Κρόκος Κοζάνης - Το λουλούδι της Μεσογειακής Κουζίνας!

Ένα πολύτιμο μπαχαρικό προέρχεται από τους στήμονες του λουλουδιού Κρόκος (Κρόκος Sativus), το οποίο είναι βολβός που ανθίζει κάθε φθινόπωρο. Καλλιεργείται σε ελάχιστα μέρη στον κόσμο, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγεται και η Κοζάνη. Το ελληνικό σαφράν θεωρείται μάλιστα κορυφαίας ποιότητας σε σχέση με το ιρανικό ή το ισπανικό (οι άλλες δύο χώρες μεγάλης παραγωγής).

Από την αρχαιότητα ήταν γνωστές οι χρωστικές του ιδιότητες αλλά και οι φαρμακευτικές. Στην αρxαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν στις τοιχογραφίες, το γνωστό κροκί χρώμα με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις τοιχογραφίες της Σαντορίνης. Το λέμε και ζαφορά και οι δύο ονομασίες του - σαφράν και ζαφορά-έχουν τις ρίζες τους στην αραβική λέξη ζαφαράν, που σημαίνει κίτρινο.

Για ένα κιλό σαφράν απαιτούνται 150.000 με 200.000 λουλούδια, από τα οποία πρέπει να συλλεχθούν τα στίγματα, να αποξηρανθούν, να διαχωριστούν ανάλογα με την ποιότητά τους και να συσκευασθούν για να φτάσουν στην αγορά. Οι συσκευασίες του είναι πάντα μικρές, 1 με 4 γραμμάρια, αφού έχει εξαιρετικά έντονη γεύση και άρωμα. Για να αρωματίσουμε 4 μερίδες φαγητού με καλής ποιότητας σαφράν, είναι αρκετό το 1 /4 του γραμμαρίου!

O μόνος τρόπος για να το χρησιμοποιήσουμε σωστά είναι να μουσκέψομε μια μικρή ποσότητα, 10-20 στίγματα, σε 3-4 κ. σούπας χλιαρό νερό και να το αφήσουμε για λίγη ώρα ώστε να απελευθερώσει όλο το χρώμα και το άρωμα και φυσικά τη γεύση του. Προσέχουμε όμως να μην το ρίξουμε σε καυτό νερό ή ζεστό λάδι, γιατί αυτά λειτουργούν ως μονωτικά και δεν αφήνουν το σαφράν να βγάλει το χρώμα και τη γεύση του.

Για να το αναδείξουμε, χρειαζόμαστε ουδέτερη βάση, έτσι λοιπόν το σαφράν ταιριάζει πολύ με ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά, λευκά κρέατα και θαλασσινά, ενώ συνδυάζεται σχεδόν με όλα τα μπαχαρικά, αλλά σε προσεκτική δοσολογία. Στην αγορά υπάρχει σε ίνες ή τριμμένο σε σκόνη και συσκευασμένο σε μεγαλύτερες ποσότητες για επαγγελματική χρήση.

Στην Ελλάδα το συναντάμε σε πολλές τοπικές κουζίνες: το βάζουν σε τσίπουρο, σε κουλουράκια, σε κρέμες και σε σούπες με Θαλασσινά. Στην Ισπανία το βάζουν στην παέγια, στην Ιταλία στο ριζότο μιλανέζε, που είναι ρύζι με σαφράν, και στη Γαλλία στην μπουγιαμπές (ψαρόσουπα).

O κρόκος (ή σαφράν) είναι ένα βότανο με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες που ωφελούν την καρδιά: Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί διούρηση, μειώνει την υψηλή πίεση καθώς και τη χοληστερίνη. Επίσης, έχει αντιθρομβωτική δράση. Είναι κατάλληλη επιλογή για τους υπερτασικούς που ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο συκώτι και στο μεταβολισμό του λίπους (π.χ. έχουν υψηλή χοληστερίνη).

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 3-4 στήμονες κρόκου σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και τους αφήνετε για 6-8’. Σουρώνετε και πίνετε το ρόφημα.

Πηγές: vital, Βαγγέλης Δρίσκας, Εκδόσεις Πατάκης

Αλάτι, κάλιο και έλεγχος της αρτηριακής πίεσης

Αλάτι είναι το κοινό όνομα που χρησιμοποιούμε για το χλωριούχο νάτριο (NaCl). Το αλάτι είναι απαραίτητο για τη ζωή και για την καλή υγεία. Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι παράγοντας κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο και για εγκεφαλικό επεισόδιο. Σχετίζεται με υψηλή πρόσληψη νατρίου και χαμηλή καλίου, αλλά μπορούν οι συστάσεις για μείωση της πρόσληψης αλατιού να κάνουν τη διαφορά;

Η σημασία του αλατιού

Το αλάτι, ή χλωριούχο νάτριο, χρησιμοποιείται για να συντηρήσει και να δώσει γεύση στα τρόφιμα. Υπάρχει επίσης φυσικά σε όλα τα τρόφιμα. Γενικά ισχύει ότι 1g νατρίου ισοδυναμεί με 2.5g αλατιού.
Το νάτριο και το χλώριο βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ελέγχουν την ισορροπία υγρών και διατηρούν τις σωστές συνθήκες για τη λειτουργία μυών και νεύρων. Το νάτριο διευκολύνει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, όπως η γλυκόζη και τα αμινοξέα.
Ένα μέσο ενήλικο ανδρικό σώμα περιέχει 90g νάτριο, από τα οποία τα μισά βρίσκονται στο αίμα και σε άλλα υγρά του σώματος, πάνω από το ένα τρίτο βρίσκεται στα κόκκαλα και το υπόλοιπο βρίσκεται μέσα στα κύτταρα του σώματος.
Η μέση πρόσληψη νατρίου κυμαίνεται από 2 - 6g ανά ημέρα για νάτριο, αν και η υγεία στους ενήλικες μπορεί να διατηρηθεί με λιγότερο από 0.5g. Οι απαιτήσεις αυξάνουν όταν οι απώλειες είναι υψηλές, όπως κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας, του θηλασμού και της έντονης εφίδρωσης.
Η πρόσληψη αλατιού κατέχει υψηλή προτεραιότητα στις δράσεις δημόσιας υγείας για την υπέρταση, λόγω της δυνατότητάς του να μετατοπίζει προς τα κάτω την κατανομή αρτηριακής πίεσης σε ολόκληρο τον πληθυσμό.

Το κάλιο

Το κάλιο υπάρχει φυσικά στα περισσότερα τρόφιμα, με τα φρούτα και τα λαχανικά να είναι πολύ καλές πηγές.

Στο σώμα μας, το κάλιο βρίσκεται κυρίως μέσα στα κύτταρα. Έχει σημαντικό ρόλο σε όλο το σώμα και συμμετέχει στις ίδιες λειτουργίες με το νάτριο, αλλά με έναν συμπληρωματικό ρόλο, και η ισορροπία μεταξύ των δύο στοιχείων είναι σημαντική.

Αρτηριακή πίεση – αντίθετες επιδράσεις του νατρίου και του καλίου

Η δυνατότητα των νεφρών να εκκρίνουν ή να συντηρούν το νάτριο είναι ένας βασικός παράγοντας για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η μείωση της πρόσληψης αλατιού μειώνει την αρτηριακή πίεση, και η επίδραση αυτή είναι μεγαλύτερη σε όσους έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, σε παχύσαρκους και σε ηλικιωμένους. Η απάντηση του οργανισμού στη μείωση του αλατιού διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ατόμων και μπορεί να μην παρέχει μετρήσιμα οφέλη στους ανθρώπους που ήδη βρίσκονται σε φυσιολογικά όρια.
Αντίθετα, η μειωμένη αρτηριακή πίεση συνδέεται με αυξημένες προσλήψεις καλίου, οι οποίες μπορεί να οφείλονται στη δυνατότητα του καλίου να αυξάνει την έκκριση νατρίου και τις επιδράσεις του στα αιμοφόρα αγγεία.

Τρόφιμα πλούσια σε κάλιο, φτωχά σε νάτριο

Οι καλύτερες πηγές καλίου είναι τα φρέσκα τρόφιμα με περιορισμένη επεξεργασία, επειδή η επεξεργασία μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο καλίου. Αφετέρου, τα ακατέργαστα τρόφιμα είναι από τη φύση τους φτωχά σε νάτριο και τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι η κύρια πηγή νατρίου στη δίαιτά μας. Ο πίνακας 1 παρουσιάζει τρόφιμα πλούσια σε κάλιο και με μικρή περιεκτικότητα σε νάτριο.

Πίνακας 1: Επιλογή τροφίμων πλούσιων σε κάλιο, φτωχών σε νάτριο (όταν δεν έχουν υποστεί επεξεργασία)

Αβοκάντο, βερίκοκο & άλλα φρούτα με κουκούτσι	Μπανάνα	Όσπρια όπως φακές, φασόλια, φάβα	Χουρμάδες, σταφίδες και άλλα ξηρά φρούτα
Αρωματικά βότανα& μπαχαρικά, π.χ. μαϊντανός και τσίλι, φρέσκα ή αποξηραμένα	Λάχανο, σπανάκι, μαρούλι και άλλα πράσινα φυλλώδη λαχανικά	Ψάρια όπως μπακαλιάρος, σαρδέλες, πέστροφα, τόνος	Μανιτάρια: φρέσκα ή ξερά
Πορτοκάλια και άλλα εσπεριδοειδή φρούτα και χυμοί	Πεπόνι, καρπούζι, μήλο και άλλα φρούτα με κουκούτσια	Φιστίκια, καρύδια και άλλοι ξηροί καρποί	Πατάτα και γλυκοπατάτα
Λευκό και κόκκινο κρέας	Σόγια, τυρόπηγμα, γάλα	Ντομάτα και παραπροϊόντα της	Γιαούρτι & γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλά σε λιπαρά (εκτός από τα τυριά)

Ο τρόπος ζωής μας έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στην αρτηριακή πίεση

Η παχυσαρκία, τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας και οι χαμηλές προσλήψεις καλίου έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην αρτηριακή πίεση από τις υψηλές προσλήψεις νατρίου. Οι χαμηλές λήψεις ασβεστίου και μαγνησίου και η υψηλή αναλογία των κορεσμένων λιπών ως προς τα ω-3 πολυακόρεστα λίπη έχουν επίσης επίδραση. Το πρόσφατο ενδιαφέρον εντοπίστηκε στα οφέλη της διατροφής DASH (Διαιτητική Προσέγγιση για την Παύση της Υπέρτασης), η οποία είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά (για να αυξήσει το κάλιο και τις φυτικές ίνες), συμπεριλαμβάνοντας γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, ψάρια, όσπρια, πουλερικά και κρέατα χωρίς λίπος. Όταν η πρόσληψη αλατιού κρατήθηκε σταθερή, η αρτηριακή πίεση έπεσε σημαντικά.

Ο πίνακας 2 επεξηγεί τα πιθανά οφέλη στην αρτηριακή πίεση από διάφορες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής.
Πίνακας 2: Πιθανά οφέλη στην αρτηριακή πίεση από αλλαγές στον τρόπο ζωής

Τροποποίηση	Σύσταση	Προσεγγιστική μείωση συστολικής πίεσης (Εύρος)
Μείωση βάρους	Διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος (δείκτης μάζας σώματος 18.5 – 24.9 kg/m2)	5 -20 mmHg/10 kg απώλειας βάρους
Υιοθέτηση του διαιτητικού πλάνου DASH	Κατανάλωση δίαιτας πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών με μειωμένη περιεκτικότητα σε κορεσμένο και ολικό λίπος	8 – 14 mmHg
Μείωση του νατρίου της δίαιτας	Μείωση του νατρίου της δίαιτας σε όχι περισσότερο από 2.4g νατρίου ή 6 g αλατιού την ημέρα	2 – 8 mmHg
Σωματική δραστηριότητα	Συμμετοχή σε τακτική βάση σε αερόβια άσκηση, όπως το ζωηρό περπάτημα (τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα, τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας )	4 – 9 mmHg
Μέτρο στην κατανάλωση αλκοόλ	Περιορισμός της κατανάλωσης στο πολύ 3 μονάδες αλκοόλ την ημέρα στους άντρες και 2 μονάδες αλκοόλ την ημέρα στις γυναίκες και τους άντρες χαμηλότερου βάρους (1 μονάδα αλκοόλ = 10 gr καθαρού αλκοόλ = 1 ποτήρι μπύρα (25 cL) ή κρασί (10 cL) ή ουίσκι (3 cL))	2 – 4 mmHg

Οι ειδικοί συστήνουν μείωση στην πρόσληψη αλατιού

Τα δεδομένα που συνδέουν το αλάτι της δίαιτας με την αρτηριακή πίεση έχουν πλήρως αναθεωρηθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο δεκαετιών, και οι επιπτώσεις τους στις πολιτικές δημόσιας υγείας έχουν εξεταστεί προσεκτικά από επιτροπές ειδικών σε πολλές χώρες παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ.

Δεδομένου ότι δεν χρειαζόμαστε τις τρέχουσες υψηλές προσλήψεις μας, συστήνονται μειώσεις στο αλάτι στα 5-6g (2- 2.4g νάτριο) ανά ημέρα. Επιπλέον, συστήνεται η κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως, τα οποία έχουν αποδειχθεί ωφέλιμα για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης πρόσληψης καλίου.

Πρακτικές συνέπειες

Το σώμα μπορεί να προσαρμοστεί στις μειωμένες προσλήψεις νατρίου από το αλάτι. Η αποδοχή της μείωσης της πρόσληψης νατρίου στις μισές ποσότητες της συνηθισμένης πρόσληψης διαρκεί περίπου 2-3 μήνες. Στρεφόμαστε σε εναλλακτικούς τρόπους για να δώσουμε γεύση στα τρόφιμα, χρησιμοποιώντας περισσότερο πιπέρι, φρέσκα και αποξηραμένα αρωματικά βότανα και μπαχαρικά. Τα αλατισμένα υποκατάστατα, βασισμένα στις ενώσεις του καλίου, μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν, συμβάλλοντας ταυτόχρονα σε αυξημένη πρόσληψη καλίου. Αν και η γεύση τους και η χαμηλότερη αξία τους ως συντηρητικά τροφίμων έναντι του αλατιού έχουν περιορίσει τη χρήση τους, πρόσφατα δημιουργήθηκαν προϊόντα από τη βιομηχανία τροφίμων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα. Πηγή: eufic.org

Φυτοστερόλες. Η διατροφική απάντηση στη χοληστερόλη.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την βασική αιτία θανάτων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1920. Οι παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην εμφάνιση τους είναι αρκετοί, από τους οποίους μερικοί είναι μη μετατρέψιμοι όπως η κληρονομικότητα, το φύλο και η ηλικία, ενώ οι περισσότεροι είναι αναστρέψιμοι, όπως το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης και η έλλειψη άσκησης.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για τη χοληστερόλη (NCEP) των ΗΠΑ συνιστούν διαιτητική αγωγή, ως το πρώτο βήμα για τη μείωση των συγκεντρώσεων της χοληστερόλης στο αίμα. Επειδή οι δίαιτες του NCEP συχνά δεν είναι επαρκείς για άτομα με ήπια έως μέτρια υπερχοληστερολαιμία, για την επίτευξη του στόχου τους όσον αφορά την LDL χοληστερόλη, θα ήταν χρήσιμη η αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας με ένα βοηθητικό μέσο στη δίαιτα, το οποίο είναι ασφαλές και καλά ανεκτό. Αυτό το μέσο είναι οι φυτοστερόλες.

Οι φυτοστερόλες είναι φυσικά συστατικά των βρώσιμων φυτικών ελαίων (σπορέλαια), των μαργαρινών που προέρχονται από τα φυτικά έλαια των δημητριακών, των ξηρών καρπών και των λαχανικών. Η χημική του δομή μοιάζει πολύ με αυτή της χοληστερόλης. Ο βασικός ρόλος του είναι η διατήρηση της λειτουργίας και της δομής των κυτταρικών μεμβρανών. Οι πιο κοινές φυτοστερόλες είναι η σιτοστερόλη, η καμπεστερόλη και η στιγμαστερόλη. Είναι γνωστό ότι οι αυξημένες τιμές χοληστερόλης αποτελούν τεκμηριωμένο αλλά δυνητικά τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για την στεφανιαία νόσο. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις τόσο της ολικής, όσο και της LDL-χοληστερόλης (κακή χοληστερόλη) μπορούν να επηρεασθούν από την καθημερινή κατανάλωση λίπους στην διατροφή μας. Πιθανότερος μηχανισμός δράσης των φυτικών στερόλων είναι η εμπόδιση της απορρόφησης της χοληστερόλης από τον εντερικό αυλό. Πιστεύεται ότι οι φυτικές στερόλες ανταγωνίζονται την χοληστερόλη στο έντερο λόγω της δομικής ομοιότητας τους, και κατά συνέπεια απορροφάται λιγότερη χοληστερόλη και η υπόλοιπη αποβάλλεται από τον οργανισμό. Η μειωμένη απορρόφηση χοληστερόλης δεν αντισταθμίζεται, παρά την αυξημένη σύνθεση της χοληστερόλης στον οργανισμό. Παράλληλα έχει αποδειχθεί ότι οι φυτικές στερόλες δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης (καλή χοληστερόλη). Δεν περιέχουν μεταβολίσιμη ενέργεια και δεν συνεισφέρουν στη θερμιδική αξία του οργανισμού. Στη φύση, οι φυτικές στερόλες ανευρίσκονται τόσο ως ελεύθερες στερόλες, όσο και υπό εστεροποιημένη μορφή (δεσμευμένες με λιπαρό οξύ). Η βιομηχανική υδρογόνωση των φυτικών στερολών έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό των στανόλων.
Ο μηχανισμός δράσης τους είναι όμοιος με εκείνο που περιγράφηκε για τις φυτοστερόλες. Οι στανόλες απορροφώνται πτωχά στο έντερο προς την κυκλοφορία του αίματος και δείχνουν να έχουν εξίσου αποτελεσματική δράση στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης. Αυτή η βιομηχανική επεξεργασία των στερόλων αποσκοπεί κυρίως στο να γίνουν πιο ευδιάλυτες στο προϊόν επάλειψης. Η μέση ημερήσια πρόσληψη των φυτικών στερολών στη διατροφή "δυτικού τύπου" είναι μεταξύ 200-400 mg/ ημέρα με κύριες πηγές τα φυτικά έλαια, τα φυτικά προϊόντα επάλειψης, όπως οι μαργαρίνες/ αλοιφές, τα φρούτα και τα λαχανικά. Στην Ελλάδα, η μέση ημερήσια πρόσληψη πολλές φορές ξεπερνάει τα 400 mg την ημέρα λόγω της μεγαλύτερης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών.  

Οι φυτικές στερόλες συστήνονται επίσημα από το Εθνικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για τη χοληστερόλη των ΗΠΑ (NCEP). Πιο συγκεκριμένα, στο προτεινόμενο μοντέλο προτείνεται η ένταξη 2 γραμμαρίων φυτικών στερολών στο καθημερινό διαιτολόγιο ατόμων με υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης και ατόμων με καρδιακά νοσήματα. Κλινικές μελέτες έδειξαν ότι η ένταξη στο καθημερινό διαιτολόγιο 2 γραμμαρίων φυτικών στερολών, οδηγεί σε μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης κατά 10-15% εντός 3 εβδομάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση της LDL χοληστερόλης αποτελεί πρωτεύοντα στόχο του NCEP, στην προσπάθεια για πρωτογενή πρόληψη των καρδιοπαθειών σε ενήλικες.

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η καθημερινή κατανάλωση μαργαρινών εμπλουτισμένων με φυτικές στερόλες για μεγάλο χρονικό διάστημα (1 χρόνο) αποτελεί αποτελεσματικό και ασφαλή τρόπο σταθερής ελάττωσης των επιπέδων χοληστερόλης. Σε όλες τις κλινικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, κανένα από τα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες προϊόντα δεν παρουσίασε καμία σημαντική ανεπιθύμητη επίδραση. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι φυτικές στερόλες μπορούν να μειώσουν τη χοληστερόλη περαιτέρω στα άτομα που χρησιμοποιούν στατίνες (υποχοληστερολαιμικά φάρμακα). Επίσης, ένα πολύ μικρό ποσοστό ατόμων (περίπου 1 στα 6 εκατομμύρια) πάσχουν από φυτοστερολαιμία, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη ικανότητα απορρόφησης στερολών και τη μειωμένη ικανότητα αποβολής τους στη χολή. Συνεπώς, αυτά τα άτομα αναπτύσσουν πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και στερολών στο αίμα και είναι επιρρεπή στην πρόωρη αθηροσκλήρωση. Οι πλούσιες σε φυτικές στερόλες τροφές δεν είναι κατάλληλες για τους ασθενείς με φυτοστερολαιμία.  

Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα πρόσφατων μελετών παρέχουν αποδείξεις ότι οι εστέρες φυτικών στερολών είναι ένα καλά ανεκτό και αποτελεσματικό επικουρικό μέσο σε μια δίαιτα μείωσης των λιπιδίων, με ικανότητα παραγωγής κλινικά σημαντικών μειώσεων της LDL χοληστερόλης σε άτομα με ήπια έως μέτρια υπερχοληστερολαιμία. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι ο πρώτος και βασικός στόχος των ατόμων με υπερχοληστερολαιμία είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού διαιτολογίου. Η κατανάλωση προϊόντων με φυτοστερόλες θα πρέπει να θεωρείται δευτερεύον στόχος.
 
Γράφει ο Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc στην Διασφάλιση Ποιότητας - Κάζης Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, M.Sc στην Kλινική Διατροφή

Τα βότανα που ρίχνουν την πίεση

Η υπέρταση ανήκει στις σύγχρονες παθήσεις της εποχής και κατά κανόνα αντιμετωπίζεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής (αποφυγή αλατιού, διακοπή καπνίσματος, άσκηση, δίαιτα), καθώς και με φαρμακευτική αγωγή, αν αυτό κριθεί απαραίτητο από το γιατρό. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα βότανα που έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την πίεση του αίματος και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της υπέρτασης. Καλό είναι, όμως, να μην υπερβαίνετε τα 1-2 ροφήματα την ημέρα, ιδιαίτερα αν ακολουθείτε αγωγή με αντιυπερτασικά φάρμακα, γιατί η συνδυαστική τους δράση μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο άκρο, μειώνοντας σημαντικά την πίεση του αίματος.


Τι να προσέξετε
• Εάν έχετε σκοπό να ακολουθήσετε συστηματική αντιυπερτασική αγωγή με βότανα (δηλαδή να πίνετε τρία ροφήματα την ημέρα),
τότε πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας, ειδικά αν ακολουθείτε και φαρμακευτική αγωγή για τη ρύθμιση της υπέρτασης.
• Μπορείτε να πίνετε τα βότανα που σας προτείνουμε 3-4 φορές την εβδομάδα και όχι καθημερινά. Εάν τα πίνετε καθημερινά, τότε μετά τις τρεις εβδομάδες λήψης τους, καλό είναι να κάνετε ένα διάλειμμα μίας εβδομάδας.
• Αποφύγετε να συνδυάζετε πολλά βότανα μαζί. O συνδυασμός 1-2 βοτάνων είναι αρκετός.


Κράταιγος 

 

Oι κόκκινοι καρποί του κράταιγου θεωρούνται από τα καλύτερα τονωτικά του κυκλοφορικού και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, της αρτηριοσκλήρωσης και της στηθάγχης. O κράταιγος είναι καλή επιλογή για όσους ταλαιπωρούνται από υπέρταση, κυρίως εξαιτίας προβλημάτων στα αγγεία τους. Έχει την ιδιότητα να εξισορροπεί με ήπιο τρόπο την πίεση του αίματος. Πίνετε το αφέψημα του κράταιγου 1-2 φορές την ημέρα (το πρωί και το απόγευμα), μεταξύ των γευμάτων.

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 2 κουταλάκια καρπούς κράταιγου σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με βρασμένο νερό, τους αφήνετε για 20’ και σουρώνετε.

Φύλλα ελιάς
Τα φύλλα της ελιάς -για τα οποία έχει χυθεί πολύ μελάνι μερικούς μήνες πριν- έχουν αποδεδειγμένα θεραπευτικές ιδιότητες. Συμβάλλουν στη ρύθμιση της πίεσης, στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς, καθώς και στη μείωση των υψηλών επιπέδων του σακχάρου. Τα φύλλα της ελιάς περιέχουν πολλές δραστικές ουσίες που δρουν αντιυπερτασικά (τους ολεοευρωποσίδες, την ολεοζίνη και το γλυκολικό οξύ) και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα της υψηλής πίεσης, όπως είναι οι πονοκέφαλοι και οι ίλιγγοι. Το ρόφημα αυτό ενδείκνυται για όσους ταλαιπωρούνται από υπέρταση, καθώς και από πεπτικά προβλήματα (π.χ. δυσπεψία, φουσκώματα, πέτρες στη χολή). Μπορείτε να πίνετε 1-2 ροφήματα την ημέρα μετά τα γεύματα.

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε σε 300 ml νερό (όσο δύο ποτήρια) 20 γρ. ξηρά φύλλα ελιάς και τα αφήνετε να βράσουν μαζί για 15’. Πίνετε το ρόφημα ζεστό (μισό το πρωί και μισό το βράδυ).

Τίλιο
Το τίλιο έχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες (ηρεμιστικό, διουρητικό, ήπιο στυπτικό) και θεωρείται ότι προλαμβάνει την αρτηριοσκλήρωση και την υπέρταση. Το βότανο αυτό ενδείκνυται για όσους έχουν υψηλή πίεση και παράλληλα είναι νευρικοί, με αποτέλεσμα η πίεσή τους να ανεβαίνει όταν εκνευρίζονται. Το τίλιο έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και να επουλώνει τα τοιχώματά τους. Μπορείτε να πίνετε 1-2 φορές την ημέρα ρόφημα τίλιου μεταξύ των γευμάτων ή όταν νιώθετε ότι είστε σε ένταση.

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 1 κουταλιά τίλιο σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό για 10’ και μετά σουρώνετε. Το τίλιο μπορεί να συνδυαστεί με τον κράταιγο.


Μελισσόχορτο
Το μελισσόχορτο είναι ένα βότανο που ενδείκνυται για τους υπερτασικούς που τείνουν να ανεβάζουν... πίεση κυρίως όταν στρεσάρονται. Το μελισσόχορτο δρα τονωτικά στην καρδιά και στο κυκλοφορικό, προκαλώντας διαστολή των αγγείων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πίεση του αίματος. Η γεύση του είναι ωραία (μοιάζει με του λεμονιού), γι’ αυτό μην παρασυρθείτε πίνοντας πολλά φλιτζάνια. Αρκεστείτε σε 1-2 ροφήματα την ημέρα ή κάθε δεύτερη μέρα.

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 1-2 κουταλιές ξηρό μελισσόχορτο (ή 4 φρέσκα φύλλα) σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και το αφήνετε για 10-15’. Σουρώνετε και πίνετε. Το μελισσόχορτο μπορεί να συνδυαστεί με το τίλιο.

Κρόκος (Σαφράν)
O κρόκος (ή σαφράν) είναι ένα βότανο με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες που ωφελούν την καρδιά: Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί διούρηση, μειώνει την υψηλή πίεση καθώς και τη χοληστερίνη. Επίσης, έχει αντιθρομβωτική δράση. Είναι κατάλληλη επιλογή για τους υπερτασικούς που ταλαιπωρούνται από προβλήματα στο συκώτι και στο μεταβολισμό του λίπους (π.χ. έχουν υψηλή χοληστερίνη).

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 3-4 στήμονες κρόκου σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό και τους αφήνετε για 6-8’. Σουρώνετε και πίνετε το ρόφημα.

Δεσποινόχορτο (παναγιόχορτο)
Το βότανο αυτό είναι γνωστό και ως «Λεόνουρος ο καρδιακός», γεγονός που αποκαλύπτει την ευεργετική του δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Το δεσποινόχορτο είναι ηρεμιστικό και καρδιοτονωτικό βότανο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, κυρίως όταν αυτή επιτείνεται από το στρες. Μπορείτε να πίνετε 1-2 ροφήματα την ημέρα.

Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 1-2 κουταλάκια ξηρού βοτάνου σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό, τα αφήνετε για 10-15’ και σουρώνετε.

Τρώτε σκόρδο!
Το σκόρδο έχει αντιυπερτασική δράση, επειδή επιτρέπει τη διαστολή των αγγείων και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος στις αρτηρίες. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι όταν λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα (3-4 μήνες), εκτός του ότι μειώνει την πίεση του αίματος, ελαττώνει και την υψηλή χοληστερίνη. Εάν ταλαιπωρείστε από υπέρταση, λοιπόν, καλό είναι να εντάξετε στην καθημερινή σας διατροφή 1-2 σκελίδες σκόρδο. Για να αποκομίσετε τα ευεργετικά αποτελέσματα της αλισίνης, που περιέχει το σκόρδο, είναι προτιμότερο να ψιλοκόψετε τις σκελίδες και να τις αφήσετε για 10’ στο πιάτο πριν τις φάτε ή τις ρίξετε στο φαγητό (έτσι το σκόρδο γίνεται πιο δραστικό). Για να είναι, ωστόσο, αποτελεσματική η δράση του σκόρδου, πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, που περιλαμβάνει οπωσδήποτε περιορισμό του αλατιού.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Βότανα που δεν είμαστε σίγουροι τι είναι καλύτερα να μην τα χρησιμοποιήσουμε αν δεν συμβουλευτούμε πρώτα ειδικό βοτανολόγο.

ΥΠΟΨΗ ΌΤΙ: Υπερδοσολογίες ή μίγματα βοτάνων που δεν ταιριάζουν, μπορεί να επηρεάσουν την όραση αλλά και να έχουν αρνητικά αποτελέσματα στην υγειά μας, οτιδήποτε παίρνουμε με μέτρο.

Πηγή: vital

Ελαιόλαδο ή σπορέλαια: Αλήθειες και μύθοι

Υπάρχουν πολλοί μύθοι που αφορούν τη διατροφή. Ο λόγος είναι απλός: η διατροφή μας αφορά όλους! Στις μέρες μας οι πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή προέρχονται από τα μέσα ενημέρωσης και κυρίως από την τηλεόραση, τα περιοδικά και τις εφημερίδες, αλλά και από το διαδίκτυο. Η αναπαραγωγή των πληροφοριών αυτών είναι πολλές φορές λανθασμένη καθώς διάφοροι 'μη-ειδικοί', προσθέτουν λίγη από τη δική τους 'γνώση και σοφία' για ένα θέμα, το οποίο συζητείται έπειτα κατά κόρον από το ευρύ κοινό.

Όπως ισχύει για μια σειρά τροφίμων, έτσι και για έλαια που καταναλώνουμε επικρατούν αρκετοί μύθοι που ουσιαστικά υποβαθμίζουν την πραγματική χρησιμότητα αυτής της ομάδας τροφίμων και δυσχεραίνουν την διαδικασία επιλογής του καταναλωτή. Ας δούμε λοιπόν μερικούς από τους συνηθέστερους μύθους που αφορούν το ελαιόλαδο και τα σπορέλαια.

Εφόσον το ελαιόλαδο είναι υγιεινό, μπορώ να καταναλώνω όσο θέλω?

Το ελαιόλαδο έχει χαρακτηριστεί από πολλούς επιστήμονες ως το 'υγρό χρυσάφι της φύσης'. Πράγματι οι περισσότεροι γνωρίζουμε πλέον τις ευεργετικές ιδιότητες του ελαιόλαδου και τη σημασία του για την επίτευξη μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της Μεσογειακής Διατροφικής Πυραμίδας και το κύριο έλαιο που καταναλώνουμε εδώ και πολλά χρόνια.

Η καρδιοπροστατευτική, αλλά όπως φαίνεται από πρόσφατες μελέτες και αντικαρκινική δράση του, οφείλονται στη σύστασή του. Το ελαιόλαδο είναι φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, τα οποία αποδεδειγμένα βλάπτουν την υγεία της καρδιάς και των αγγείων και αυξάνουν την τάση δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Αντίθετα, είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά που προάγουν την υγεία της καρδιάς και βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ μειώνοντας την 'κακή' (LDL) χοληστερόλη. Το διατροφικό προφίλ του ελαιολάδου συμπληρώνεται και από μια σειρά αντιοξειδωτικών βιταμινών (κυρίως βιταμίνη Ε) και βιοενεργών συστατικών (καροτενοειδή, πολυφαινόλες, φλαβονοειδή) που συμπληρώνουν το αντιοξειδωτικό κοκτέιλ. Η υψηλή θρεπτική του αξία προσδίδει στο ελαιόλαδο αντιγηραντικές ιδιότητες και σχετίζεται με τη μακροζωία.

Ωστόσο, από τον χρυσό κανόνα της διατροφής του 'παν μέτρον άριστον' δεν ξεφεύγει ούτε το ελαιόλαδο. Όπως όλα τα έλαια, έχει αρκετές θερμίδες. Συγκεκριμένα 1-2 κουταλάκια του γλυκού ελαιόλαδο μας δίνει περίπου 45-90 θερμίδες αλλά αυτές είναι από της λιπαρές θερμίδες που ο οργανισμός μας χρειάζεται σε καθημερινή βάση αναλόγως με το άτομο. Μπορούμε λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε πόσο επιβαρύνουμε θερμιδικά το γεύμα ή την σαλάτα μας εάν προσθέσουμε πολύ ελαιόλαδο. Δεν είναι τυχαίο ότι η αυξημένη κατανάλωση λίπους από τη διατροφή σχετίζεται διεθνώς με το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Επομένως, μπορούμε και πρέπει να απολαμβάνουμε τη γεύση και τις ιδιότητες του ελαιόλαδου στο καθημερινό μας γεύμα, αλλά να θυμόμαστε ότι το 'κλειδί' της υγιεινής διατροφής είναι η ποιότητα και όχι η ποσότητα.

Το ελαιόλαδο έχει περισσότερες θερμίδες από τα 'ελαφριά' σπορέλαια'?

Είναι αρκετοί αυτοί που πιστεύουν ότι το ελαιόλαδο έχει περισσότερες θερμίδες από τα υπόλοιπα έλαια (σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο). Αυτός ο μύθος, πιθανότητα έχει προκύψει εξαιτίας της μεγαλύτερης ρευστότητας των σπορέλαιων, λόγω του δυνατότερου αρώματος και της εντονότερης γεύσης του ελαιολάδου ή λόγω της έξυπνης διαφημιστικής προώθησης των σπορέλαιων ως 'ελαφριά λάδια'. Στην πραγματικότητα, αυτό που ισχύει είναι ότι όλα τα έλαια έχουν την ίδια θερμιδική αξία. Όλα τα έλαια δίνουν 9 θερμίδες ανα γραμμάριο. Επομένως, δεν γλιτώνουμε θερμίδες εάν επιλέξουμε κάποιο σπορέλαιο για τη μαγειρική μας.

Το σπορέλαια είναι πιο εύπεπτα από το ελαιόλαδο?

Άλλος ένας μύθος που μάλλον έχει προκύψει εξαιτίας της μεγαλύτερης ρευστότητας των σπορέλαιων και της λιγότερο έντονης γεύσης τους. Στην πραγματικότητα η αφομοίωση του ελαιόλαδου από τον ανθρώπινο οργανισμό, είναι πολύ μεγάλη. Μελέτες έδειξαν ότι ο βαθμός αφομοίωσης του ελαιόλαδου μπορεί να φτάσει το 98%, στοιχείο που εξασφαλίζει ότι ο οργανισμός μας είναι σε θέση να απορροφήσει το μεγαλύτερο ποσοστό των θρεπτικών συστατικών του. Η ικανότητα του οργανισμού μας να πέπτει το ελαιόλαδο, θεωρείται πολύ καλή και δεν διαφοροποιείται σε σχέση με τα υπόλοιπα έλαια. Μάλιστα, η σύστασή του σε λιπαρά οξέα, διεγείρει τις εκκρίσεις της χολής διευκολύνοντας έτσι έμμεσα και την πέψη των άλλων τροφών.

Όλα τα λάδια είναι ίδια στο τηγάνισμα?

Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι έρευνες που δείχνουν ότι η συχνή κατανάλωση τηγανητών τροφίμων σχετίζεται με αύξηση του βάρους και παχυσαρκία. Πρόσφατη μελέτη Ισπανών ερευνητών επιβεβαίωσε τη σχέση αυτή δείχνοντας μάλιστα ότι τα άτομα που καταναλώνουν συχνά τηγανητά έχουν αυξημένο βάρος αλλά και αυξημένη τάση εναπόθεσης σωματικού λίπους στην περιοχή της κοιλιάς. Το κοιλιακό λίπος και η αυξημένη περιφέρεια μέσης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, διαβήτη τύπου 2, υπέρταση και διαταραχές ύπνου, ανεξαρτήτου ηλικίας. Όμως, εκτός από τη σχέση τηγανητών και παχυσαρκίας, δεδομένα από επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι τα τηγανητά σχετίζονται και με ορισμένους τύπους καρκίνου (παχύ έντερο, μαστού) καθώς και καρδιαγγειακά νοσήματα.

Είναι γεγονός ότι όλα τα λίπη και τα έλαια οξειδώνονται από την επίδραση της θερμοκρασίας κατά το μαγείρεμα και το τηγάνισμα. Η έντονη και προχωρημένη οξείδωση συνδέεται με τη δημιουργία υπεροξειδίων, πολυμερών και προϊόντων διάσπασης των υπεροξειδίων, που αποδεδειγμένα βλάπτουν την υγεία. Ιδιαίτερα κατά το τηγάνισμα που η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή, οι αλλοιώσεις είναι μεγαλύτερες. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες ΔΕΝ είναι όλα τα έλαια το ίδιο ανθεκτικά στο τηγάνισμα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το ελαιόλαδο είναι πιο σταθερό και οξειδώνεται λιγότερο σε σύγκριση με τα σπορέλαια. Τη σταθερότητά του αυτή την οφείλει στη μεγάλη περιεκτικότητά του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (ελαϊκό οξύ) και σε φυσικά αντιοξειδωτικά συστατικά, όπως η βιταμίνη Ε. Η ανθεκτικότητά του λοιπόν το καθιστά την καλύτερη επιλογή ακόμα όταν πρόκειται να τηγανίσουμε.

Οι επιστήμονες όμως είναι κατηγορηματικοί: όσες περισσότερες φορές τηγανίζουμε το ίδιο λάδι, τόσο αλλοιώνουμε τα χαρακτηριστικά του και 'φορτώνουμε' τον οργανισμό μας με επικίνδυνες ουσίες. Συμπερασματικά, θα λέγαμε οτι μπορούμε περιστασιακά να απολαμβάνουμε τα τηγανητά φαγητά, προτιμώντας όμως το ελαιόλαδο για το τηγάνισμα και αλλάζοντας τακτικά το λάδι που τηγανίζουμε.

Γράφει: Παπαλαζάρου Αναστάσιος, Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc

Σχέση Ελαιόλαδου, έμφραγμα μυοκαρδίου και εγκεφαλικών επεισόδιων

Το ελαιόλαδο μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου της καρδίας, εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Οι ευεργετικές δράσεις του ελαιόλαδου, ιδιαίτερα του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου, οφείλονται στην υψηλή περιεκτικότητα του σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικές αντιοξειδωτικές ουσίες που μειώνουν την κακή χοληστερόλη LDL στο αίμα.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να υποστεί καρδιακή προσβολή μειώνεται κατά 50% μετά την παρέλευση 2 έως 4 ετών αφότου αρχίσει μια διατροφή πλούσια σε ελαιόλαδο, όσπρια και λαχανικά αλλά με περιορισμένες ποσότητες κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Μια άλλη ευεργετική επίδραση του ελαιόλαδου είναι ότι μειώνει το λίπος στο ανθρώπινο σώμα το οποίο συσσωρεύεται γύρω από την κοιλιά.
Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι με αυξημένο βάρος σώματος, δηλαδή υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, που έχουν σχήμα σώματος που μοιάζει με μήλο εξαιτίας της συσσώρευσης πάχους γύρω από την κοιλιά, έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή.
Αντίθετα οι άνθρωποι με σχήμα σώματος αχλαδιού, δηλαδή το περιττό βάρος είναι συσσωρευμένο κυρίως στους γοφούς και στους μηρούς έχουν λιγότερο κίνδυνο από τους προηγούμενους για καρδιαγγειακά επεισόδια.
Το ελαιόλαδο της διατροφής βοηθά στην απώλεια βάρους που βρίσκεται τόσο στο πάνω μέρος όσο και στο κάτω μέρος του σώματος. Αντίθετα η δίαιτα με χαμηλό περιεχόμενο σε λιπαρές ουσίες ζωικής προέλευσης και υδατάνθρακες, μειώνει περισσότερο το λίπος που βρίσκεται στο κάτω μέρος του σώματος.
Η Μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε ελαιόλαδο, όσπρια, λαχανικά, φρούτα και περιορισμένες ποσότητες ζωικής προέλευσης προϊόντων, συμβάλλει περισσότερο στην απώλεια βάρους γύρω από την κοιλιά μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και διαβήτη. Χρειάζεται όμως το ελαιόλαδο να καταναλώνεται με μέτρο λόγω του ψηλού περιεχομένου του σε θερμίδες.
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, είναι το πρώτο λάδι που βγαίνει από τη πίεση των ελιών. Περιέχει μονοακόρεστα φυτικά λίπη και περίπου 40 αντιοξειδωτικές φυτοχημικές ουσίες.
Το παρθένο ελαιόλαδο είναι το λάδι που βγαίνει από τη δεύτερη πίεση των ελιών. Περιέχει όπως και το αγνό ελαιόλαδο το οποίο υποβάλλεται σε επεξεργασία, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικές ουσίες.
Τα μονοακόρεστα λιπαρά στοιχεία του ελαιόλαδου όπως επίσης και οι φυτοχημικές αντιοξειδωτικές ουσίες που όπως έχουμε δει είναι περισσότερες στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, έχουν συσχετισθεί με μείωση της οξείδωσης της κακής χοληστερόλης LDL.
Η οξείδωση της κακής χοληστερόλης, είναι βασικός παράγοντας της δημιουργίας πλάκας χοληστερόλης στις αρτηρίες. Είναι δηλαδή αιτία της αθηρωμάτωσης που οδηγεί στη στένωση και απόφραξη αρτηριών.
Επίσης τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του ελαιόλαδου, συμβάλλουν εναντίον της θρόμβωσης διότι μειώνουν την πηκτικότητα του αίματος μετά από ένα λιπαρό γεύμα.
Οι θετικές επιδράσεις του ελαιόλαδου για την καρδία και το κυκλοφορικό σύστημα, έχουν μελετηθεί εκτεταμένα και είναι ευρέως γνωστές. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να τεκμηριώνονται και άλλα ωφελήματα που προσφέρει στον ανθρώπινο οργανισμό το ελαιόλαδο όπως η προφύλαξη από μερικούς καρκίνους και το διαβήτη.
Συνοπτικά θα συγκρατήσουμε τα ακόλουθα για το ελαιόλαδο:

1. Είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοχημικές αντιοξειδωτικές ουσίες
   
2. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο φαίνεται ότι είναι το πιο ευεργετικό για τον ανθρώπινο οργανισμό
   
3. Συμβάλλει στη μείωση της οξείδωσης κακής χοληστερόλης στο αίμα, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του κινδύνου για αθηρωμάτωση που οδηγεί σε καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια
   
4. Η δίαιτα με ελαιόλαδο, συμβάλλει στην απώλεια περιττών κιλών που βρίσκονται γύρω από την κοιλιά (σχήμα σώματος μήλου που συνοδεύεται από μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα μυοκαρδίου)
   
5. Έχει συσχετισθεί με μειωμένο κίνδυνο για διαβήτη και ορισμένους καρκίνους όπως ο καρκίνος του μαστού
   
6. Πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε τελειώνοντας ότι η σύγχρονη επιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που από αρχαιότατων χρόνων οι άνθρωποι είχαν καταλάβει: Το ελαιόλαδο είναι ένας πραγματικός διατροφικός θησαυρός και από εμάς εξαρτάται να το χρησιμοποιούμε σωστά για καλύτερη υγεία και μακροβιότητα.

Τι να τρώμε μετά το έμφραγμα

Ο σύζυγός μου έπαθε καρδιακό έμφραγμα στην ηλικία των 53 χρόνων. Υπάρχουν στοιχεία ότι η διατροφή παίζει ρόλο, ώστε να μην ξαναπάθει τέτοιο επεισόδιο; (Ι.Σ., Ναύπλιο)

Ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης κ. Α. Καφάτος απαντά ότι η δευτερογενής πρόληψη έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στη Μελέτη της Λυών, στην οποία συμμετείχαν 600 άτομα που είχαν ήδη υποστεί πρώτο έμφραγμα μυοκαρδίου. Στα μισά από αυτά δόθηκε η κρητική διατροφή εμπλουτισμένη με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, ενώ στα υπόλοιπα η δίαιτα που συνιστά η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Η μελέτη αυτή, που είχε σχεδιασθεί για τέσσερα χρόνια, διακόπηκε στους 27 μήνες, γιατί η διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων ήταν τόσο μεγάλη, ώστε κρίθηκε αντιδεοντολογική η συνέχισή της. Τα 300 άτομα με την κρητική διατροφή είχαν κατά 76% λιγότερα εμφράγματα (δεύτερα επεισόδια), σε σύγκριση με την άλλη ομάδα. Τα εντυπωσιακά αυτά αποτελέσματα δεν έχουν επιτευχθεί έως σήμερα με καμία άλλη, επεμβατική ή χειρουργική, μέθοδο.Υπενθυμίζεται ότι η βάση της κρητικής διατροφής είναι το ελαιόλαδο, τα πολλά λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, το μαύρο ψωμί και λίγο κρασί.



Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ Online 13/02/2008

Γιατί να τρώμε βιολογικά και μεσογειακά;

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν, στις ημέρες μας, μια από τις μεγαλύτερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Αυτά τα νοσήματα ήταν άγνωστα στην Ελλάδα του παρελθόντος, ενώ σήμερα υπάρχει μια συνεχή αύξηση των θανάτων στη χώρα μας από καρδιαγγειακά και άλλα χρόνια νοσήματα, λόγω υιοθέτησης των διατροφικών συνηθειών του δυτικού κόσμου. Έρχονται να προστεθούν στα παραπάνω τα διατροφικά σκάνδαλα (τρελές αγελάδες, διοξίνες), που γίνονται όλο και πιο συχνά και όλο πιο επικίνδυνα. Αφορούν όλο και περισσότερα τρόφιμα, από όλη τη διατροφική αλυσίδα, δημιουργώντας μια αποστροφή και ένα φόβο σε οτιδήποτε τρώμε. Η γενετική τροποποίηση και ακτινοβόληση των τροφίμων, δημιουργεί μια επιπρόσθετη ανησυχία στον καταναλωτή για την ασφάλεια τους, διότι ακόμη δεν έχουν εξακριβωθεί οι επιπτώσεις τους. Η προστασία που παρέχει η Μεσογειακή Διατροφή από παθήσεις την έκανε τόσο γνωστή και ώθησε ερευνητικές ομάδες να διερευνήσουν ακόμη περισσότερο την ευεργετική της δράση. Και η γενικότερη ανησυχία για την ασφάλεια των τροφίμων, έδωσε ώθηση στη βιολογική παραγωγή των τροφίμων που μέχρι πριν λίγα χρόνια εξυπηρετούσε και απευθύνονταν σε μια περιορισμένη αγορά. Οπότε η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων βασισμένη στο μεσογειακό μοντέλο διατροφής ίσως αποτελεί και την απάντηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος καταναλωτής.

Είναι η μεσογειακή διατροφή ασπίδα προστασίας στο σύγχρονο τρόπο διατροφής;

Υιοθετώντας τις διατροφικές οδηγίες που παρουσιάζονται στην πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης νόσων που σχετίζονται άμεσα με τη διατροφή, Καρδιαγγειακές παθήσεις Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης , τα άτομα που ακολούθησαν δίαιτα που στηρίζονταν στις βασικές αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, δεν παρουσίασαν καθόλου αιφνίδιους θανάτους και είχαν συνολικά πολύ λιγότερα καρδιακά νοσήματα. Σε μια παρόμοια έρευνα στην Αμερική για την διατροφική αντιμετώπιση της υπέρτασης, οι ασθενείς παρουσίασαν μείωση της αρτηριακής πίεσης και δεν ήταν πλέον απαραίτητο να παίρνουν φάρμακα. Μελέτες με δίαιτα που προσεγγίζει την παραδοσιακή ελληνική διατροφή διεξήγαγαν και οι ινδοί. Αυτή η αλλαγή επέφερε μείωση κατά 50% περίπου των καρδιακών συμβάντων και περισσότερο από 50% των μη θανατηφόρων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου. Αυτό αποδόθηκε στο ότι με την Μεσογειακή Διατροφή είχαν αυξημένη κατανάλωση σε φυτικές ίνες, βιταμίνη C, ολεϊκό οξύ, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και μειωμένη πρόσληψη κακής χοληστερίνης (LDL-χοληστερίνη), κορεσμένων - πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Σακχαρώδης Διαβήτης Η παρουσία των σύνθετων υδατανθράκων στη Μεσογειακή Διατροφή με κύριες πηγές τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, συντελούν στην ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου. Επιπρόσθετα, η διατροφή αυτή είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά που βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ, αλλά και μειώνουν επίσης το γλυκαιμικό φορτίο των γευμάτων. Αυτό επιβεβαιώνεται από την Επιτροπή Διατροφής, που υπάγεται στην Συμβουλευτική και Συντονιστική Επιστημονική Επιτροπή της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας, τουλάχιστον όσον αφορά τους ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη και έχουν συγκεκριμένο μεταβολικό προφίλ, ιδιαίτερα δε αυτούς που πάσχουν από υπεργλυκεριδαιμία και δεν χρειάζονται απώλεια βάρους. Καρκίνος Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες υγείας τονίζουν ότι τα φρούτα και τα λαχανικά είναι παράγοντες υγείας και μακροζωίας. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι χαμηλά σε λιπαρά, πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα και περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών. Τα οφέλη από την κατανάλωση τους είναι ευρέως διαδεδομένα, αλλά πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν μια ποικιλία από φυσικά σύμπλοκα, τα φυτοχημικά τα οποία έχουν βιολογική δραστηριότητα στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο συνδυασμός των θρεπτικών συστατικών και αυτών των ενεργών συμπλόκων προάγει την υγεία και συμβάλει στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο. Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών και συνεπώς β-καροτενίου, βιταμίνης C και φυλλικού οξεός τείνουν να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα προστατευτικής δράσης εναντίον του καρκίνου του προστάτη φαίνεται να παρέχουν και οι ισοθειοκυανιδίνες και συγκεκριμένα η σουλφοραφάνη του λάχανου Μακροζωία Η μεσογειακή διατροφή και συγκεκριμένα η Κρητική διατροφή έχει μελετηθεί παγκοσμίως για τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην υγεία και τη μακροζωία. Αυτό οφείλεται στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη, πολλών τύπου καρκίνου, καθώς και πολλών άλλων παθήσεων, αυξάνοντας τον μέσο όρο ζωής, αφού αυτές οι παθήσεις αποτελούν την βασική αιτία θανάτου στις σύγχρονες κοινωνίες. Ρευματοειδής αρθρίτιδα Άτομα που είχαν διατροφή πλούσια σε ψάρια, ελαιόλαδο, μαγειρεμένα λαχανικά και φρούτα παρουσίαζαν μια σημαντική μείωση της έντασης των συμπτωμάτων της ρευματοειδής αρθρίτιδας, μια βελτίωση της λειτουργικότητας τους και μια καλυτέρευση της ζωτικότητας τους. Οι γιατροί που έκαναν την έρευνα, σημειώνουν ότι με τα μέχρι τώρα αποτελέσματά τους δεν μπορούν να απαντήσουν με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο κατά πόσο η μακροχρόνια διατροφή Μεσογειακού τύπου θα διατηρήσει τις ευεργετικές της δράσεις και ότι χρειάζονται περαιτέρω έρευνες. Παιδικό άσθμα Ερευνητές από το Βενιζέλειο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, το βρετανικό Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιολογίας και Πνευμόνων και το Κέντρο Ερευνας Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας στη Βαρκελώνη επικέντρωσαν τη μελέτη τους στις διατροφικές συνήθειες και την κατάστασης της υγείας 700 παιδιών που κατοικούν στην Κρήτη, όπου οι αλλεργίες και το άσθμα σε παιδιά δεν είναι σύνηθες φαινόμενο. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά προστατεύει τον οργανισμό και από τις δύο παθήσεις. Επιπλέον, διαπίστωσαν πως η διατροφή βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος. Γιατί να προτιμήσουμε βιολογικά τρόφιμα; Υψηλότερη θρεπτική αξία Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο του οποίου δεν έχουν εκτιμηθεί οι επιπτώσεις, είναι η δραστική μείωση των συγκεντρώσεων σημαντικών ουσιών σε πολλά τρόφιμα. Για παράδειγμα, έρευνα στις Η.Π.Α, σε 43 ακατέργαστες φυτικές τροφές, όσον αφορά τη σύνθεση τους, συνέκρινε το έτος 1950 με το έτος 1999. Φάνηκαν σημαντικές μειώσεις της περιεκτικότητας σε 6 θρεπτικά συστατικά: πρωτεΐνες, ασβέστιο, φώσφορος, σίδηρος, ριβοφλαβίνη και ασκορβικό οξύ. Οι μειώσεις κυμάνθηκαν από 6% (πρωτεΐνες) έως 38%(ριβοφλαβίνη). Άσχετα των λόγων που παρουσιάζονται αυτές οι αλλαγές, βγαίνει το συμπέρασμα ότι με τα ίδια διατροφικά δεδομένα έχουμε μειωμένη πρόσληψη των παραπάνω συστατικών. Τα λαχανικά και φρούτα οργανικής γεωργίας έχουν αυξημένη σε ποσοστό επί ξηρού περιεκτικότητα από τα αντίστοιχα συμβατικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα βιολογικά τρόφιμα έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό από τα συμβατικά. Πάνω στο εύρημα αυτό, στηρίζονται πολλοί επαγγελματίες του χώρου για να πείσουν τον καταναλωτή πως η φαινομενικά αυξημένη τιμή των βιολογικών προϊόντων, ουσιαστικά εξισώνεται με αυτήν των συμβατικών. Γενικότερα, υπάρχουν πολύ λίγες καλά σχεδιασμένες έρευνες, οι οποίες είναι δυνατόν να κάνουν μια έγκυρη σύγκριση της διατροφικής αξίας των βιολογικών και των συμβατικών προϊόντων, λόγω πολλών μεθοδολογικών περιορισμών. Φαίνεται πάντως μια υψηλότερη συγκέντρωση σε βιταμίνη C της πατάτας και των φυλλώδη λαχανικών, τα οποία έχουν καλλιεργηθεί με βιολογική γεωργία. Αναφορά που δόθηκε το 2001 στην Αγγλία από τον Heaton και τους συνεργάτες του, δήλωνε πως τα βιολογικά τρόφιμα πέρα της βιταμίνης C, περιέχει αυξημένη συγκέντρωση και σε κάποια απαραίτητα ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χρώμιο. Μάλιστα, σύμφωνα με αυτήν την αναφορά, το λυκοπένιο στη ντομάτα, οι πολυφαινόλες στις πατάτες, τα φλαβονοειδή στα μήλα και η ρεσβερατόλη στο κόκκινο κρασί ήταν σημαντικά αυξημένα. Επίσης, φαίνεται πως και η πρωτεΐνη των βιολογικών φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερης βιολογικής αξίας. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας έχουν μειωμένες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων, συστατικά των οποίων η αυξημένη κατανάλωση έχει κατηγορηθεί με την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. Πάντως, περισσότερες έρευνες πρέπει να πραγματοποιηθούν για να διαπιστωθεί αν υπάρχει σημαντική διατροφική αξία των βιολογικών προϊόντων σε σχέση με τα συμβατικά τρόφιμα. Φυτοφάρμακα Τα όρια των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων έχουν καθοριστεί σε συγκεκριμένα όρια. Έτσι όταν ανακοινώνεται ότι δεν βρέθηκαν υπολείμματα, στην πραγματικότητα εννοούν ότι ήταν κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Αντίθετα στα βιολογικά προϊόντα όταν υπάρχει ο ισχυρισμός ότι δεν ανιχνεύτηκαν υπολείμματα, σημαίνει ότι τα υπολείμματα ήταν μηδέν Πρέπει να αναφερθεί ότι πουθενά στην επίσημη νομοθεσία δεν υπάρχει πρόβλεψη για την παρουσία περισσοτέρων του ενός φυτοφαρμάκων. Ένα λαχανικό ή φρούτο μπορεί να υπάρχει νόμιμα στην αγορά ακόμη και αν έχουν ανιχνευτεί δύο, τρία, πέντε και δέκα φυτοφάρμακα, αρκεί το καθένα να βρίσκεται κάτω από τα νόμιμα όρια. Δεν υπάρχει πουθενά αναφορά για την αλληλεπίδραση των φυτοφαρμάκων η οποία έχει βρεθεί από πληθώρα ερευνών. Στη Λευκή Βίβλο για την ασφάλεια των τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνεται τα βιολογικά τρόφιμα να περιέχουν μηδενικά υπολείμματα (0 ppm). Σε έρευνα του Τμήματος Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης διαπιστώθηκαν σε ελαιόλαδο συμβατικής καλλιέργειας υπολείμματα φυτοφαρμάκων με τιμή μεγαλύτερη των 300 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο), ενώ σε λάδι βιολογικής καλλιέργειας τα αποτελέσματα κυμαίνονταν από 0-10 ppm. Φιλικό στο περιβάλλον Η οργανική γεωργία δίνει προστασία στο έδαφος, στο νερό, στο κλίμα και συμβάλλει στη βιοποικιλότητα. Δεν έχει σημασία μόνο το τελικό προϊόν αλλά και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η βιολογική γεωργία είναι η πρώτη θεσμοθετημένη μορφή φιλοπεριβαλλοντικής γεωργίας. Είναι μια καθαρή παραγωγή. Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων όπως αναφέρθηκε είναι μηδενικά. Όταν και αν υπάρχουν οφείλονται στο ότι ο πλανήτης συνολικά είναι συνολικά μολυσμένος από φυτοφάρμακα, λόγω των συμβατικών καλλιεργειών.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας...

Ποια χαρακτηρίζονται βιολογικά τρόφιμα; Τα βιολογικά προϊόντα, είναι τρόφιμα τα οποία προέκυψαν μέσω της Βιολογικής ή Οργανικής Γεωργίας. Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστημα διαχείρισης και παραγωγής αγροτικών προϊόντων που στηρίζεται σε φυσικές διεργασίες, στη μη χρησιμοποίηση χημικών συνθετικών λιπασμάτων, φυτοπροστατευτικών προϊόντων ή γενετικών τροποποιήσεων και στην χρησιμοποίηση μη χημικών μεθόδων στην αντιμετώπιση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων. Χρησιμοποιούνται τεχνικές παραγωγής και ανακύκλωσης φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων που διατηρούν την φυσική ισορροπία και τη γονιμότητα του εδάφους. Η παραγωγή κρέατος και πουλερικών ρυθμίζεται με ιδιαίτερη φροντίδα για την καλή διαβίωση των ζώων με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Στην βιολογική κτηνοτροφία απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζωών. Πως πιστοποιούνται τα βιολογικά τρόφιμα; Η επιθεώρηση των προϊόντων βιολογικής γεωργίας καλύπτει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας συμπεριλαμβανομένων της αποθήκευσης, της εμπορίας και της συσκευασίας. Οι επιθεωρήσεις διενεργούνται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο ενώ ταυτόχρονα γίνονται και επιτόπιοι έλεγχοι. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στα πλαίσια των αυξημένων αναγκών όσον αφορά την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων έχουν δώσει την δυνατότητα ελέγχου και πιστοποίησης σε εταιρείες οι οποίες δεν ανήκουν σε Δημόσιο φορέα. Αυτές οι Εταιρίες είναι:

• ΔΗΩ (Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας)
• Φυσιολογική ΕΠΕ (Έλεγχοι, Πιστοποιήσεις, Προαγωγή Βιολογικής Γεωργίας και Ανάπτυξης)
• ΣΟΓΕ (Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδος)

Όλοι οι προαναφερόμενοι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσία ελέγχου σε ολόκληρη την επικράτεια, γεγονός που δίνει την δυνατότητα στον καλλιεργητή, οπουδήποτε και αν βρίσκεται να επιλέξει τον οργανισμό που θα τον ελέγξει. Σε περίπτωση που κάποιος εκ των οργανισμών διαπιστώσει παράβαση, δεν χορηγεί πιστοποιητικό και έτσι μπορεί να διακόψει αυτόματα την συνεργασία με τον συγκεκριμένο καλλιεργητή. Ο έλεγχος και η πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων είναι πολύ σημαντικές αρμοδιότητες διότι προστατεύουν όλους τους εμπλεκόμενους με τα βιολογικά προϊόντα (παραγωγούς, εμπόρους, καταναλωτές κτλ) αλλά και την ποιότητα των ιδίων των προϊόντων. Τι πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζετε βιολογικά τρόφιμα;

• Όλα τα βιολογικά προϊόντα πρέπει να είναι συσκευασμένα και να διαθέτουν την ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.
• Τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά πρέπει να πωλούνται μόνο στην εποχή τους.
• Πλέον μπορούν να πωλούνται χύμα, είτε στις αποκλειστικά βιολογικές λαϊκές αγορές είτε από το κτήμα του παραγωγού.
• Υποχρεωτικά όμως και στις δυο περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχουν σε εμφανές σημείο, διαθέσιμα προς ανάγνωση από τον καταναλωτή, τα πιστοποιητικά του οργανισμού πιστοποίησης για την ποσότητα, την ημερομηνία και το είδος τις κάθε παρτίδας παραγωγής.
• Επίσης χύμα δύνανται να διατίθενται και στα καταστήματα αμιγώς βιολογικών προϊόντων, με ετικέτες που θα αναφέρουν την προέλευσή τους και την πιστοποίησή τους. Επίσης ο καταναλωτής δύναται να ζητήσει να δει τα παραστατικά διακίνησής των, εάν συμφωνούν με τα όσα ισχυρίζεται το κατάστημα.
• Τα παραδοσιακά προϊόντα, δεν είναι κατ’ ανάγκη βιολογικά, εκτός και αν υπάρχει ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.

Η δομή της μεσογειακής διατροφής Μεσογειακή Διατροφή αποτελείται από πολλούς υδατάνθρακες και φυτικές ίνες (δημητριακά, λαχανικά, όσπρια και φρούτα), καθώς και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (ελαιόλαδο) και έχει τα εξής χαρακτηριστικά :

1. Υψηλή αναλογία σε μονοακόρεστα προς κορεσμένα λιπαρά οξέα
2. Μέτρια κατανάλωση αιθυλικής αλκοόλης (κόκκινου κρασιού)
3. Υψηλή κατανάλωση οσπρίων
4. Υψηλή κατανάλωση δημητριακών (και ψωμιού)
5. Υψηλή κατανάλωση φρούτων
6. Υψηλή κατανάλωση λαχανικών
7. Χαμηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος
8. Μέτρια κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών

Η πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής χωρίζεται σε τρία επίπεδα βάσει της συχνότητας των τροφίμων που απεικονίζει (σε μηνιαία, εβδομαδιαία, καθημερινή βάση). Στην βάση της πυραμίδας εμφανίζονται τροφές πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά, ενώ στην κορυφή της βρίσκονται οι τροφές που πρέπει να καταναλώνουμε αραιά και σε μικρότερες ποσότητες. Η ύπαρξη ποικιλίας τροφίμων στη διατροφή ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να υπάρξει σημαντική έλλειψη συγκεκριμένου θρεπτικού συστατικού. Πόσο μάλλον για θρεπτικά συστατικά που δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη η ωφέλεια τους στην υγεία. Τα τρόφιμα συνιστώνται να καταναλώνονται αραιά, δεν θα πρέπει να αποκλείονται τελείως από τη διατροφή, καθώς μπορεί να παρέχουν ένα ή περισσότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (π.χ. το κρέας ως πηγή βιταμίνης B12). Σε μία συνήθη διατροφή, κανένα τρόφιμο δεν πρέπει να θεωρείται ως δηλητήριο το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται, εκτός όταν ορισμένα άτομα έχουν γενετική (γάλα και δυσανεξία στη λακτόζη) ή άλλου είδους ευαισθησία σε συγκεκριμένα τρόφιμα (π.χ. κουκιά και ανεπάρκεια του ενζύμου G6PD). Από την άλλη η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να θεωρηθεί ανεπαρκής όσον αφορά τη πρόσληψη ασβεστίου και σιδήρου. Η έλλειψη όμως ασβεστίου και σιδήρου είναι συχνό φαινόμενο και δεν σχετίζεται άμεσα με άτομα που καταναλώνουν μεσογειακού τύπου διατροφής. Επίσης η υπερβολική κατανάλωση ελαιολάδου οδηγεί σε παχυσαρκία οπότε συνιστάται προσοχή στην υπερκατανάλωση ελαιολάδου με σκοπό τη μείωση των συνολικών θερμίδων και πρόληψη της παχυσαρκίας.

Γράφουν ο Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc στη Διασφάλιση Ποιότητας - Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc στην Κλινική Διατροφή

Υπερβολική κατανάλωση αβγών - κίνδυνος

Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας και έχει διάφορους παράγοντες κινδύνου όπως η αρτηριακή υπέρταση και η εκδήλωση εμφράγματος μυοκαρδίου. Τα αβγά εκτός από τα 200 mgr χοληστερόλης ανά τεμάχιο που περιέχουν, διαθέτουν και μια πληθώρα άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μέταλλα, φυλικό οξύ, πρωτεΐνες, μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και χολίνη που έχει ευεργετικές ιδιότητες στη μνήμη και τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Πολύ πρόσφατα διερευνήθηκε η σχέση της κατανάλωσης αβγών με τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας. Όταν δε η μελέτη περιλαμβάνει 21.752 άτομα και δημοσιεύεται στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση 'Circulation', τότε τα αποτελέσματά της παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Οι ερευνητές Djousse της Ιατρικής σχολής του Χάρβαρντ και Gaziano πραγματοποίησαν μια προοπτική μελέτη εξετάζοντας με ερωτηματολόγια τροφίμων τη συχνότητα κατανάλωσης αβγών. Τα δεδομένα προήλθαν από τη 'μελέτη των ιατρών' και διερευνήθηκε η σχέση μεταξύ διατροφικής χοληστερόλης και καρδιακής ανεπάρκειας σε άντρες. Η μελέτη διήρκεσε 20 χρόνια και οι ερευνητές ενημέρωναν τα δεδομένα τους για τη συχνότητα κατανάλωσης των αβγών, ξανακάνοντας τα ερωτηματολόγια, 2, 4, 6, 8 και 10 χρόνια μετά την πρώτη φορά. Αυτό έγινε γιατί υπήρχε η πιθανότητα να αλλάξουν οι συνήθειες των υπο μελέτη ατόμων κατά τη διάρκεια της μελέτης. Λαμβάνοντας λοιπόν όλα αυτά υπόψη, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως καταναλώνοντας λιγότερα από 6 αβγά την εβδομάδα δεν υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας στο μέλλον, ενώ καταναλώνοντας περισσότερα από 7 αβγά την εβδομάδα οι άντρες έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας μελλοντικά.

Το αξιοσημείωτο εύρημα της συγκεκριμένης μελέτης είναι πως η διαπίστωση που αφορούσε τις προαναφερόμενες καταναλώσεις αβγών εξακολουθούσε να ισχύει ακόμα και γι αυτούς στους οποίους δεν είχε προηγηθεί έμφραγμα μυοκαρδίου, το οποίο όπως προείπαμε αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας. Αυτό έχει σημασία επειδή σε πρηγούμενη μεγάλη μελέτη που εξέτασε 37.851 άτομα δείχθηκε πως τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα του 1 αβγού την ημέρα (δηλαδή περισσότερα από 7 την εβδομάδα) είχαν αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Παρ’ όλ’ αυτά πρέπει να αναφερθεί πως υπάρχουν και μελέτες που δεν έχουν συσχετίσει την κατανάλωση αβγών με κίνδυνο εμφάνισης σταφανιαίας νόσου.

Μία άλλη πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση ήταν πως υπάρχουν 2 κατηγορίες ατόμων: αυτοί των οποίων ο οργανισμός υπεραντιδρά στην κατανάλωση διαιτητικής χοληστερόλης και αυτοί των οποίων ο οργανισμός υποαντιδρά. Στη συγκεκριμένη μελέτη φάνηκε πως η κατανάλωση αβγών δεν συσχετίζεται με τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Έτσι, ο αυξημένος κίνδυνος για καρδιακή ανεπάρκεια από την αυξημένη κατανάλωση αβγών δε μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης του αίματος.

Ανακεφαλαιώνοντας τα ευρήματα της μεγάλης αυτής μελέτης πρέπει να τονίσουμε πως το αβγό εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύ θρεπτικό τρόφιμο που συνδυάζει πληθώρα διατροφικών πλεονεκτημάτων. Συνδυάζει με τρόπο θαυμαστό λίγες θερμίδες με πλούτο θρεπτικών συστατικών: πρωτεΐνες υψηλής βολογικής αξίας, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες συμπλέγματος Β, φυλλικό οξύ, χολίνη και ευεργετικά για την υγεία μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η κατανάλωσή του παρ’ όλ’ αυτά θα πρέπει να γίνεται με μέτρο, δεδομένης της υψηλής περιεκτικότητάς του σε χοληστερόλη. Αν συνυπάρχουν και παθήσεις όπως σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση και στεφανιαία νόσος τότε η κατανάλωσή του θα πρέπει να είναι περισσότερο ορθολογιστική.

Περισσότερα από 7 αβγά την εβδομάδα φαίνεται ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας στους άντρες. Επειδή όμως το θέμα αυτό τίθεται υπό διερεύνηση για πρώτη φορά, ας μην είμαστε απόλυτοι και ας περιμένουμε και τα αποτελέσματα παρόμοιων ερευνών που θα γίνουν σε διαφορετικούς πληθυσμούς εκτός των αμερικανών.

Παπαμίκος Βασίλειος

Κλινικός Διαιτολόγος M.Med.Sci, MSc

Τα διάσημα Ω-3! Όσα Πρέπει να Ξέρουμε για τα Γνωστά και τα Άγνωστα Οφέλη τους.

Τί Κάνει τα Ω-3 να Ξεχωρίζουν από τα Υπόλοιπα Λιπαρά Οξέα

Υπάρχουν τα υγιεινά έλαια και τα όχι και τόσο υγιεινά. Τα βιομηχανοποιημένα trans-λιπαρά οξέα βλάπτουν σε οποιοδήποτε ποσό, όπως και τα κορεσμένα που προέρχονται από τα ζωικά προϊόντα, γι’ αυτό και η πρόσληψή τους πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή.

Τα υγιεινότερα έλαια είναι αυτά που περιέχουν τα απαραίτητα λιπαρά οξέα (Α.Λ.Ο.), που ονομάζονται έτσι γιατί χωρίς αυτά δεν θα επιβιώναμε. Τα Α.Λ.Ο. είναι πολυακόρεστα και χωρίζονται σε 2 ομάδες: τα Ω-3 και τα Ω-6, τα οποία παρόλο τις μικρές φαινομενικά μοριακές διαφορές τους, δρουν κατά πολύ διαφορετικό τρόπο.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η κύρια αιτία της ανερχόμενης συχνότητας καρδιαγγειακών ασθενειών, υπέρτασης, διαβήτη, κάποιων μορφών καρκίνου και πρόωρης γήρανσης, είναι η ανισόρροπη πρόσληψη μεταξύ των Ω-6 και Ω-3. Οι πρόγονοί μας είχαν εφαρμόσει το κλάσμα (Ω-6/Ω-3) 1:1 στην διατροφή τους, ενώ οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες έχουν φέρει το κλάσμα κοντά στο 20:1.

Οι κύριες πηγές Ω-6 είναι τα φυτικά λίπη, όπως το καλαμποκέλαιο και το σογιέλαιο, που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λινολεικό οξύ. Τα Ω-3 βρίσκονται στο λιναρέλαιο και στο φυστικέλαιο, αλλά κυρίως στα ιχθυέλαια. Τα κύρια συστατικά των δυο πρώτων είναι το α-λινολενικό, ενώ τα κύρια συστατικά των ιχθυελαίων είναι το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA). Πίνακας Σύσταση δημοφιλών ψαριών σε ιχθυέλαιο

- Τα δεδομένα προέρχονται από την Αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ερευνών των Θαλασσινών.

- Τα ποσοστά χοληστερόλης αντιπροσωπεύουν την ολική χοληστερόλη και οι τιμές που αναφέρονται εδώ αποτελούν τον μέσο όρο, γιατί επηρεάζονται από την εποχή, την διατροφή του ψαριού, την ηλικία και το μέγεθός του, καθώς και από την επεξεργασία που υφίσταται.

Αναφορές σε Επιστημονικές Έρευνες που Αποδεικνύουν τις Ευεργετικές Επιδράσεις της Πρόσληψης Ω-3 (από Ιχθυέλαια)

ΟΡΑΣΗ & ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Τα Ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν σημαντικό ρόλο στη σύσταση των κυτταρικών μεμβρανών και ιδιίτερα εκείνων των νευρικών κυττάρων και των φωτουποδοχέων κυττάρων του αμφιβληστροειδούς.. Η έλλειψη DHA στη διατροφή πειραματόζωων φέρεται να έχει ως συνέπεια την απώλεια της όρασης. Η προσθήκη επίσης DHA σε πρόωρα νεογνά πιστεύεται ότι διευκολύνει την αποκατάσταση της όρασης..

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές DHA. Ο εγκέφαλος ενός φυσιολογικού ενήλικα περιέχει πάνω από 20 gr DHA. Χαμηλότερα επίπεδα έχουν συνδεθεί με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης, τα οποία με την σειρά τους σχετίζονται με αυξημένη τάση κατάθλιψης, βίας και αυτοκτονίας.

Υψηλή κατανάλωση ψαριών και ιχθυελαίων απεδείχθη πως μπορεί να οδηγήσει σε θεαματική μείωση του φαινομένου απώλειας μνήμης και εξασθένησης της γνωστικής λειτουργίας στην γεροντική ηλικία, καθώς επίσης μειώνει και τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Alzheimer.

Άλλες έρευνες επιβεβαίωσαν ότι χώρες με υψηλή κατανάλωση ψαριών έχουν να αντιμετωπίσουν πολύ λιγότερα ποσοστά μανιοκαταθλιπτικών, ενώ σε μελέτη του Harvard Medical School χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς συμπληρώματα ιχθυελαίων για την θεραπεία σχιζοφρενών.

ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ & ΘΗΛΑΣΜΟΣ

Μια επαρκής πρόσληψη DHA και EPA είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, καθώς το έμβρυο δεν μπορεί να τα συνθέσει μόνο του. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ανεπαρκής πρόσληψη Ω-3 της μητέρας, αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού και χαμηλού βάρους γέννησης του νεογνού.

Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η προεκλαμψία (εμφάνιση υψηλής αρτηριακής πίεσης της εγκύου) συνδέεται με την έλλειψη DHA.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΙΣ ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ

Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η αυξημένη πρόσληψη Ω-3, σε συνδυασμό με ελαττωμένη πρόσληψη Ω-6, μειώνει την πιθανότητα διάγνωσης καρκίνου του μαστού. Επίσης, καθημερινή χορήγηση 2,5 gr ιχθυελαίου, φαίνεται να είναι αρκετά δραστική όσον αφορά την πρόληψη της μετάβασης από έναν ήπιο πολύποδα σε καρκίνο του παχέως εντέρου. Τέλος, Κορεάτες ερευνητές αναφέρουν ότι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη εμφανίζουν πολύ χαμηλά επίπεδα Ω-3 στο αίμα.

Κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι τα ιχθυέλαια δύνονται να είναι αποτελεσματικά στην μείωση του πόνου στις φλεγμονές και μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια σε ανθρώπους που υποφέρουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα ή από έλκος. Οι ασθενείς με έλκος έχουν αφύσικα χαμηλά επίπεδα EPA στο αίμα τους. Έρευνες απέδειξαν ότι καθημερινά συμπληρώματα EPA και DHA στους ασθενείς αυτούς, μειώνουν την σοβαρότητα της κατάστασης σε ποσοστό 50% των περιστατικών.

ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ

Σε κλινική μελέτη του Sydney University, διαπιστώθηκε ότι παιδιά που έτρωγαν τακτικά φρέσκα, λιπαρά ψάρια εμφανίζουν 4 φορές λιγότερα περιστατικά εμφάνισης άσθματος, από παιδιά που κατανάλωναν ψάρια σπάνια ή περιστασιακά. Ερευνητές από το Wyoming University, προσδιόρισαν ότι ημερήσια χορήγηση 3,3 gr ιχθυελαίου, μειώνει σημαντικά τις αναπνευστικές δυσκολίες και άλλα συμπτώματα ασθενών με άσθμα.

Τέλος, άλλες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα Ω-3 μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό μέσο για την θεραπεία διαφόρων πνευμονικών ασθενειών, όπως είναι η κυστική ίνωση και το εμφύσημα.

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

Η επιστημονική κοινότητα πήρε τις πρώτες ενδείξεις για τις ευεργετικές επιδράσεις των Ω-3 το 1970, όταν Δανοί φυσικοί παρατήρησαν ότι οι Εσκιμώοι είχαν θεαματικά χαμηλά ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων, παρά το γεγονός ότι η διατροφή τους ήταν πολύ πλούσια σε λίπη. Η συνέχεια της παρατήρησης αυτής, ανέδειξε ότι στην πραγματικότητα, η διατροφή τους ήταν εξαιρετικά πλούσια σε EPA και DHA.

Πρόσφατες έρευνες επαληθεύουν ότι τα Ω-3 ασκούν ισχυρή προστατευτική δράση απέναντι στην αθηροσκλήρωση, το έμφραγμα, τις αρρυθμίες, το εγκεφαλικό επεισόδιο, τις αγγειακές αλλοιώσεις, την στηθάγχη, την καρδιακή ανεπάρκεια και την στεφανιαία νόσο. Υπάρχει ένας τεράστιος όγκος επιστημονικής βιβλιογραφίας που συσχετίζει αναμφίβολα τα Ω-3 με τις ασθένειες αυτές και αποδεικνύει ότι τα Ω-3 αυξάνουν την ελαστικότητα και την αντοχή των αρτηριακών τοιχωμάτων, προλαμβάνουν τη θρόμβωση του αίματος, ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση και σταθεροποιούν το καρδιακό ρυθμό.

Άλλες κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι η συστηματική χρόνια λήψη συμπληρωμάτων Ω-3, οδηγεί σε οπισθοχώρηση αθηροσκληρωτικών εναποθεμάτων σε καρδιοπαθείς, μειώνει το κίνδυνο εμφάνισης δεύτερου περιστατικού καρδιακής ανακοπής ή εγκεφαλικού επεισοδίου και ρίχνει την διαστολική και συστολική πίεση σε υπερτασικούς.

Επίσης, έχουν πραγματοποιηθεί αξιόλογες μελέτες με σκοπό να προσδιορίσουν τις τυχόν επιδράσεις της πρόσληψης Ω-3 σε άτομα με υπερλιπιδαιμία (υψηλή ολική χοληστερόλη ή LDL ή τριγλυκερίδια). Οι έρευνες αυτές συμφωνούν ότι η καθημερινή πρόσληψη Ω-3 μπορεί να επιφέρει μείωση των τριγλυκεριδίων και των κλασμάτων χοληστερόλης στο πλάσμα (ολικής και LDL), χωρίς να οδηγήσει σε πτώση της καλής χοληστερόλης (HDL), κάτι που είναι συνηθισμένο στις υπολιπιδαιμικές δίαιτες.

Συμπερασματικά…

Εκτιμάται ότι το 85% του πληθυσμού στον Δυτικό Κόσμο, προσλαμβάνει ανεπαρκείς ποσότητες Ω-3 και υπερεπαρκείς ποσότητες Ω-6. Η συνιστώμενη πρόσληψη σε Ω-3 (EPA και DHA) είναι περίπου 650 mgr, ενώ ανέρχεται στα 1000 mgr κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Ακόμα, διαφαίνονται πολύ ενθαρρυντικά τα θετικά αποτελέσματα της συμπληρωματικής τους χορήγησης για θεραπευτικούς σκοπούς.

Κάτι που δεν πρέπει να διαβλέπουμε είναι το γεγονός ότι, η επεξεργασία και το πακετάρισμα των τροφών που περιέχουν Ω-3 είναι ζωτικής σημασίας για την διατήρηση της ποιότητάς τους.

Τέλος, μπορεί η κύρια φυσική πηγή των Ω-3 να είναι τα ιχθυέλαια, αλλά πλέον η βιομηχανία τροφίμων παράγει και άλλα τρόφιμα εμπλουτισμένα σε αυτά (πχ. γαλακτοκομικά, αυγά κλπ.), οπότε η πρόσληψη της ημερήσιας συνιστώμενης ποσότητας που αναφέραμε, θα πρέπει να αποτελεί τον στόχο για όλους μας.

Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc στην Διασφάλιση Ποιότητας

Παναγιωτοπούλου Ευαγγελία, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.