Οι ελλείψεις αυτές σε συνδυασμό με την άρτια οργανωμένη προώθηση των συγκεκριμένων προϊόντων από τις εταιρείες, οδηγεί πολύ κόσμο στην "εύκολη λύση" των συμπληρωμάτων διατροφής. Πολυβιταμίνες, μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά, εμπλουτισμένες τροφές με ιχνοστοιχεία και μέταλλα, ω3 λιπαρά οξέα και ένα σωρό ακόμα σκευάσματα κυκλοφορούν στην εγχώρια αγορά, υποσχόμενα να καλύψουν τις διατροφικές μας ανάγκες. Πέρα από τα προαναφερθέντα συμπληρώματα, μεγάλη άνοδο τα τελευταία χρόνια σημειώνουν και τα συμπληρώματα αθλητικής διατροφής, τα οποία χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον από επαγγελματίες αθλητές, αλλά και από άτομα που αθλούνται συστηματικά ή ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής. Πρόκειται κυρίως για σκόνες, κάψουλες και έτοιμα ροφήματα, που όπως αναγράφεται και στις συσκευασίες τους βοηθούν σε συγκεκριμένους τομείς τον αθλητή. Είτε πρόκειται για αύξηση μυϊκής μάζας (σκευάσματα πρωτεΐνης), είτε για μυϊκή αποκατάσταση και ενέργεια (σκευάσματα κρεατίνης), είτε για αναπλήρωση χαμένων υγρών (ισοτονικά ποτά), είτε για επιτάχυνση των καύσεων (λιποδιαλύτες).
Τα συγκεκριμένα σκευάσματα δεν πρέπει να τα συγχέουμε σε καμία περίπτωση με τα αναβολικά στεροειδή (πεποίθηση που υπάρχει σε αρκετό κόσμο παρόλα αυτά), αφού οι λειτουργίες τους, τα συστατικά τους και ο τρόπος παρασκευής τους δεν έχει καμία σχέση με τα τελευταία. Σε αρκετές περιπτώσεις πάντως, έχουν γίνει πολλές αναφορές σε ενδεχόμενες παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα και οι οποίες συνήθως συνδέονται με πιθανές προσμείξεις που δεν αναγράφονται στα συστατικά τους. Ένα ακόμα ζήτημα
που προκύπτει, είναι αυτό της έγκρισής τους από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων. Αν και οι περισσότερες πολυβιταμίνες, λιπαρά οξέα, ενίοτε και λιποδιαλύτες έχουν πάρει την... φημισμένη έγκριση από τον ΕΟΦ και πωλούνται σε φαρμακεία και καταστήματα ειδικής διατροφής, τα περισσότερα αθλητικά συμπληρώματα που πωλούνται σε συγκεκριμένα καταστήματα συμπληρωμάτων (bodybuilding club, xtreme stores κτλ.), είτε δεν αναγράφουν κάποιον αριθμό έγκρισης, είτε απλά έχουν την ετικέτα της γνωστοποίησης στον ΕΟΦ, γεγονός που έχει κάνει αρκετό κόσμο να εκφράζει την επιφύλαξή του. Τελικά ποια συμπληρώματα παίρνουν έγκριση από τον ΕΟΦ και ποια όχι; Ποια είναι τα στάδια της έγκρισης; Είναι όντως ευεργετικά ή πρόκειται περί ενός μεγάλου διαφημιστικού κόλπου; Μήπως είναι η λύση στον ανθυγιεινό τρόπο ζωής μας; Έχουν παρενέργειες και αν ναι πως μπορούμε να τις αποφύγουμε;
Δημοσιογράφοι συναντήθηκαν με τρεις διαφορετικούς ανθρώπους από τον χώρο της διαιτολογίας, του Eλληνικού Πανεπιστημίου και της αγοράς συμπληρωμάτων και κατέγραψε τις απόψεις τους πάνω στο ζήτημα, προσπαθώντας να ρίξει -όσο το δυνατόν περισσότερο- φως στο "σκοτεινό" αυτό θέμα. Δεν θα προχωρήσουμε σε κατακρίσεις, ούτε σε ύμνους. Είστε ελεύθεροι να σχηματίσετε την δική σας γνώμη πάνω στο θέμα με βάση τις παρακάτω απόψεις.
"Τα συμπληρώματα διατροφής έχουν ως στόχο την βελτίωση της υγείας μας. Είναι άδικο να στιγματίζεται ένας ολόκληρος κλάδος λόγω κακής ενημέρωσης" - Γιώργος Τσάμης, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Υπεύθυνος Επικοινωνίας γνωστής αλυσίδας καταστημάτων με συμπληρώματα.
Η πρώτη μας επαφή ήταν με τον κ. Τσάμη, Γυμναστή και Υπεύθυνο Καταστήματος μεγάλης αλυσίδας καταστημάτων με αθλητικά είδη και συμπληρώματα. Οι απόψεις του δεν ήταν σε καμία περίπτωση μονόπλευρες. "Είναι σκευάσματα που περιέχουν κάποια συστατικά τις διατροφής (ορός του γάλακτος, βιταμίνες, ω3), τα οποία έχουν απομονωθεί από διαφορές πήγες, πχ από γάλα, αυγό, ψάρια κλπ . Τα παίρνουμε στην περίπτωση που δεν μπορούμε να συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα συστατικά από τη διατροφή μας" τονίζει και συνεχίζει λέγοντας: "Βοηθάνε στην αποφυγή της κόπωσης, στην βελτίωση της απόδοσης των αθλητών αλλά και στην αποφυγή τραυματισμών". Όσο για την λανθασμένη συσχέτισή τους με τα αναβολικά στεροειδή είναι κατηγορηματικός: "Δεν μιλάμε για απαγορευμένες ουσίες, καθώς υπάρχει μια παρεξήγηση μεταξύ στεροειδών αναβολικών και συμπληρωμάτων διατροφής . Είναι κρίμα να στιγματίζεται ένας ολόκληρος κλάδος ο οποίος έχει σκοπό την βελτίωση της υγείας. Είναι άδικο." Τι γίνεται όμως όσον αφορά την έγκριση ή έστω την γνωστοποίηση από τον ΕΟΦ; "Ο κόσμος φυσικά θα πρέπει να ελέγχει εάν τα σκευάσματα έχουν αριθμό πιστοποίησης ή αριθμό πρωτοκόλλου από τον ΕΟΦ. Κάθε σκεύασμα αναγράφει ακριβώς τα συστατικά του και ο καταναλωτής θα πρέπει να εξετάζει το κάθε σκεύασμα ξεχωριστά.", όπως λέει "Φυσικά γίνεται έλεγχος για αυτά τα σκευάσματα και από τη στιγμή που παίρνουν την πιστοποίηση του ΕΟΦ σημαίνει ότι κυκλοφορούν νόμιμα στην χώρα". Χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα την πρόσφατη απόσυρση ολόκληρης παρτίδας λιποδιαλυτών από μεγάλη εταιρεία στον χώρο, τον ρωτήσαμε ευθέως για την ασφάλεια των συγκεκριμένων προϊόντων. "Αυτό μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε προϊόν. Δεν σημαίνει ότι περιέχουν κάποια απαγορευμένη ουσία. Μπορεί να υπάρξει κάποια αλλοίωση στο προϊόν ή στα συστατικά πχ λόγω συσκευασίας η κακών συνθηκών συντήρησης." μας λέει.
Είναι όμως τελικά τα συμπληρώματα απαραίτητα για κάποιον που ακολουθεί ένα σωστό διαιτολόγιο; Μπορεί να φτάσει κάποιος στο επιθυμητό αποτέλεσμα χωρίς την λήψη αυτών των σκευασμάτων; "Και βέβαια μπορεί και αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Αλλά λόγω του σημερινού τρόπου ζωής, της συνήθειας του fast food και των πολλών ωρών εργασίας, οι άνθρωποι δεν καταφέρνουν να τραφούν σωστά. Δεν καταφέρνουν δηλαδή να προσλάβουν τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τον οργανισμό. Αντιθέτως, τα συστατικά που λαμβάνουμε σήμερα, οδηγούν στην παραγωγή ελεύθερων ριζών οι οποίες οξειδώνουν τον οργανισμό προκαλώντας γήρανση και διάφορα άλλα προβλήματα υγείας." υποστηρίζει. Πόσο οξύμωρο όμως φαντάζει να συμπληρώνουμε τις φυσικές τροφές (ή και να τις αντικαθιστούμε) με σκευάσματα τα οποία ουσιαστικά παράγονται με χημικό τρόπο; Όπως μας λέει "Δεν είναι χημικός ο τρόπος παραγωγής τους, παρασκευάζονται μεν στο εργαστήριο, αλλά παράγονται από φυσικές πηγές . Π.χ. η πρωτεΐνη ορού γάλακτος είναι ουσιαστικά η πέτσα του γάλακτος." Σε μια τέτοια απάντηση δεν θα μπορούσαμε παρά να ρωτήσουμε για τις παρενέργειες αυτών των προϊόντων. Η απάντησή του ήταν και εδώ καθησυχαστική και με αρκετές "μπηχτές" στον ανθυγιεινό τρόπο ζωής μας "Δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, ούτε παρενέργειες, αρκεί η λήψη τους να γίνεται με μέτρο. Ειδικά η κρεατίνη πρέπει να λαμβάνεται με προσοχή. Έχουμε όμως καταλήξει να απομυθοποιούμε πολύ πιο βλαβερές συνήθειες, όπως το αλκοόλ και η ινδική κάνναβη και τελικά να στρεφόμαστε κατά των συμπληρωμάτων διατροφής που σκοπό έχουν να προάγουν την υγεία. Είναι άδικο."
Οι γυναίκες όμως μπορούν να παίρνουν συμπληρώματα διατροφής όπως και οι άντρες; "Εξαρτάται από την περίπτωση. Εάν κάποια γυναίκα δεν λαμβάνει από τη διατροφή της τα απαραίτητα συστατικά, τότε θα πρέπει να καταφύγει στη λύση του συμπληρώματος. Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες σε δίαιτα, οι γυναίκες που κάνουν πρωταθλητισμό ή αυτές που ασχολούνται σοβαρά με το γυμναστήριο." Και οι λιποδιαλύτες; Είναι όντως αποτελεσματικοί ή πρόκειται περί μύθου; "Ναι, έχουν αποτελέσματα, στα πλαίσια όμως μιας σωστής και ισορροπημένης διατροφής".
"Τα αθλητικά συμπληρώματα προκαλούν έναν φαύλο κύκλο. Πρέπει πάση θυσία να υπερασπιστούμε το "φρούριο" της φυσικής διατροφής." - Βασίλης Παπαμίκος, Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ – Κοργιαλένειο Μπενάκειο, Ειδικός Γραμματέας Δημόσιων Σχέσεων και Τύπου Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων - Διατροφολόγων. Εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη είχε ο διαιτολόγος που ήρθαμε σε επαφή, κ. Βασίλης Παπαμίκος. Η άποψή του για τα αθλητικά σκευάσματα ήταν κατηγορηματική: "Κυριαρχεί ευρέως η αντίληψη ότι αν πάρει κάποιος αθλητής συμπλήρωμα πρωτεΐνης θα πάρει μυϊκή μάζα και θα την διατηρήσει κιόλας. Αυτό δεν είναι αληθές. Σίγουρα λαμβάνοντας ένα συμπλήρωμα πρωτεΐνης θα αυξηθεί η μυϊκή μάζα, αλλά η περίσσια από αυτή που χρειάζεται θα μείνει αχρησιμοποίητη. Δεν λύνουμε το πρόβλημα με ένα συμπλήρωμα πρωτεΐνης" μας λέει για να συνεχίσει μιλώντας για έναν φαύλο κύκλο: "Μόλις σταματήσουμε την λήψη, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο μυϊκός όγκος δεν θα διατηρηθεί. Δημιουργείται έτσι ένας φαύλος κύκλος εξάρτησης από το συμπλήρωμα."
Συνεχίζοντας στο ίδιο ύφος, δεν "χαρίζεται" ούτε στις πολυβιταμίνες: "Αν η διατροφή αυτού που γυμνάζεται είναι ισορροπημένη και μπορεί
να πάρει αυτά τα ιχνοστοιχεία από την δική του διατροφή, προσέχοντας πάντα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να τα πάρει με την μορφή ενός υγρού συμπληρώματος. Απεναντίας, αν λάβει και μεγαδόσεις από αυτό το συμπλήρωμα, ιδιαίτερα στις λιποδιαλυτές βιταμίνες, μπορεί να έχουμε ακόμα και τοξικότητα." Ιδιαίτερα στέκεται στο θέμα τις απορρόφησης από τον οργανισμό των θρεπτικών ουσιών που φτιάχνονται στο εργαστήριο. "Εκείνο που δείχνουν οι έρευνες είναι ότι τα ωμέγα τρία π.χ. όταν είναι σε κάψουλες ή σε υγρή μορφή η δομή τους δεν είναι η ίδια όπως όταν είναι μέσα στο ψάρι. Τελικά δεν είναι τόσο εύκολο να μιμηθούμε την φύση. Υπάρχει η ποσοτική μίμηση και η λειτουργική. Στο θέμα της λειτουργικής μίμησης υπάρχουν πολλές αμφιβολίες. Η λειτουργικότητά των ω3 λιπαρών οξέων δεν είναι η ίδια όπως αν τα πάρουμε από το ψάρι. Είναι μια λεπτομέρεια που πολύς κόσμος αγνοεί". "Το ίδιο ισχύει και με τις πολυβιταμίνες" συνεχίζει, "Όσο τις παίρνουμε σε συνθετική μορφή, αδυνατίζει το σύστημα του οργανισμού μας που τις "βγάζει" από τα τρόφιμα. Αφήστε που εμείς οι Έλληνες τις τρώμε σαν καραμέλες". Πράγματι, ο περισσότερος κόσμος έχει αντικαταστήσει τα περισσότερα φρούτα με πολυβιταμίνες. Σε αυτό φυσικά φταίει και το αδίστακτο μάρκετινγκ που γίνεται στον συγκεκριμένο χώρο. Πόσες φορές έχουμε ακούσει διαφημίσεις του τύπου "Πάρε βιταμίνη Ε, κάνει καλό στην καρδιά" ή "Πιες την βιταμίνη C για να μην αρρωστήσεις"; Όπως μας πληροφορεί ο κ. Παπαμίκος, οι τελευταίες οδηγίες που έχουν βγει από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία τονίζουν πλέον ξεκάθαρα ότι τα συμπληρώματα πολυβιταμινών όχι μόνο δεν μας βοηθούν σε κάτι, αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρήθηκαν θάνατοι (!) από μεγαδόσεις. Έτσι όπως προχωρούσε η κουβέντα, το θέμα δεν θα μπορούσε να μη πάει και στο φλέγον ζήτημα των εγκρίσεων. Τι γίνεται εκεί;
"Πρόσφατα η ευρωπαϊκή αρχή, η ΕFSA, αποφάσισε να πάρει όλα τα συμπληρώματα διατροφής και να τα περάσει από εξονυχιστικό έλεγχο, με εξέταση φακέλου. Υποβλήθηκαν γύρω στις 533 αιτήσεις για 384 ουσίες. Απορρίφθηκαν οι 184. Η ευρωπαϊκή αρχή αυτήν την στιγμή τα εξετάζει και αρχίζει, επιτέλους, αρχίζει να γίνεται ένα πρώτο ξεκαθάρισμα. Ακόμα και στην Αμερική, που το νομικό πλαίσιο είναι ακόμα πιο αυστηρό, είχαμε θανάτους από συμπληρώματα. Από άγνωστες ουσίες και προσμίξεις που δεν είχαν εντοπιστεί." Όπως φάνηκε, ούτε οι λιποδιαλύτες την "έβγαλαν καθαρή" από τους συγκεκριμένους ελέγχους. Όπως μας είπε ο κ. Παπαμίκος, σε συμπληρώματα που δίνονταν για απώλεια βάρους, ο FDA (αντίστοιχος του ΕΟΦ στην Αμερική), βρήκε στα συστατικά τους ένα γνωστό φάρμακο με ανορεξιογόνο δράση, το οποίο δεν αναγραφόταν στην ετικέτα! Προσπαθώντας να γίνουμε για λίγο δικηγόροι του Διαβόλου, τον ρωτήσαμε για τα βρεφικά γάλατα σε σκόνη. Προφανώς πρόκειται για "συγκαλυμμένα" συμπληρώματα, με πρόσθετες ποσότητες βιταμινών, μετάλλων και πρωτεΐνης. Παρ'όλα αυτά κανείς δεν τα κατηγορεί και πωλούνται ελεύθερα στα σούπερ μάρκετ χωρίς κάποια έγκριση. Θα περιμέναμε να ήταν θετικός. Και όμως.. "Σε σχέση με το μητρικό γάλα, τα γάλατα σε σκόνη έχουν αυξημένη ενέργεια και πρωτεΐνη. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά συσχετίζονται με την παιδική παχυσαρκία. Για να μην μιλήσουμε για πλούτο θρεπτικών συστατικών". Στο θέμα των παρενεργειών από την χρήση αθλητικών συμπληρωμάτων είναι πιο καθησυχαστικός: "Έχει ακουστεί ίσως επιβαρύνουν τα νεφρά. Για να συμβεί αυτό σε κάποιον, πρέπει ήδη να προϋπάρχει μια βλάβη. Μην τα τραγικοποιούμε τα πράγματα. Αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος στα νεφρά, δεν θα επιβαρυνθούν." και συνεχίζει: "Η κρεατίνη θεωρείται το συμπλήρωμα με τις λιγότερες παρενέργειες. Αλλα, εγώ θα σας πω ότι υπάρχει περίπτωση διαταραχής του μεταβολισμού του ζαχάρου και διαταραχής της όρασης. Έχουν παρατηρηθεί τέτοιες περιπτώσεις." Όσον αφορά όμως στην έγκριση από τον ΕΟΦ είναι απόλυτος: "Θα πρέπει να κοιτάμε προσεχτικά την συσκευασία. Να υπάρχει σίγουρα πιστοποίηση από κάποιον οργανισμό ασφαλείας. Εδώ είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ γνωστοποίησης και έγκρισης. Ότι ένα προϊόν έχει γνωστοποιηθεί στον ΕΟΦ, δεν σημαίνει ότι είναι και ασφαλές. Δεν ήταν τόσο εξονυχιστική η έρευνα ούτε εξετάστηκαν μελέτες. Απλά γνωστοποιήθηκε. Μπορεί λοιπόν, το προϊόν να έχει προσμίξεις που δεν αναφέρονται στην συσκευασία".
Στο ερώτημα λοιπόν, ταχύτατοι ρυθμοί ζωής, ελλιπής διατροφή και χρήση συμπληρωμάτων ή ιεράρχηση των πραγματικών αναγκών μας και τήρηση προτεραιοτήτων, ο κ. Παπαμίκος είναι σαφής: "Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει γίνει αγχώδης, ο χρόνος είναι ελάχιστος. Από εκεί και πέρα, ο καθένας πρέπει να βάλει τις προτεραιότητές του. Τι θέλει να βάλει πρώτα, την υγεία του ή την καριέρα του; Για όλα υπάρχει ένα τίμημα."
"Σίγουρα δεν κάνουν κακό, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται με μέτρο και υπό την επίβλεψη ειδικών." - Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας της Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Τρίτη και τελευταία μας συνάντηση με έναν άνθρωπο που γνωρίζει τα πράγματα "εκ των έσω". Ο κ. Παναγιωτάκος εξέφρασε ίσως την πιο μετριοπαθή άποψη και από τους τρεις συνεντευξιαζόμενους. Δεν τάσσεται ευθέως κατά των συμπληρωμάτων (αθλητικών και μη), αλλά ούτε τα θεωρεί απαραίτητα για τον οργανισμό, παρά μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις όπου υπάρχουν σαφείς κλινικές ενδείξεις. Άκρως ενδιαφέρουσα ήταν η επεξήγηση της διαδικασίας που ακολουθεί ένα συμπλήρωμα για να πάρει την πολυσυζητημένη έγκριση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων: " Ένα φάρμακο για να πάρει έγκριση από τον ΕΟΦ ή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φαρμάκων, πρέπει να έχει περάσει τρεις φάσεις των κλινικών δοκιμών. Την φάση 1 που είναι η ασφάλεια του φαρμάκου στον ανθρώπινο οργανισμό ,την φάση 2 που είναι η ενδεικτική αποτελεσματικότητά του και την φάση 3 η οποία συνδέεται με σοβαρές κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, ώστε να υπάρχουν ισχυρότατες ενδείξεις ότι το φάρμακο κάνει όντως καλό στον οργανισμό. Αυτές οι ενδείξεις πρέπει να έχουν δημοσιευτεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Ο φάκελος με τις τρεις φάσεις των κλινικών δοκιμών κατατίθεται στους οργανισμούς και η επιστημονική επιτροπή δίνει την έγκριση της.", μας λέει ο κ. Παναγιωτάκος
Η άποψή του για το θέμα της απομόνωσης των θρεπτικών συστατικών στο εργαστήριο, διαφέρει αρκετά από αυτή του κ. Παπαμίκου. Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τα ω3 λιπαρά οξέα δηλώνει: "Πάρα πολλές φορές η πρόσληψη των ω3 δεν είναι επαρκής από την τροφή. Επίσης, μέσα από το ψάρι συνήθως δεν παίρνουμε μόνο ω3, αλλά λαμβάνουμε και άλλες βλαβερές ουσίες όπως π.χ μόλυβδο. Στην προσπάθεια για να έχουμε ένα θρεπτικό συστατικό και να αποφύγουμε την δαπάνη της αγοράς ψαριού ή τα προβλήματα με τις παρενέργειες από ένα ψάρι που δεν έχει ελεγχθεί, απομονώνουμε το θρεπτικό συστατικό στο εργαστήριο και το ελέγχουμε γνωρίζοντας την πηγή." Τι συμβαίνει όμως με τα σκευάσματα, που δεν έχουν αριθμό έγκρισης, αλλά γνωστοποίησης; Η απάντησή και εδώ παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον. "Η έγκριση δεν βγαίνει, εκτιμώ, γιατί δεν έχει γίνει αντίστοιχη αίτηση στον ΕΟΦ. Μια αίτηση πρέπει να έχει επιστημονική βάση και μια ξεκάθαρη συνεπαγωγή για την ανθρώπινη υγεία και την βελτίωση της. Αν δεν έχουν γίνει τέτοιες μελέτες με ξεκάθαρο αντικείμενο, ο ΕΟΦ δεν έχει κανένα λόγο να δώσει την έγκρισή του" και συμπληρώνει: "Η γνωστοποίηση αναφέρεται ουσιαστικά στις παρενέργειες. Μας εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες για την ανθρώπινη υγεία. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σκεύασμα κάνει απαραίτητα και καλό".
"Επομένως, όταν κάτι έχει την έγκριση του ΕΟΦ, έχει δείξει με μελέτες ότι έχει ξεκάθαρη κλινική αποτελεσματικότητα. Όταν κάτι δεν έχει την έγκριση, απλά βασίζεται στην κοινή λογική ότι αφού κάνει καλό στην υγεία και το λένε διάφορες μελέτες, το βάζουμε και στο σκεύασμα. Δεν κάνει κακό, αλλά δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα μας ευεργετήσει κιόλας." Μπορεί να υπάρξουν όμως παρενέργειες από την μακροχρόνια χρήση αθλητικών συμπληρωμάτων; (πρωτεΐνης, κρεατίνης κτλ.) Είναι όντως περίεργο ότι μετά από τόσα χρόνια που κυκλοφορούν αυτά τα σκευάσματα στην αγορά (από το 1960 συγκεκριμένα), δεν έχει βγει ούτε μία επίσημη μελέτη που να μιλάει για παρενέργειες. "Θα έπρεπε να γίνονται μελέτες." μας λέει, "Η ξεκάθαρη άποψή μου είναι ότι μάλλον δεν υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες, οι οποίες θα διογκώνονταν σιγά σιγά και τότε θα ανάγκαζαν την πολιτεία να κάνει μελέτες". Άρα ναι ή όχι στην λήψη συμπληρωμάτων, όταν η διατροφή μας δεν είναι ολοκληρωμένη; Ναι, απαντάει ο κ. Παναγιωτάκος, αρκεί οτιδήποτε παίρνουμε να έχει πάντα την λογική του μέτρου και των αναγκών μας ως οργανισμού. Αυτός που θα καθορίσει τις ανάγκες μας και τη δοσολογία πρέπει να είναι ειδικός. Πιο συγκεκριμένα, είτε ιατρός, είτε καθηγητής φυσικής αγωγής, είτε διαιτολόγος/διατροφολόγος. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούμε να καταναλώνουμε τις κατάλληλες δόσεις σύμφωνα με τις πραγματικές μας ανάγκες και όχι απλά με το τι επιθυμούμε.
πηγή: in2life.gr
