Χαίρετε, στην ιστοσελίδα κατά διαστήματα δημοσιεύονται άρθρα κυρίως από έρευνες, γνώστες του αντικειμένου και ειδικευμένους σε θέματα διατροφής, ιατρικής, βοτανολογίας, γυμναστικής κ.α. αναφέροντας χαρακτηριστικά ευεξίας, ιδιότητες και όχι μόνο, που σκοπό έχουν την καλύτερη υγεία και ψυχολογία του ανθρώπου και ποιο ποιοτικό τρόπο ζωής!
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που αναστέλλουν ή αντιστέκονται ή προφυλάσσουν το κύτταρο από τις οξειδώσεις. Για να γίνει πιο εύκολα αντιληπτή η έννοια της κυτταρικής οξείδωσης, ας υποθέσουμε ότι αφήνουμε ένα κομμάτι σίδερο εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα. Το σίδερο, ύστερα από κάποιο διάστημα, θα σκουριάσει, δηλαδή θα οξειδωθεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κύτταρα. Κύριος υπεύθυνος και στις δύο περιπτώσεις είναι το οξυγόνο.
Δυστυχώς, ως αποτέλεσμα της φυσιολογικής λειτουργίας του κυτταρικού μεταβολισμού, το οξυγόνο αποσταθεροποιείται, δηλαδή χάνει ηλεκτρόνιο, και συμπεριφέρεται ως ελεύθερη ρίζα. Αναζητώντας, λοιπόν, το χαμένο ηλεκτρόνιο, επιτίθεται σε βιομόρια του κυττάρου, όπως είναι τα λιπίδια και οι πρωτεΐνες, για να «κλέψει» το ηλεκτρόνιο και να επανέρθει στη φυσιολογική του κατάσταση, μετατρέποντας τα λιπίδια και τις πρωτεΐνες σε ελεύθερες ρίζες.
Καταφέρνοντάς το, όμως, δημιουργούνται νέες και δραστικότερες μορφές ελεύθερων ριζών, οι οποίες έχουν ως τελικό αποδέκτη τον πυρήνα του κυττάρου και το γενετικό του υλικό. Αυτοί οι ύπουλοι και αόρατοι εχθροί ευθύνονται για ενδεχόμενες μεταλλάξεις και πολύ πιθανόν για ανεπανόρθωτες κυτταρικές βλάβες. Νευροεκφυλιστικά νοσήματα, αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκινογένεση είναι από τις κυριότερες ασθένειες για τις οποίες αποδίδεται ευθύνη στις ελεύθερες ρίζες. Ο όρος «οξειδωτικό στρες» αντικατοπτρίζει τη συσσώρευση αυτών των δραστικών μορφών. Οι αυξημένες τιμές του κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την εξελικτική πορεία του κυττάρου και, φυσικά, για την κατάσταση της υγείας.
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες εμποδίζουν την περαιτέρω δημιουργία ελεύθερων ριζών και αναστέλλουν την καταστροφική για το κύτταρο δράση τους, δωρίζοντας πολύ εύκολα ηλεκτρόνια και σταθεροποιώντας τις οξειδωμένες μορφές που δημιουργήθηκαν.
Τα τελευταία χρόνια, οι μελέτες που πραγματοποιούνται στον τομέα των αντιοξειδωτικών έχουν να επιδείξουν σημαντικά αποτελέσματα τόσο στη θεραπευτική, όσο και κυρίως στην πρόληψη.
Αντιοξειδωτικά βότανα
Πράσινο τσάι
Τσουκνίδα
Ταραξάκο
Ίσωπος
Ουσίες με αντιοξειδωτική δράση
Βιταμίνη C
Βιταμίνη E
Λιπικό οξύ (ALA)
Ν-Ακετυλοκυστεΐνη (NAC)
Συνένζυμο Q10
Ιχνοστοιχείο σελήνιο (Se)
Βιταμίνη Α και καροτενοειδή
Φαινολικές ομάδες
Λυκοπένιο
Ουρικό οξύ
Γλουταθειόνη
Αυτές οι ουσίες υπάρχουν κατά κύριο λόγο στις τροφές, και πιο συγκεκριμένα στα φρούτα και στα λαχανικά. Μια σωστή ποιοτικά διατροφή καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού σε αντιοξειδωτικά, αν και στη σημερινή εποχή είναι παρακινδυνευμένο να βασιζόμαστε αποκλειστικά και μόνο σε αυτήν, γιατί ούτε τις ανάγκες σε αντιοξειδωτικά τού κάθε οργανισμού ξέρουμε, αλλά ούτε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν η τροφή μας είναι αυτό που βλέπουμε στο πιάτο μας.
Βασιζόμενοι στο ρητό «η τροφή είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου είναι η τροφή σου», τότε τα αντιοξειδωτικά είναι φάρμακα. Φάρμακα που παρασκευάζονται άλλοτε συνθετικά στο εργαστήριο και άλλοτε με ειδική επεξεργασία από διάφορα συστατικά τροφών.
Αναζωογονητικά του νευρικού συστήματος
Βερβένα
Σκουτελάρια
Άγρια βρώμη
Τζίνσενγκ
Είναι χρήσιμα όταν το νευρικό μας σύστημα είναι εξασθενημένο, για παράδειγμα ύστερα από μακρά ασθένεια.
Νευροχαλαρωτικά
Βαλεριάνα
Βιβούρνο
Χιονανθές
Λυκίσκος
Χαμομήλι
Τα δύο τελευταία δρουν επίσης τοπικά για την ανακούφιση του υπερσυσταλμένου πεπτικού συστήματος. Βότανα που περιέχουν πτητικά έλαια μπορούν να επηρεάσουν άμεσα το λεμφικό σύστημα του εγκεφάλου, μέσω του οσφρητικού πλέγματος, γεγονός που εξηγεί την αποτελεσματικότητα της αρωματοθεραπείας.
Διεγερτικά του νευρικού συστήματος
Ο καφές, το τσάι και τα αναψυκτικά τύπου cola περιέχουν καφεΐνη, η οποία είναι διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Η νταμιάνα, επίσης, έχει την τάση να διεγείρει το νευρικό σύστημα.
Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση τέτοιων διεγερτικών πρέπει να αποφεύγεται, αφού εξασθενίζουν πολύ σύντομα τα ενεργειακά αποθέματα του οργανισμού και οδηγούν στην εξάντληση.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη δράση των αντιοξειδωτικών στην υγεία του ανθρώπου μπορείτε να αντλήσετε από το βιβλίο του Richard Mabey, Πλήρης οδηγός για τα βότανα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψύχαλος.
Αμύγδαλα, καρύδια, πεκάν, φιστίκια, κάσιους, φουντούκια, αλλά και πολλοί άλλοι, περισσότερο ή λιγότερο εξωτικοί κάθε φορά, οι ξηροί καρποί έχουν την τιμητική τους τις ημέρες των γιορτών, αφού τους καταναλώνουμε κατά κόρον, τόσο συνοδεύοντας το ποτό ή το κρασί μας όσο και ως συστατικό διάφορων γλυκών ή αλμυρών πιάτων. Σε κάθε περίπτωση, οι ξηροί καρποί αποτελούν μια υγιεινή, θρεπτική και νόστιμη διατροφική επιλογή και γι’ αυτό δεν πρέπει να λείπουν από το διαιτολόγιό μας, όχι μόνο σε γιορτές και ειδικές περιστάσεις, αλλά και στο πρωινό, το σνακ ή το γεύμα μας. Πριν τους απολαύσετε με οποιονδήποτε τρόπο, γνωρίστε όλα τα μυστικά της επιλογής και της φρεσκάδας τους, αλλά και την ιδιαίτερη διατροφική τους αξία.
Σήμερα μπορούμε να βρούμε οποτεδήποτε όλους τους ξηρούς καρπούς -ακόμα κι όταν δεν είναι η εποχή τους ή οι ντόπιοι δεν επαρκούν-, αφού εισάγονται από το εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένες εποχές του χρόνου που βγαίνουν στην αγορά οι νέες σοδειές, όπου κατά κανόνα οι ξηροί καρποί είναι καλύτερης ποιότητας (δείτε αναλυτικά σε κάθε κατηγορία). Oι ξηροί καρποί πρέπει να φυλάγονται σε μέρος ξηρό και δροσερό, γιατί η υγρασία τούς κάνει να μουχλιάζουν και η ζέστη τούς κάνει να ταγκίζουν και αλλοιώνει τη γεύση τους. Γι’ αυτό -και κυρίως το καλοκαίρι- είναι σκόπιμο να τους διατηρούμε σε κλειστά σκεύη στο ψυγείο. Ένα σημαντικό πρόβλημα που προκαλείται στους ξηρούς καρπούς (κυρίως στα αράπικα και στα φιστίκια Αιγίνης και λιγότερο στα αμύγδαλα και στα φουντούκια) είναι οι καρκινογόνες αφλατοξίνες-μυκοτοξίνες, που δεν είναι ορατές στο γυμνό μάτι. Oι αφλατοξίνες μπορεί να προκληθούν είτε από τη μη σωστή καλλιέργεια είτε από τη μη σωστή συντήρηση των ξηρών καρπών. Γι’ αυτό το λόγο, οι περισσότεροι ξηροί καρποί ελέγχονται πριν βγουν στην αγορά από το Γενικό Χημείο τους Κράτους, ενώ γίνονται και έλεγχοι από τις νομαρχίες όταν έχουν ήδη βγει και πωλούνται στην αγορά.
Oι ξηροί καρποί είναι μια παρεξηγημένη κατηγορία τροφίμων, αλλά τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές έρευνες για τη σύσταση και την αξία τους. Από τις έρευνες αυτές έχει αποδειχτεί ότι είναι πλούσιοι σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (υγιεινά λίπη δηλαδή), πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία (π.χ. μαγνήσιο), φυτικές ίνες, αλλά και σε πολλές βιταμίνες, όπως η Ε. Γι’ αυτό άλλωστε και οι ειδικοί μάς προτρέπουν να τους καταναλώνουμε ακόμα και καθημερινά, συστήνοντάς μας απλώς να μην ξεπερνούμε το μέτρο (γιατί δίνουν αρκετές θερμίδες) και να τους προτιμούμε νωπούς και ανάλατους.
Oι άνθρωποι που καταναλώνουν πέντε ή περισσότερες φορές την εβδομάδα ξηρούς καρπούς (φιστίκια, καρύδια και αμύγδαλα) έχουν κατά 27% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2. Αυτό έδειξε μια μεγάλη έρευνα που διενήργησε το Πανεπιστήμιο του Harvard επί 16 χρόνια (1981 με 1997) σε περίπου 84.000 γυναίκες ηλικίας 34 έως 59 ετών.
Κατά πάσα πιθανότητα κατάγονται από την Εγγύς Ανατολή, αλλά υπήρχαν από αρχαιοτάτων χρόνων και στη Μεσόγειο και στα υπόλοιπα ζεστά αλλά όχι τροπικά κλίματα. Στην αγορά τα ελληνικά φρέσκα αμύγδαλα βγαίνουν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τα εισαγωγής προέρχονται από την Αμερική και την Ισπανία. Μπορούμε να αγοράσουμε αμύγδαλα με το κέλυφος, ωμά με τη φλούδα, ψημένα και αλατισμένα με τη φλούδα ή λευκά (χωρίς τη φλούδα), ολόκληρα, σε φέτες («φιλέ», που βάζουμε στα γλυκά), σε κυβάκια (για τα παγωτά) ή σε σκόνη (που χρησιμοποιείται στα αμυγδαλωτά).
Δεν έχουν τρύπες και η φλούδα τους είναι ξανθιά. Μάλιστα, πρέπει να ξέρετε ότι όσο πιο ξανθιά η φλούδα τόσο πιο φρέσκα είναι. Επίσης, τα καλά αμύγδαλα δεν πικρίζουν και δεν είναι ζαρωμένα. Είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε, φυτικές ίνες και φυτοστερόλες. Είναι πολύ καλή πηγή ασβεστίου: Ένα φλιτζάνι αμύγδαλα μας δίνει τόσο ασβέστιο όσο και ένα μικρό κομμάτι φέτα!
Τα καρύδια εμφανίστηκαν αρχικά μάλλον κάπου στην κεντρική Ασία. Ήταν όμως γνωστά και στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και ήταν ένας καρπός αφιερωμένος στο Δία. Τα ελληνικά καρύδια βγαίνουν στην αγορά τον Αύγουστο και τα αναγνωρίζουμε επειδή δεν κάνουν θόρυβο όταν τα κουνάμε. Από το εξωτερικό εισάγουμε κυρίως καρυδόψιχα (μόνο το εσωτερικό του καρυδιού, χωρίς το κέλυφος) από την Ινδία, τη Μολδαβία, την Κίνα, την Oυκρανία, τις χώρες των Βαλκανίων και την Αμερική. Αν και τα ινδικά καρύδια είναι πολύ καλής ποιότητας, επειδή τα καρύδια που εισάγονται από ανατολικές χώρες (π.χ. από τη Μολδαβία) μοιάζουν πιο πολύ στη γεύση με τα ελληνικά, προτιμώνται από τους καταναλωτές. Καρύδι είναι επίσης και το πεκάν, που εισάγεται κυρίως από την αμερικανική ήπειρο και έχει λεπτό κέλυφος. Είναι διαδεδομένο στην Ευρώπη γιατί χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική (όχι σε μεγάλες ποσότητες, γιατί μπορεί να γίνει «βαριά» η γεύση του γλυκού), η γεύση του δεν είναι πικρή και έχει ωραίο άρωμα.
Δεν έχουν πράσινη ψίχα (αυτό σημαίνει ότι έχουν μουχλιάσει), δεν είναι παλιά (ταγκίζουν στη γεύση) και το χρώμα της ψίχας τους είναι λευκό (όταν είναι μαύρο, θεωρούνται κατώτερης ποιότητας). Επίσης, η καρυδόψιχα είναι καθαρή και δεν έχει τσόφλια. Είναι πλούσια σε φυτικές στερόλες, έχουν μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών (όπως σελήνιο και ψευδάργυρο), δίνουν πολύ μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο, λίγο σίδηρο, καθώς και βιταμίνη Ε. Μάλιστα, μία χούφτα καρύδια μάς δίνουν τόση βιταμίνη Ε όση και μισό φλιτζάνι ελαιόλαδο. Το σπουδαιότερο ίσως είναι η περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη Κ, μια βιταμίνη που συντίθεται κυρίως στο έντερο, αλλά τα καρύδια την προσφέρουν σε μεγαλύτερη ποσότητα.
Τα κάσιους ανακαλύφτηκαν το 16ο αιώνα από τους Πορτογάλους στη Βραζιλία και από εκεί διαδόθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο. Στην ελληνική αγορά τα βρίσκουμε όλο το χρόνο, εισαγόμενα από την Ινδία και το Βιετνάμ. Εισάγονται κατά κανόνα ωμά (και το χρώμα τους είναι άσπρο), τηγανίζονται (ή ψήνονται) και αλατίζονται και το χρώμα τους γίνεται χρυσό.
Είναι τα τηγανισμένα και τα ολόκληρα (όχι σπασμένα).
Πλούσια σε πρωτεΐνες, περιέχουν κορεσμένα λιπαρά (που αυξάνουν τη χοληστερίνη όταν τα τρώμε σε μεγάλες ποσότητες).
Γνωστός από την αρχαιότητα ανάμεσα στους Έλληνες και τους Ρωμαίους, θεωρείτο ότι είχε αφροδισιακές ιδιότητες. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι βρώσιμοι οι σπόροι από όλα τα πεύκα, αλλά από 18 είδη. Βέβαια, μόνο τέσσερα από αυτά καλλιεργούνται, μεταξύ άλλων και για τη συλλογή των σπόρων τους, και σε αυτά ανήκει και η κουκουναριά (πεύκη η ήμερη). Oι σπόροι του κουκουναριού, που παίρνουμε από τα κουκουνάρια αφού πέσουν από το δέντρο και ανοίξουν από τον ήλιο, τρώγονται ωμοί ή ψημένοι και χρησιμοποιούνται πολύ στη μαγειρική. Στην αγορά βρίσκουμε ελληνικούς -σε πολύ μικρές ποσότητες- από τον Oκτώβριο μέχρι το Μάρτιο και εισάγουμε κυρίως από την Κίνα, την Τουρκία και την Ισπανία, συνήθως τα Χριστούγεννα που έχουν πολλή ζήτηση.
Έχει ομοιόμορφο λευκό χρώμα.
Είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι ηλιόσποροι και ο πασατέμπος (κολοκυθόσπορος). Oι πρώτοι, όπως φαίνεται και από το όνομά τους, είναι οι σπόροι του ηλίανθου και ο δεύτερος τα σπόρια του κολοκυθιού. Και τα δύο είδη ψήνονται και συνήθως αλατίζονται πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά στα τέλη Αυγούστου. Εκτός από τα ελληνικά, ωμά σπόρια που ψήνονται στη χώρα μας εισάγονται και από την Τουρκία, την Oυκρανία, την Κίνα και τη Βουλγαρία.
Είναι «γεμάτα» και ο καρπός τους δεν πικρίζει (τότε είναι παλιάς σοδειάς).
O πασατέμπος περιέχει τα πολύτιμα λιπαρά οξέα ω-6 και κυρίως λινολεϊκό οξύ. Στην Κίνα, μάλιστα, θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. O ηλιόσπορος είναι μια τροφή πλούσια σε φυτοστερόλες και επομένως ευεργετική για την καρδιά. Είναι πολύ πλούσιος σε φυλλικό οξύ. Χαρακτηριστικό είναι ότι 100 γρ. ηλιόσποροι μάς δίνουν περισσότερη ποσότητα φυλλικού οξέος από τη συνιστώμενη ημερησίως. Τα σπόρια είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες, σίδηρο και μαγγάνιο.
Τα φιστίκια Αιγίνης έφτασαν στην Αίγινα στις αρχές του 20ού αιώνα και κατάγονται από την κεντρική Ασία. Στην αγορά, τα φρέσκα ελληνικά φιστίκια Αιγίνης και Μεγάρων που είναι Π.O.Π., αλλά και αυτά των άλλων περιοχών, όπως η Φθιώτιδα, η Χαλκιδική και η Εύβοια, βγαίνουν στις αρχές Σεπτεμβρίου. Εισάγουμε όμως και πολλά φιστίκια τύπου Αιγίνης κυρίως από το Ιράν και τη Συρία, που θεωρούνται εξίσου καλής ποιότητας με τα ελληνικά. Εισαγωγές γίνονται και από την Αμερική, αλλά η γεύση αυτών των φιστικιών διαφέρει κατά πολύ από αυτήν των Αιγίνης που γνωρίζουμε. Τα αγοράζουμε ολόκληρα με το κέλυφος ή μόνο την ψίχα, ψημένα ή άψητα, αλατισμένα ή ανάλατα, αλλά και φρέσκα.
Πρέπει, όταν τα αγοράζουμε, να είναι λίγο ανοιχτά και ο καρπός τους να μην έχει τρύπες. Τα καλύτερης ποιότητας είναι φυσικά ανοιχτά από τη μύτη και όχι από το πλάι, όπως είναι αυτά που είναι τεχνητά ανοιγμένα, οι λεγόμενες τσιμπίδες.
Δύο χούφτες φιστίκια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα κρέας, καθώς παρέχουν πλουσιοπάροχα στον οργανισμό μας πρωτεΐνη. Αν και οι περισσότεροι ξηροί καρποί έχουν πολυακόρεστα λιπαρά, τα φιστίκια, όπως και τα φουντούκια, είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι επίσης ευεργετικά για την καρδιά.
Αράπικο φιστίκι, κατά της χοληστερίνης
Η αραχίδα, το φυτό από το οποίο παίρνουμε το αράπικο φιστίκι, κατάγεται από τη Νότια Αμερική και οι Πορτογάλοι ήταν αυτοί που το έκαναν γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο. Τα φιστίκια, πάντως, καθιερώθηκαν μετά τον Α' και το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο επειδή ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στις συμμαχικές δυνάμεις. Τα αράπικα φιστίκια βγαίνουν στην αγορά το Σεπτέμβριο. Σπανίως είναι ελληνικά - συνήθως τα εισάγουμε από την Αίγυπτο (μάλλον έτσι πήραν και το όνομά τους), την Κίνα και την Αργεντινή. Μπορούμε να τα αγοράσουμε στη φυσική τους μορφή (με το κέλυφος), ψημένα (αλατισμένα ή όχι), ή χωρίς το κέλυφος αλλά με τη φλούδα ψημένα (αλατισμένα ή όχι), ή χωρίς τη φλούδα τηγανισμένα και αλατισμένα (τα γνωστά πίνατς).
Επειδή τα φιστίκια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, στην αγορά κυκλοφορούν σε πολλές μορφές: Επικαλυμμένα με αλεύρι και καρυκεύματα, π.χ. τα τύπου ζολίτα ή μπονίτα (φτιάχνονται στην Ελλάδα ή έρχονται από Σιγκαπούρη, Oλλανδία, Κίνα, Τουρκία κ.α.), τύπου κρόκερ ή πανέ ή κροκερίνο (φτιάχνονται στην Ελλάδα και στην Κύπρο).
Δεν είναι μαλακά και δεν έχουν υγρασία.
Έχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών στερολών (διπλάσια από τους άλλους ξηρούς καρπούς και τα υπόλοιπα τρόφιμα που θεωρούνται καλές πηγές) και είναι έτσι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της χοληστερίνης.
Φουντούκια υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, τη δυτική Ασία και τη βόρεια Αφρική. Παρ’ όλα αυτά, το 75% της παγκόσμιας παραγωγής φουντουκιών προέρχεται από την Τουρκία. Αυτά υπάρχουν κυρίως και στη χώρα μας, αφού τα ελληνικά είναι μάλλον λίγα. Τα φουντούκια βγαίνουν στην αγορά τον Αύγουστο. Εισάγονται χωρίς το κέλυφος και μετά ψήνονται και έτσι φεύγει η φλούδα τους.
Δεν πικρίζουν και δεν είναι καφέ (μπορεί να είναι σάπια).
Είναι πολύ πλούσια σε λιπαρά και κυρίως σε «καλά» μονοακόρεστα (από τα συνολικά λιπαρά τους, το 76% είναι μονοακόρεστα). Μας δίνουν πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς και ιχνοστοιχεία, όπως κάλιο, μαγνήσιο και φώσφορο.
Τα στραγάλια δεν είναι ακριβώς ξηρός καρπός. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ψημένα ρεβίθια. Στην αγορά τις περισσότερες φορές είναι ελληνικά, μπορεί όμως να πρόκειται και για εισαγόμενα από την Τουρκία. Υπάρχουν δύο κατηγορίες, τα αφράτα και τα σκληρά, που δεν έχουν διαφορές στη διατροφική τους αξία.
Τα στραγάλια δεν έχουν πολλά λιπαρά. Είναι καλή πηγή πρωτεΐνης, αλλά και υδατανθράκων. Είναι εντυπωσιακό ότι δύο χούφτες στραγάλια αντιστοιχούν σε 1 μερίδα άπαχο κρέας και 1 μερίδα μακαρόνια! Περιέχουν επίσης πολλές φυτικές ίνες και πλεονεκτούν σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς σε βιταμίνη Α και σε β-καροτίνη, βιταμίνες απαραίτητες για την αναγέννηση των κυττάρων. Είναι επίσης πολύ πλούσια σε βιταμίνες Κ και C.
Προέρχονται αποκλειστικά από τον Αμαζόνιο και έχουν γλυκιά γεύση. Περιβάλλονται από κέλυφος και βρίσκονται μέσα σε ένα περικάρπιο που περιέχει 8 έως 24 φιστίκια κάθε φορά.
Είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών και σεληνίου, που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Μία χούφτα περιέχει 1.000 mg σεληνίου, ενώ οι περισσότερες τροφές που θεωρούνται καλές πηγές, όπως το συκώτι, μας δίνουν περίπου 100 mg. Δυστυχώς, έχει κορεσμένα λιπαρά, που σε μεγάλες ποσότητες αυξάνουν τις τιμές της χοληστερίνης.
Τα αγαπούσαν οι αυτόχθονες στις ανατολικές ακτές της Αυστραλίας και οι κάτοικοι της Χαβάης, που είναι σήμερα η δεύτερη χώρα σε παραγωγή μακαντάμια μετά την Αυστραλία. Στη χώρα μας τα εισάγουμε κυρίως από τη Νότια Αφρική. Τα μακαντάμια θεωρούνται από τους πλέον «ιδιαίτερους» ξηρούς καρπούς, χάρη στην κρεμώδη και λεπτή τους γεύση. Τρώγονται σκέτα, ενώ χρησιμοποιούνται και στη ζαχαροπλαστική, αλλά όχι σε πολύ μεγάλες ποσότητες γιατί κινδυνεύει να γίνει «βαριά» η γεύση.
Αποτελούν πολύ καλή πηγή σεληνίου, που έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Έχουν όμως κορεσμένα λιπαρά, που αυξάνουν τις τιμές της χοληστερίνης.
Αν και δεν πρόκειται για ξηρό καρπό, αλλά για αποξηραμένα φρούτα, συμπεριλαμβάνονται εδώ επειδή τις καταναλώνουμε μαζί με ξηρούς καρπούς (στραγάλια) και βέβαια τις χρησιμοποιούμε σε πολλά γλυκά και φαγητά. Υπάρχουν δύο είδη σταφίδας, η ξανθιά (σουλτανίνα) και η μαύρη (κορινθιακή). Πρόκειται ουσιαστικά για αποξηραμένα σταφύλια στα οποία, όταν γίνεται η επεξεργασία στο εργοστάσιο, προστίθεται λίγο λάδι και στις ξανθιές σταφίδες θείο (σε ποσότητες οι οποίες ελέγχονται), ώστε να είναι ανοιχτότερο το χρώμα τους.
Η ελληνική σταφίδα βγαίνει στην αγορά το Σεπτέμβριο, αλλά φέτος, επειδή η παραγωγή μας είναι μειωμένη (λόγω της ξηρασίας και των πυρκαγιών στην Πελοπόννησο), θα γίνουν εισαγωγές από την Τουρκία και το Ιράν.
Είναι μαλακές, όχι όμως τόσο ώστε να κολλάνε μεταξύ τους.
Είναι πλούσιες σε βιταμίνη C, φυλλικό οξύ, σίδηρο και φυτικές ίνες.
Το συναντάμε συχνά σε μπαρ ως συνοδευτικό του ποτού μας και το κοκτέιλ αυτό μπορεί, ανάλογα με το είδος του, να περιλαμβάνει ψημένα και επικαλυμμένα στραγάλια, φιστίκια, μπιζέλια, κουκιά, καθώς και κράκερ (π.χ. με γεύση γαρίδα).
Αυτοί οι ξηροί καρποί -που πρέπει να προσέχουμε να μην είναι «μαλακωμένοι» και να μην έχουν υγρασία- εισάγονται κυρίως από τη Σιγκαπούρη και την Κίνα.
Oι ξηροί καρποί συγκαταλέγονται στα τρόφιμα που προκαλούν συχνά σοβαρές αλλεργίες που δεν ξεπερνιούνται εύκολα. Όπως όλες οι αλλεργίες, μπορεί να προκύψουν ξαφνικά και σε οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και σε κάποιον που έτρωγε σε όλη του τη ζωή το συγκεκριμένο ξηρό καρπό. Έτσι, αν κάποιος εμφανίσει έστω και μια ελαφριά αντίδραση σε κάποιον ξηρό καρπό, θα πρέπει να τη διερευνήσει με τη βοήθεια ενός αλλεργιολόγου, επειδή την επόμενη φορά μπορεί να είναι πιο σοβαρή.
Ακριβώς επειδή η αλλεργία μπορεί να προκύψει ακόμα και από λίγη σκόνη (π.χ. επειδή στο ζαχαροπλαστείο έγινε λάθος και ανακατεύτηκαν οι σκόνες του αμύγδαλου με το καρύδι ή επειδή χρησιμοποιήθηκε το ίδιο κουτάλι ή επειδή ο αέρας μετέφερε λίγη ποσότητα από το ένα πιάτο στο άλλο), θα πρέπει οι αλλεργικοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με όλους τους ξηρούς καρπούς καθώς και με τα έτοιμα τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν υπολείμματα ξηρών καρπών. Το αισιόδοξο μήνυμα, πάντως, είναι ότι μέσα στα επόμενα χρόνια οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα έχουν στη διάθεσή τους φάρμακα με τα οποία θα μπορούν να κάνουν απευαισθητοποίηση από αυτές τις αλλεργίες.
Ο βασιλικός πολτός είναι μία άσπρη κρεμώδης ουσία, ισχυρά όξινη, με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση, εξαιρετικά θρεπτική, η οποία εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών για να τραφούν οι προνύμφες και η ενήλικη βασίλισσα.
Φυσικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού
Ο φρέσκος βασιλικός πολτός έχει λαμπερό λευκό χρώμα. Όταν όμως έρθει σε επαφή με τον αέρα ή εκτεθεί στο φως, το χρώμα του μεταβάλλεται σε ανοικτό κίτρινο και σκούρο γκρι. Η μεταβολή αυτή οφείλεται σε ένζυμα, τα οποία οξειδώνουν κάποιες ουσίες του βασιλικού πολτού και τον καταστρέφουν.
Η υφή του είναι ζελατινώδης και παχύρρευστη, αλλά με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλεται σε συμπαγή. Το αυξανόμενο ιξώδες φαίνεται να σχετίζεται με μία αύξηση των αδιάλυτων στο νερό αζωτούχων ενώσεων, μαζί με μία μείωση των διαλυτών ελεύθερων αμινοξέων. Αυτές οι αλλαγές οφείλονται, προφανώς, σε συνεχείς ενζυματικές δραστηριότητες και στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.
Χαρακτηρίζεται από ελαφρύ δριμύ άρωμα και όξινη γεύση που οφείλεται στο πολύ χαμηλό pH (3,5-4,5). Η πυκνότητά του είναι περίπου 1,1gr/cm³ και είναι μερικώς διαλυτός στο νερό.
Χημική σύνθεση του βασιλικού πολτού
Η μεγάλη θρεπτική αξία και οι βιολογικές ιδιότητες του βασιλικού πολτού οφείλονται στην ειδική σύνθεσή του. Τα κύρια συστατικά του είναι το νερό, οι πρωτεΐνες, τα σάκχαρα, τα λιπίδια και τα μεταλλικά άλατα. Το νερό αποτελεί τα 2/3 του φρέσκου βασιλικού πολτού, αλλά σε ξηρό βάρος οι πρωτεΐνες και τα σάκχαρα υπερτερούν κατά πολύ.
Από τις αζωτούχες ενώσεις, οι πρωτεΐνες καταλαμβάνουν ποσοστό 73,9. Όλα τα απαραίτητα αμινοξέα για τον άνθρωπο είναι παρόντα σε επαρκείς αναλογίες. Σε σύνολο 29 αμινοξέων που έχουν ταυτοποιηθεί, τα πιο σημαντικά είναι το ασπαρτικό και το γλουταμινικό οξύ.
Τα σάκχαρα του βασιλικού πολτού είναι κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη σε σχετικά σταθερή αναλογία, όμοια με αυτή του μελιού. Σε πολλές περιπτώσεις, η φρουκτόζη και γλυκόζη μαζί αποτελούν το 90% των συνολικών σακχάρων. Άλλα σάκχαρα είναι η μαλτόζη, η τραχαλόζη, η μελιβιόζη, η ερλόζη και η ριβόζη.
Η αναλογία λιπιδίων είναι ένα σπουδαίο και πολύ ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού. Τα λιπίδιά του αποτελούνται κυρίως από λιπαρά οξέα με ασυνήθιστη και σπάνια δομή, μεταξύ των οποίων και το υδροξυτρανσδεκενοϊκό οξύ, το οποίο έχει αντιβακτηριακές και μυκητοκτόνες ιδιότητες, επίσης περιέχει ουδέτερα λιπίδια, στερόλες (χοληστερίνη) και κεριά.
Τα κυριότερα μεταλλικά στοιχεία που περιέχει είναι κάλιο, ασβέστιο, νάτριο, ψευδάργυρο, σίδηρο, χαλκό και μαγγάνιο, με μία ισχυρή επικράτηση του καλίου.
Χαρακτηριστικό του βασιλικού πολτού είναι η περιεκτικότητά του σε βιταμίνες: θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, παντοθενικό οξύ, πυριδοξίνη, βιοτίνη, φυλλικό οξύ και σε μικρότερες ποσότητες βιταμίνη C, D, A και Ε.
Επίσης περιέχει μία αναλογία ενεργών ουσιών, όπως η ακετυλοχολίνη που βρίσκεται σε ποσότητα πάνω από 1 mg/g και η οποία έχει αγγειoδιασταλτικές ιδιότητες, χρήσιμες για τη θεραπεία κυκλοφορικών διαταραχών που απαντώνται σε ηλικιωμένα άτομα. Έχει επίσης επίδραση και στο νευρικό σύστημα, επιτρέποντας τη μεταφορά νευρικών ταλαντώσεων από μία νευρική ίνα σε άλλη. Tέλος, διεγείρει την έκκριση αδρεναλίνης.
Τα οφέλη του βασιλικού πολτού
Ο βασιλικός πολτός παρέχει μία σειρά από θρεπτικά, ενεργητικά και μεταβολικά οφέλη. Επιδρά στη μακροζωία, βοηθά στη διατήρηση της υγείας, της ομορφιάς και της νεότητας, στις διάφορες λειτουργίες του σώματος και αυξάνει την αντοχή σε ασθένειες. Ευνοεί την οξυγόνωση των ιστών, διεγείρει την όρεξη και την ψυχική διάθεση, προικίζει τον οργανισμό με ερυθροποιητικές ιδιότητες (παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων), δρα ως αναλγητικό ελαφρύνοντας την αίσθηση του πόνου, βρίσκει εφαρμογή σε πόνους ρευματισμών, σε νεφρικά συμπτώματα που συναντώνται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και στην ανάπτυξη των πρόωρων παιδιών. Επίσης διεγείρει την αντιβιοτική δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, εμποδίζοντας την εισβολή και δράση των επιβλαβών βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Επιπλέον ενεργεί ως τονωτικό του νευρικού συστήματος, ιδιότητα που οφείλεται στην παρουσία της ακετυλοχολίνης.
Συνεπώς, ο βασιλικός πολτός είναι ένα πολύτιμο μελισσοκομικό προϊόν, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως συμπλήρωμα διατροφής αλλά και ως φάρμακο. Συνιστάται τόσο για άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας και βρίσκονται σε στάδιο ανάρρωσης, αλλά και για υγιή άτομα στα οποία προσδίδει καλύτερη φυσική κατάσταση, μεγαλύτερη αντοχή κατά τη διάρκεια εντατικών δραστηριοτήτων και γενικώς ενισχύει τη γενική κατάσταση του οργανισμού εναντίον διαφόρων επιθέσεων. Προστατεύει από τον καρκίνο του προστάτη του μαστού και του ενδομητρίου και από την αρθρίτιδα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι ανεπιθύμητες δράσεις του βασιλικού πολτού
Μπορεί να προκαλέσει οξεία αναφυλακτική αντίδραση. Έχει θεωρηθεί έως απειλητικός για τη ζωή, σε ασθενείς με άσθμα.
Διαθεσιμότητα
Βασιλικός πολτός είναι διαθέσιμος και σε μορφή χαπιού και κάψουλας. Συγκεκριμένη δόση δεν έχει οριστεί. Τα διαιτητικά συμπληρώματα παρέχουν από 200-500mg.
Το 1997 η υπηρεσία USDA (United States Department of Agriculture) δημιούργησε ένα νεότερο και πιο εκτεταμένο τρόπο παρατήρησης των ΣΗΔ (RDA). Δημιούργησαν τα DRI (Διατροφικές αναφορές προσλήψεων - Δ.Α.Π) τα οποία κατηγοριοποιούν τα προσλαμβανόμενα (διατροφικά στοιχεία) με τέσσερις διαφορετικούς προσδιορισμούς (καθορισμός έννοιας).
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι αναφερόμενες, στο Vitatester.com, περιεκτικότητες στοιχείων σε τροφές και η αναγωγή τους στην % Συνιστώμενη Ημερήσια πρόσληψη για εσάς, βασίζεται στον συσχετισμό τους με τις ΣΗΔ (RDA). Όπου όμως δεν υπάρχουν ΣΗΔ, τότε ο συσχετισμός γίνεται με τις Επαρκείς προσλήψεις ΕΠ (AI).
ΜΗΝ ΠΑΙΡΝΕΤΑΙ ΑΠΌ ΜΟΝΟΙ ΣΑΣ ΣΥΜΠΛΗΡΏΜΑΤΑ, ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΎΕΣΤΕ ΠΡΏΤΑ ΤΟ ΓΙΑΤΡΌ ΣΑΣ ΑΝ ΕΙΣΑΣΤΕ ΑΛΕΡΓΙΚΟΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΑΣ, ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΕΝΖΥΜΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΑ.
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (ΣΗΔ / RDA): το μέσο επίπεδο των ημερήσιων προσλήψεων (διατροφικών στοιχείων = Δ.Σ.) τα οποία είναι μέσα στις διατροφικές απαιτήσεις του 97-98 % των υγιείων ατόμων σε καθορισμένα επίπεδα ζωής και ομάδες φύλου.
Επαρκείς προσλήψεις (ΕΠ / AI): οι συνιστώμενες προσλήψεις βασισμένες σε πειραματικές ή παρατηρούμενες προσεγγίσεις διατροφικών στοιχείων (ΔΣ) σε ομάδες υγειών ατόμων, τα οποία τεκμαίρονται επαρκή, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να προσδιοριστεί με σιγουριά το ποσοστό των ατόμων που καλύπτονται με αυτό. Οι ΕΠ (AI), χρησιμοποιούνται όταν δεν μπορούν να προσδιοριστούν οι ΣΗΔ (RDA).
Ανεκτά άνω επίπεδα προσλήψεων (ΑΕ / UL): υψηλότερο επίπεδο καθημερινής πρόσληψης ενός διατροφικού στοιχείου (ΔΣ) που δεν βάζει σε κίνδυνο ή δεν δημιουργεί δυσμενείς παρενέργειες στους περισσότερους ανθρώπους του πληθυσμού. Όσο ανεβάζετε την πρόσληψη πιο πάνω από το ΑΕ τόσο αυξάνει το ρίσκο για δυσμενείς παρενέργειες. Αυτή είναι η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των νέων Ημερήσιων συνιστώμενων προσλήψεων ΗΣΠ (DRI) και των παλιών ΣΗΔ (RDA), καθώς ποτέ δεν ανέφεραν τα υψηλότερα επίπεδα που μπορούσαν να καταναλωθούν. Δείτε τους πίνακες με τα ΑΕ (Ανώτατα επίπεδα) των διατροφικών στοιχείων.
Υπολογιζόμενες μέσες απαιτήσεις (ΥΜΑ / EAR): χρησιμοποιούμενα σαν βάση για τα ΣΗΔ ενώ είναι μια αξία της ημερήσιας πρόσληψης στοιχείων που υπολογίζεται να ταιριάζει με τις απαιτήσεις του μισού των υγειών ατόμων σε μια ομάδα φύλου ή επιπέδου ζωής. Συνιστάται η προσφυγή στον αρμόδιο επαγγελματία υγείας για μια υπεύθυνη συμβουλή.
Πληροφορίες για τις μονάδες μέτρησης: • mcg = microgram = μικρογραμμάριο
• mg = milligram = χιλιοστό του γραμμαρίου
• Για να μετατρέψετε mcg σε mg, διαιρέστε με 1,000. Παράδειγμα: 400 mcg/1000 = .4 mg.
• Για να μετατρέψετε mg σε mcg, πολλαπλασιάστε τα mg με 1,000. Παράδειγμα: .4 mg*1000 = 400 mcg.
• IU= διεθνής μονάδες: Για να μετατρέψετε τα mcg της βιταμίνης Α σε IU διεθνείς μονάδες, πολλαπλασιάστε επί 3,333. Παράδειγμα: 200 mcg Α, ισοδυναμούν με 200Χ3,333 = 667 IU. Αντίστοιχα για να μετατρέψετε τις IU (διεθνείς μονάδες) της Α, σε mcg, διαιρέστε τις με 3,333. Για να μετατρέψετε τα mcg της βιταμίνης D, σε IU (διεθνείς μονάδες), πολλαπλασιάστε επί 40. Παράδειγμα: 10 mcg D ισοδυναμούν με 400 IU D. Αντίστοιχα για να μετατρέψετε τις IU (διεθνείς μονάδες) της D σε mcg, διαιρέστε τις με 3,333.
Πίνακες με τα ΑΕΠ (Ανώτερα επίπεδα πρόσληψης- UL) βάσει της USDA
Α. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
Group
A
(mcg)
C
(mg)
D
(mcg)
E
(mg)
K
(mcg)
B6
(mg)
B12
(mcg)
Thiamin
(mg)
Riboflavin
(mg)
Niacin
(mg)
Folate
(mcg)
Pantothenic
Acid
(mg)
Biotin
(mcg)
Choline
(mg)
Βρέφη
0-6 μη
7-12 μη
600
300
ND
ND
25
25
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
Παιδιά
1-3 χρ
4-8 χρ
600
900
400
650
50
50
200
300
ND
ND
30
40
ND
ND
ND
ND
ND
ND
10
15
300
400
ND
ND
ND
ND
1.0
1.0
Άνδρες, Γυναίκες
9-13 χρ
14-18 χρ
19-70 χρ
70+ χρ
1,700
2,800
3,000
3,000
1,200
1,800
2,000
2,000
50
50
50
50
600
800
1,000
1,000
ND
ND
ND
ND
60
80
100
100
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
20
30
35
35
600
800
1,000
1,000
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
2.0
3.0
3.5
3.5
Έγκυος 14-18 χρ
19-50 χρ
2,800
3,000
1,800
2,000
50
50
800
1,000
ND
ND
80
100
ND
ND
ND
ND
ND
ND
30
35
800
1,000
ND
ND
ND
ND
3.0
3.5
Θηλασμός 14-18 χρ
19-50 χρ
2,800
3,000
1,800
2,000
50
50
800
1,000
ND
ND
80
100
ND
ND
ND
ND
ND
ND
30
35
800
1,000
ND
ND
ND
ND
30
35
Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Groups
Calc
ium
(mg)
Chr
(mcg)
Copper
(mcg)
Fluoride
(mg)
Iodine
(mcg)
Iron(mg)
Magne
sium
(mg)
Man-
ganese
(mg)
Moly-
bedenum
(mcg)
Phos-
phorus
(mg)
Selenium
(mcg)
Zinc
(mg)
Sodium
(g/d)
Chloride
(g/d)
Βρέφη
0-6 μη
7-12 μη
ND
ND
ND
ND
ND
ND
0.7
0.9
ND
ND
40
40
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
ND
45
60
4
4
ND
ND
ND
ND
Παιδιά
1-3 χρ
4-8 χρ
2.5
2.5
ND
ND
1,000
3,000
1.3
2.2
200
300
40
40
65
110
2
3
300
600
3
3
90
150
7
12
1.5
1.9
2.3
2.9
Άνδρες Γυναίκες
9-13 χρ
14-18 χρ
19-70 χρ
70+ χρ
2.5
2.5
2.5
2.5
ND
ND
ND
ND
5,000
8,000
10,000
10,000
10
10
10
10
600
900
1,100
1,100
40
45
45
45
350
350
350
350
6
9
11
11
1,100
1,700
2,000
2,000
4
4
4
3
280
400
400
400
23
34
40
40
2.2
2.3
2.3
2.3
3.4
3.6
3.6
3.6
Έγκυος
14-18 χρ
19-50 χρ
2.5
2.5
ND
ND
8,000
10,000
10
10
900
1,100
45
45
350
350
9
11
1,700
2,000
3.5
3.5
400
400
34
40
2.3
3.6
3.6
3.6
Θηλασμός
14-18 χρ
19-50 χρ
2.5
2.5
ND
ND
8,000
10,000
10
10
900
1,100
45
45
350
350
9
11
1,700
2,000
4
4
400
400
34
40
2.3
2.3
3.6
3.6
ND = Δεν έχει προσδιοριστεί
ΟΡΙΑ ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ (ΣΗΠ) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τα ισχύοντα στην Ελλάδα "σχετικά με τα συμπληρώματα διατροφής", και σε εφαρμογή και του κοινοτικού δικαίου, αναφέρονται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως αρ. φύλλου 395 της 27ης Φεβρουαρίου 2004, και για πληρέστερη ενημέρωσή σας αναγράφονται στους πίνακες που ακολουθούν.
Στην 1η σειρά αναγράφετε η Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα (ΣΗΠ), στη 2η σειρά η ελάχιστη ημερήσια ποσότητα, και στην 3η σειρά η μέγιστη ημερήσια ποσότητα.
