Βότανα: Ιάματα της φύσης

Έχετε σκεφτεί πως θα μπορούσατε να αντιμετωπίσετε την αϋπνία, έναν επίμονο βήχα, μυϊκούς πόνους και άλλα προβλήματα υγείας με τη χρήση των βοτάνων;

Η βοτανοθεραπεία, γνωστή εδώ και πολλά χρόνια, χρησιμοποιεί τα φυσικά βότανα για προληπτικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Ο αριθμός των φυτών που χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία αγγίζει τις μερικές χιλιάδες. Στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, το χαμομήλι, το φασκόμηλο, ο δυόσμος, ο ευκάλυπτος, το δενδρολίβανο, το θυμάρι, η ρίγανη και ο βασιλικός διατηρούν την αίγλη τους εδώ και αιώνες.

Μεγάλη ποικιλία βοτάνων και αρωματικών φυτών μπορείτε να βρείτε σε καταστήματα υγιεινής διατροφής και σούπερ μάρκετ.

Σας προτείνουμε να προμηθεύεστε κάθε φορά μικρή ποσότητα, αφού περίπου μετά από 1 χρόνο η δραστικότητά τους μειώνεται σημαντικά και χρειάζονται αντικατάσταση.

Εναλλακτικά, μπορείτε να καλλιεργήσετε στον κήπο σας κάποια φυτά και να τα αποξηράνετε μόνοι σας (στη σκιά - ΠΟΤΕ στον ήλιο). Δεν απαιτείται μεγάλη έκταση ούτε εξειδικευμένες γνώσεις. Αρκεί μια γωνία στον κήπο σας ή κάποιες γλάστρες στο μπαλκόνι. Έτσι θα διασφαλίσετε την άριστη ποιότητα των βοτάνων σας και θα αποκτήσετε μια ευχάριστη απασχόληση που θα σας φέρει πιο κοντά στη φύση.

Ανεξάρτητα από τον τρόπο που θα επιλέξετε να τα προμηθευτείτε, θα πρέπει να φυλάσσονται σε μέρος σκιερό, μέσα σε σκουρόχρωμα κατά προτίμηση γυάλινα δοχεία, μακριά από ήλιο, υψηλή θερμοκρασία και υγρασία.

ΠΩΣ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ

Υπάρχουν δύο τρόποι για την παρασκευή ροφημάτων.

Αφέψημα

Βράζουμε για περίπου δέκα λεπτά το αρωματικό φυτό σε αναλογία 1 κουταλιά σούπας ανά 3 περίπου φλιτζάνια νερό.

Στη συνέχεια το αφήνουμε για 15-20 λεπτά και σουρώνουμε.

Είναι ένας τρόπος που χρησιμοποιείται συνήθως στην προετοιμασία ροφημάτων από ρίζες, καρπούς και φλούδες.

Έγχυμα

Έίναι ο καλύτερος τρόπος για να πάρουμε τα ευεργετικά στοιχεία των βοτάνων. Βάζουμε τα φύλλα ή τα άνθη του φυτού της επιλογής μας σε ένα φλιτζάνι και προσθέτουμε βρασμένο νερό. Αφήνουμε για περίπου 10-20 λεπτά και σουρώνουμε.

ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΤΕ

* Μην πίνετε πολλά ροφήματα την ημέρα. Η κατάχρηση μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες για τον οργανισμό (π.χ. ζαλάδες, αϋπνίες, αύξηση των καρδιακών παλμών, κεφαλαλγίες κ.ά. μπορεί να προκληθούν από την κατάχρηση χαμομηλιού).

* Προτιμήστε να μην ανακατεύετε πολλά φυτά μαζί. Ένα-δυο βότανα κάθε φορά είναι αρκετά.

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι κάθε βότανο έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και θεραπευτικές ιδιότητες, οπότε και συνίσταται για διαφορετικούς λόγους:

Aφροδισιακά. Ενισχύστε τη ”λίμπιντό” σας με αφεψήματα από σπόρους τσουκνίδας ή πιπερόριζας (ginger).

Αδυναμία οργανισμού. ”Εγχυμα από δενδρολίβανο, βασιλικό, μέντα. Αφέψημα φύλλων τσουκνίδας (2 φλιτζάνια του καφέ ενδείκνυνται σε καθημερινή βάση για την αναζωογόνηση όλου του οργανισμού).

Αγχος: Αφέψημα από φλούδες μήλου και γαρίφαλου. Έγχυμα από φασκόμηλο.

Αδυνάτισμα. ”Εγχυμα από χαμομήλι, αψιθιά, λουίζα. Αφέψημα από φύλλα καί άνθη πικραλίδας.

Αδύνατη μνήμη. Έγχυμα βασιλικού, φασκόμηλου, μαντζουράνας.

Αϋπνία: Έγχυμα από φλούδα μήλου, τίλιο, θυμάρι, δεντδρολίβανο, μελισσόχορτο.

Βήχας. Έγχυμα από μέντα, ευκάλυπτο, δυόσμο, θυμάρι.

Δυσπεψία. Έγχυμα από ρίγανη, δενδρολίβανο, ευκάλυπτο, χαμομήλι, θυμάρι.

Κούραση από πνευματική εργασία. Αφέψημα τσουκνίδας. Έγχυμα βασιλικού, μέντας, μαντζουράνας, φασκόμηλου.

Κρυολόγημα. Έγχυμα από χαμομήλι, φασκόμηλο, βασιλικό, μέντα. Σε όλα τα εγχύματα μπορείτε να προσθέσετε λίγο κονιάκ.

Πονοκέφαλος. Εαν προέρχεται από κρυολόγημα, προτιμήστε έγχυμα από μέντα ή θυμάρι. Εαν προέρχεται από υπερένταση νεύρων, προτιμήστε έγχυμα δενδρολίβανου, μελισσόχορτου ή χαμομηλιού.

Πυρετός. Εγχύματα φασκόμηλου ή βασιλικού.

Εάν σας ταλαιπωρεί κάποιο από τα παραπάνω προβλήματα υγείας, σας προτείνουμε να φτιάξετε το δικό σας ”μαγικό φίλτρο” και να βοηθήσετε τον οργανισμό σας να αμυνθεί με τρόπο ”φυσικό”!

Μ.Α.

10 Ερωτήσεις Που Θα Έκανε Ο Καθένας Για Τα Βιολογικά Προϊόντα

Αγοράζω Τα Συνηθισμένα Φρούτα, Λαχανικά, Όσπρια κλπ. που βρίσκει κανείς παντού. Τι Πραγματικά Αγοράζω;

Προϊόντα που έχουν παραχθεί με τον συμβατικό τρόπο καλλιέργειας. Τι σημαίνει αυτό; Παλαιότερα, οι γεωργοί καλλιεργούσαν στο ίδιο τεμάχιο γης διάφορα είδη, χρησιμοποιώντας φυσικές μεθόδους για τη φροντίδα τους. Στη συνέχεια, για να αυξήσουν την παραγωγή, να βελτιώσουν την εμφάνιση και να μειώσουν το κόστος, περιορίστηκαν στην καλλιέργεια 1-2 ειδών. Αυτό είχε σαν συνέπεια τη μείωση των φυσικών εχθρών των παρασίτων, πράγμα που προκαλούσε ασθένειες στα φυτά. Για να τις καταπολεμήσουν, άρχισαν να χρησιμοποιούν χημικά παρασκευάσματα. Καθώς τα μικρόβια γίνονται ανθεκτικά σ’ αυτά, ο γεωργός αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει όλο και πιο δραστικά φάρμακα. Συχνά, υπολείμματα των φαρμάκων αυτών βρίσκονται μέσα στα προϊόντα που αγοράζουμε για να φάμε εμείς και η οικογένεια μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που διαβάζουμε στις εφημερίδες για ορμόνες στις φράουλες, για φυτοφάρμακα στις πατάτες ή τα λαχανικά κ.λπ.

Τα Χημικά Παρασκευάσματα Πoυ Χρησιμoπoιoύνται Στις Συμβατικές Καλλιέργειες Έχoυν Αρνητικές Επιπτώσεις Στην Υγεία Μας;

Βεβαίως. Και τα πρώτα θύματα είναι οι ίδιοι οι γεωργοί που τα χρησιμοποιούν. Το 1987 η Εθνική Ακαδημία Επιστημών στις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι κάθε χρόνο προστίθενται στην Αμερική 20.000 καρκινοπαθείς από τη χρήση εντομοκτόνων, μυκητοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και βιοκτόνων. Τα επόμενα θύματα είναι οι καταναλωτές. Το 68% των προϊόντων που χρησιμοποιούνται για φυτοπροστασία είναι ύποπτα για καρκινογένεση. Στο Βιετνάμ, όπου κατά τη διάρκεια του πολέμου τα αμερικανικά αεροπλάνα ψέκασαν με διοξίνη (ζιζανιοκτόνο) για να καταστρέψουν το τροπικό δάσος, οι τερατογενέσεις αυξήθηκαν κατά 12.4 φορές. Εκτός από την υγεία μας, όμως, χάνουμε και την απόλαυση της γεύσης. Όλοι το λέμε πια, ότι τρώμε ωραία στην εμφάνιση, αλλά ανούσια προϊόντα. Oι υπέροχες γεύσεις των φρούτων, των χορταρικών κ.λπ., που οι παλαιότεροι από μας είχαμε την τύχη να δοκιμάσουμε, μοιάζουν να έρχονται από το πολύ μακρινό παρελθόν. Τα χημικά, όμως, έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στο περιβάλλον, γεγονός που επίσης στρέφεται κατά της υγείας μας, καθώς το έδαφος μολύνεται και ρυπαίνονται τα υπόγεια και τα επιφανειακά νερά. Η γη, από ένας ζωντανός οργανισμός, σταδιακά νεκρώνεται και αδυνατεί να παράξει. Όσο νεκρώνεται, τόσο περισσότερα χημικά δεκανίκια χρειάζεται και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται με μια πολύ εφιαλτική προοπτική. Το περιβάλλον επιβαρύνεται επίσης από τις χωματερές, όπου συχνά καταλήγουν γεωργικά προϊόντα εξαιτίας της υπερπαραγωγής.

Έχουμε Άλλη Επιλογή;

Ευτυχώς, ναι. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν σήμερα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας. Παρόλο που η μέθοδος αυτή έρχεται από το παρελθόν, είναι η μόνη που διασφαλίζει το μέλλον της γεωργίας και την παραγωγή προϊόντων υγιεινών για τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο που γεωργοί σε όλες τις χώρες εγκαταλείπουν τη συμβατική καλλιέργεια για τη βιολογική και που πολλά κράτη έχουν θεσπίσει νομοθεσίες για τα βιολογικά προϊόντα. Από το 2001 η κυπριακή νομοθεσία εναρμονίστηκε με την ευρωπαϊκή σ’ αυτό το ζήτημα, ψηφίζοντας το νόμο 160(1).

Τι Είναι Η Βιολογική Καλλιέργεια;

Είναι η συνεργασία με τη φύση για την παραγωγή προϊόντων που είναι υγιεινά, νόστιμα, με μεγάλη θρεπτική αξία, απαλλαγμένα από χημικά παρασκευάσματα που βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία. Η εφαρμογή της ολοκληρωμένης αυτής γεωργικής πρακτικής.

• Δημιουργία ενός υγιούς εδάφους, από το οποίο να παράγονται υγιή προϊόντα. Αυτό πετυχαίνεται: Με τη χρήση κομπόστας (λίπασμα από φυτικά υπολείμματα και ζωικά απορρίματα). Με τη χλωρολίπανση (καλλιέργεια ενός φυτού με στόχο τη μετατροπή του σε τροφή-λίπασμα για την επόμενη καλλιέργεια). Με την καλλιέργεια ψυχανθών (βίκος, μπιζέλι, φακή κ.λπ.) που εμπλουτίζουν το έδαφος με άζωτο, ένα από τα βασικά θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά. Με την εναλλαγή καλλιεργειών σε ένα τεμάχιο γης (αμειψισπορά).

• Δημιουργία βιοποικιλότητας με την ταυτόχρονη καλλιέργεια όσο το δυνατόν περισσότερων ειδών στο ίδιο τεμάχιο, που προσφέρουν τις κατάλληλες συνθήκες σε μικροοργανισμούς, έντομα και πουλιά τα οποία υποβοηθούν τις καλλιέργειες.

• Σωστή διαχείριση των πόρων του ίδιου του αγροκτήματος για την καλύτερη δυνατή παραγωγή.

• Μη χρήση χημικών παρασκευασμάτων και υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων όπως: Εκχυλίσματα βοτάνων (τσουκνίδα, μάραθος, αγριελιά κ.λπ.) και φυσικών πετρωμάτων (θειάφι, χαλκός κ.λπ.) για την καταπολέμηση ασθενειών. Επιλογή ντόπιων ποικιλιών, ανθεκτικών και λιγότερο απαιτητικών. Σωστός χρόνος καλλιέργειας ενός είδους και σωστές αποστάσεις φύτευσης για καλύτερη ανάπτυξή του.

• Τα Βιολογικά Προϊόντα Είναι Καλύτερα Για Την Υγεία Μας;

Ναι, αφού είναι πλουσιότερα σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες. Η αποφυγή χρήσης χημικών παρασκευασμάτων αναγκάζει το φυτό να αναπτύσσει μεγαλύτερο ριζικό σύστημα. Έτσι, το φυτό βρίσκει από το έδαφος περισσότερα ιχνοστοιχεία. Ακόμα, λόγω της απουσίας χημικών, το φυτό χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ωριμάσει, έτσι έχει και περισσότερο χρόνο για να μετατρέψει τα στοιχεία που παίρνει από το έδαφος σε αμινοξέα κια βιταμίνες, πολύ χρήσιμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, με τη βιολογική καλλιέργεια αποφεύγεται η ρύπανση του περιβάλλοντος και διατηρείται η ισορροπία της φύσης, γεγονός που επιδρά θετικά στον άνθρωπο από όλες τις απόψεις.

Τι Γίνεται Στην Κύπρο Σχετικά Με Τη Βιολογική Καλλιέργεια;

Oι πρώτες προσπάθειες στην Κύπρο άρχισαν το 1987. Κάποιοι νέοι, αξιοποιώντας τις γνώσεις και την εμπειρία που απέκτησαν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας στην Ελλάδα, έκαναν μια απόπειρα στη Λεμεσό για βιολογική καλλιέργεια λαχανικών. Μετά από δύο χρόνια, η έλλειψη της κατάλληλης υποδομής, ικανοποιητικής εμπειρίας και ενδιαφέροντος εκ μέρους των καταναλωτών οδήγησε στην αποτυχία.

Η δεύτερη προσπάθεια έγινε το 1989 στη Λευκωσία, από δύο γεωπόνους απόφοιτους γερμανικών πανεπιστημίων και διήρκεσε τρία χρόνια. Oι προϋποθέσεις ήταν πια καλύτερες, η έκταση που καλλιεργείτο μεγαλύτερη, ενώ με τη βιολογική καλλιέργεια λαχανικών συνδυάστηκε και η κτηνοτροφική βιολογική παραγωγή. Παράλληλα, οι συντελεστές της προσπάθειας αυτής δημιούργησαν το πρώτο κατάστημα με βιολογικά προϊόντα στη Λευκωσία. Το κοινό, όμως, και πάλι δεν ήταν έτοιμο, ενώ κάποια προσωπικά, αλλά και αντικειμενικά προβλήματα οδήγησαν και αυτή την προσπάθεια στο τέλος της.

Το 1992 δημιουργείται από δύο νέους ανθρώπους η Oινολογική Oικοτεχνία στον Άγιο Αμβρόσιο Λεμεσού, που συνεχίζει μέχρι σήμερα να λειτουργεί με επιτυχία, παράγοντας σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας και κρασί.

Το 1997 δημιουργούνται νέες μονάδες βιολογικής καλλιέργειας με φρούτα, λαχανικά, ελιές, σταφύλια. Παράλληλα, δημιουργείται ο πρώτος οργανισμός ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών καλλιεργειών, που λειτουργεί με βάση τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 2000 στον τομέα της βιοκαλλιέργειας μπαίνει και η Εκκλησία. Η Μητρόπολη Μόρφου διαθέτει γι’ αυτό το σκοπό έκταση 400 στρεμμάτων και παράγει ελιές, φρούτα, σιτηρά, πατάτες, λαχανικά, αρωματικά και άλλα προϊόντα.

Το Δεκέμβριο του 2001 ψηφίζεται ο νόμος 160/1 που αφορά τη βιολογική καλλιέργεια και που είναι σύμφωνος με τον ευρωπαϊκό κανονισμό. Το 2002 δίνεται η πρώτη οικονομική στήριξη στους βιοκαλλιεργητές, στα πλαίσια της πολιτικής του Υπουργείου Γεωργίας για προώθηση και ανάπτυξη της βιολογικής καλλιέργειας στον τόπο μας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον διπλασιασμό των βιοκαλλιεργητών μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2003. Από 50 έγιναν 100.

Σήμερα παράγονται στην Κύπρο με βιολογική καλλιέργεια ελιές (ποσοστό γύρω στο 80% της όλης παραγωγής βιολογικών προϊόντων), όσπρια (8%), επιτραπέζια σταφύλια (5%), οινοποιήσιμα σταφύλια (5%), φρούτα (2%), και σε μικρότερες ποσότητες πατάτες, χαρούπια, αμύγδαλα, αρωματικά βότανα και άλλα. Γίνονται εξαγωγές στην Ευρώπη επιτραπέζιων σταφυλιών και πατατών. Oι βιολογικές καλλιέργειες καταλαμβάνουν έκταση 4,000 στρεμμάτων. Εκατόν ογδόντα επιχειρηματίες ενταγμένοι στο σύστημα ελέγχου πιστοποίησης, ασχολούνται με τη παραγωγή, τη μεταποίηση, τη συσκευασία και εμπορία βιολογικών προϊόντων.

Που Μπορώ Να Βρω Βιολογικά Προϊόντα;

Στις μεγάλες πόλεις υπάρχουν εξειδικευμένα καταστήματα που ασχολούνται με την πώληση βιολογικών προϊόντων, όπως φρέσκα λαχανικά και φρούτα, μεταποιημένα προϊόντα γεωργικής προέλευσης, αλλά ως επί το πλείστον προϊόντα εισαγόμενα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα καταστήματα αυτά είναι:

• Τα καταστήματα “Φύσις” στη Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσό και Πάφο.

• Τα καταστήματα “An apple a day” στη Λευκωσία και τη Λεμεσό.

• Τα καταστήματα “Nature Healing” στη Λευκωσία και τη Λεμεσό.

• και άλλες μεγάλες υπεραγορές

Ταυτόχρονα, αρκετές από τις μεγάλες υπεραγορές έχουν δημιουργήσει ειδικούς χώρους στις φρουταρίες τους, όπου διαθέτουν φρέσκα λαχανικά και φρούτα βιολογικής καλλιέργειας, αλλά και ειδικά ράφια όπου βρίσκει κανείς εισαγόμενα βιολογικά προϊόντα. Είναι ωστόσο σημαντικό, οι καταναλωτές να απευθύνονται απευθείας στους παραγωγούς, από τη μια για να τους υποστηρίζουν οικονομικά και από την άλλη για να έρχονται σε άμεση επαφή με την όλη διαδικασία παραγωγής των προϊόντων που καταναλώνουμε, πράγμα που στερούμαστε όλο και πιο πολύ.

Για πληροφορίες όσον αφορά προϊόντα, αλλά και ονόματα και διευθύνσεις βιοκαλλιεργητών μπορεί κανείς να απευθύνεται χωρίς να διστάσει στα παρακάτω:

Σύνδεσμο Βιοκαλλιεργητών Κύπρου

Γιώργος Aμιαντίτης, τηλ. 99-410692

Παγκύπριο Σύνδεσμο Βιοκαλλιεργητών

Σάββας Mουζάκης, τηλ. 99-623449.

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΝΩΣΕΩΝ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σακελλαρίδη 3, ΤΚ 11253 Αθήνα

Τηλ.: 2108614659, 6937287899, 6945263929

Fax: 2108614659,

E-mail: sybilaat@otenet.gr

Πως Ξέρω Σίγουρα Ότι Ένα Προϊόν Είναι Βιολογικό;

Όταν κάποιος παίρνει προϊόντα από υπεραγορά, πρέπει το προϊόν να είναι σε κλειστή συσκευασία και να υπάρχει ετικέτα με:

• το όνομα του παραγωγού (ούτως ώστε να μπορούμε να το ερευνήσουμε),

• το είδος του προϊόντος,

• το όνομα του οργανισμού ελέγχου και πιστοποίησης που παρακολουθεί τον συγκεκριμένο παραγωγό (γιατί δεν είναι όλοι όσοι πουλούν τέτοια προϊόντα προβλεπόμενοι),

• τον κωδικό αριθμό έγκρισης του οργανισμού ελέγχου και πιστοποίησης και

• σήμανση για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το προϊόν. (Με βάση τη νομοθεσία υπάρχουν δύο στάδια: Το πρώτο είναι το στάδιο μετάβασης προς τη βιολογική γεωργία. Για να πάρουν τα εποχιακά προϊόντα τη σήμανση γι’ αυτό το στάδιο, πρέπει να μεσολαβήσουν τουλάχιστον 12 μήνες από την ημερομηνία ένταξης της συγκεκριμένης έκτασης γης μέχρι την πρώτη συγκομιδή. Μετά τους 24 μήνες, μιλάμε για προϊόν βιολογικής καλλιέργειας. Για τις μόνιμες καλλιέργειες, ελιές, σταφύλια κ.λπ., το στάδιο μετάβασης είναι 36 μήνες).

Τα εξειδικευμένα καταστήματα έχουν το δικαίωμα να προσφέρουν τα εποχιακά προϊόντα σε ανοικτά κιβώτια, αλλά οφείλουν να παρουσιάζουν στον καταναλωτή το πιστοποιητικό του οργανισμού ελέγχου και σήμανσης, στο οποίο δηλώνεται η συμμετοχή του καταστήματος στη διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης. Το ίδιο ισχύει για τα εισαγόμενα προϊόντα.

Λεπτομέρειες όσον αφορά τη νομοθεσία που διέπει τα βιολογικά προϊόντα θα βρείτε στο παράρτημα.

Γιατί Τα Βιολογικά Προϊόντα Είναι Πιο Ακριβά Από Τα Συμβατικά;

Η πιο ψηλή τιμή οφείλεται:

• Στη μειωμένη παραγωγή

• Στο αυξημένο κόστος παραγωγής (μεγαλύτερο εργατικό κόστος)

• Στη μειωμένη προσφορά. Όσο περισσότεροι παραγωγοί μπαίνουν στη βιοκαλλιέργεια, τόσο θα πέφτουν οι τιμές. Για παράδειγμα, στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή η διαφορά στην τιμή ανάμεσα στα βιολογικά και τα συμβατικά προϊόντα είναι μόλις 5-10%.

Φυσικά, στην πραγματικότητα, το τελικό κόστος που πληρώνει ο άνθρωπος από τη βιολογική καλλιέργεια είναι πολύ μικρότερο από εκείνο που πληρώνει με τη συμβατική. Oι επιπτώσεις που έχει στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον η χρήση χημικών πληρώνονται με τεράστια ποσά κάθε χρόνο. Σε μερικές περιπτώσεις, μάλιστα, η ζημιά που προκαλείται είναι ανεπανόρθωτη. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν βιολογικά προϊόντα· για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο επίπεδο υγείας για τους ίδιους και τα παιδιά τους και ένα περιβάλλον πιο καθαρό και ισορροπημένο, ώστε να αναχαιτιστεί η συνεχής επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Όσο περισσότεροι συνειδητοποιήσουν αυτή την ανάγκη, τόσο θα μεγαλώνει η ζήτηση για βιολογικά προϊόντα, τόσο θα αυξάνεται η προσφορά και οι τιμές θα πέφτουν, έτσι που να είναι προσιτές σε όλους.

Τι Γίνεται Στο Εξωτερικό;

Η βιολογική καλλιέργεια κατακτά συνεχώς έδαφος σε όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό αποδεικνύει ότι υπάρχουν και άλλες λύσεις εκτός από τη συμβατική γεωργία και τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων. Ταυτόχρονα, δείχνει πόσο μεγάλη δύναμη έχουν οι καταναλωτές, αφού η μεγάλη αύξηση στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων οφείλεται στην αύξηση της ζήτησης. Oι πίνακες παρουσιάζουν την εικόνα της βιολογικής καλλιέργειας σε όλο τον κόσμο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως ήταν το 2002.

Οι Πρώτες 10 Χώρες Στη Βιολογική Καλλιέργεια Στον Κόσμο (σε στρέμματα):

Αυστραλία	76.549.240
Αργεντική	28.000.000
Ιταλία	10.403.770
ΗΠΑ	9.000.000
Βραζιλία	8.031.800
Γερμανία	5.460.230
Βρετανία	5.273.230
Ισπανία	3.808.380
Γαλλία	3.710.000
Καναδάς	3.402.000

Η Βιολογική Καλλιέργεια Στην Ε.Ε. (πριν από τη διεύρυνση):

Ιταλία	10.403.770
Γερμανία	5.460.230
Βρετανία	5.273.230
Ισπανία	3.808.380
Γαλλία	3.710.000
Αυστρία	2.719.500
Σουηδία	1.716.820
Δανία	1.652.580
Φινλανδία	1.474.230
Πορτογαλία	500.020
Ιρλανδία	323.550
Ολλανδία	278.200
Ελλάδα	248.000
Βέλγιο	202.630
Λουξεμβούργο	10.300

Μόλυβδος και κάδμιο σε Βιολογικά προϊόντα.

Έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΝΕΑ έδειξε ότι τέσσερα στα δέκα προϊόντα βιολογικής παραγωγής είχαν υψηλότερες ή ίδιες συγκεντρώσεις καδμίου σε σχέση με τα συμβατικά.

Η σύγκριση βιολογικών - συμβατικών που έκαναν οι επιστήμονες από το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου (Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Χημείας) δείχνει ότι περίπου 4 στα 10 είχαν υψηλότερες ή τις ίδιες συγκεντρώσεις καδμίου σε σχέση με τα συμβατικά. Για παράδειγμα, η μέση συγκέντρωση καδμίου στα συμβατικά δημητριακά ήταν 16,3 νανογραμμάρια ενώ στα αντίστοιχα βιολογικά 21,7. Παρόμοια ήταν τα αποτελέσματα και για τον μόλυβδο, καθώς 6 στα 10 βιολογικά προϊόντα είχαν τις ίδιες συγκεντρώσεις με τα συμβατικά.

Σημειώνεται ότι και τα δύο βαρέα μέταλλα θεωρούνται επικίνδυνα για την υγεία και έχουν ενοχοποιηθεί για πρόκληση καρκίνων. Ο μόλυβδος (Pb) προκαλεί βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, το συκώτι και τα νεφρά. Το κάδμιο (Cd) θεωρείται υπεύθυνο για δυσλειτουργίες στο ήπαρ, βλάβες στα οστά, τον θυρεοειδή αδένα, το αναπαραγωγικό και αναπνευστικό σύστημα.

Η χρήση φωσφορικών λιπασμάτων τις προηγούμενες δεκαετίες στα χωράφια που σήμερα είναι βιολογικά είναι μία από τις αιτίες, όπως αναφέρεται στην έρευνα, για την εμφάνιση των δύο βαρέων μετάλλων, κυρίως του καδμίου στα βιολογικά φρούτα και λαχανικά. Το χρονικό διάστημα των 2 - 3 ετών που απαιτείται για τη μετατροπή ενός συμβατικού χωραφιού σε βιολογικό δεν επαρκεί για την αποικοδόμηση όλων των βαρέων μετάλλων. Οι επιστήμονες επίσης προσθέτουν πως η ύπαρξη καδμίου και μολύβδου οφείλεται και στο γεγονός ότι αρκετά βιολογικά χωράφια μπορεί να βρίσκονται κοντά σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης όπως αυτοκινητόδρομους και βιομηχανίες.

Συγκεντρώσεις σε μόλυβδο (σε νανογραμμάρια*) Σπανάκι Πιστοποιημένο βιολογικό 50,1 Μη πιστοποιημένο βιολογικό 54,1 Συγκεντρώσεις σε καδμίου (σε νανογραμμάρια*) Δημητριακά Συμβατικά 16,3 Βιολογικά 21,7 Φυλλώδη Λαχανικά (μαρούλι, λάχανο) Συμβατικά 15,4 Βιολογικά 28,3 * μέση συγκέντρωση

Πηγή: Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Περιβαλλοντικής Χημείας (Σ. Καραβόλτσος, Α. Σακελλάρη, Μ. Δασενάκης, Μ. Σκούλλος)

Ωστόσο, τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις των δύο μετάλλων ήταν κάτω από τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια.

Επιμέλεια Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., MSc στη Διασφάλιση Ποιότητας

Βιολογικά Τρόφιμα: Τι πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής.

Ορισμός βιολογικών τροφίμων

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, ολοένα και περισσότερος λόγος γίνεται για τα βιολογικά τρόφιμα, τα οποία κάνουν έντονη την παρουσία τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Η πληροφόρηση για τα προϊόντα αυτά είναι ελλιπής και αποσπασματική και για αυτόν τον λόγο επικρατεί σύγχυση ανάμεσα στους καταναλωτές.

Τα βιολογικά προϊόντα, είναι τρόφιμα τα οποία προέκυψαν μέσω της Βιολογικής ή Οργανικής Γεωργίας. Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστημα διαχείρισης και παραγωγής αγροτικών προϊόντων που στηρίζεται σε φυσικές διεργασίες, στη μη χρησιμοποίηση χημικών συνθετικών λιπασμάτων, φυτοπροστατευτικών προϊόντων ή γενετικών τροποποιήσεων και στην χρησιμοποίηση μη χημικών μεθόδων στην αντιμετώπιση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων. Χρησιμοποιούνται τεχνικές παραγωγής και ανακύκλωσης φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων που διατηρούν την φυσική ισορροπία και τη γονιμότητα του εδάφους.

Ένα τέτοιο παράδειγμα, μπορεί να αποτελέσει η αντιμετώπιση των εχθρών της ελιάς στην Κρήτη στα πλαίσια της βιολογικής γεωργίας. Στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιούνται διάφορες καλλιεργητικές πρακτικές εργασίες που βοηθούν ποικιλοτρόπως στην μείωση του πληθυσμού των επιβλαβών εντομών. Αυτό μπορεί να συμβεί, αυξάνοντας τους πληθυσμούς των ωφέλιμων εντόμων. Επίσης, πραγματοποιείται εμποδίζοντας την ανάπτυξη του πληθυσμού των επιβλαβών εντόμων, είτε μειώνοντας την υγρασία η οποία ευνοεί την ανάπτυξη του λεκανίου εντόμου ή αυξάνοντας τον φωτισμό και αερισμό, που εμποδίζουν την ανάπτυξη του ασπιδιωτού εντόμου είτε ακόμη ελαττώνοντας τα σκονίσματα στα δέντρα που ευνοούν την ανάπτυξη των εντόμων της οικογένειας Diaspididae.

Όσον αφορά το ζωικό κεφάλαιο, η παραγωγή κρέατος και πουλερικών ρυθμίζεται με ιδιαίτερη φροντίδα για την καλή διαβίωση των ζώων με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Στην βιολογική κτηνοτροφία απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζωών.

Ιστορική αναδρομή και ανάπτυξη τροφίμων μέσω βιολογικής γεωργίας Η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα κυρίως στη Γερμανία , το Ηνωμένο βασίλειο και την Ελβετία. Η ουσιαστική ανάπτυξη της όμως ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80 με τη συνέχιση της ανάπτυξης νέων μεθόδων παραγωγής αλλά και της αύξησης του ενδιαφέροντος των καταναλωτών για τα βιολογικά προιόντα.Η αύξηση των παραγόμενων και εμπορευόμενων βιολογικών προϊόντων ήταν σημαντική. Ειδικότερα κατά τη δεκαετία του ’90 η ανάπτυξη και εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στο Ευρωπαϊκό τοπίο ήταν ραγδαία και συνεχίζεται με ακόμα υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στις αρχές του 21ου αιώνα σε ορισμένα κράτη. Μολονότι αντιπροσώπευε μόνον το 3% περίπου της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης της Ε.Ε. το 2000, η βιολογική γεωργία εξελίχθηκε στην πραγματικότητα σε έναν από τους δυναμικότερους γεωργικούς τομείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο τομέας της βιολογικής γεωργίας αυξήθηκε κατά 25% περίπου ετησίως μεταξύ του 1993 και 1998 και, από το 1998, εκτιμάται ότι αναπτύσσεται κατά 30% περίπου ετησίως. Η αυξημένη ευαισθησία των καταναλωτών για θέματα που αφορούν την ασφάλεια των τροφίμων καθώς και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας κατά τα τελευταία έτη. Η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας πρέπει να συμβιβάζει την παραγωγή τροφίμων με τη διατήρηση των πεπερασμένων πόρων και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, έτσι ώστε οι ανάγκες των ανθρώπων που ζουν σήμερα να μπορούν να ικανοποιούνται χωρίς να υπονομεύεται η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να εκπληρώνουν τις δικές τους ανάγκες. Εκτός από τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, αυτά τα συστήματα γεωργίας μπορούν να έχουν σημαντικά οφέλη τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνική συνοχή των αγροτικών περιοχών. Η χρηματοδοτική στήριξη και άλλα κίνητρα για να στραφούν οι γεωργοί στη βιολογική παραγωγή είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να βοηθήσουν να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ο τομέας και να στηρίξουν τις συνδεόμενες επιχειρήσεις σε όλη την τροφική αλυσίδα. Η αειφορία τόσο της γεωργίας όσο και του περιβάλλοντος αποτελεί βασικό στόχο της σημερινής κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πιστοποίηση βιολογικών τροφίμων

Η επιθεώρηση των προϊόντων βιολογικής γεωργίας καλύπτει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας συμπεριλαμβανομένων της αποθήκευσης, της εμπορίας και της συσκευασίας. Οι επιθεωρήσεις διενεργούνται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο ενώ ταυτόχρονα γίνονται και επιτόπιοι έλεγχοι.

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στα πλαίσια των αυξημένων αναγκών όσον αφορά την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων έχουν δώσει την δυνατότητα ελέγχου και πιστοποίησης σε εταιρείες οι οποίες δεν ανήκουν σε Δημόσιο φορέα. Αυτές οι Εταιρίες είναι:

- ΔΗΩ (Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας) - Φυσιολογική ΕΠΕ (Έλεγχοι, Πιστοποιήσεις, Προαγωγή Βιολογικής Γεωργίας και Ανάπτυξης) - ΣΟΓΕ (Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδος)

Όλοι οι προαναφερόμενοι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσία ελέγχου σε ολόκληρη την επικράτεια, γεγονός που δίνει την δυνατότητα στον καλλιεργητή, οπουδήποτε και αν βρίσκεται να επιλέξει τον οργανισμό που θα τον ελέγξει. Σε περίπτωση που κάποιος εκ των οργανισμών διαπιστώσει παράβαση, δεν χορηγεί πιστοποιητικό και έτσι μπορεί να διακόψει αυτόματα την συνεργασία με τον συγκεκριμένο καλλιεργητή.

Ο έλεγχος και η πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων είναι πολύ σημαντικές αρμοδιότητες διότι προστατεύουν όλους τους εμπλεκόμενους με τα βιολογικά προϊόντα (παραγωγούς, εμπόρους, καταναλωτές κτλ) αλλά και την ποιότητα των ιδίων των προϊόντων.

Θρεπτική αξία βιολογικών τροφίμων

Τα λαχανικά και φρούτα βιολογικής γεωργίας έχουν μεγαλύτερη σε ποσοστό επί ξηρού περιεκτικότητα από τα αντίστοιχα συμβατικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα συμβατικά τρόφιμα έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε νερό από τα βιολογικά. Πάνω στο εύρημα αυτό, στηρίζονται πολλοί επαγγελματίες του χώρου για να πείσουν τον καταναλωτή πως η φαινομενικά αυξημένη τιμή των βιολογικών προϊόντων, ουσιαστικά εξισώνεται με αυτήν των συμβατικών.

Γενικότερα, υπάρχουν πολύ λίγες καλά σχεδιασμένες έρευνες, οι οποίες είναι δυνατόν να κάνουν μια έγκυρη σύγκριση της διατροφικής αξίας των βιολογικών και των συμβατικών προϊόντων, λόγω πολλών μεθοδολογικών περιορισμών. Φαίνεται πάντως μια υψηλότερη συγκέντρωση σε βιταμίνη C της πατάτας και των φυλλώδη λαχανικών, τα οποία έχουν καλλιεργηθεί με βιολογική γεωργία.

Aναφορά που δόθηκε το 2001 στην Αγγλία από τον Heaton και τους συνεργάτες του, δήλωνε πως τα βιολογικά τρόφιμα πέρα της βιταμίνης C, περιέχει αυξημένη συγκέντρωση και σε κάποια απαραίτητα ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χρώμιο. Μάλιστα, σύμφωνα με αυτήν την αναφορά, το λυκοπένιο στη ντομάτα, οι πολυφαινόλες στις πατάτες, τα φλαβονοειδή στα μήλα και η ρεσβερατόλη στο κόκκινο κρασί ήταν σημαντικά αυξημένα. Επίσης, φαίνεται πως και η πρωτεΐνη των βιολογικών φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερης βιολογικής αξίας.

Πάντως, περισσότερες έρευνες πρέπει να πραγματοποιηθούν για να διαπιστωθεί η αξία των βιολογικών προϊόντων διότι δεν είναι εφικτή η δυνατότητα όπως στα συμβατικά τρόφιμα να υπάρχουν συμβατικά συστήματα παραγωγής όπου εκεί η ποιότητα της τροφής καθορίζεται από ιδιότητες που είναι εύκολο να μετρηθούν.

Τι πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζεται βιολογικά τρόφιμα

- Όλα τα βιολογικά προϊόντα πρέπει να είναι συσκευασμένα και να διαθέτουν την ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας. - Τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά πρέπει να πωλούνται μόνο στην εποχή τους. - Πλέον μπορούν να πωλούνται χύμα, είτε στις αποκλειστικά βιολογικές λαϊκές αγορές είτε από το κτήμα του παραγωγού. Υποχρεωτικά όμως και στις δυο περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχουν σε εμφανές σημείο, διαθέσιμα προς ανάγνωση από τον καταναλωτή, τα πιστοποιητικά του οργανισμού πιστοποίησης για την ποσότητα, την ημερομηνία και το είδος τις κάθε παρτίδος παραγωγής. Επίσης χύμα δύνανται να διατίθενται και στα καταστήματα αμιγώς βιολογικών προϊόντων, με ετικέτες που θα αναφέρουν την προέλευσή τους και την πιστοποίησή τους. Επίσης ο καταναλωτής δύναται να ζητήσει να δει τα παραστατικά διακίνησής των, εάν συμφωνούν με τα όσα ισχυρίζεται το κατάστημα. - Τα παραδοσιακά προϊόντα, δεν είναι κατ’ ανάγκη βιολογικά, εκτός και αν υπάρχει ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.

Ανακεφαλαιώνοντας, η βιολογική γεωργία, που κάποτε θεωρείτο περιθωριακή δραστηριότητα που εξυπηρετούσε μία περιορισμένη αγορά, τώρα ήλθε στο προσκήνιο ως μία γεωργική προσέγγιση που όχι μόνον μπορεί να παράγει ασφαλή τρόφιμα αλλά να είναι και ασφαλής από κάθε περιβαλλοντική άποψη.

Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ. -

Βλασερός Γεώργιος, Πτυχιούχος τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής