Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος πιο συχνά απαντώμενος καρκίνος σε άνδρες και τέταρτος σε γυναίκες παγκοσμίως. Επιδημιολογικές μελέτες σχετίζουν άμεσα τις διατροφικές συνήθειες με τον ΚΠΕ, αποδεικνύοντας ότι η θνησιμότητα αυξάνει σε πληθυσμούς που καταναλώνουν πολλές θερμίδες, πολλές πρωτεΐνες ζωικής προέλευσης και κορεσμένα λίπη και μειωμένες φυτικές ίνες. Περίπου το 50-75% των περιπτώσεων του ΚΠΕ μπορούν να προληφθούν, μέσω της διατροφής.
Η «υπόθεση των φυτικών ινών» ξεκίνησε το 1971, όταν ο David Burkitt ανακάλυψε την σπανιότητα εμφάνισης του ΚΠΕ στους Αφρικανικούς πληθυσμούς και εντυπωσιάστηκε από την υψηλή πρόσληψη των φυτικών ινών και την χαμηλή κατανάλωση υδρογονωμένων υδατανθράκων (όπως η ζάχαρη), στην Αφρική και σε άλλες υποανάπτυκτες περιοχές του κόσμου. Από τότε ξεκίνησε μια οδύσσεια επιδημιολογικών μελετών σε ολόκληρο τον κόσμο για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων. Το 1992, μετά από αξιολόγηση 13 επιδημιολογικών μελετών, επιβεβαιώθηκε ο προστατευτικός ρόλος των φυτικών ινών έναντι του ΚΠΕ. Ήταν ξεκάθαρο ότι ο ΚΠΕ ήταν κυρίως φαινόμενο του δυτικού κόσμου.
Διαχωρισμός φυτικών ινών
Οι φυτικές ίνες βρίσκονται μόνο στις τροφές φυτικής προέλευσης. Διαχωρίζονται σε διαλυτές και αδιάλυτες, ανάλογα με την διαλυτότητά τους στο νερό.
Οι διαλυτές ίνες έχουν την ιδιότητα να απορροφούν νερό και να σχηματίζουν ένα τζελ.
Καλές πηγές διαλυτών φυτικών ινών είναι:
Τα φρούτα (φρέσκα και αποξηραμένα), τα λαχανικά, τα όσπρια, τα σιτηρά, όπως το κριθάρι και η βρώμη
Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες δεν διαλύονται στο νερό και βρίσκονται κυρίως στα δημητριακά, στα προϊόντα ολικής άλεσης και στο μαύρο ψωμί.
Μηχανισμοί προστασίας φυτικών ινών από τον ΚΠΕ
Ένας από τους μηχανισμούς που οδηγούν στην μείωση εμφάνισης του ΚΠΕ είναι ότι οι φυτικές ίνες, λόγω του ότι δεν πέπτονται από τον οργανισμό, αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων, ο οποίος στην συνέχεια δεσμεύει τις καρκινογόνες ουσίες των τροφών, μειώνοντας παράλληλα το χρόνο παραμονής τους στο γαστρεντερικό σωλήνα. Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες συμβάλλουν περισσότερο σ’ αυτόν τον μηχανισμό, επειδή μετακινούν την τροφή γρηγορότερα έξω από το σώμα.
Τελευταία, οι έρευνες που αφορούν στις φυτικές ίνες έχουν στοχεύσει σε ένα γκρουπ μεταβολικών υποπροϊόντων που παράγονται κατά την ζύμωση των φυτικών ινών στο παχύ έντερο που είναι γνωστά ως λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου. Αυτά τα λιπαρά οξέα, με βασικότερο το βουτυρικό οξύ, αποτελούν πηγή ενέργειας των κυττάρων του παχέος εντέρου, εμποδίζοντας την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων.
Η ζύμωση των διαλυτών φυτικών ινών πιστεύεται ότι δημιουργεί όξινο περιβάλλον στο έντερο. Με τη σειρά του, το όξινο περιβάλλον εμποδίζει τη δημιουργία καρκινογόνων ουσιών.
Επίσης, σύμφωνα με τους McKeown-Eyssen και Giovanucci, ενδέχεται ο διαβήτης να αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης του ΚΠΕ. Η πρώτη έρευνα πρόληψης του καρκίνου της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρίας (American Cancer Society), με περισσότερους από 1.000.000 συμμετέχοντες, έδειξε ότι οι διαβητικοί άντρες έχουν 30% αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν ΚΠΕ, σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς άντρες.
Οι φυτικές ίνες γνωρίζουμε ότι επηρεάζουν θετικά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και την ινσουλιναιμία (υψηλή συγκέντρωση ινσουλίνης στο αίμα) και ιδιαίτερα οι διαλυτές ίνες. Άρα με την κατανάλωση φυτικών ινών, μπορεί να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης του ΚΠΕ σε διαβητικά άτομα.
Παρά το γεγονός ότι, οι διαλυτές και οι αδιάλυτες φυτικές ίνες διαδραματίζουν διαφορετικούς ρόλους στον οργανισμό, μπορούν και οι δυο να συμβάλουν στην προστασία κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου. Σύμφωνα με τους HPFS, ομάδα έρευνας του τμήματος δημόσιας υγείας του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, όλες οι πηγές φυτικών ινών οδήγησαν σε μείωση εμφάνισης του πολύποδα του παχέος εντέρου (πρόδρομος του ΚΠΕ) σε ενήλικους άνδρες.
Καταναλώνοντας περισσότερες φυτικές ίνες
Το 2008 το υπουργείο Γεωργίας των Η.Π.Α συστήνει για τους άντρες ηλικίας 14- 50 ετών να προσλαμβάνουν 38γρ φυτικών ινών καθημερινά και για τους άντρες άνω των 50 ετών, 30γρ. Όσον αφορά στις γυναίκες, η συνιστώμενη ποσότητα είναι 25γρ/ημέρα στις ηλικίες από 19 έως 50 ετών και 21γρ/ημέρα στις ηλικίες από 51 ετών και πάνω.
Για να μπορέσουν να καλυφθούν οι ημερήσιες ανάγκες σε φυτικές ίνες, θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο καθημερινό διαιτολόγιο 5-7 μερίδες φρούτων και λαχανικών και ικανοποιητική ποσότητα προϊόντων ολικής αλέσεως.
Για παράδειγμα για να προσληφθούν 3-4 γραμμάρια φυτικών ινών, θα πρέπει να καταναλωθούν:
• 1 πορτοκάλι ή
• 24 καρύδια ή
• 1 φλιτζάνι φασολάκια πράσινα ή
• 5 ξερά δαμάσκηνα ή
• 1 φλιτζάνι φράουλες
• ρόφημα από δαμάσκηνο, αχλάδι και κολοκάσι
Για να προσληφθούν 10-15γρ φυτικών ινών θα πρέπει να καταναλωθούν:
• 1 φλιτζάνι μπιζέλια ή
• ½ φλιτζάνι δημητριακά τύπου all bran ή
• 1 φλιτζάνι φακές μαγειρεμένες
Ένα διαιτολόγιο με τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες όλων των πηγών σε συνδυασμό με συστηματική άσκηση μπορούν να αποτελέσουν προληπτικά μέτρα για την μείωση εμφάνισης του ΚΠΕ.
Επίσης, ο συστηματικός έλεγχος αποτελεί το κυριότερο προληπτικό μέτρο για την ανίχνευση του ΚΠΕ. Όσο νωρίτερα ανιχνευτεί, τόσες περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν για να θεραπευθεί.
Γράφει η: Φωτεινή Χανιωτάκη, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, MSc Διασφάλιση Ποιότητας
Βιβλιογραφία
1. http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/fiber-full-story/index.html
2. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/85/5/1353
3. http://www.eufic.org/article/en/page/FTARCHIVE/artid/dietary-fibre-role-healthy-diet/
4. http://www.medicainfo.com/healthy-diet/dietary-fiber-food-soluble-insoluble-fibre-healthy-diet.html
5. http://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085%2800%2970377-5/fulltext
6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed
7. Park Y, Hunter DJ, Spiegelman D, et al. Dietary Fiber Intake and Risk of Colorectal Cancer: A Pooled Analysis of Prospective Cohort Studies. JAMA. 2005; 294:2849–2857.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου