Σύμφωνα με έρευνα της British Medical Journal, οι σημερινοί χορτοφάγοι υπήρξαν πανέξυπνα παιδιά. Η έρευνα έγινε σε δείγμα άνω των 8.000 ανδρών και γυναικών ηλικίας 30 χρόνων, των οποίων το IQ είχε μετρηθεί όταν ήταν στα δέκα τους χρόνια. Το συμπέρασμα προκάλεσε έκπληξη:
«Οι άνθρωποι που είχαν υψηλότερο IQ ως παιδιά, στα 30 τους προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους και γίνονται χορτοφάγοι, σε υψηλότερο ποσοστό από αυτούς που ήταν λιγότερο έξυπνοι», δήλωσε η δόκτωρ Κατρίν Γκέιλ, επιδημιολόγος του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, στην Αγγλία. Οι διαπιστώσεις της έρευνας, που δημοσιεύονται στην ηλεκτρονική έκδοση της British Medical Journal, είναι αντίστοιχες με άλλες μελέτες που έχουν δείξει ότι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι τείνουν να ακολουθούν πιο υγιεινή διατροφή και να ασκούνται περισσότερο.
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι για κάθε 15 μονάδες υψηλότερου δείκτη ευφυΐας, η πιθανότητα να γίνει κάποιος χορτοφάγος αυξάνεται κατά 38%. Πάνω από το 1/3 όσων πήραν μέρος στην έρευνα, χαρακτήρισαν τους εαυτούς τους κυρίως χορτοφάγους, αλλά διευκρίνισαν ότι καταναλώνουν λευκό κρέας και ψάρι. Μόλις το 4% δήλωσε ότι δεν καταναλώνει κανένα είδος κρέατος και ένας στους 40 δεν τρώει κανένα ζωικό προϊόν.
Άλλη έρευνα αποδεικνύει ότι το μητρικό γάλα, χάρη σε δύο οξέα που περιέχει, το αραχιδονικό (ΑΑ) και το εικοσιδυοεξενικό οξύ (DHA), βοηθά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και φαίνεται πως σχετίζεται με βελτιωμένη γνωστική ικανότητα. Μελέτη, που έγινε στη Δανία και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, έδειξε ότι άτομα που στη βρεφική ηλικία είχαν θηλάσει για 9 μήνες, είχαν 6 μονάδες μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης (IQ), σε σύγκριση με άτομα που είχαν θηλάσει για ένα μήνα!
Σήμερα, υπάρχουν βρεφικά γάλατα που περιέχουν τα δύο πολύτιμα οξέα. Μελέτη σε βρέφη, έδειξε ότι εκείνα που τρέφονταν με γάλα που περιείχε τα AA και DHA, είχαν δείκτη νοητικής ανάπτυξης 7 μονάδες υψηλότερο, σε σύγκριση με τα βρέφη που έπαιρναν γάλα που δεν περιείχε τα δύο οξέα. Ακόμη, έχει βρεθεί ότι τα βρέφη που λαμβάνουν γάλα με ΑΑ και DHA, έχουν μεγαλύτερη οπτική οξύτητα στη διάρκεια του 1ου χρόνου της ζωής τους.
Ποιες τροφές μάς κάνουν εξυπνότερους;
Οι τροφές δεν είναι μαγικά φίλτρα που μας μετατρέπουν σε κάτι που δεν είμαστε. Αν, για παράδειγμα, ακολουθούμε έναν τρόπο ζωής με άσχημες συνήθειες και κακή διατροφή και μόνο περιστασιακά καταναλώνουμε τροφές ευεργετικές για τον οργανισμό μας, προφανώς δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε θαύματα.
Η εξυπνάδα και η νοημοσύνη έχουν σχέση με την πνευματική διαύγεια και το βαθμό συγκέντρωσης που μπορούμε να έχουμε, ώστε να επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες, αποδίδοντας αναλόγως.
Επιβαρύνοντας τον οργανισμό με «κακές» τροφές, αποσπάμε τον εγκέφαλο απ’ αυτά που θα θέλαμε να κάνει –δηλαδή παραγωγική σκέψη– και τον «καταδικάζουμε» να αφιερωθεί στην αφομοίωση της τροφής. Το σίγουρο είναι πως υπάρχουν τρόφιμα που «ντοπάρουν» το νευρικό μας σύστημα βοηθώντας να αποδίδουμε τα μέγιστα εκεί που χρειάζεται.
Τα «καύσιμα» για καλύτερη σκέψη
Όταν τρώμε, το φαγητό διασπάται σε γλυκόζη, ουσία που ενεργοποιεί το πάγκρεας για να εκκρίνει την ινσουλίνη. Η ινσουλίνη δεσμεύει τη γλυκόζη και τη διοχετεύει στα κύτταρα για την παραγωγή ενέργειας. Παράλληλα, τρία θρεπτικά συστατικά, οι βιταμίνες Β6, C και τα αμινοξέα μαζί με τη γλυκόζη, δουλεύουν στον εγκέφαλο για την παραγωγή της σεροτονίνης. Κάτι πολύ βασικό για να θυμόμαστε, είναι ότι το μοναδικό καύσιμο του εγκεφάλου είναι η γλυκόζη.
Ο εγκέφαλος, για να λειτουργεί σωστά και με διαύγεια, «καίει» γλυκόζη που παίρνει από τα φαγητά. Τροφές που έχουν δεχτεί μεγάλη επεξεργασία και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, λίπος, αλάτι και συντηρητικά, καθώς και τα γλυκά, έχουν πολύ υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και η μεγάλη τους κατανάλωση οδηγεί σε υπερπαραγωγή ινσουλίνης και σεροτονίνης. Η υπερφόρτωση, όμως, αποδεικνύεται «φούσκα» που ξεφουσκώνει γρήγορα, αισθανόμαστε χειρότερα από πριν και αναζητούμε κι άλλη ζάχαρη ώστε να επανέλθουμε. Φαύλος κύκλος, δηλαδή.
Ομοίως, η παρατεταμένη νηστεία οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα γλυκόζης κι έτσι παρατηρείται έντονη νευρικότητα και δυσκολία συγκέντρωσης. Αυτός είναι κι ένας λόγος που το πρωινό είναι απολύτως απαραίτητο, γιατί, αν δεν «ταΐσουμε» τον εγκέφαλο, εκείνος υπολειτουργεί κι έτσι κοιμόμαστε όρθιοι στην κυριολεξία. Γι’ αυτό λοιπόν χρειαζόμαστε μια πηγή που να ικανοποιεί σταδιακά τις ανάγκες μας, να προσφέρει μικρές και σταθερές δόσεις γλυκόζης, ώστε να τις αξιοποιούμε όσο το δυνατόν καλύτερα.
Σεροτονίνη η σπουδαία
Η σεροτονίνη είναι ισχυρότατη ορμόνη, που καθορίζει ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας. Είναι το συστατικό που χαρίζει ψυχική ηρεμία, ισορροπία, ευχαρίστηση και πνευματική διαύγεια, ενώ βοηθά στη συγκέντρωση της σκέψης. Τα συναισθηματικά ανεβοκατεβάσματα, η κυκλοθυμία, η έλλειψη συγκέντρωσης που παρουσιάζουν, για παράδειγμα, οι καταθλιπτικοί, οφείλονται στα πολύ χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό τους, γι’ αυτό και το βασικό συστατικό των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι η σεροτονίνη.
Τροφές για το μυαλό
Υπάρχουν μέρες που απλά δεν είναι οι μέρες μας. Ατονία και κούραση, μεγάλη δόση άγχους και αδικαιολόγητη νευρικότητα μας μπλοκάρουν και δεν μπορούμε να σκεφτούμε καθαρά, συμπτώματα που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην κακή διατροφή και την έλλειψη βιταμινών.
Τα καλά νέα είναι πως υπάρχουν τροφές που αντιστρέφουν τα δεδομένα και, αντί για χασμουρητά, κρίσεις πανικού και έλλειψη συγκέντρωσης, μπορούμε να καταφέρουμε ισορροπημένη ενεργητικότητα και πνευματική διαύγεια.
–Το σιτάρι και τα δημητριακά ολικής άλεσης όχι μόνο περιέχουν συστατικά που δίνουν ενέργεια, αλλά προμηθεύουν τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης στο αίμα ώστε να διατηρείται η συγκέντρωση και η ετοιμότητα του εγκεφάλου. Ό,τι καλύτερο για πρωινό.
–Ο μαϊντανός είναι ισχυρό διατροφικό χαρτί. Περιέχει υψηλά επίπεδα βιταμινών Β12 και περισσότερη βιταμίνη C από όλα τα τρόφιμα.
–Το σέλινο, ο ηλιόσπορος, το ακατέργαστο ρύζι, το λάχανο λειτουργούν ως φυσικά ηρεμιστικά καταπολεμώντας το άγχος, ενώ ανεβάζουν και τη διάθεση ευνοώντας το νευρικό σύστημα.
Το top-10 των τροφών για υψηλότερο IQ:
Σύμφωνα με την κλινική Mayo, διάσημη για τη δίαιτά της, τα παρακάτω τρόφιμα είναι απαραίτητα για τη σωστή διατροφή.
Προσοχή, όμως: η αληθινή διατροφική ευφυΐα βρίσκεται στην ποικιλία.
1. Αμύγδαλα: Περιέχουν βιταμίνες Β2 και Ε, μαγνήσιο, σίδηρο και ασβέστιο. Πλούσια σε ωμέγα 3 και ωμέγα 9 που βοηθούν στη μείωση της κακής χοληστερίνης.
2. Μπρόκολο: Πλούσιο σε ασβέστιο, ποτάσιο και προβιταμίνη Ε. Σημαντικό στην πρόληψη συγκεκριμένων ειδών καρκίνου.
3. Μύρτιλλο: Βελτιώνει τη μνήμη και προλαμβάνει τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
4. Σπανάκι: Πλούσιο σε βιταμίνη Α και C. Ενισχύει το ανοσοποιητικό.
5. Φακές: Περιέχουν πρωτεΐνες, μαγνήσιο, σίδηρο και βιταμίνες Β1 και Β6.
6. Σπόροι σταριού: Περιέχουν βιταμίνη Β1, μαγνήσιο, φώσφορο και ψευδάργυρο.
7. Χυμός λαχανικών: Γιατί μας επιτρέπει να καταναλώσουμε 5 λαχανικά την ημέρα.
8. Τομάτα: Πλούσια σε βήτα καροτίνη, προλαμβάνει συγκεκριμένες μορφές καρκίνου.
9. Το μήλο: Ένα μήλο την ημέρα κατεβάζει τα επίπεδα κακής χοληστερίνης.
10. Ο σολομός: Ευεργετικός για την καρδιαγγειακή λειτουργεία λόγω των ωμέγα 3 που περιέχει.
Το κοινό των παραπάνω είναι ότι όλα αποτελούν εξαιρετικές πηγές βιταμίνης Β6 και C, καθώς και αμινοξέων, των τριών απολύτως απαραίτητων συστατικών για την παραγωγή σεροτονίνης.
Μύθοι και αλήθειες στο πιάτο
Ακούγονται κατά καιρούς θεωρίες, οι οποίες, αν και κρύβουν μια δόση αλήθειας, μεταφέρονται σαν «σπασμένο τηλέφωνο». Είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα των μύθων αυτών, διαμορφώνοντας λανθασμένη εικόνα για τη λειτουργία του μυαλού μας.
-Να τρως σοκολάτα όταν γράφεις εξετάσεις. Είναι αλήθεια ότι η σοκολάτα έχει αντι-στρες ιδιότητες και είναι ιδιαίτερα πλούσια σε μαγνήσιο, γνωστό για τις κατευναστικές ιδιότητές του. Άλλο ένα πλεονέκτημά της είναι ότι περιέχει μια ουσία με «αντικαταθλιπτική» δράση, τη φαινυλεθυλαμίνη, καθώς και καφεΐνη, ουσίες που διεγείρουν την... ψυχή.
Εξάλλου, όταν απολαμβάνουμε τη γλύκα της, εκκρίνουμε και ενδορφίνες που από μόνες τους μας χαρίζουν αίσθημα ευφορίας και ευχαρίστησης. Όμως, η συνιστώμενη ποσότητα είναι 10 gr 3 - 4 φορές την εβδομάδα κι εδώ είναι η παγίδα. Συνηθίζουμε να καταναλώνουμε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες, με αντιστρόφως ανάλογα αποτελέσματα.
–Ένα μήλο την ημέρα... Στην Ελλάδα, μεταφράστηκε λανθασμένα η αγγλοσαξονική ρήση «ένα μίλι την ημέρα». Ένα μήλο την ημέρα, παρ’ όλα αυτά, ρυθμίζει την κυκλοφορία και την κακή χοληστερίνη. Επίσης, αποτελεί εξαιρετικό φυσικό καθαριστικό για τα δόντια, αν το τρώτε με τη φλούδα.
–Το πρωί να τρως σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν πρίγκιπας και το βράδυ σαν φτωχούλης, έλεγαν οι παλιοί. Μέσα σε μια φράση έκλεισαν όλα αυτά που οι επιστημονικές μελέτες και θεωρίες υποστηρίζουν, σήμερα, ότι πρέπει να κάνουμε.
Το φαγητό της μόδας: οι νέες διατροφικές συνήθειες
–Ωμοφαγία. Χαρακτηρίζεται ως η διατροφή του μέλλοντος. Ζωντανές ή ωμές τροφές είναι εκείνες που δεν έχουν μαγειρευτεί με κανέναν τρόπο (ούτε στον ατμό), ενώ παράγουν και οι ίδιες ζωή (όταν φυτευτούν). Είναι από τις πιο υγιεινές τροφές, καθώς είναι γεμάτες ένζυμα, ενεργούς βιταμίνες, μέταλλα και πρωτεΐνες. Όταν μαγειρεύονται, τα θρεπτικά συστατικά ελαχιστοποιούνται, ενώ όλα τα ένζυμα που κρύβουν τη δύναμη του φαγητού και βοηθούν στη διαδικασία της πέψης, καταστρέφονται. Ωμά φρούτα, λαχανικά, φύτρες και σπόροι περιέχουν αυτά τα ένζυμα, που μας προμηθεύουν με ενέργεια και ισορροπία του μεταβολισμού.
–Χορτοφαγία. Χορτοφάγος είναι εκείνος που συνειδητά έχει αποκλείσει από τη διατροφή του την κατανάλωση κρέατος και ζωικής προέλευσης τρόφιμα και τρώει μόνο φυτικές τροφές. Ενώ οι περισσότεροι χορτοφάγοι καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα, η αυστηρή χορτοφαγία (veganism) είναι μια ιδιαίτερη μορφή χορτοφαγίας, που αποκλείει τα γαλακτοκομικά, τα αυγά, το μέλι και οποιαδήποτε άλλα τρόφιμα που περιέχουν αυτά ή άλλα ζωικά προϊόντα. Με τη χορτοφαγία το σώμα πλέον αποζητά πιο ισορροπημένα γεύματα και «δυσανασχετεί» με πρηξίματα και άλλες επιπτώσεις της κοινής διατροφής.
–Βιολογικά προϊόντα: Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται παγκοσμίως μια τάση επιστροφής του ανθρώπου στη φύση, με επίκεντρο τη μεταβολή στις διατροφικές του συνήθειες. Έτσι, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στην αγορά προϊόντων βιολογικής καλλιέργειας. Επειδή τα βιολογικά προϊόντα σε όλα τα στάδια μέχρι την τελική παραγωγή τους, αναπτύχθηκαν και επεξεργάστηκαν με φυσικές μεθόδους χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ορμονών και ζιζανιοκτόνων, φτάνουν στον καταναλωτή χωρίς πρόσθετα και άλλες χημικές ουσίες στη σύνθεσή τους.
–Slow food. Το αντίπαλο δέος του καθεστώτος του fast food ιδρύθηκε στο Τορίνο το 1986 και πρόκειται για Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση. Προσπαθεί να συνδυάσει την ηθική με την ευχαρίστηση ή, αλλιώς, να προωθήσει την οικολογική γαστρονομία, την ποικιλία των γεύσεων, τη βιοτεχνική παραγωγή τροφής, την παραγωγή μικρού μεγέθους, τις βιώσιμες προσεγγίσεις στο ψάρεμα και στην κτηνοτροφία. Με άλλα λόγια, είναι μια διατροφική ιδεολογία.
–Junk food/ fast food. Ο χειρότερος τρόπος διατροφής, γεγονός που δείχνει το ίδιο το όνομα (junk = σκουπίδια). Τροφές που έχουν δεχτεί μεγάλη επεξεργασία και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, λίπος, αλάτι και συντηρητικά δεν προσφέρουν τίποτα στο σώμα πέρα από κενές θερμίδες, με μηδενικά θρεπτικά συστατικά. Έχει αποδειχτεί ότι μια διατροφή βασισμένη στα παραπάνω σχετίζεται με χαμηλή πνευματική ικανότητα, άγχος, έλλειψη συγκέντρωσης και προβληματική συμπεριφορά, όπως υπερκινητικότητα και επιθετικότητα.
Εμπλουτισμένα: τα hi tech τρόφιμα του μέλλοντος
Γάλα εμπλουτισμένο με ασβέστιο, δημητριακά με 8 βιταμίνες και σίδηρο, γαλακτοκομικά με προβιοτικά και άλλα πρόσθετα για τη βοήθεια της ανάπτυξης των παιδιών, ροφήματα ενέργειας, πολυβιταμινούχα, είναι μερικές από τις τροφές που κυκλοφορούν και ονομάζονται εμπλουτισμένες. Είναι ιδανικές έως και επιτακτικές για τις περιπτώσεις που δεν γίνεται επαρκής πρόσληψη των απαραίτητων συστατικών από τις απλές τροφές.
Ποικίλες μελέτες έχουν δείξει πως η έλλειψη σιδήρου κατά την παιδική ηλικία σχετίζεται με μακροχρόνιες ελλείψεις στη νοητική και κινητική λειτουργία και χαμηλή επίδοση και βαθμούς στο σχολείο. Η έλλειψη σιδήρου είναι πιο συχνή κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων χρόνων, οπότε ο εγκέφαλος του παιδιού εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Σοβαρή ή χρόνια έλλειψη σιδήρου μπορεί να έχει μη αναστρέψιμα αποτελέσματα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Επομένως, οι ανάγκες για σίδηρο μπορούν να καλυφθούν με κατάλληλα εμπλουτισμένο γάλα.
Χρειάζεται, όμως, προσοχή. Υπάρχει γενικότερα η τάση προς την υπερβολή, θεωρώντας πως οι εμπλουτισμένες τροφές μόνο καλό μπορούν να κάνουν. Στην πραγματικότητα, η υπερδοσολογία έχει αντίθετα αποτελέσματα, π.χ. η μεγάλη ποσότητα σιδήρου στο αίμα μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα. Για το λόγο αυτό προτιμάμε τα τρόφιμα αυτά όταν εξακριβώσουμε ότι τα έχουμε ανάγκη.
Σίγουρα η υπερκατανάλωση τροφίμων –είτε καλών είτε κακών– προκαλεί λειτουργίες ανεπιθύμητες και δυσάρεστες, από φουσκώματα και δυσπεψία έως και σωματικό και πνευματικό λήθαργο. Σε γενικές γραμμές, είναι καλό να δίνουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο έπειτα από κάθε γεύμα και να μην «πέφτουμε» κατευθείαν στη δουλειά, γιατί το πιθανότερο είναι να μην μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε τη σκέψη μας. Πόσο μάλλον όταν ξεφεύγουμε και τρώμε παραπάνω. Τότε, το μόνο που θέλουμε, εκτός από σόδα, είναι να μείνουμε ακίνητοι για να χωνέψουμε. Δεν είναι και πολύ έξυπνο από μέρους μας αυτό, έτσι δεν είναι;
