλεπίδραση της άσκησης με τα φάρμακα που λαμβάνουν οι υπερτασικοί ασθενείς είναι γνωστό πως τα διουρητικά δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν αρρυθμίες κατά την άσκηση, ενώ διαταράσσουν και τη θερμορύθμιση σε ζεστό περιβάλλον κάτι που προκαλούν και οι β-αναστολείς που επιπλέον μειώνουν τις λειτουργικές δυνατότητες κατά την άσκηση. Επίσης οι α-αναστολείς και οι αναστολείς των διαύλων ασβεστίου μπορεί να προκαλέσουν υπόταση μετά την άσκηση γι αυτό χρειάζεται να υπάρχει και περίοδος χαλάρωσης κατά το τέλος του προγράμματος της άσκησης.

Υπάρχουν και άλλοι <κίνδυνοι> που εξατομικεύονται ανάλογα με τις τιμές συστολικής και διαστολικής πίεσης του αθλούμενου.

Τα ανωτέρω υποδηλώνουν πως η άσκηση ωφελεί τους υπερτασικούς, η πραγματοποίησή της όμως πρέπει να γίνεται με σωστό πλάνο και στηριζόμενη σε επιστημονικά κριτήρια, ώστε οι ασθενείς να μπορούν να αποκομίσουν οφέλη χωρίς περαιτέρω κινδύνους για την υγεία τους. Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Διονυσιώτης, Φυσίατρος - Ιατρός Αποκατάστασης Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών idiony@otenet.gr

Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση: Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται;

Τι είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Αν θέλουμε να ορίσουμε τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση θα λέγαμε ότι όξινο γαστρικό περιεχόμενο παλινδρομεί στον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα και/ή βλάβη του οισοφαγικού βλεννογόνου. Από τον ορισμό αυτό γίνεται αμέσως φανερό ότι η παρουσία οισοφαγίτιδας (φλεγμονή του οισοφαγικού βλεννογόνου) δεν είναι προαπαιτούμενο για τη διάγνωση και ότι η εμφάνιση συμπτωμάτων και μόνο αρκεί για να χαρακτηρίσει τους παλινδρομικούς ασθενείς.

Πόσο συχνή είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας και σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, το 44% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. εμφανίζουν αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου, τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Αντίστοιχα δεδομένα στον Ελληνικό πληθυσμό καταδεικνύουν ότι το 38% των ατόμων αναφέρει συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης κάθε εβδομάδα.

Πώς εκδηλώνεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, ένα υποκειμενικό σύμπτωμα πύρωσης (καύσου) που εντοπίζεται στο επιγάστριο, τη ξιφοειδή απόφυση και το στέρνο. Το 75% των ασθενών με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εμφανίζουν οπισθοστερνικό καύσο, ενώ και αντίστροφα το 75% των ασθενών με οπισθοστερνικό καύσο πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, επομένως το συγκεκριμένο σύμπτωμα είναι αρκετά ειδικό και θεωρείται ότι χαρακτηρίζει τη νόσο. Τυπικά ο οπισθοστερνικός καύσος γίνεται αντιπληπτός τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα και εμφανίζεται ή επιδεινώνεται μετά από τη λήψη λιπαρών γευμάτων ή την κατάκλιση. Παράλληλα, η παρουσία παχυσαρκίας, το κάπνισμα, αλλά και η κατανάλωση αλκοόλ αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες παλινδρόμησης. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν παλινδρόμηση είναι οι όξινες ερυγές και ο θωρακικός πόνος, ενώ και εξωοισοφαγικές εκδηλώσεις, όπως βράγχος φωνής ή χρόνιος βήχας μπορεί να παρατηρηθούν.

Τι προκαλεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Η παροδική χάλαση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, δηλαδή του σφιγκτήρα που δημιουργεί ο μυϊκός χιτώνας στο σημείο μετάπτωσης του οισοφάγου στο στομάχι θεωρείται, σήμερα, ο κυριότερος παθογενετικός μηχανισμός παλινδρόμησης. Η παρουσία διαφραγματοκήλης σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης παροδικών χαλάσεων, αλλά και με μειωμένη κάθαρση του παλινδρομούντος γαστρικού περιεχομένου.

Πώς διαγιγνώσκεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Η διάγνωση τίθεται με την τυπική συμπτωματολογία, αν και η εξέταση εκλογής θεωρείται η 24ωρη pHμετρία. Η γαστροσκόπηση συνήθως δεν βοηθάει στη διάγνωση, δεδομένου ότι οι περισσότεροι ασθενείς (σε ποσοστό πάνω από 50%) δεν εμφανίζουν οισοφαγίτιδα. Η διενέργεια της γαστροσκόπησης, όμως, είναι απαραίτητη όταν υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα, όπως δυσκαταποσία, αιμορραγία, αναιμία ή απώλεια βάρους.

Πώς αντιμετωπίζεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Η θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης έχει σαν στόχο τόσο την εξάλειψη των συμπτωμάτων, όσο και την επούλωση της οισοφαγίτιδας, εφόσον αυτή υπάρχει. Στη συνέχεια, η θεραπευτική προσπάθεια επικεντρώνεται στην πρόληψη των υποτροπών, δεδομένου ότι η παλινδρόμηση, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, είναι μια χρόνια νόσος. Παράλληλα, η επιτυχής θεραπευτική μας παρέμβαση είναι απαραίτητη, προκειμένου να προλάβουμε την εμφάνιση επιπλοκών, όπως για παράδειγμα την εμφάνιση στενώσεων του οισοφάγου ή ακόμα και την εμφάνιση οισοφάγου Barrett, επιπλοκές οι οποίες μπορεί να παρατηρηθούν σε ασθενείς με μακροχρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Για την επίτευξη των στόχων αυτών έχουμε στη διάθεση μας φαρμακευτικά σκευάσματα, αντιπαλινδρομικές χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και ενδοσκοπικές τεχνικές.

Φαρμακευτική Θεραπεία της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης

Η φαρμακευτική αγωγή για την αρχική αντιμετώπιση των ασθενών με παλινδρόμηση συνίσταται στη χορήγηση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων. Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (εσομεπραζόλη, ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη, παντοπραζόλη, ραμπεπραζόλη) επιφέρουν συμπτωματική ανακούφιση στο 83% των ασθενών (διακύμανση: 71-96%) και επούλωση της οισοφαγίτιδας στο 78% των περιπτώσεων (διακύμανση: 62-94%), μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 4-8 εβδομάδων. Θεραπεία με ανταγωνιστές ισταμίνης τύπου 2 (ρανιτιδίνη, σιμετιδίνη, φαμοτιδίνη), οι οποίες προτείνονταν στο παρελθόν δε χρησιμοποιούνται πλέον, δεδομένου ότι τα ποσοστά επιτυχίας είναι σημαντικά χαμηλότερα (συμπτωματική ανακούφιση: 32-82%, επούλωση οισοφαγίτιδας: 0-82%).

Παρότι η χορήγηση ενός αναστολέα αντλίας πρωτονίων επιτυγχάνει τον έλεγχο της παλινδρόμησης στην πλειονότητα των ασθενών, σε 75-92% των περιπτώσεων τα συμπτώματα θα υποτροπιάσουν μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής. Για το λόγο αυτό στους περισσότερους ασθενείς συνιστάται συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής σε βάθος χρόνου. Ήδη υπάρχει εμπειρία χορήγησης αναστολέων της αντλίας πρωτονίων για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 15 ετών, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις Η.Π.Α. Οι αρχικές ανησυχίες για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η αύξηση της γαστρίνης και η ατροφία του βλεννογόνου δεν έχουν επιβεβαιωθεί και η μακροχρόνια χορήγηση των φαρμάκων αυτών θεωρείται απόλυτα ασφαλής.

Χειρουργική – Ενδοσκοπική Θεραπεία της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης

Η χειρουργική θεραπεία της παλινδρόμησης προτείνεται σαν εναλλακτική λύση για τους ασθενείς εκείνους που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, για εκείνους που δεν πειθαρχούν στη φαρμακευτική αγωγή, καθώς και για εκείνους στους οποίους απαιτείται χορήγηση υψηλών δόσεων αναστολέων αντλίας πρωτονίων για μακρύ χρονικό διάστημα (π.χ. νέοι σε ηλικία ασθενείς).

Κυρίως εφαρμόζεται η θολοπλαστική Nissen, η οποία εκτελείται και λαπαροσκοπικά. Το ποσοστό αποτυχίας είναι γύρω στο 10%, ενώ και μετεγχειρητικά ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών (50-60%) χρειάζεται να λαμβάνει και πάλι αναστολείς αντλίας πρωτονίων. Η επιτυχία της επέμβασης εξαρτάται, άμεσα, από την ικανότητα του χειρουργού, όπως αποδεικνύεται και από τα διαφορετικά ποσοστά αποτελεσματικότητας που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία, ανάλογα με το κέντρο στο οποίο πραγματοποιήθηκε η μελέτη.

Τέλος, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η χειρουργική επέμβαση σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή, έχουν τελευταία αναπτυχθεί και ενδοσκοπικές μέθοδοι αντιμετώπισης της παλινδρόμησης, οι οποίες, όμως, ακόμα δεν έχουν βρει ευρεία εφαρμογή στην κλινική πράξη

Συμπέρασμα

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια συχνή κλινική οντότητα, η οποία εκδηλώνεται συνήθως με αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου. Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων αποτελούν τα φάρμακα εκλογής για την αντιμετώπιση της νόσου. Δεδομένου ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος είναι μακροχρόνια, οι περισσότεροι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά σε βάθος χρόνου.

Γράφει ο Βιάζης Νίκος, Γαστρεντερολόγος

Διάρροια και η αντιμετώπιση της

Η διάρροια είναι η διαταραχή των κενώσεων, που συνίσταται σε αύξηση του αριθμού, του όγκου ή της ρευστότητάς τους. Στις οξείες διάρροιες συνήθως διαταράσσονται και οι τρεις παραπάνω χαρακτήρες. Οπωσδήποτε όμως, κυριότερος από αυτούς είναι η αύξηση του όγκου των αποβαλλόμενων κοπράνων, πάνω από 250 κ. εκ. ημερησίως. Η διάρροια είναι η απάντηση του σώματος σε κάτι που αναστατώνει τα έντερα. Μερικές φορές κράμπες και κοιλιακοί πόνοι προηγούνται της διάρροιας. Ως προς τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά της, η διάρροια διακρίνεται σε οξεία και σε χρόνια.

Η διάρροια μπορεί να προκληθεί από :

• Ιούς, παράσιτα ή βακτηρίδια (ρινοϊός ή αδενοϊός, γρίπη, παράσιτα που βρίσκονται κυρίως στο μη επεξεργασμένο ή μολυσμένο νερό και τοξίνες που παράγονται από διάφορα βακτηρίδια).

• Ασθένειες του εντέρου (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα) • Ανοσοανεπάρκεια (ασθενείς με AIDS, η άτομα που κάνουν χημειοθεραπείες). • Πίεση (αυξημένη πίεση) • Τρόφιμα (ακόμη και φρέσκα κάποια φρούτα, φασόλια, καφές μπορούν να προκαλέσουν διάρροια σε κάποιους ανθρώπους) • Φάρμακα (αντιβιοτικά, αντιόξινα που περιέχουν το μαγνήσιο, φάρμακα για την πίεση και την καρδιά)

Η διάρροια είναι το σύμπτωμα μίας παθολογικής κατάστασης και ο πρώτος στόχος για την θεραπεία της είναι να αντιμετωπιστεί το αίτιο που την προκάλεσε. Στη συνέχεια ο ασθενής πρέπει να αναπληρώσει τα υγρά και τους ηλεκτρολύτες που πιθανών χαθήκανε και να φροντίζει τη διατροφή του μέχρι την ανάρρωση.

Διατροφική αντιμετώπιση της διάρροιας

Στους ενήλικες η διατροφική φροντίδα έχει αρχικό σκοπό την αναπλήρωση των υγρών και ηλεκτρολυτών. Αυτό πετυχαίνεται από τον ασθενή με την αυξημένη πρόσληψη υγρών όπως υγρά με αυξημένη συγκέντρωση νατρίου και καλίου, χυμοί φρούτων, καθαρός ζωμός ,διαλύματα ηλεκτρολυτών και το ασφαλές νερό. Για παράδειγμα η πηκτίνη που βρίσκεται στο μήλο (σε πολτό μήλου) ή κάποιες άλλες ουσίες που περιέχουν υδατοδιαλυτές ίνες (πχ. καολίνη ) βοηθάνε στον έλεγχο της διάρροιας.

Κατά τη διάρκεια της διάρροιας καλύτερα να προσπαθήσετε να μείνετε χωρίς φαγητό όσο γίνεται περισσότερο. Μετά από τις πρώτες 24 ώρες καλά θα ήταν να τρώτε κάτι. Όταν η διάρροια σταματά και ο ασθενής αρχίζει να ανέχεται τρόφιμα, η ποσότητα του φαγητού πρέπει να αυξάνεται σταδιακά σύμφωνα με τις αντοχές του ασθενή. Η διατροφή αυτή αποτελείται από αμυλούχα τρόφιμα διότι αυτά απορροφούνται καλύτερα όπως, ρύζι, πατάτα, δημητριακά κ.α. και στη συνέχεια προσθέτουμε πρωτεϊνούχα τρόφιμα. Το λίπος επιτρέπεται επίσης αν δεν συνυπάρχουν και άλλες επιπλοκές. Τα σάκχαρα, η αλκοόλη, η λακτόζη, η φρουκτόζη επιδρούν αρνητικά στην οσμωτικότητα των κοπράνων και καλά είναι να αποφεύγονται.

Τα προβιοτικά έχουν θετική αντιμετώπιση της διάρροιας που προκαλείται από παθογόνους μικροοργανισμούς και μπορούν να προφυλάξουν ή και να βελτιώσουν την διάρροια με την επίδραση τους στο ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης προφυλάσσουν από μολύνσεις επειδή συναγωνίζονται με τους παθογόνους μικροοργανισμούς και μπορεί να εμποδίζουν την ανάπτυξη των παθογόνων βακτηρίων μέσα από την παραγωγή ουσιών που αναστέλλουν την ανάπτυξη τους και δημιουργούν αρνητικό περιβάλλον μέσα στη γαστρεντερική οδό.

Όταν η διάρροια διαρκεί και είναι έντονη δημιουργεί αφυδάτωση και μεγάλη έλλειψη ηλεκτρολυτών. Αν η διάρροια συνοδεύεται από κάποια μόλυνση, αρρώστια του ανοσοποιητικού, φλεγμονώδες νόσου, δυσαπορρόφηση βιταμινών, μετάλλων, πρωτεϊνών ή/ και λίπους τότε χρειάζεται άμεσα παρεντερική ή εντερική σίτιση του ασθενούς. Η έλλειψη καλίου επηρεάζει την κινητικότητα του εντέρου, μειώνει την όρεξη για φαγητό και δημιουργεί διάφορες άλλες εντερικές επιπλοκές.

Η απώλεια σιδήρου από γαστρορραγία μπορεί να προκαλέσει αναιμία.

Στα παιδιά η έντονη διάρροια είναι πιο επικίνδυνη εξ’ αιτίας της αφυδάτωσης και απώλεια υγρών. Τα υγρά και οι ηλεκτρολύτες πρέπει να αναπληρωθούν άμεσα με έτοιμα φαρμακευτικά διαλύματα ηλεκτρολυτών ακόμη και από τους γονείς. Δεν επιτρέπονται διαλύματα με συγκέντρωση σακχάρων. Η χορήγηση διαλυμάτων δια του στόματος είναι λιγότερο αποτελεσματική από την ενδοφλέβια χορήγηση. Ακόμη και στην περίπτωση έντονης διάρροιας το έντερο μπορεί να απορροφήσει μέχρι και το 60% της τροφής που έχει καταναλώσει ο ασθενής.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η θεραπευτική αντιμετώπιση που θα χορηγήσει ο γιατρός αποσκοπεί:

1. Στην αποκατάσταση του διαταραχθέντος ισοζυγίου ύδατος και ηλεκτρολυτών

2. Στη συμπτωματική ανακούφιση

3. Στην καταπολέμηση του αιτίου. Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας διάρροιας είναι λοιμώδους αιτιολογίας, βραχείας διάρκειας, αυτοϊώνται και μόνο ένα ποσοστό μικρότερο του 20% των πασχόντων προσφεύγει στο γιατρό.

Εάν η διάρροια διαρκεί τρεις ημέρες ή περισσότερο πρέπει να επισκεφτείτε γιατρό. Επίσης επικοινωνήστε άμεσα με το ιατρό εάν υπάρχει αίμα στα κόπρανα ή μοιάζουν με μαύρη πίσσα, εάν η διάρροια συνοδεύεται από πυρετό άνω των 39 βαθμών, από δριμύ κοιλιακό ή πρωκτικό πόνο και από σοβαρή αφυδάτωση.

Τι είναι το χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο;

Η χρόνια διάρροια που επιμένει για διάστημα μεγαλύτερο των 14 ημερών ονομάζεται χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο. Πολλά νοσήματα που προκαλούν χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο, αρχίζουν με οξεία διάρροια.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Τα φάρμακα που προτείνονται για τη διάρροια περιέχουν παρηγορικό και οπιούχες ουσίες (χορηγούνται μόνο με συνταγή) , όπως και διφαινυλοξυλάτη (Lomotil) και λοπεραμίδη (Imodium), φάρμακα που ανακουφίζουν και μειώνουν τους μυϊκούς σπασμούς του γαστρεντερικού σωλήνα. Το Pepto Bismol έχει πολύ καλά αποτελέσματα μόνο που μπορεί να κάνει τα κόπρανα και τη γλώσσα μαύρη.

Η χρήση αυτών των φαρμάκων για τη συμπτωματική ανακούφιση είναι αμφισβητούμενη, ιδιαίτερα για τη βακτηριακή διάρροια διότι καταστέλλουν τη διάρροια που βοηθάει στο να βγάλει τα προσβάλλοντα βακτηρίδια από το πεπτικό σύστημα και οι μικροοργανισμοί καθυστερούν περισσότερο.

Συμπληρώματα φυλλικού οξέως συνιστάται στην έντονη διάρροια διότι βοηθά στην ανάπλαση του βλεννογόνου του εντέρου. Γραφει ο/η Φοντόρ Χριστίνα, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου - Κόντου Σοφία, Ειδικευόμενη Γαστρεντερολογικής Κλινικής 251 ΓΝΑ

Κουρασμένοι και νευρικοί; Μάλλον χρειάζεστε μαγνήσιο!

Τι κοινό έχουν τρόφιμα όπως οι ξηροί καρποί, τα λαχανικά, το κακάο και τα δημητριακά ολικής αλέσεως; Είναι όλα πλούσια σε μαγνήσιο, ένα μέταλλο πολύτιμο για την υγεία, το οποίο όμως συχνά στερείται ο οργανισμός λόγω λανθασμένης διατροφής και άλλων παραγόντων. Το αποτέλεσμα; Στρες, πονοκέφαλος, κόπωση, τάσεις αϋπνίας, μυϊκές κράμπες, έλλειψη όρεξης... Συμπτώματα που σπάνια προδίδουν τον πραγματικό ένοχο. Εσείς όμως μπορείτε να τον ξεσκεπάσετε και να γλιτώσετε μια και καλή από αυτόν. Πώς; Διαβάστε παρακάτω!

Τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψη μαγνησίου, είναι τέτοια που δεν οδηγούν εύκολα στον εντοπισμό της αιτίας τους. Έτσι, δεν δίνεται η δέουσα προσοχή στη σπουδαιότητα του εν λόγω μετάλλου και οι διαταραχές διαιωνίζονται. Ωστόσο, έχει αποδειχτεί ότι σε πολλές περιπτώσεις ένα συμπλήρωμα είναι αρκετό για να εξισορροπήσει τα επίπεδα μαγνησίου στο εσωτερικό των κυττάρων και άρα να ανακουφίσει πολλές διαταραχές χωρίς να χρειαστεί η λήψη φαρμάκων.

Υπολογίζεται ότι το μαγνήσιο συμμετέχει σε περισσότερες από 300 βιοχημικές αντιδράσεις του οργανισμού, μεταξύ των οποίων στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος (μειώνει τη διέγερση των νεύρων), τη λειτουργία των κυττάρων των μυών (και της καρδιάς) και τη διατήρηση του μυϊκού τόνου, καθώς και στον σχηματισμό των οστών. Επιπλέον, συμβάλλει στη λειτουργία του μεταβολισμού και αυξάνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει την είσοδο του σακχάρου στα κύτταρα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της έλλειψης μαγνησίου;

Έτσι λοιπόν, οι διαταραχές που μπορεί να παρουσιαστούν λόγω έλλειψης μαγνησίου, είναι πολλές και αφορούν σε διάφορα όργανα και συστήματα του οργανισμού. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:

• αϋπνία,
• διαταραχές της διάθεσης, όπως ευερεθιστότητα, ήπιας μορφής κατάθλιψη, σύγχυση, νευρικότητα και άγχος,
• αδυναμία, χρόνια κόπωση και αδυναμία στα μάτια,
• μυϊκές κράμπες και μούδιασματα στα χέρια και τα πόδια,
• έλλειψη όρεξης, μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα ή διάρροια,
• μεταβολικές διαταραχές, όπως αύξηση της γλυκαιμίας (των επιπέδων σακχάρου στο αίμα),
• πονοκέφαλος, κυρίως λόγω καταστάσεων νευρικής ή μυϊκής έντασης,
• μειωμένη αντίσταση στο στρες,
• ταχυπαλμίες ή μικρής διάρκειας καρδιακές αρρυθμίες, αίσθημα θωρακικού βάρους ή υψηλή πίεση, εμφανίζονται σε χρόνια έλλειψη μαγνησίου.

Ένα συμπλήρωμα μαγνησίου συμβάλλει στη βελτίωση του μεγαλύτερου μέρους αυτών των διαταραχών.

Ποιος ο ρόλος του Μαγνησίου στην υγεία;

Στην εγκυμοσύνη, αλλά και στην εμμηνόπαυση Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο ιδίως στις γυναίκες. Σε συγκεκριμένες, μάλιστα, περιπτώσεις είναι πολύ σημαντική η πρόληψη μιας πιθανής έλλειψής του. Στην εγκυμοσύνη, για παράδειγμα, το μαγνήσιο συμβάλλει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση επεισοδίων προεκλαμψίας, μιας ασθένειας που χαρακτηρίζεται από αυξημένη πίεση του αίματος, πρηξίματα και παρουσία πρωτεϊνών στα ούρα. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, είναι πιθανό αυτή η διαταραχή να οφείλεται σε κακή αιμάτωση του πλακούντα, του μητρικού ιστού που θρέφει το έμβρυο. Ενδεικτικά, η ημερήσια συνιστώμενη δόση μαγνησίου για τις εγκύους είναι 320 mg.

Ένα συμπλήρωμα μαγνησίου μπορεί όμως να αποδειχτεί πολύτιμο και για τις γυναίκες που έχουν περάσει στην εμμηνόπαυση, αφού συμβάλλει στον περιορισμό της οστεοπόρωσης. Ο μηχανισμός σχηματισμού των οστών εξαρτάται από δύο μέταλλα: το ασβέστιο και το μαγνήσιο. Το μαγνήσιο παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανανέωση των κυττάρων, που πραγματοποιείται σωστά όταν υπάρχει ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στα δύο παραπάνω μέταλλα. Μία πιθανή ανισορροπία, δηλαδή όταν η ποσότητα του ασβεστίου είναι αυξημένη ενώ του μαγνησίου πεσμένη, εντείνει τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης. Έτσι, αυξημένη πρόσληψη μαγνησίου έχει σχετιστεί με την αύξηση της οστικής πυκνότητας των νέων γυναικών και ανδρών, αλλά και με την ελαχιστοποίηση της απώλειας της οστικής μάζας κατά την εμμηνόπαυση αλλά και αργότερα προσλαμβάνοντας τα κατάγματα της τρίτης ηλικίας.

Στην Αρτηριακή Υπέρταση Έχει αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός της μειωμένης πρόσληψης νατρίου (αλάτι) και της αύξησης της πρόσληψης καλίου (πατάτες, μπανάνες, πορτοκάλια κ.α.), ασβεστίου (γαλακτοκομικά) και μαγνησίου, γνωστής και ως δίαιτας που <ρίχνει> την πίεση έχει εξαιρετικά αποτελέσματα στην πτώση της αρτηριακής υπέρτασης.

Αποτελεσματικό κατά του ευερέθιστου εντέρου Το μαγνήσιο αποδεικνύεται αποτελεσματικό και σε περίπτωση ευερέθιστου εντέρου, μία ακόμη διαταραχή που εμφανίζουν κατά κύριο λόγο οι γυναίκες, λόγω στρες, κακής διατροφής και ανθυγιεινού τρόπου ζωής. Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου χαρακτηρίζεται από πόνο και ακανόνιστη εντερική λειτουργία, όπως δυσκοιλιότητα ή διάρροια ή εναλλαγή των δύο. Το μαγνήσιο, ευνοώντας τη μυϊκή χαλάρωση, συμβάλλει στη μείωση των κοιλιακών σπασμών, που εμφανίζονται στις οξείες φάσεις αυτής της διαταραχής, και ταυτόχρονα ανακουφίζει τους πόνους και τα πρηξίματα που προκαλούνται από την ανώμαλη κινητικότητα του εντέρου.

Στο Διαβήτη Στο διαβήτη τύπου 2 οι πρώτες κλινικές μελέτες μας δείχνουν ότι η λήψη μαγνησίου, αντιοξειδωτικών και χρωμίου βοηθούν τόσο στην αυξημένη ευαισθησία εκ μέρους των ιστών στην ινσουλίνη αλλά και στον καλύτερο μεταβολικό έλεγχο και την πρόληψη των επιπλοκών στα διαβητικά άτομα. Μια και τα αντιοξειδωτικά, το χρώμιο και το μαγνήσιο δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες παρενέργειες κατά την λήξη τους θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψιν ως συμπληρωματική αγωγή στην αντιμετώπιση του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2.

Στην υψηλή Χοληστερίνη Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι το μαγνήσιο παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των λιπιδίων συμμετέχοντας σε ένζυμα που παίρνουν μέρος σ΄ αυτές τις διαδικασίες.

Το μαγνήσιο όταν βρίσκεται σε καλές συγκεντρώσεις μέσα στα κύτταρα φαίνεται ότι αναστέλλει τη λειτουργία κάποιων ενζύμων με αποτέλεσμα την μείωση της χοληστερόλης.

Την εμμηνορρυσία Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στο μαγνήσιο και το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, δηλαδή όλες τις σωματικές και συναισθηματικές διαταραχές που εκδηλώνονται λίγο πριν τον ερχομό της εμμηνορρυσίας, όπως ευερεθιστότητα, νευρική ένταση, άγχος, κοιλιακό πρήξιμο και κατακράτηση υγρών. Σε πολλές γυναίκες που υποφέρουν από αυτές τις διαταραχές, εντοπίστηκε μειωμένη συγκέντρωση μαγνησίου στον οργανισμό τους, πιθανότατα λόγω των ορμονικών διακυμάνσεων που σχετίζονται με αυτήν την φάση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Η αυξημένη έκκριση ορισμένων ορμονών, των λεγόμενων μεταλλοκορτικοειδών, από τη μια μεριά ευνοεί την αποβολή του μαγνησίου μέσω των ούρων, και από την άλλη προκαλεί μείωση της απορρόφησής του από το έντερο. Η επακόλουθη έλλειψη του μετάλλου μπορεί να προκαλέσει μεταπτώσεις της διάθεσης και πόνο στους μυς και το στήθος.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, το μαγνήσιο συμμετέχει στη λειτουργία των νευρικών κυττάρων, ενώ παίζει ρόλο και στην ισορροπία της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης, που ευθύνονται για τις μεταπτώσεις της διάθεσης. Ένα συμπλήρωμα λοιπόν μπορεί να αποδειχτεί ευεργετικό για το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, αλλά και για τους κοιλιακούς πόνους που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας, λόγω της μεγάλης παραγωγής προσταγλανδινών.

Στην Άσκηση και στον Αθλητισμό Έχει παρατηρηθεί ότι η άσκηση οδηγεί σε μια ανακατανομή του μαγνησίου στο σώμα, έτσι ώστε να μπορεί να εξυπηρετήσει τις μεταβολικές ανάγκες. Οριακή έλλειψη μαγνησίου επηρεάζει τις αθλητικές αποδόσεις και αυξάνει τις αρνητικές συνέπειες της εντατικής άθλησης (όπως πχ. Τις οξειδωτικές διαταραχές).

Η έντονη άθληση αυξάνει την απώλεια του μαγνησίου μέσω του ιδρώτα και της διούρησης κατά 10-20%.

Σύμφωνα με πρόσφατες παρατηρήσεις στην διατροφή των αθλητών βρέθηκε ότι η πρόσληψη μαγνησίου μικρότερη από 260 mg για τους άνδρες αθλητές και 220 mg για τις αθλήτριες ανά ημέρα οδηγεί σε έλλειψη μαγνησίου.

Καλό θα ήταν, τα άτομα τα οποία ασχολούνται με τον αθλητισμό να ελέγχουν κατά διαστήματα τα επίπεδα του μαγνησίου στον οργανισμό τους έτσι ώστε να τα διορθώνουν, αποφεύγοντας τον επηρεασμό της φυσικής τους κατάστασης και την εμφάνιση αρνητικών για την υγεία τους συνεπειών όπως ανοσοκαταστολή, οξειδωτικές βλάβες, αρρυθμίες κ.α.

Ποια είναι τα συμπληρώματα μαγνησίου;

Με δεδομένο ότι το μαγνήσιο που λαμβάνεται μέσω της διατροφής, μπορεί να μην είναι αρκετό λόγω της μειωμένης απορρόφησής του από τον οργανισμό, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η λήψη συμπληρωμάτων. Πρόκειται για έτοιμα προϊόντα που κυκλοφορούν σε κάψουλες ή φιαλίδια. Κλινικές έρευνες έχουν δείξει ότι η λήψη συμπληρωμάτων μαγνησίου, όταν γίνεται παράλληλα με βιταμίνη Β6, είναι πιο αποτελεσματική για την καταπολέμηση διαφόρων διαταραχών, γιατί επιτρέπει στο μαγνήσιο να διεισδύει καλύτερα στο εσωτερικό των κυττάρων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μικρές ποσότητες μαγνησίου υπάρχουν και σε ορισμένα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα, αλλά σε πολύ μικρότερη ποσότητα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα συμπληρώματα θα πρέπει να λαμβάνονται μετά από συμβουλή γιατρού και μόνο όταν, για διάφορους λόγους, δεν μπορεί να ληφθεί η απαραίτητη δόση μαγνησίου μέσω της διατροφής.

Ποια είναι η ημερήσια συνιστώμενη δόση;

Η ιδανική ημερήσια συνιστώμενη δόση για τον κάθε άνθρωπο εξαρτάται από:

• διάφορους παράγοντες, όπως το φύλο και την ηλικία,
• διάφορες καταστάσεις, όπως την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση,
• πιθανά προβλήματα υγείας, όπως την παρουσία οστεοπόρωσης.

Σε γενικές γραμμές, τα υγιή άτομα θα πρέπει να λαμβάνουν περίπου 6 mg για κάθε κιλό βάρους: ενδεικτικά, για τις γυναίκες η ημερήσια συνιστώμενη δόση είναι περίπου 280 mg την ημέρα, ενώ για τους άντρες μπορεί να φτάσει έως και τα 350 mg.

Στην περίπτωση των συμπληρωμάτων διατροφής, αναγράφεται πάντα στη συσκευασία η ποσότητα που περιέχεται σε κάθε κάψουλα, καθώς και η ημερήσια συνιστώμενη δόση, που συνήθως είναι 1-2 κάψουλες. Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός είναι αυτός που θα ορίσει την κατάλληλη δοσολογία ανά περίπτωση. Πάντως, όταν δεν υπάρχουν προβλήματα υγείας, τότε ακόμα και σε περίπτωση υπερδοσολογίας, δεν συμβαίνει τίποτα, αφού το περίσσιο μαγνήσιο δεν απορροφάται από τον οργανισμό. Αντιθέτως, τα συμπληρώματα δεν θα πρέπει να λαμβάνονται αυθαιρέτως από άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα νεφρά ή το συκώτι τους, γιατί μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, καθότι δεν πραγματοποιείται φυσιολογικά η διαδικασία αποβολής των αλάτων μέσω των ούρων, μπορεί να προκληθεί συσσώρευση μαγνησίου στον οργανισμό.

Ποιες είναι οι πηγές του μαγνησίου;

Πράσινο φως για λαχανικά και σοκολάτα

Για να εξασφαλίζετε μία επαρκή ημερήσια δόση μαγνησίου, θα πρέπει να ποντάρετε σε τρόφιμα που είναι πλούσια στο εν λόγω μέταλλο, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα φυλλώδη λαχανικά, οι ξηροί καρποί και η σοκολάτα. Δείτε παρακάτω ποια τρόφιμα είναι λιγότερο ή περισσότερο πλούσια σε μαγνήσιο.

Ιδιαίτερες περιπτώσεις

Από όλο το μαγνήσιο που λαμβάνεται μέσω της διατροφής, το έντερο απορροφάει μόνο το ένα τρίτο, ενώ αποβάλλει το υπόλοιπο. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όπου καταναλώνεται μεγαλύτερη ποσότητα μαγνησίου, όπως:

με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ: αντλείται περισσότερο μαγνήσιο από τους ιστούς και αυξάνεται η αποβολή του με τα ούρα, με το έντονο στρες, γιατί σε αυτήν την κατάσταση ο οργανισμός καταναλώνει περισσότερο, με τη διάρροια και τον εμετό. Στην περίπτωση της διάρροιας, το γρήγορο πέρασμα των θρεπτικών συστατικών μέσω του εντέρου εμποδίζει την απορρόφηση ορισμένων ουσιών, μεταξύ των οποίων και του μαγνησίου, ενώ στην περίπτωση του εμετού, τα τρόφιμα που περιέχουν μαγνήσιο, δεν φτάνουν καν στο έντερο, όπου κανονικά θα απορροφούνταν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην απώλεια μαγνησίου συμβάλλει και η λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως των διουρητικών και των αντισυλληπτικών χαπιών.

Προσοχή με τη μαγνησία

Προσοχή με το οξείδιο του μαγνησίου, ή τη λεγόμενη μαγνησία, που υπάρχει σε πολλά φαρμακευτικά παρασκευάσματα: με αυτήν τη μορφή, το μέταλλο δεν απορροφάται ή απορροφάται σε πολύ μικρό ποσοστό, οπότε δεν είναι αποτελεσματικό ως συμπλήρωμα. Χρησιμεύει μόνο ως αντιόξινο και καθαρτικό, καθότι είναι σε θέση να εξουδετερώνει τα οξέα και να διεγείρει την εντερική μετάβαση.

Πως μετράμε το Μαγνήσιο στο ανθρώπινο σώμα;

Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη εξέταση που να παρέχει ακριβείς πληροφορίες σχετικά με την ποσότητα μαγνησίου στο εσωτερικό των κυττάρων. Ωστόσο, μπορεί να σας φανούν χρήσιμα τα εξής τεστ:

• η μαγνησιαιμία, μία κοινή ανάλυση αίματος, μετρά τη συγκέντρωση μαγνησίου στο αίμα. Έχει φανεί όμως ότι οι φυσιολογικές τιμές δεν συνεπάγονται και επαρκή ποσότητα μαγνησίου στο εσωτερικό των κυττάρων, καθότι μόνο το 1% του συνολικού μαγνησίου του οργανισμού βρίσκεται στο αίμα. Η εν λόγω εξέταση πραγματοποιείται σχεδόν σε όλα τα μικροβιολογικά εργαστήρια,
• το ερυθροκυτταρικό μαγνήσιο, μία εξέταση αίματος που μετράει την ποσότητα μαγνησίου στο εσωτερικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Δεν την πραγματοποιούν όλα τα μικροβιολογικά εργαστήρια,
• το μεταλλόγραμμα, που υπολογίζει την ποσότητα μαγνησίου στα μαλλιά. Το συγκεκριμένο τεστ χρησιμεύει κυρίως για να αξιολόγηση της ποσότητας των τοξικών μετάλλων που συσσωρεύονται στο σώμα. Πραγματοποιείται μόνο στα ιδιωτικά μικροβιολογικά εργαστήρια.