Σήμερα γίνεται πολύς λόγος για τις διατροφικές ετικέτες. Μπορεί να σας προκαλέσουν σύγχυση, αλλά οι πληροφορίες που σας παρέχουν είναι σημαντικές, εάν θέλετε να κάνετε σωστές και, πάνω απ’ όλα, υγιεινές επιλογές. Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μάθουν να τις διαβάζουν. Οι ετικέτες των τροφίμων περιέχουν δύο ειδών πληροφορίες: μια λίστα με τα συστατικά του προϊόντος και την ετικέτα με τις διατροφικές πληροφορίες του.
Λίστα που αφορά τα συστατικά του προϊόντος
Τα συστατικά αναγράφονται ανάλογα με την ποσότητα που περιέχεται στο τρόφιμο, με φθίνουσα σειρά. Αυτό σημαίνει ότι το συστατικό που περιέχεται σε μεγαλύτερη ποσότητα (έχει το μεγαλύτερο βάρος) αναγράφεται πρώτο και εκείνο με το μικρότερο βάρος αναγράφεται τελευταίο. Αυτό το γεγονός δεν μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε εύκολα αν το τρόφιμο περιέχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης ή λίπους.
Τα συστατικά αναγράφονται ανάλογα με την ποσότητα που περιέχεται στο τρόφιμο, με φθίνουσα σειρά. Αυτό σημαίνει ότι το συστατικό που περιέχεται σε μεγαλύτερη ποσότητα (έχει το μεγαλύτερο βάρος) αναγράφεται πρώτο και εκείνο με το μικρότερο βάρος αναγράφεται τελευταίο. Αυτό το γεγονός δεν μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε εύκολα αν το τρόφιμο περιέχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης ή λίπους.
Μέγεθος μερίδας: Είναι νομοθετικά καθορισμένο ότι στη διατροφική ετικέτα πρέπει να αναγράφεται το μέγεθος της μερίδας του προϊόντος, το οποίο καθορίζεται ανάλογα με τις ποσότητες αναφοράς που καταναλώνονται. Για παράδειγμα, μία μερίδα γάλακτος είναι 240 ml.Το μέγεθος της μερίδας διευκολύνει τους καταναλωτές να συγκρίνουν τα θρεπτικά συστατικά παρόμοιων προϊόντων.
Διατροφικές πληροφορίες (διατροφική ετικέτα)
Η διατροφική ετικέτα σάς δείχνει πόσες θερμίδες, αλλά και πόσες πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες και φυτικές ίνες υπάρχουν στις τροφές. Σε πολλές περιπτώσεις, αναγράφονται και οι βιταμίνες και τα μέταλλα, όπως το ασβέστιο ή ο σίδηρος. Η αναγραφή της διατροφικής ετικέτας είναι προαιρετική (εκτός αν υπάρχει «διατροφικός ισχυρισμός», όπως «χαμηλό σε λιπαρά»), όμως στις μέρες μας όλες οι εταιρείες τροφίμων βάζουν ετικέτες στις συσκευασίες τους. Η διατροφική επισήμανση ισχύει σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι προαιρετική, αλλά, όταν στην επισήμανση ή στη διαφήμιση περιλαμβάνεται διατροφικός ισχυρισμός,
καθίσταται υποχρεωτική.
Πώς να χρησιμοποιήσετε τις διατροφικές πληροφορίες των ετικετών;
Οι διατροφικές πληροφορίες που αναγράφονται στις ετικέτες σάς είναι χρήσιμες εάν συγκρίνετε τα προϊόντα, για να διαπιστώσετε ποια είναι η πιο κατάλληλη επιλογή. Στις περισσότερες ετικέτες υπάρχουν πίνακες που αποτελούνται από δύο στήλες: στη μία στήλη αναγράφεται η ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που περιέχεται ανά 100 γραμμάρια τροφίμου και στην άλλη η ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που περιέχεται ανά μερίδα τροφίμου (δηλαδή όπως σερβίρεται).
Τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να προσέχετε σε μια ετικέτα είναι το ολικό λίπος, αλλά και τα διάφορα είδη του (κορεσμένα, μονοακόρεστα, πολυακόρεστα), τα ζάχαρα και η ενέργεια (θερμίδες), αν σας απασχολεί ο έλεγχος του βάρους. Επίσης, η περιεκτικότητα σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία ή χοληστερόλη, αν πρέπει να τροποποιήσετε τη λήψη τους ή να εξασφαλίσετε την επαρκή πρόσληψή τους.
Ημερομηνίες παραγωγής και λήξης ενός προϊόντος
Θα πρέπει να τονιστεί ότι, εκτός απ’ όλα τα παραπάνω, σε μια διατροφική ετικέτα ο καταναλωτής θα πρέπει να παρατηρεί την ημερομηνία παραγωγής και λήξης του προϊόντος. Η ημερομηνία «κατανάλωση πριν από την…» δηλώνει την ελάχιστη περίοδο που το τρόφιμο διατηρεί τα οργανοληπτικά συστατικά του, όταν αποθηκεύεται σωστά. Με άλλα λόγια, έως αυτήν την ημερομηνία η κατανάλωση του τροφίμου είναι ασφαλής. Ύστερα απ’ αυτήν, ο κατασκευαστής δεν εγγυάται για την ασφάλεια και την ποιότητα του τροφίμου (γεύση, οσμή κ.λπ.). Θα πρέπει πάντοτε να προσέχετε την ημερομηνία παραγωγής του τροφίμου και τις οδηγίες κατεργασίας και συντήρησής του μετά το άνοιγμα της συσκευασίας, για να αποφύγετε τον κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης. Καλό, επίσης, θα ήταν να μην καταναλώνετε τρόφιμα για τα οποία δεν είστε βέβαιοι για την προέλευση ή τη μέθοδο παρασκευής τους.
Επιπλέον, ως καταναλωτές, όταν αγοράζουμε κάποιο συσκευασμένο τρόφιμο, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι με τον όρο:
• Μέγεθος μερίδας (Serving size) εννοείται η ποσότητα τροφίμου για την οποία αναφέρεται συγκεκριμένη πληροφορία.
• Μερίδες που περιέχονται (Servings per container) εννοείται ο αριθμός των μερίδων που περιέχονται στη συσκευασία, στην ποσότητα του τροφίμου που παρέχεται.
• Ποσοστό ημερήσιων τιμών (Percent daily values) εννοείται ότι ένα τρόφιμο προσαρμόζεται στο ημερήσιο διαιτολόγιο, το οποίο βασίζεται σε ημερήσια πρόσληψη 2.000 θερμίδων (Kcal).
Ασφάλεια τροφίμων
Στη δεκαετία του 1970, η νομοθεσία για την ασφάλεια των τροφίμων και την υγιεινή εστίαζε το ενδιαφέρον της στον έλεγχο του τελικού προϊόντος, για να είναι βέβαιη ότι πληρούνταν τα πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας. Όμως, η επιθεώρηση μόνο στο τέλος του κύκλου παραγωγής δεν ήταν αρκετή για να εγγυηθούμε την ύπαρξη ασφαλών προϊόντων. Γι’ αυτόν τον λόγο, η τρέχουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία ενσωματώνει ένα ενεργό σύστημα ποιοτικού ελέγχου, το οποίο βασίζεται στην πρόληψη σε όλη την τροφική αλυσίδα. Έτσι, από το 1993, ο ευρωπαϊκός τομέας τροφίμων πρέπει να εφαρμόζει την Ανάλυση Κινδύνου Κρίσιμου Σημείου Ελέγχου (HACCP).
Αυτή η τεχνική, που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι «ένα γραμμάριο πρόληψης αξίζει όσο ένα κιλό θεραπείας», αναπτύχθηκε αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη δεκαετία του 1960, και στηρίχτηκε σε εργασίες που είχαν γίνει στη χημική βιομηχανία. Με την πάροδο των ετών τροποποιήθηκε και εξελίχθηκε, και πλέον εφαρμόζεται από την πλειονότητα των εταιρειών και των βιομηχανιών συλλογής, επεξεργασίας, παρασκευής και διακίνησης τροφίμων. Το πρόγραμμα HACCP σχεδιάστηκε όχι μόνο για να ανταποκρίνεται στα ακριβέστερα ποιοτικά πρότυπα για το τελικό προϊόν, αλλά και για να ελέγχει προσεκτικά όλες τις πτυχές της διαδικασίας παραγωγής, εξασφαλίζοντας τον αποκλεισμό όσο το δυνατόν περισσότερων πιθανών κινδύνων.
Το σύστημα HACCP αρχίζει με τις πρώτες ύλες, τα συστατικά και το υλικό συσκευασίας, συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας, της διανομής και της πώλησης, και ολοκληρώνεται στη φάση της παρασκευής από έναν επαγγελματία μάγειρα ή τον καταναλωτή. Τα τρόφιμα που δεν παράγονται σύμφωνα με το σύστημα HACCP δεν μπορούν να πωληθούν. Οι κυβερνητικές αρχές είναι αρμόδιες για την επιτήρηση της σωστής εφαρμογής του συστήματος από τους παραγωγούς, τους λιανοπωλητές και τους επαγγελματίες μάγειρες. Οι παραγωγοί πρέπει να παρέχουν λεπτομερή τεκμηρίωση, για να μπορεί να πιστοποιηθεί ότι όντως χρησιμοποιούν το σύστημα HACCP. Πλέον, υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες (93/43/CE) για την υγιεινή των τροφίμων, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία των κρατών-μελών και διαδίδουν τις αρχές της HACCP, οι οποίες θα ενσωματωθούν στη νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η HACCP χρησιμοποιεί μια λογική, συστηματική προσέγγιση, η οποία έχει ως στόχο τη λεπτομερή ανάλυση των διαδικασιών παρασκευής, για να μπορεί να προσδιορίσει όλους τους πιθανούς κινδύνους. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι μικροβιολογικοί (μόλυνση από παθογόνους οργανισμούς ή τις τοξίνες τους), χημικοί (μυκοτοξίνες, βαρέα μέταλλα, υπολείμματα από απορρυπαντικά, φυτοφάρμακα κ.λπ.) ή οφείλονται στην παρουσία ξένων αντικειμένων (πέτρες, κομματάκια από κόκαλα, κόκαλα ψαριών κ.λπ.).
Το επόμενο βήμα στην HACCP είναι να καθοριστούν τα «κρίσιμα σημεία ελέγχου» (CCPs) και να τεθούν τα κριτήρια για την επαρκή λειτουργία τους. Τα CCPs είναι διάφορα βήματα στη διαδικασία παραγωγής, τα οποία πρέπει να ελεγχθούν για να εξαλείψουμε ή να μειώσουμε στο ελάχιστο το επίπεδο κινδύνου. Επίσης, το πλάνο HACCP περιλαμβάνει διαδικασίες παρέμβασης για να διορθώνεται άμεσα ένα πρόβλημα όταν βρίσκεται σε φάση παραγωγής. Αυτή η πρακτική εγγυάται ότι κανένα ελαττωματικό προϊόν δεν θα φτάσει στον καταναλωτή. Οι παραγωγοί πρέπει όχι μόνο να ελέγχουν τις δραστηριότητές τους, αλλά και να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος.
Για τη διατήρηση της υγείας θα πρέπει να διατίθενται και να καταναλώνονται ασφαλή τρόφιμα. Για να ισχύσει κάτι τέτοιο, απαιτούνται τακτικοί, επαρκείς και αιφνίδιοι έλεγχοι στα σημεία πώλησης, διακίνησης και διατήρησης τροφίμων.
• Μέγεθος μερίδας (Serving size) εννοείται η ποσότητα τροφίμου για την οποία αναφέρεται συγκεκριμένη πληροφορία.
• Μερίδες που περιέχονται (Servings per container) εννοείται ο αριθμός των μερίδων που περιέχονται στη συσκευασία, στην ποσότητα του τροφίμου που παρέχεται.
• Ποσοστό ημερήσιων τιμών (Percent daily values) εννοείται ότι ένα τρόφιμο προσαρμόζεται στο ημερήσιο διαιτολόγιο, το οποίο βασίζεται σε ημερήσια πρόσληψη 2.000 θερμίδων (Kcal).
Ασφάλεια τροφίμων
Στη δεκαετία του 1970, η νομοθεσία για την ασφάλεια των τροφίμων και την υγιεινή εστίαζε το ενδιαφέρον της στον έλεγχο του τελικού προϊόντος, για να είναι βέβαιη ότι πληρούνταν τα πρότυπα ασφάλειας και ποιότητας. Όμως, η επιθεώρηση μόνο στο τέλος του κύκλου παραγωγής δεν ήταν αρκετή για να εγγυηθούμε την ύπαρξη ασφαλών προϊόντων. Γι’ αυτόν τον λόγο, η τρέχουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία ενσωματώνει ένα ενεργό σύστημα ποιοτικού ελέγχου, το οποίο βασίζεται στην πρόληψη σε όλη την τροφική αλυσίδα. Έτσι, από το 1993, ο ευρωπαϊκός τομέας τροφίμων πρέπει να εφαρμόζει την Ανάλυση Κινδύνου Κρίσιμου Σημείου Ελέγχου (HACCP).
Αυτή η τεχνική, που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι «ένα γραμμάριο πρόληψης αξίζει όσο ένα κιλό θεραπείας», αναπτύχθηκε αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη δεκαετία του 1960, και στηρίχτηκε σε εργασίες που είχαν γίνει στη χημική βιομηχανία. Με την πάροδο των ετών τροποποιήθηκε και εξελίχθηκε, και πλέον εφαρμόζεται από την πλειονότητα των εταιρειών και των βιομηχανιών συλλογής, επεξεργασίας, παρασκευής και διακίνησης τροφίμων. Το πρόγραμμα HACCP σχεδιάστηκε όχι μόνο για να ανταποκρίνεται στα ακριβέστερα ποιοτικά πρότυπα για το τελικό προϊόν, αλλά και για να ελέγχει προσεκτικά όλες τις πτυχές της διαδικασίας παραγωγής, εξασφαλίζοντας τον αποκλεισμό όσο το δυνατόν περισσότερων πιθανών κινδύνων.
Το σύστημα HACCP αρχίζει με τις πρώτες ύλες, τα συστατικά και το υλικό συσκευασίας, συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας, της διανομής και της πώλησης, και ολοκληρώνεται στη φάση της παρασκευής από έναν επαγγελματία μάγειρα ή τον καταναλωτή. Τα τρόφιμα που δεν παράγονται σύμφωνα με το σύστημα HACCP δεν μπορούν να πωληθούν. Οι κυβερνητικές αρχές είναι αρμόδιες για την επιτήρηση της σωστής εφαρμογής του συστήματος από τους παραγωγούς, τους λιανοπωλητές και τους επαγγελματίες μάγειρες. Οι παραγωγοί πρέπει να παρέχουν λεπτομερή τεκμηρίωση, για να μπορεί να πιστοποιηθεί ότι όντως χρησιμοποιούν το σύστημα HACCP. Πλέον, υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες (93/43/CE) για την υγιεινή των τροφίμων, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία των κρατών-μελών και διαδίδουν τις αρχές της HACCP, οι οποίες θα ενσωματωθούν στη νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η HACCP χρησιμοποιεί μια λογική, συστηματική προσέγγιση, η οποία έχει ως στόχο τη λεπτομερή ανάλυση των διαδικασιών παρασκευής, για να μπορεί να προσδιορίσει όλους τους πιθανούς κινδύνους. Αυτοί οι κίνδυνοι είναι μικροβιολογικοί (μόλυνση από παθογόνους οργανισμούς ή τις τοξίνες τους), χημικοί (μυκοτοξίνες, βαρέα μέταλλα, υπολείμματα από απορρυπαντικά, φυτοφάρμακα κ.λπ.) ή οφείλονται στην παρουσία ξένων αντικειμένων (πέτρες, κομματάκια από κόκαλα, κόκαλα ψαριών κ.λπ.).
Το επόμενο βήμα στην HACCP είναι να καθοριστούν τα «κρίσιμα σημεία ελέγχου» (CCPs) και να τεθούν τα κριτήρια για την επαρκή λειτουργία τους. Τα CCPs είναι διάφορα βήματα στη διαδικασία παραγωγής, τα οποία πρέπει να ελεγχθούν για να εξαλείψουμε ή να μειώσουμε στο ελάχιστο το επίπεδο κινδύνου. Επίσης, το πλάνο HACCP περιλαμβάνει διαδικασίες παρέμβασης για να διορθώνεται άμεσα ένα πρόβλημα όταν βρίσκεται σε φάση παραγωγής. Αυτή η πρακτική εγγυάται ότι κανένα ελαττωματικό προϊόν δεν θα φτάσει στον καταναλωτή. Οι παραγωγοί πρέπει όχι μόνο να ελέγχουν τις δραστηριότητές τους, αλλά και να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι δεν υφίσταται κανένας κίνδυνος.
Για τη διατήρηση της υγείας θα πρέπει να διατίθενται και να καταναλώνονται ασφαλή τρόφιμα. Για να ισχύσει κάτι τέτοιο, απαιτούνται τακτικοί, επαρκείς και αιφνίδιοι έλεγχοι στα σημεία πώλησης, διακίνησης και διατήρησης τροφίμων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου