Ο όρος σακχαρώδης διαβήτης αναφέρεται σε κλινικό σύνδρομο διαταραχών του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπιδίων και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη υπεργλυκαιμίας (αυξημένο σάκχαρο αίματος) οφειλόμενης σε απόλυτη έλλειψη της ινσουλίνης ή σε ανεπάρκεια βιολογικής δραστικότητας αυτής ή και στα δύο.
Η ταξινόμηση του σακχαρώδους διαβήτη έχει ως εξής:
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 Οφείλεται σε καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος συνήθως λόγω ύπαρξης αντισωμάτων με αποτέλεσμα την απόλυτη ένδεια ινσουλίνης. Σε ορισμένους όμως ασθενείς δεν τεκμηριώνεται αυτοανοσία και λόγω μη ύπαρξης άλλων αιτιών ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται τύπου 1 ιδιοπαθής.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 Ο πιο συχνός τύπος, άλλοτε γνωστός ως σακχαρώδης διαβήτης των ηλικιωμένων. Χαρακτηρίζεται από διάφορα επίπεδα ανεπάρκειας και αντίστασης στην δράση της ινσουλίνης.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Σακχαρώδη Διαβήτη (IDF) ο αριθμός των διαβητικών στην υφήλιο είναι σήμερα 240 εκατομμύρια.
Τα επόμενα 20 χρόνια, εάν δεν υπάρξουν σημαντικές παρεμβάσεις, εκτιμάται ότι ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη θα ανέλθει στα 380 εκατομμύρια. Αυτό θα συμβεί γιατί ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται, ζει περισσότερο, γίνεται πιο παχύσαρκος και ολοένα και περισσότερο αυξάνεται ο καθιστικός τρόπος ζωής.
Ο αριθμός των διαβητικών στην Ευρώπη μέχρι το 2025 αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση 30-40%, ενώ στις υπανάπτυκτες χώρες η αύξηση μπορεί να αγγίξει το 100%.Στην Ελλάδα ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη σχεδόν τετραπλασιάστηκε τα τελευταία 30 χρόνια και εκτιμάται ότι οι διαβητικοί στη χώρα μας είναι περίπου 900.000, δηλ. το 8% του συνολικού πληθυσμού.
Παράλληλα, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι ο διαβήτης τύπου Ι αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους. Ένα ανησυχητικό ποσοστό 5% παρατηρείται στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 70.000 παιδιά κάτω των 15 ετών παρουσιάζουν κάθε χρόνο διαβήτη τύπου Ι σε παγκόσμια κλίμακα (περίπου 200 παιδιά ημερησίως).
Σύμφωνα με στατιστικές, ο διαβήτης τύπου Ι έχει ήδη προσβάλλει περίπου 440.000 παιδιά που βρίσκονται κάτω από την ηλικία των 14 ετών, παγκοσμίως. Εξ' αυτών, υπολογίζεται ότι το 20% βρίσκεται στην Ευρώπη.
Η ιλιγγιώδης αύξηση του διαβήτης τύπου ΙΙ οφείλεται σε υψηλό ποσοστό στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα καταναλώνει τροφές πλούσιες σε λίπη και χαμηλές σε φυτικές ίνες.
Επιπλέον, όλο και περισσότερες οικογένειες στρέφονται στην κατανάλωση προετοιμασμένων φαγητών, όπως στα ταχυφαγεία (φαστ φουντ).Τα παιδιά με Διαβήτη τύπου ΙΙ έχουν συνήθως ένα ισχυρό οικογενειακό ιστορικό Διαβήτη. Μελέτες έδειξαν ότι, τα παιδιά γυναικών που ανέπτυξαν Διαβήτη κατά την κύηση έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου ΙΙ.
Επιπλέον η πλειοψηφία των παιδιών με Διαβήτη τύπου 2 (περίπου το 85%) είναι ήδη υπέρβαρα και παχύσαρκα τη στιγμή της διάγνωσης.Σύμφωνα με εκτιμήσεις, 1 στα 10 παιδιά παγκοσμίως είναι υπέρβαρο. Αυτό σημαίνει ότι 30-45 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι παγκοσμίως είναι παχύσαρκοι, ενώ από αυτούς, τα 22 εκατομμύρια είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών.
Υπολογίζεται ότι το ποσοστό των περιστατικών με διαβήτη τύπου ΙΙ στα παιδιά θα ξεπεράσει το 50% παγκοσμίως, την επόμενη δεκαπενταετία.
Ποια άτομα όμως πρέπει να ελέγχονται για σακχαρώδη διαβήτη?
Συνίσταται γενικά σε όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών μέτρηση γλυκόζης αίματος νηστείας κάθε τρία χρόνια. Ο έλεγχος μπορεί να ξεκινά σε μικρότερη ηλικία εάν υφίστανται οι εξής προδιαθεσικοί παράγοντες
- Παχυσαρκία (Δείκτης μάζας σώματος= βάρος σε κιλά προς ύψος σε μέτρα στο τετράγωνο = ή > 27kg/m2 ).
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε συγγενείς πρώτου βαθμού.
- Μειωμένη σωματική δραστηριότητα.
- Ιστορικό διαβήτη κύησης ή γέννησης παιδιού με σωματικό βάρος γέννησης >4,1kg.
- Αρτηριακή υπέρταση.
- Δυσλιπιδαιμία
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Διαταραγμένη ανοχή της γλυκόζης ή διαταραγμένη γλυκόζη αίματος νηστείας.
Πως τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη?
Η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη στηρίζεται στην τριάδα των συμπτωμάτων πολυουρία, πολυδιψία και πολυφαγία και στην ανεύρεση
- γλυκόζης πλάσματος νηστείας = ή > 126mg/dl επιβεβαιωμένης σε 2η μέτρηση ή
- τυχαίου δείγματος γλυκόζης πλάσματος = ή > 200mg/dl επιβεβαιωμένου σε δεύτερη μέτρηση ή
- γλυκόζης πλάσματος 2 ώρες μετά χορήγηση 75 γρ γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου μετά χορήγηση 75 γρ γλυκόζης) = ή > 200mg/dl
Πολλές φορές μετά την αρχική τεκμηρίωση του σακχαρώδους διαβήτη μετράται η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) που αντανακλά τη μέση πυκνότητα γλυκόζης αίματος τις προηγηθείσες 4-8 εβδομάδες. Κάθε αύξηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κατά 1% αντιστοιχεί σε μεταβολή της μέσης πυκνότητας γλυκόζης κατά 30-35mg/dl. Επίσης αναζητάτε και η ύπαρξη γλυκόζης στα ούρα.
Επομένως η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη είναι σημαντική δεδομένου ότι αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας , προϋπάρχει πρώιμο ασυμπτωματικό στάδιο και η έναρξη της κατάλληλης αγωγής βελτιώνει την περαιτέρω εξέλιξη της νόσου.
Ίσαρη Γεωργία
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
