Ασπαρτάμη Vs Βότανο Στέβια

Το 1965, ερευνητές της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας Searle ανακάλυψαν τυχαία μια ουσία που βρέθηκε να είναι 180 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, ψάχνοντας νέα φάρμακα για το έλκος. Η ουσία αυτή είναι η περίφημη ασπαρτάμη, η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη σήμερα τεχνητή γλυκαντική ουσία, σε περισσότερα από 6.000 τρόφιμα, των αναψυκτικών λάιτ φυσικά περιλαμβανομένων. Το 1973 η εταιρεία υπέβαλε προς έγκριση την ουσία στην αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), αλλά η αίτησή της απορρίφθηκε. Η FDA επειδή υποψιάστηκε ότι πιθανώς η εταιρεία είχε παραποιήσει τα στοιχεία του φακέλου, ζήτησε το 1977 εισαγγελική έρευνα η οποία ανατέθηκε στον Σάμιουελ Σκίνερ, μετέπειτα υπουργό Μεταφορών στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου. Ο αξιότιμος Σκίνερ δεν ανακάλυψε κάτι ύπο­πτο, αλλά αργότερα παραιτήθηκε από τη θέση του για να προσληφθεί στη νομική εταιρεία Sidley & Austin η οποία εκπροσωπούσε ενώπιον των αρχών τη... Searle! Την ίδια χρονιά ανέλαβε επικεφαλής της Searle ο γνωστός μας και μη εξαιρετέος Ντόναλντ Ράμσφελντ, υπουργός των κυβερνήσεων Τζέραλντ Φορντ και Τζορτζ Μπους του νεότερου.

Η κυβέρνηση Ρέιγκαν διόρισε το 1981 στο FDA ένα στενό φίλο του Ράμσφελντ, ο οποίος συγκρότησε πενταμελή επιτροπή για το ζήτημα της ασπαρτάμης. Αυτός, προκειμένου να επιτύχει την έγκριση, διόρισε ένα ακόμα μέλος και ψήφισε και ο ίδιος ώστε να επι­τύχει τελικά την έγκριση με ψήφους 4 υπέρ και 3 κατά. Μετά παραιτήθηκε και ανέλαβε καθήκοντα... συμβούλου της Searle. Ποτέ όμως η ασπαρτάμη δεν πέτυχε να περάσει το φράγμα των αμφιβολιών για τη μακροχρόνια ασφά­λειά της. Στο μεταξύ, αμέτρητα εκατομμύρια ανθρώπων -μεταξύ τους και πάρα πολλά παιδιά- τη χρησιμοποιούν καθημερινά ως δήθεν βοήθεια στη μάχη κατά των θερμίδων.

Ο Αμερικανός καθηγητής Ψυχιατρικής Ραλφ Γουόλτον βρήκε ότι από τα 166 επιστημονικά άρθρα για την ασπαρτάμη, τα οποία δημοσιεύθηκαν την περίοδο 1980 - 85, τα 75 είχαν χρηματοδοτηθεί από τη βιομηχανία και ήταν όλα θετικά, ενώ από τα υπόλοιπα 92 άρθρα, τα 84 έβρι­σκαν δυσμενείς επιπτώσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κατά καιρούς έχουν απαγορευθεί πρόσθετα τροφίμων με πολύ ελαφρύτερο «φάκελο»...

Την ίδια εποχή και προκειμένου να διασφαλιστούν οι θηριώδεις πωλήσεις της ασπαρτάμης, αλλά και η πώ­ληση της Searle στη Μονσάντο -πράξη η οποία απέφερε 12 εκατ. δολάρια μπόνους στον Ράμσφελντ- υπέστη απη­νή διωγμό η πολυτιμότερη και αθωότερη γλυκαντική ουσία στον κόσμο, η περίφημη Στέβια (φυτό Stevia rebaudiana) με αποτέλεσμα να απαγορευθεί στις ΗΠΑ και να είναι μέχρι σήμερα απαγορευμένη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ οι πωλήσεις της ξεπερνούν ακόμα κι εκείνες της ζάχαρης π.χ. στην Ιαπωνία και αποτελεί το παραδοσιακό γλυκαντικό στη Νότια Αμερική.

Η κατάσταση αυτή, η οποία θα λάβει στο μέλλον τις διαστάσεις του μεγαλύτερου διατροφικού εγκλήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας, φαίνεται να αλλάζει ραγδαία σήμερα (βλ. π.χ. www.eustas.org, European Stevia Association) καθώς η Coca Cola σπεύδει πλέον να την υιοθετήσει, εισάγοντας ποτά με στέβια τους επόμε­νους μήνες. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιδοτεί σήμερα καλλιέργειες στέβιας (και στην Ελλάδα) προς αντι­κατάσταση των καλλιεργειών καπνού, ενώ το 2008 αναμένεται να αρθούν οι απαγορεύσεις. Η ιστορία της στέβια είναι ένα τυπικό δείγμα των όσων συμβαίνουν εις βάρος της υγείας μας όταν τα στυγνά οικονομικά συμφέροντα διαπλέκονται στενά με διεφθαρμένους πολιτικούς και επίορκους «επιστήμονες». Η στέβια δεν μπορεί να πατενταριστεί, ως φυσική ουσία, κι επομένως αφήνει αδιάφορους τους επιχειρηματικούς κολοσσούς. Επιπλέον, υποστηριζόμενη στο παρελθόν από χώρες όπως η Παραγουάη, προφανώς δεν είχε καμία τύχη. Τώρα πλέ­ον όλα αλλάζουν με ταχύ ρυθμό, καθώς πολλοί έχουν χάσει τον ύπνο τους από το ενδεχόμενο να χρειαστεί να απο­ζημιώσουν ανυποψίαστους χρήστες μιας «επισήμως εγκεκριμένης» ουσίας όπως η ασπαρτάμη. Κι όμως, ακόμα και σήμερα, πολλοί γονείς δίνουν στα παιδιά τους λάιτ προϊόντα με ασπαρτάμη για να προφυλάξουν την υγεία τους ενώ η στέβια είναι απαγορευμένη...

Πηγή: «Popular Medicine»

Επικίνδυνη η ασπαρτάμη;

Νέα ερωτηματικά για την ασφάλεια της ασπαρτάμης, του γνωστού γλυκαντικού που χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα διαίτης, εγείρει έρευνα Ιταλών επιστημόνων σε ποντίκια. Σύμφωνα με την μελέτη του Μοράντο Σοφρίτι από το Κέντρο Έρευνας Καρκίνου Cesare Maltoni της Μπολόνια, οι αρουραίοι που κατανάλωναν ασπαρτάμη, ακόμα και σε μικρότερη από την συνιστώμενη δόση, διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου. Οι επιστήμονες τάισαν με ασπαρτάμη 1.800 τρωκτικά από την ηλικία των οκτώ εβδομάδων και, αφού τα άφησαν να γεράσουν τρία χρόνια και να πεθάνουν από φυσιολογικά αίτια, τα υπέβαλαν σε εξετάσεις. Αν και η μεθοδολογία του πειράματος χαρακτηρίσθηκε ανορθόδοξη, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) ανακοίνωσαν ότι θα εξετάσουν τα νέα δεδομένα. Από την πλευρά τους, οι εταιρείες που παράγουν τη γλυκαντική ουσία υποστηρίζουν πως η επί 20 χρόνια χρήση της από εκατοντάδες εκατομμύρια καταναλωτές δεν έδωσε την παραμικρή ένδειξη ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στους ανθρώπους. Πικρή… γλύκα Όπως κατέδειξε το ιταλικό πείραμα, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Environmental Health Perspectives, τα θηλυκά πειραματόζωα παρουσίασαν ορισμένες μορφές καρκίνου με υψηλή συχνότητα. Συγκεκριμένα, το 20% των θηλυκών εμφάνισε λέμφωμα ή λευχαιμία, συγκριτικά με το 9% στην ομάδα ελέγχου, ενώ τα αρσενικά παρουσίασαν αυτές τις μορφές καρκίνου μόνο σε υψηλότερες δόσεις του γλυκαντικού. Επίσης, στα θηλυκά πειραματόζωα, η συχνότητα καρκίνου αυξήθηκε με δόσεις ασπαρτάμης από 20 έως 500 milligram ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Η εν λόγω μελέτη βασίστηκε σε ένα ανορθόδοξο πειραματικό πρωτόκολλο, καθώς σε τέτοιου είδους έρευνες τα πειραματόζωα θανατώνονται στην ηλικία των δύο ετών, ώστε να διευκολύνεται η στατιστική ανάλυση. Από την άλλη, όμως, αποκαλύπτει περιστατικά καρκίνου σε προχωρημένη ηλικία. Ακόμα και αν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πώς η ασπαρτάμη θα μπορούσε να προκαλέσει καρκίνο. Άλλωστε, το γλυκαντικό διασπάται σε συστατικά που υπάρχουν φυσικά στις τροφές. Μια εξήγηση είναι ότι ο καρκινογόνος παράγοντας είναι η μεθανόλη, προϊόν της διάσπασης της ασπαρτάμης. Η ασπαρτάμη εγκρίθηκε από την FDΑ το 1981, έπειτα από τη διενέργεια αρκετών μελετών που εξέτασαν τον κίνδυνο καρκίνου. Η EFSA επανεξέτασε την ουσία το 2002, χωρίς να αλλάξει τα αποτελέσματα παλαιότερων εκτιμήσεων, που έδειξαν ότι είναι ασφαλής. Να σημειωθεί πως το ανώτερο όριο ασφάλειας για τον άνθρωπο είναι 40 milligram ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για να ξεπεράσει κανείς το όριο πρέπει να πιει, την ίδια ημέρα, περισσότερα από 28 κουτάκια αναψυκτικού διαίτης. Σημαντικό είναι να ξέρουμε ότι η ασπαρτάμη διαφορετικά γράφεται στα προϊόντα και ως Ε-951#. ert.gr Συντάκτης: Βαγγέλης Θεοδώρου

Οι διοξίνες

Oι διοξίνες γενικά

O όρος διοξίνες καλύπτει μια ομάδα 75 πολυχλωριωμένων διβενζο-παρα-διοξινών (polychlorinated dibenzo-p-dioxins, PCDDs) και 135 πολυχλωριωμένων διβενζο-φουρανιών (polychlorinated dibenzo-furans, PCDFs), 17 από τις οποίες είναι ιδιαίτερα τοξικές. Η τοξικότερη ουσία είναι η 2,3,7,8-τετραχλωροδιβενζο-παρα-διοξίνη (TCDD), η οποία μεταξύ των άλλων έχει χαρακτηριστεί καρκινογόνος για τον άνθρωπο από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών του Καρκίνου και άλλους αξιόπιστους διεθνείς οργανισμούς. Οι διοξίνες δεν έχουν παραχθεί ποτέ απευθείας αλλά σχηματίζονται κυρίως ως παραπροϊόντα διαφόρων παραγωγικών και φυσικών χημικών διεργασιών όπως για παράδειγμα την λεύκανση χαρτοπολτού, την παραγωγή χλωρίνης, την καύση και αποτέφρωση απορριμμάτων, την καύση βενζίνης, πετρελαίου, ξύλου και κατά την διάρκεια πυρκαγιών.

Τα πολυχλωροδιφαινύλια (polychlorinated diphenyls, PCBs) είναι μια ομάδα 209 διαφορετικών βιομηχανικά συνθετικών ομοειδών ουσιών, οι οποίες είναι δυνατόν να διαχωριστούν σε δύο υποομάδες σύμφωνα με τις τοξικολογικές τους ιδιότητες: 12 από αυτές έχουν τοξικολογικές ιδιότητες παρόμοιες με των διοξινών και για το λόγο αυτό συχνά αναφέρονται ως «παρόμοια με τις διοξίνες πολυχλωροδιφαινύλια (PCBs)». Τα άλλα PCBs δεν εμφανίζουν τοξικότητα παρόμοια με των διοξινών, αλλά έχουν διαφορετικά τοξικολογικά χαρακτηριστικά.

Πηγές έκθεσης στις διοξίνες

Oι διοξίνες και τα PCBs ανήκουν στην κατηγορία των "ανθεκτικών οργανικών ρύπων" (POPs) οι οποίοι παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα στη χημική και βιολογική διάσπαση και, κατά συνέπεια, παραμένουν στο περιβάλλον και συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα των ανθρώπων και των ζώων. Η έκθεση του ανθρώπου στις διοξίνες και στις παρόμοιες με τις διοξίνες ουσίες της ομάδας των PCBs, οφείλεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% στα τρόφιμα. Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης ευθύνονται σε ποσοστό 80% της συνολικής έκθεσης. Η μόλυνση των ζώων από διοξίνες οφείλεται κυρίως στις ζωοτροφές. Επομένως, οι ζωοτροφές, και σε ορισμένες περιπτώσεις το έδαφος και ο αέρας, πρέπει να συμπεριληφθούν σε ένα συνολικό πρόγραμμα ελέγχου των διοξινών στην τροφική αλυσίδα που ξεκινά από τις πρώτες ύλες των ζωοτροφών έως τον άνθρωπο, διαμέσου των ζώων που παράγουν είδη διατροφής.

Η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων (SCF), και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) όρισαν ως ανεκτό όριο εβδομαδιαίας πρόσληψης για τις διοξίνες και τα παρόμοια προς τις διοξίνες PCBs τα 14 pg WHO-TEQ ανά kg σωματικού βάρους, συνεκτιμώντας τα επίπεδα πέρα των οποίων εμφανίζεται η καρκινογόνος δράση αλλά και άλλα επιβλαβή συμπτώματα όπως η ενδομητρίωση, οι νευροσυμπεριφορικές και ανοσοκατασταλτικές ανωμαλίες.

Συγκέντρωση ισοδυνάμου τοξικότητας, TEQ.

Κάθε ομοειδής ουσία της ομάδας των διοξινών ή των παρόμοιων με τις διοξίνες PCBs παρουσιάζει διαφορετικό επίπεδο τοξικότητας. Για να καταστεί δυνατός ο υπολογισμός της συνολικής τοξικότητας των διαφόρων αυτών ομοειδών ουσιών, χρησιμοποιήθηκαν οι συντελεστές τοξικής ισοδυναμίας (TEF) προκειμένου να διευκολυνθούν η αξιολόγηση του κινδύνου και ο ρυθμιστικός έλεγχος. Αυτό σημαίνει ότι τα αναλυτικά αποτελέσματα που αφορούν και τις 17 μεμονωμένες ομοειδείς ουσίες της ομάδας των διοξινών και τις 12 ουσίες της ομάδας των παρόμοιων με τις διοξίνες PCBs, εκφράζονται με βάση μια ενιαία μετρήσιμη μονάδα, την συγκέντρωση ισοδυνάμου τοξικότητας TCDD, (TEQ), που αποτελεί ένα μέτρο αξιολόγησης της επικινδυνότητας για τι κοινό.

Αναλυτική μεθοδολογία

Η ανάλυση των διοξινών και των PCBs είναι ιδιαίτερα δύσκολη κι απαιτητική καθώς απαιτείται ακριβής και επαναλήψιμος προσδιορισμός σε συγκεντρώσεις της τάξης των ppt (μέρη στο τρισεκατομμύριο). Η πορεία του αναλυτικού προσδιορισμού περιλαμβάνει εκλεκτικό καθαρισμό του εκχυλίσματος σε στήλες πυριτικής πηκτής (silica gel), τροποποιημένης πυριτικής πηκτής (modified silica), οξειδίου του αργιλίου (alumina) ή Florisil και ενεργού άνθρακα (activated carbon). O τελικός διαχωρισμός και προσδιορισμός γίνεται με αέρια χρωματογραφία - φασματομετρία μάζας, με την τεχνική της ισοτοπικής αραίωσης, μιας τεχνικής στην οποία χρησιμοποιούνται ανάλογα επισημασμένα με σταθερά ισότοπα (¹³C) ως εσωτερικά πρότυπα, και η ανίχνευση επιτυγχάνεται σε διαχωριστική ισχύ της τάξης των 9000 - 15000 (φασματομετρία μάζας υψηλής διακριτικής ικανότητας, high resolution mass spectrometry, HRMS), έτσι ώστε να ελαττώνεται το όριο ανίχνευσης και να αυξάνεται η εκλεκτικότητα.

Αξίζει να τονισθεί ότι η ανάλυση για τον προσδιορισμό διοξινών και παρόμοιων με τις διοξίνες PCBs, λόγω τις δυσκολίας και της επικινδυνότητας της, απαιτεί κατάλληλη τεχνογνωσία, υψηλά εξειδικευμένο ερευνητικό προσωπικό και εμπειρία σε αναλύσεις ιχνών περιβαλλοντικών ρύπων.

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ "ΔΙΟΞΙΝΕΣ".

Ο όρος διοξίνες αναφέρεται σε μια μεγάλη οικογένεια οργανικών αρωματικών ενώσεων οι οποίες είναι άχρωμες και άοσμες και περιέχουν στο μόριο τους άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο και χλώριο, διαφέρουν δε η μια από την άλλη από τη θέση και τον αριθμό των χλωρίων τα οποία περιέχουν υποκατεστημένα στο μόριο τους. Η οικογένεια των ουσιών αυτών αποτελείται από 75 διοξίνες του τύπου P.C.D.D. (πολυχλωριωμένες διβενζο- διοξίνες), 135 φουράνια του τύπου P.C.D.F. (πολυχλωριωμένα διβενζο-φουράνια) και 230 ανάλογα διοξινών P.C.B.'s (πολυχλωριωμένα διφαινύλια). Οι συντακτικοί τύποι των ουσιών αυτών παρουσιάζονται κατωτέρω.

Πως εμφανίζονται οι διοξίνες στο περιβάλλον;

Οι διοξίνες είναι από τους πλέον διαδεδομένους ρύπους των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών. Παράγονται κατά τη διάρκεια των διαφόρων διεργασιών, όπως ατελή καύση αστικών απορριμμάτων ή νοσοκομειακών αποβλήτων, καύση ξύλου/λιγνίτη/άνθρακα σε μονάδες παραγωγής ενεργείας, αποτέφρωση πλαστικών και άλλων μη-βιοαποικοδομήσιμων υλικών σε καμίνους, λεύκανση χαρτοπολτού κπλ. Μετά την εκπομπή τους στον αέρα, οι διοξίνες καταλήγουν στα νερά, έδαφος, φυτά, και τέλος στα τρόφιμα. Δεδομένου ότι η οικογένεια αυτή των οργανικών ενώσεων είναι εξαιρετικά λιπόφιλη, είναι δυνατό να βιοσυσσωρεύεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο λιπώδη ιστό των διαφόρων ανωτέρων θηλαστικών και ψαριών.

Ποιες είναι οι τοξικές επιπτώσεις των διοξινών στον οργανισμό;

Από το πλήθος των ουσιών που ανήκουν στις ομάδες P.C.D.D., P.C.D.F. και αναλόγων με διοξίνες P.C.B.'s, τοξικές είναι 7 διοξίνες, 10 διβενζο-φουράνια και 15 ανάλογα διοξινών P.C.B.'s. Πλήθος μελετών έχουν δείξει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που σχετίζεται με τις τοξικολογικές επιδράσεις των διοξινών, οφείλεται σε μηχανισμό δράσης των συστατικών αυτών που περιλαμβάνει μη αντιστρεπτή πρόσδεση τους στον αρυλικό υδρογονανθρακικό υποδοχέα (aryl hydrocarbon receptor). Βιοχημικές και τοξικολογικές μελέτες οι οποίες έλαβαν χώρα τόσο σε πειραματόζωα όσο και σε ομάδες ανθρώπων που είχαν υποστεί υψηλή έκθεση σε διοξίνες κατέδειξε οι τοξικές αυτές ουσίες είχαν ένα ευρύ φάσμα βλαπτικών επιδράσεων όπως τοξικότητα στο ανοσολογικό, ενδοκρινολογικό και νευρικό σύστημα ενώ σχετίζονται με γενετικές ανωμαλίες στις ανδρικές ορμόνες, και δεισλειτουργίες του θυρεοειδούς αδένα. Περαιτέρω, υπάρχει η δυνατότητα εισόδου των διοξινών μέσω του πλακούντα και στο έμβρυο εγκύων γυναικών δημιουργώντας γενετικές ανωμαλίες σε αυτό. Η δράση των διοξινών είναι αθροιστική (cumulative), οι δε βλάβες που προκαλούνται εμφανίζονται μετά από πάροδο ετών και βιοσυσσώρευση υψηλών συγκεντρώσεων διοξίνης στον οργανισμό.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (W.H.O.) θεωρεί τα τοξικά ισομερή των διοξινών, διβενζοφουρανίων και αναλόγων διοξινών P.C.B.'s, ως ισχυρά καρκινογόνες ουσίες, τα μόρια τύπου διοξινών, δε, έχουν καταταγεί από την I.A.R.C. (International Agency for Research on Cancer) ως ανήκοντα στο Group 1 (παράγοντας καρκινογόνος για τον άνθρωπο). Για να αυξηθεί σημαντικά όμως ο κίνδυνος καρκινοπάθειας θα πρέπει το άτομο να καταναλώσει σημαντικές ποσότητες μολυσμένων σε τρόφιμα διοξινών για μεγάλο διάστημα της ζωής του. Θα πρέπει να σημειωθεί οι τοξικές επιπτώσεις των διοξινών έχουν μελετηθεί μέσω επιδημιολογικών και πειραματικών δεδομένων, ενώ η καρκινογόνος δράση τους τεκμηριώθηκε επιδημιολογικά μετά την καταστροφή του Seveso.

Η τοξική δράση των διοξινών εκφράζεται σε παράγοντες Τοξικού Ισοδυνάμου (Toxic Equivalent Quantity- T.E.Q.) σε σχέση με την τοξικότητα πλέον τοξικής των διοξινών, που είναι η ουσία T.C.D.D. (2,3,7,8-τετραχλωρο-διβενζο-διοξίνη) καθόσον καθένα από τα 32 τοξικά ισομερή των διοξινών, διβενζο-φουρανίων και αναλόγων με διοξίνες P.C.B.'s. έχει διαφορετική τοξικότητα. Η τοξικότητα οποιουδήποτε μίγματος προκύπτει από την άθροιση των T.E.Q. της κάθε ουσίας ξεχωριστά, ως ακολούθως:

TEQ=(PCDD_i x TEF_i) + (PCDF_i x TEF_i) + (PCB_i x TEF_i)

όπου T.E.F. είναι το κλάσμα της τοξικής ισχύος μίας ουσίας με τοξικότητα τύπου Διοξίνης σε σχέση με την 2,3,7,8 τετραχλωροδιβενζο-π-διοξίνη (T.C.D.D.).

Τα κλάσματα της τοξικής ισχύος των 32 τοξικών ισομερών των διοξινών, διβενζο-φουρανίων και αναλόγων με διοξίνες P.C.B.'s φαίνονται ως ακολούθως:

Πώς σχετίζονται οι διοξίνες με τα Τρόφιμα και ποιες οι ενέργειες της Ε.Ε.;

Μετά από το πολύ σημαντικό πρόβλημα το οποίο ανέκυψε με τη παρουσία, σε μεγάλα ποσά, διοξινών και P.C.B.'s σε διάφορες ζωοτροφές και τρόφιμα (κυρίως κρέας πουλερικών) προέλευσης Βελγίου (το λεγόμενο "Βελγικό πρόβλημα") και δεδομένου ότι το 90% της ποσότητας των διοξινών που προσλαμβάνει ένας μέσος Δυτικοευρωπαίος οφείλεται σε κατανάλωση τροφίμων, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε σειρά μέτρων (Κανονισμός Ε.Κ. 466/2001 της 8ης Μαρτίου 2001, όπως τροποποιήθηκε με τον υπ'αριθμόν 2375/2001 Κανονισμό του Ε.Σ., Οδηγία 2002/69/Ε.Κ. 26/07/2002, Οδηγία 2002/70/Ε.Κ. 26/07/2002), τα οποία υποχρεώνουν τα κράτη μέλη σε πρόγραμμα παρακολούθησης των περιβαλλοντικών και βιομηχανικών ρυπαντών και διοξινών στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές. Με βάση την κοινοτική αυτή νομοθεσία, τα μέγιστα όρια ανοχής για περιβαλλοντικούς ρυπαντές στα τρόφιμα και ζωοτροφές έχουν καθοριστεί σε αυστηρά αλλά εφικτά επίπεδα, λαμβάνοντας υπόψη και το επίπεδο εκπομπής των ρυπαντών αυτών στο περιβάλλον. Προκειμένου να αποφεύγεται η έκθεση των ζώων και των ανθρώπων σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα διοξινών, η θέσπιση ανωτάτων ορίων ανοχής για τους ρυπαντές αυτούς θα πρέπει να συνοδεύεται από δέσμη μέτρων για τον περιορισμό της έκλυσης των ρυπαντών αυτών στο περιβάλλον. Η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων (Ε.Ε.Τ.) γνωμοδότησε σχετικά με την αξιολόγηση του κινδύνου των διοξινών, ορίζοντας ως ανώτατο ανεκτό όριο εβδομαδιαίας πρόσληψης (Α.Ο.Ε.Π.) για τις διοξίνες και ανάλογα διοξινών P.C.B.'s τα 14 pg τοξικών ισοδυνάμων (T.E.Q.) ανά kg ζώντος βάρους ανθρώπου. Κατά την εικοσαετία 1970-1990, το Α.Ο.Ε.Π. διοξινών ήταν 2 με 3 φορές υψηλότερο σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, ενώ οι εκτιμήσεις της Ε.Ε.Τ. αναφέρουν ότι ακόμη και στις ημέρες μας μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Κοινότηταςπροσλαμβάνει μέσω των τροφίμων ποσότητες διοξινών που υπερβαίνουν το Α.Ο.Ε.Π..

Ποιες οι ενέργειες του Ε.Φ.Ε.Τ. σχετικά με το θέμα της ρύπανσης τριφίμων από διοξίνες

Για την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των Διοξινών ο Ε.Φ.Ε.Τ. ανέλαβε την πρωτοβουλία πρόσκλησης επιστημονικών και διοικητικών φορέων που εμπλέκονται στο θέμα, σε Εθνικό Επίπεδο, διοργανώνοντας συσκέψεις και συνεργασίες ενώ τέλος έθεσε σε εφαρμογή το Εθνικό πρόγραμμα "ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΠΟΛΥΧΛΩΡΙΩΜΕΝΩΝ ΔΙΒΕΝΖΟ-ΔΙΟΞΙΝΩΝ (P.C.D.D.s), ΔΙΒΕΝΖΟ-ΦΟΥΡΑΝΙΩΝ (P.C.D.F.s) ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΟΞΙΝΕΣ ΔΙΦΑΙΝΥΛΙΩΝ (DIOXIN-LIKE P.C.B.s) ΣΕ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ".

Στο παραπάνω πρόγραμμα μετέχουν εκπρόσωποι των παρακάτω επιστημονικών φορέων, εργαστηρίων και Υπηρεσιών του Δημοσίου και Ευρύτερου Δημοσίου Τομέα:

· το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. "Δημόκριτος" (Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών).

· το Γενικό Χημείο του Κράτους (Γ.Χ.Κ.) (Διεύθυνση Περιβάλλοντος).

· το Υπουργείο Γεωργίας (Εργαστήριο Καταλοίπων Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης, Τμήμα Κτηνιατρικής της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής - Κεντρική Υπηρεσία και Διεύθυνση Εισροών Ζωικής Παραγωγής).

· το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ε.Α.Α.) (Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής Χημείας).

· το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος).

· το Υπουργείο Υγείας (Νοσοκομειακοί φορείς του Ε.Σ.Υ.).

· ο Ελληνικός Οργανισμός Γάλακτος (ΕΛ.Ο.Γ.).

Οι συμμετέχοντες φορείς καθόρισαν τις γενικές αρχές και τους στόχους του προγράμματος οι οποίοι συνοπτικά αναφέρονται ως εξής:

1. Βάσει των κοινοτικών συστάσεων, η χώρα μας θα πρέπει να ανταποκριθεί στη συμβατική υποχρέωση ανάλυσης σχετικά μικρού αριθμού δειγμάτων τροφίμων (66) για διοξίνες φουράνια και ανάλογα διοξινών P.C.B.'s.

2. Στα πλαίσια της εξυπηρέτησης ενός γενικότερου Εθνικού στόχου, θα πρέπει να υπάρξει συστηματική καταγραφή της ενδεχόμενης παρουσίας διοξινών, φουρανίων και άλλων τοξικών παρομοίων με διοξίνεςP.C.B.'s στον αέρα, τρόφιμα και ζωοτροφές όπως και σε βιολογικά υγρά (αίμα, μητρικό γάλα), για να αξιολογηθεί ο βαθμός έκθεσης του Ελληνικού πληθυσμού, μέσω της εκτίμησης του μέσου εβδομαδιαίου όρου πρόσληψης από την κατανάλωση τροφίμων ζωικής και φυτικής προέλευσης.

3. Η εφαρμογή του προγράμματος σε συνδυασμό με τον ποσοτικό προσδιορισμό διοξινών, φουρανίων και άλλων τοξικών παρομοίων με διοξίνες P.C.B.'s σε δείγματα αέρος, εδάφους κλπ, θα επιτρέψει, ενδεχομένως, τον εντοπισμό ορισμένων πηγών ρύπανσης και θα υποβοηθήσει στη διαδικασία μείωσης της παρουσίας και έκλυσης διοξινών στο περιβάλλον, όπως και των επιπτώσεων από την επιμόλυνση της τροφικής αλυσίδας.

Ο Ε.Φ.Ε.Τ. διενήργησε ήδη σε δειγματοληψία 102 δειγμάτων τροφίμων και γεωργικών προϊόντων (κυρίως ζωικής και Ελληνικής προέλευσης), για τα πρωτόκολλα και την τεχνική δειγματοληψίας ακολουθήθηκαν τα πρότυπα οδηγιών της Ε.Ε., η δε ανάλυση ως προς την περιεκτικότητα των ανωτέρω προϊόντων σε διοξίνες πραγματοποιείται από το Ε.Κ.Ε.Φ.E. "Δημόκριτος" με τη βοήθεια του Φασματογράφου Μάζας Υψηλής Αναλυτικότητας (High Resolution M.S. - H.R.M.S.). Περαιτέρω, το Γ.Χ.Κ. διενεργεί στην εφαρμογή βιοδιαγνωστικών μεθόδων προσδιορισμού διοξινών, φουρανίων και παρόμοιων με διοξίνες P.C.B.'s (screening) προκειμένου να υπάρξει διασταύρωση (cross validation) των δύο αυτών αναλυτικών τεχνικών. Θα πρέπει να τονιστεί τέλος ότι τα πρώτα, μέχρι της στιγμής αυτής, αποτελέσματα που έχουν υπάρξει είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά δεικνύοντας πολύ περιορισμένη ρύπανση των τροφίμων του Ελλαδικού χώρου από διοξίνες, φουράνια και παρόμοια με διοξίνες P.C.B.'s.