Η ιδιότητες της Σίκαλης

Η σίκαλη είναι σιτηρό και πιστεύεται ότι προέρχεται απο την κεντρική Ασία απο άγρια χόρτα ή απο μια άγρια σίκαλη που βρέθηκε στη Συρία, την Αρμενία και το Ιράν. Η σίκαλη έχει θεωρηθεί ως ένα κατώτερο σιτηρό και εξετάσθηκε απο τον ρωμαίο συγγραφέα και φιλόσοφο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, ο οποίος ισχυριζόταν ότι ήταν τρόφιμο που απλά απότρεπε την πείνα.

Οι σπόροι σικάλεως έχουν το ίδιο σχήμα, δηλαδή επίμηκες ως σπόροι σιταριού. Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιούνται ολόκληρα, σπασμένα ή αλεσμένα όπως η βρώμη, αλλά γενικά μοιάζει με το αλεύρι. Το αλεύρι σίκαλης έρχεται σε διάφορες ποικιλίες. Η ανοικτόχρωμη σίκαλη έχει υποστεί επεξεργασία και της αφαιρείται το πίτουρο.

Η σκουρόχρωμη σίκαλη διατηρεί τα περισσότερα απο τα πίτουρα και τα φύτρα. Είναι μια καλή πήγη μαγνησίου, ιχνοστοιχείων, φολικού οξέος, θειαμίνης και νιασίνης. Αλεύρι σίκαλης διατηρεί περισσότερο τα θρεπτικά του συστατικά απο το αλεύρι σιταριού, λόγω της δυσκολίας που χωρίζει το φύτρο και το πίτουρο απο το ενδοσπέρμιο της σικαλης.Η σίκαλη ήταν ευαίσθητη στον μύκητα ερυσίβη σύμφωνα με τις παλιές γεωργικές τεχνικές ενώ με τις σύγχρονες γεωργικές τεχνικές εξακολουθεί να είναι ευαίσθητη απο το μύκητα που συνθέτει το παραισθησιογόνο φάρμακο LSD.Η σίκαλη είναι μια πολύ καλή πηγή διαιτητικών ινών, φωσφόρου, μαγνησίου, μαγγανίου, πρωτεϊνών και βιταμίνης Β1. Είναι επίσης πλούσια πηγη φυτοοιστρογόνων, τα οποία δρούν ως αντιοξειδωτικά.

 Σίκαλη  για τη Μείωση  της Χοληστερόλης:Σε μια μελέτη διάρκειας 4 εβδομάδων από 18 άνδρες και 22 γυναίκες που κατανάλωναν τυχαία ψωμί απο σίκαλη και σιτάρι, βγήκε το συμπέρασμα ότι το ψωμί σικάλεως στις καθημερινές διατροφικές συνήθειες είναι μια αποτελεσματική και πρακτική μέθοδος για τη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης στους άνδρες. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα επίπεδα χοληστερόλης ήταν σημαντικά υψηλότερα μετά από μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες από ό, τι μετά από μια δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες.

Σίκαλη για πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων :Η κατανάλωση ψωμιού, όπως η σίκαλη ή ψωμί σικάλεως σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής  νόσου και η υψηλότερη πρόσληψη δημητριακών για πρωινό συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Έχει επίσης προταθεί, ότι οι ηλικιωμένοι  αυξάνοντας τη κατανάλωση διαιτητικών ινών στα  δημητριακά πρωινού  έχουν χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

Σίκαλη για πρόληψη του καρκίνου.: Η σίκαλη στα τρόφιμα σχετίζεται με αυξημένη εντερολακτόνη πλάσματος, το οποίο αποτελεί εντερολιγνάνη (λιγνάνες θηλαστικών) που σχηματίζεται από την εντερική μικροχλωρίδα μετά την κατανάλωση λιγνάνων φυτών. Οι λιγνάνες (lignans) είναι φυσικά συστατικά των φυτών που βρέθηκαν σε σίκαλη και άλλα τρόφιμα, όπως λιναρόσπορος. Η εντερολακτόνη μπορεί δυνητικά να μειώσεί τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου. Η εντερολακτόνη και η εντεροδιόλη, μιά άλλη λιγνάνη που προέρχεται από τη σίκαλη και άλλα τρόφιμα και έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τους μαστικούς όγκους του παχέος εντέρου και αναστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Οι φυτικές ίνες στη σίκαλη μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου λόγω της βελτίωσης της λειτουργίας του εντέρου.

Σίκαλη για το διαβήτη: Τα προϊόντα σικάλεως παράγουν, κατά κανόνα, θετικό προφίλ της γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Τα προϊόντα σικάλεως επίσης  μπορούν να προκαλέσουν μείωση της  ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι, προκαλούν υψηλό κορεσμό μετά το γεύμα, και μείωση της ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο  γεύμα.

 Σε μια μελέτη στο Τμήμα Κλινικής Διατροφής στη Φινλανδία, μεταγευματικά (ο χρόνος μετά από κάθε γεύμα) η ανταπόκριση της ινσουλίνης στην κατανάλωση ψωμιού σικάλεως ήταν σημαντικά χαμηλότερη από την ανταπόκριση στο εξευγενισμένο ψωμί ολικής αλέσεως. Το πλάσμα της γλυκόζης και της ινσουλίνης είναι χαμηλότερο μετά από μια υψηλή διατροφή ινών σε σύγκριση με μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες. Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα που παράγουν σίκαλη γενικά έχουν θετικό προφίλ γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Η σίκαλη προκάλεσε επίσης μείωση της ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι.

 Σίκαλη για την εμμηνόπαυση :Οι λιγνάνες ενεργούν ως φυτοοιστρογόνα  (χημικές ουσίες των φυτών που μιμούνται τα οιστρογόνα), καθώς επίσης και ως αντιοξειδωτικά. Λόγω της οιστρογονικής ιδιότητας των λιγνίνων, βοηθούν στη μείωση έξαψης και κολπικής ξηρότητας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε κάποιο βαθμό μπορεί να αναστείλουν την οστεοπόρωση. Ανώτατη διατροφική πρόσληψη φυτικών ινών  στα δημητριακά και ολικής αλέσεως προϊόντα συνδέονται επίσης με λιγότερη ανάπτυξη της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με στεφανιαία νόσο.

Σίκαλη για την υγεία του πεπτικού συστήματος :Τρόφιμα ολικής αλέσεως, όπως προϊοντα με σίκαλη παρέχει σημαντικά οφέλη για την υγεία του πεπτικού. Οι φυτικές ίνες από τη σίκαλη φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές από ότι το σιτάρι,  στη γενική βελτίωση της υγείας του πεπτικού συστήματος. Μια μελέτη σε ζώα έχει δείξει "υγρά περιττώματα  και σημαντική ενίσχυση της παραγωγής του εντέρου" με μια δίαιτα πλούσια σε σίκαλη, σε αντίθεση με μια διατροφή σιταριού. Πλήρες γεύμα με ψωμί σικάλεως έχει αποδειχθεί να αυξάνει σημαντικά την παραγωγή κοπράνων και τη συχνότητα περιττωμάτων σε σύγκριση με ψωμί ολικής αλέσεως και στις γυναίκες και τους άνδρες.

 Σίκαλη για την απώλεια βάρους: Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα σικάλεως προωθούν υψηλότερο αίσθημα κορεσμού μετά το γεύμα, και προκαλούν μείωση της εθελοντικής ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο γεύμα. 

πηγή : mednutrition.gr

Περπάτημα, δεν φαντάζεσαι τι κάνει!

Το περπάτηµα σας κάνει πολύ καλό!
 
Βελτιώνει τη γενική σας υγεία
Σύµφωνα µε έρευνες αµερικανών επιστηµόνων, τριάντα λεπτά περπάτηµα την ηµέρα µπορούν να µας βοηθήσουν να διατηρήσουµε τη φυσική µας κατάσταση µε αποτέλεσµα να είµαστε και να αισθανόµαστε καλύτερα. 



Η ίδια έρευνα βέβαια έδειξε ότι µόνο ένα 20% των Αµερικανών τηρεί αυτό το 30"λεπτο. Αυτοί ωστόσο, αν και λίγοι, δηλώνουν πανευτυχείς που πετυχαίνουν το στόχο τους.
Δυναμώνει την καρδιά και τους πνεύμονες Το περπάτηµα βελτιώνει την καρδιαναπνευστική
λειτουργία, γι’ αυτό και θεωρείται ιδανική άσκηση για άτοµα µε καρδιολογικά προβλήµατα. Όπως ανακάλυψαν µάλιστα γάλλοι ερευνητές, 20' µόλις λεπτά την ηµέρα µπορούν να βοηθήσουν τα άτοµα αυτά περισσότερο από όσο οποιαδήποτε άλλη µορφή άσκησης.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστηµα

Πρόσφατες αµερικανικές µελέτες έδειξαν ότι η συστηµατική άσκηση ενισχύει τη φυσική άµυνα του οργανισµού. Και µην βιαστείτε να πείτε ότι το περπάτηµα δεν µπορεί να είναι εξίσου αποτελεσµατικό γιατί, εφόσον γίνεται τακτικά και σε έντονο ρυθµό, είναι µια συστηµατική άσκηση.

Αυξάνει την ενέργεια…
…αλλά και την αντοχή µας, καθώς συµβάλλει στην απελευθέρωση ενδορφινών, οι οποίες θεωρείται ότι αντιµετωπίζουν και τα συµπτώµατα της κατάθλιψης (γι’ αυτό εξάλλου και είναι γνωστές ως οι ορµόνες της ευφορίας).

Γυμνάζει όλους τους μυς
Όταν περπατάµε, όλο µας το σώµα βρίσκεται σε κίνηση και ενεργοποίηση, ενώ όσο πιο έντονος είναι ο ρυθµός µας τόσο καλύτερα γυµνάζονται οι µύες µας. Η εναλλαγή γρήγορου περπατήµατος µε ήπιο είναι ένας καλός συνδυασµός.

Ελέγχει τον διαβήτη
Η γυµναστική γενικά έχει ιδιαίτερα θετική επίδραση στα άτοµα µε διαβήτη, καθώς αυξάνει την κατανάλωση θερµίδων, βοηθάει στον έλεγχο του σωµατικού βάρους, στην αύξηση του µεταβολισµού και στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου.

Επιπλέον…
Το περπάτηµα επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης, αφού συµβάλλει στη µακροζωία των κυττάρων και στην αντιµετώπιση του στρες, ενώ παράλληλα συµβάλλει στην ενδυνάµωση του µυϊκού συστήµατος και στην ισορροπία.
Το περπάτηµα συµβάλλει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, καθώς η επαναλαµβανόµενη φόρτιση που ασκείται κατά µήκος των οστών είναι ένα ισχυρό ερέθισµα για τη διατήρηση της αντοχής τους. Αν είναι πάνω από 75%, απαιτείται η γνώµη του γιατρού.

Περπατήστε περισσότερο
• Αν έχετε σκύλο, βγάζετέ τον συχνότερα βόλτα. Εκείνος δεν θα «πει» ποτέ «όχι» και εσείς θα είστε συνέχεια σε κίνηση.
• Ακόµα και µέσα στο σπίτι µπορείτε να «γράψετε» χιλιόµετρα. Όταν µιλάτε µε το ασύρµατο τηλέφωνο ή το κινητό, περπατάτε από τη µία άκρη του σαλονιού στην άλλη, ειδικά αν βλέπετε ότι το τηλεφώνηµα θα έχει διάρκεια.
• Πηγαίνετε για ψώνια µε τα πόδια. Έτσι θα περπατήσετε περισσότερο και θα κάνετε και τις δουλειές σας.
• «Εγκαταλείψτε» όσο µπορείτε το αυτοκίνητο. ∆εν είναι µόνο µια οικολογική και οικονοµική κίνηση αλλά κάνει καλό και στο σώµα µας.

Τι άλλο πρέπει να ξέρουµε
Θέλει ... χρόνο
Το περπάτηµα, για να θεωρηθεί ολοκληρωµένη άσκηση και να µας γυµνάζει ικανοποιητικά, θα πρέπει να διαρκεί περίπου 60 λεπτά καθηµερινά (χωρίς τις διατατικές ασκήσεις που πρέπει να γίνουν κατόπιν ώστε να ολοκληρωθεί ή εκγύµνασή µας). Άρα, για να φτάσετε στο στόχο σας, θα πρέπει να αποφασίσετε ότι θα αφιερώνετε αρκετό χρόνο µέσα στην εβδοµάδα.

Μερικές φορές δεν αρκεί
Το περπάτηµα, ενώ γενικά είναι µια πολύ καλή άσκηση, δεν µπορεί να θεωρηθεί προπόνηση για αθλητές ή ανθρώπους που, όσον αφορά στη γυµναστική, βρίσκονται σε ένα σχετικά υψηλό επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση µπορεί να λειτουργήσει µόνο συµπληρωµατικά βοηθώντας σηµαντικά στη διατήρηση της φυσικής µας κατάστασης. Σε τέτοιες περιπτώσεις όµως το περπάτηµα είναι καλύτερο να γίνεται σαν χόµπι που τονώνει την ενέργειά µας και όχι να στερεί χρόνο από την κανονική προπόνηση ή την ανωτέρου επιπέδου γυµναστική στους αθλητές και στα πολύ γυµνασµένα άτοµα.

Το περπάτημα σε αριθμούς • Το 52% του παγκόσµιου πληθυσµού περπατά πολύ λιγότερο απ’ ό,τι πριν από µια δεκαετία.
• Το κανονικό περπάτηµα γίνεται µε µέση ταχύτητα 4-5 χλµ. την ώρα, γεγονός που σηµαίνει ότι σε περίπου 20 λεπτά διανύουµε ένα χιλιόµετρο.
• Ο ιδανικός δρασκελισµός πρέπει να έχει άνοιγµα γύρω στα 50 εκατοστά.
• Η µέση καύση θερµίδων όταν περπατάµε είναι 0,05-0,12 θερµίδες το λεπτό ανά κιλό σωµατικού βάρους. ∆ηλαδή, ένα άνθρωπος π.χ. 75 κιλών καίει σε 30 λεπτά περίπου 112-270 θερµίδες.
• Το έντονο περπάτηµα θεωρήθηκε άσκηση το 1989 έπειτα από 8ετή µελέτη σε 13.000 ανθρώπους που κατέληξε στο συµπέρασµα ότι µπορεί να βελτιώσει τη φυσική κατάσταση και την καρδιαναπνευστική λειτουργία.
• Σύµφωνα µε έρευνες αυστραλών επιστηµόνων, 2,5 ώρες περπάτηµα κάθε εβδοµάδα µπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά τη µνήµη µας.
• Όπως δείχνουν διάφορες έρευνες, οι γυναίκες που δήλωσαν ότι περπατούσαν µε έντονο ρυθµό παρουσίασαν 37% µικρότερο κίνδυνο εµφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου σε σχέση µε αυτές που δεν περπατούσαν.

Τι ειναι περπατημα; 

Συμβουλες

Τι είναι το δυναμικό περπάτημα;
Ως τέτοιο περιγράφεται το γρήγορο και αθλητικό βάδισμα, κατά το οποίο και τα δύο πόδια έχουν επαφή με το έδαφος (σε αντίθεση με το τρέξιμο, κατά το οποίο το ένα πόδι βρίσκεται στον αέρα), καθώς και οι διάφορες παραλλαγές του, όπως το περπάτημα Nordic που γίνεται με μπαστούνια και είναι δημοφιλές σε ολόκληρο τον κόσμο.

Γιατί το περπάτημα είναι τόσο καλό για την υγεία;
Σύμφωνα με ειδικούς, το περπάτημα προστατεύει τον οργανισμό από συχνές παθήσεις, όπως καρδιολογικές, προβλήματα του κυκλοφορικού, ακόμη και από τον διαβήτη. Επίσης, μπορεί να προλάβει τον καρκίνο, την οστεοπόρωση και την άνοια. Σύμφωνα με ειδικούς, τριάντα λεπτά περπάτημα τη μέρα είναι αρκετά για τη διατήρηση του σωματικού βάρους και την αποτροπή της παχυσαρκίας.

Ποια είναι η διαφορά του από την περιήγηση;
Η καθοριστική διαφορά που υπάρχει ανάμεσά τους είναι η ταχύτητα. Το περπάτημα γίνεται πιο γρήγορα, είτε στην άσφαλτο είτε σε χωματόδρομο. Ως άσκηση, συνήθως διαρκεί από μία έως δύο ώρες, ενώ η περιήγηση μπορεί να διαρκέσει μία ολόκληρη μέρα.

Πόσες θερμίδες μπορεί να κάψει κανείς περπατώντας;
Με μία ώρα περπάτημα μπορεί κανείς να καταναλώσει 600 θερμίδες, δηλαδή κάτι παραπάνω από μία πλάκα σοκολάτας!

Τι πρέπει να προτιμά κανείς, την άσφαλτο ή τους χωματόδρομους;
Με τα κατάλληλα παπούτσια, το περπάτημα μπορεί να γίνει σε οποιονδήποτε δρόμο. Γενικά, είναι καλύτερο να περπατάει κανείς στη φύση, καθώς έτσι βοηθά το σώμα του να αισθάνεται ελεύθερο.

Υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού κατά το περπάτημα;
Οι τραυματισμοί είναι σπάνιοι, όμως όποιος θέλει να είναι σίγουρος ότι δεν θα… παραπατήσει, μπορεί να συμβουλευτεί έναν ειδικό που θα του εξηγήσει τι πρέπει να προσέξει στην τεχνική.

Πώς γίνεται το περπάτημα ως γυμναστική;
Με γρήγορο βάδισμα, αλλά και τη βοήθεια των χεριών, τα οποία πρέπει να είναι ελαφρώς λυγισμένα, σφιγμένα σε γροθιές και να κινούνται μέχρι το ύψος του σαγονιού χωρίς να απομακρύνονται από το πάνω μέρος του σώματος. Αυτή η κίνηση των χεριών είναι απαραίτητη κατά το περπάτημα, επειδή με τη βοήθειά της ενισχύεται το μυϊκό σύστημα του κορμού.

Για ποιους είναι κατάλληλο το περπάτημα;
Το περπάτημα είναι ένα άθλημα για όλους, καθώς η επιβάρυνση που υφίστανται τα πόδια από τη δόνηση σε κάθε βήμα είναι τρεις φορές μικρότερη από ό,τι στο τζόκιν. Αυτό σημαίνει ότι με το περπάτημα μπορούν να αθληθούν και άνθρωποι που έχουν προβλήματα στις αρθρώσεις τους ή υποφέρουν από παχυσαρκία.

Τι πρέπει να προσέξουν οι αρχάριοι;
Καλό θα είναι να ξεκινήσουν σταδιακά, με τριάντα λεπτά τη μέρα για τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα, τα οποία θα αυξήσουν σε σαράντα πέντε μετά τον πρώτο μήνα. Ο ρυθμός πρέπει να είναι ταχύτερος από ό,τι στο καθημερινό περπάτημα και η ένταση να ανεβαίνει μετά τα πρώτα δέκα λεπτά και στη συνέχεια έπειτα από κάθε πέντε. Η ταχύτητα δεν πρέπει να προκαλεί λαχάνιασμα, αλλά να επιτρέπει τη φυσιολογική αναπνοή.
 
Εχει αποδειχθει οτι αδυνατιζει
Ακόμη και 30 λεπτά ήπιου βαδίσματος την ημέρα μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση του σωματικού βάρους και στην αποτροπή πρόσληψης της παχυσαρκίας, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Archives of Internal Medicine.

Ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Duke έθεσε υπό 8μηνη μελέτη 120 υπέρβαρους ή ελαφρώς παχύσαρκους άνδρες και γυναίκες, ηλικίας από 409 έως 65 ετών, με μέσο Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) 29,7.

Σημειώνεται, ότι με βάση τις τιμές του ΔΜΣ τα άτομα που εντάσσονται στην κλίμακα 25-29 θεωρούνται υπέρβαρα, ενώ όσα ξεπερνούν το 30 αξιολογούνται ως παχύσαρκα.

Από το σύνολο των ατόμων της μελέτης ζητήθηκε να μην ακολουθήσουν κανένα τύπο δίαιτας καθ' όλη τη διάρκειά της. Όπως διαπιστώθηκε, τα μέλη της έρευνας που δεν επιδόθηκαν σε καμία μορφή σωματικής άσκησης κέρδισαν κατά μέσο όρο 1,23 κιλά.

Ωστόσο το 73,5% των ατόμων που περπατούσαν σε ήπιο ρυθμό περίπου 30 λεπτά ημερησιως κατάφεραν όχι μόνο να διατηρήσουν σταθερό το σωματικό βάρος τους αλλά και να χάσουν μερικά κιλά.

Όπως ήταν φυσικό, η μεγαλύτερη διαφορά εντοπίστηκε στα άτομα που διένυαν τρέχοντας περίπου 26,9 χιλιόμετρα την εβδομάδα. Η συγκεκριμένη κατηγορία συμμετεχόντων έχασε κατά μέσο όρο 3,65 κιλά στο διάστημα της έρευνας, ενώ παράλληλα απώλεσε περισσότερα από 4,52 κιλά λίπους και προσκόμισε 1,33 κιλά μυϊκής μάζας.

Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η μελέτη καταδεικνύει πως η σωματική άσκηση από μόνη της δεν αποτελεί τον ιδανικότερο τρόπο για την απώλεια σωματικού βάρους αλλά θα πρέπει να συνοδεύεται και από την κατάλληλη δίαιτα.

Ωστόσο, είναι ενδεικτική της ευεργετικής επίδρασης που έχει η γυμναστική για τον οργανισμό και πως δεν είναι απαραίτητη η πολύωρη ή συστηματική ενασχόληση με τον αθλητισμό προκειμένου να διατηρήσει κάποιος μια λεπτή σιλουέτα.

πηγή: http://alttherapy.blogspot.com/

Σίκαλη, γιατί είναι σημαντική για την υγεία μας;

Η σίκαλη είναι σιτηρό και πιστεύεται ότι προέρχεται απο την κεντρική Ασία απο άγρια χόρτα ή απο μια άγρια σίκαλη που βρέθηκε στη Συρία, την Αρμενία και το Ιράν. Η σίκαλη έχει θεωρηθεί ως ένα κατώτερο σιτηρό και εξετάσθηκε απο τον ρωμαίο συγγραφέα και φιλόσοφο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, ο οποίος ισχυριζόταν ότι ήταν τρόφιμο που απλά απότρεπε την πείνα.

Οι σπόροι σικάλεως έχουν το ίδιο σχήμα, δηλαδή επίμηκες ως σπόροι σιταριού. Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιούνται ολόκληρα, σπασμένα ή αλεσμένα όπως η βρώμη, αλλά γενικά μοιάζει με το αλεύρι. Το αλεύρι σίκαλης έρχεται σε διάφορες ποικιλίες. Η ανοικτόχρωμη σίκαλη έχει υποστεί επεξεργασία και της αφαιρείται το πίτουρο.

 Η σκουρόχρωμη σίκαλη διατηρεί τα περισσότερα απο τα πίτουρα και τα φύτρα. Είναι μια καλή πήγη μαγνησίου, ιχνοστοιχείων, φολικού οξέος, θειαμίνης και νιασίνης. Αλεύρι σίκαλης διατηρεί περισσότερο τα θρεπτικά του συστατικά απο το αλεύρι σιταριού, λόγω της δυσκολίας που χωρίζει το φύτρο και το πίτουρο απο το ενδοσπέρμιο της σικαλης.
Η σίκαλη ήταν ευαίσθητη στον μύκητα ερυσίβη σύμφωνα με τις παλιές γεωργικές τεχνικές ενώ με τις σύγχρονες γεωργικές τεχνικές εξακολουθεί να είναι ευαίσθητη απο το μύκητα που συνθέτει το παραισθησιογόνο φάρμακο LSD.

Θρεπτικές συστατικά της σίκαλης
Η σίκαλη είναι μια πολύ καλή πηγή διαιτητικών ινών, φωσφόρου, μαγνησίου, μαγγανίου, πρωτεϊνών και βιταμίνης Β1. Είναι επίσης πλούσια πηγη φυτοοιστρογόνων τα οποία δρούν ως αντιοξειδωτικά.

Συνοπτικά διατροφικά συστατικά

Σίκαλη	Θρεπτική αξία (ανά 100 γρ)
Ενέργεια	1414 kj (338 kcal)
Υδατάνθρακες	75,86 γρ
Φυτικές ίνες	75,86 γρ
Λίπος	1,63 γρ
Πρωτεϊνη	10,34 γρ
Βτιαμίνη Α	11 IU
Θειαμίνη (Β1)	0,316 mg
Ριβοφλαβίνη (Β2)	0,251 mg
Νιασίνη (Β3)	4,270 mg
Παντοθενικό οξύ (Β5)	1,456 mg
Βιταμίνη Β6	0,294 mg
Φολικό οξύ (Β9)	38 μg
Βιταμίνη Ε	0,85 mg
Βιταμίνη Κ	5,9 μg
Ασβέστιο	24 mg
Σίδηρος	2,63 mg
Μαγνήσιο	110 mg
Φώσφορος	332 mg
Κάλιο	510 mg
Νάτριο	2 mg
Ψευδάργυρος	2,65 mg
Μαγγάνιο	2,577 mg

Μια συνοπτική ανάλυση των θρεπτικών συστατικών μπορεί να βρεθεί σε μια Διατροφική Βάση Δεδομένων, όπου το τρόφιμο αυτό μπορεί  να προστεθεί σε ένα σχεδιασμό διαιτολογίου. Σίκαλη  για τη Μείωση  της Χοληστερόλης Σε μια μελέτη διάρκειας 4 εβδομάδων από 18 άνδρες και 22 γυναίκες που κατανάλωναν τυχαία ψωμί απο σίκαλη και σιτάρι, βγήκε το συμπέρασμα ότι το ψωμί σικάλεως στις καθημερινές διατροφικές συνήθειες είναι μια αποτελεσματική και πρακτική μέθοδος για τη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης στους άνδρες. 

Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα επίπεδα χοληστερόλης ήταν σημαντικά υψηλότερα μετά από μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες από ό, τι μετά από μια δίαιτα υψηλή σε φυτικές ίνες.

Σίκαλη για πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων Η κατανάλωση ψωμιού, όπως η σίκαλη ή ψωμί σικάλεως σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής  νόσου και η υψηλότερη πρόσληψη δημητριακών για πρωινό συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Έχει επίσης προταθεί, ότι οι ηλικιωμένοι  αυξάνοντας τη κατανάλωση διαιτητικών ινών στα  δημητριακά πρωινού  έχουν χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

Σίκαλη για πρόληψη του καρκίνου
Η σίκαλη στα τρόφιμα σχετίζεται με αυξημένη εντερολακτόνη πλάσματος, το οποίο αποτελεί εντερολιγνάνη (λιγνάνες θηλαστικών) που σχηματίζεται από την εντερική μικροχλωρίδα μετά την κατανάλωση λιγνάνων φυτών. Οι λιγνάνες (lignans) είναι φυσικά συστατικά των φυτών που βρέθηκαν σε σίκαλη και άλλα τρόφιμα, όπως λιναρόσπορος. Η εντερολακτόνη μπορεί δυνητικά να μειώσεί τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου. Η εντερολακτόνη και η εντεροδιόλη, μιά άλλη λιγνάνη που προέρχεται από τη σίκαλη και άλλα τρόφιμα και έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τους μαστικούς όγκους του παχέος εντέρου και αναστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Οι φυτικές ίνες στη σίκαλη μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου λόγω της βελτίωσης της λειτουργίας του εντέρου.

Σίκαλη για το διαβήτη
Τα προϊόντα σικάλεως παράγουν, κατά κανόνα, θετικό προφίλ της γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Τα προϊόντα σικάλεως επίσης  μπορούν να προκαλέσουν μείωση της  ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι, προκαλούν υψηλό κορεσμό μετά το γεύμα, και μείωση της ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο  γεύμα.

 Σε μια μελέτη στο Τμήμα Κλινικής Διατροφής στη Φινλανδία, μεταγευματικά (ο χρόνος μετά από κάθε γεύμα) η ανταπόκριση της ινσουλίνης στην κατανάλωση ψωμιού σικάλεως ήταν σημαντικά χαμηλότερη από την ανταπόκριση στο εξευγενισμένο ψωμί ολικής αλέσεως. Το πλάσμα της γλυκόζης και της ινσουλίνης είναι χαμηλότερο μετά από μια υψηλή διατροφή ινών σε σύγκριση με μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες. Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα που παράγουν σίκαλη γενικά έχουν θετικό προφίλ γλυκόζης του αίματος μετά από ένα γεύμα, με χαμηλή και σταθερή την ανταπόκριση της γλυκόζης του αίματος. Η αίκαλη προκάλεσε επίσης μείωση της ανταπόκρισης στην ινσουλίνη σε σύγκριση με το λευκό σιτάρι.

Σίκαλη για την εμμηνόπαυση
Οι λιγνάνες ενεργούν ως φυτοοιστρογόνα  (χημικές ουσίες των φυτών που μιμούνται τα οιστρογόνα), καθώς επίσης και ως αντιοξειδωτικά. Λόγω της οιστρογονικής ιδιότητας των λιγνίνων, βοηθούν στη μείωση έξαψης και κολπικής ξηρότητας σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε κάποιο βαθμό μπορεί να αναστείλουν την οστεοπόρωση. Ανώτατη διατροφική πρόσληψη φυτικών ινών  στα δημητριακά και ολικής αλέσεως προϊόντα συνδέονται επίσης με λιγότερη ανάπτυξη της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με στεφανιαία νόσο.

Σίκαλη για την υγεία του πεπτικού συστήματος
 Τρόφιμα ολικής αλέσεως, όπως προϊοντα με σίκαλη παρέχει σημαντικά οφέλη για την υγεία του πεπτικού. Οι φυτικές ίνες από τη σίκαλη φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές από ότι το σιτάρι,  στη γενική βελτίωση της υγείας του πεπτικού συστήματος. Μια μελέτη σε ζώα έχει δείξει "υγρά περιττώματα  και σημαντική ενίσχυση της παραγωγής του εντέρου" με μια δίαιτα πλούσια σε σίκαλη, σε αντίθεση με μια διατροφή σιταριού. Πλήρες γεύμα με ψωμί σικάλεως έχει αποδειχθεί να αυξάνει σημαντικά την παραγωγή κοπράνων και τη συχνότητα περιττωμάτων σε σύγκριση με ψωμί ολικής αλέσεως και στις γυναίκες και τους άνδρες.

Σίκαλη για την απώλεια βάρους
Οι μελέτες στο πλαίσιο του έργου HEALTHGRAIN δείχνουν ότι τα προϊόντα σικάλεως προωθούν υψηλότερο αίσθημα κορεσμού μετά το γεύμα, και προκαλούν μείωση της εθελοντικής ενεργειακής πρόσληψης σε μεταγενέστερο γεύμα.

Γλυκαιμικός Δείκτης Σικάλεως
Οι φρυγανιές Ryvita  έχουν ως μέσο γλυκαιμικό δείκτη (GI)  63 και η ψίχα σικάλεως έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη 39.

Ανεπιθύμητες ενέργειες της σίκαλης
Λόγω της γλουτένης στη σίκαλη, θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που έχουν δυσανεξία στη γλουτένη.

Γράφει ο/η Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.

ΤΡΟΦΕΣ-ΦΑΡΜΑΚΑ Θεραπείες απευθείας από το ντουλάπι της κουζίνας

Έκζεμα


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Νιφάδες βρόμης

Πώς δρουν
Περιέχουν φυτικές ίνες, που αποκτούν ζελατινοειδή μορφή στο νερό, δημιουργώντας ένα προστατευτικό στρώμα πάνω στο δέρμα. Είναι πλούσιες σε πολυακόρεστα λιπαρά, τα οποία ενυδατώνουν το δέρμα, και σε φυσικά καθαριστικά συστατικά, που βοηθούν στην απομάκρυνση του σμήγματος και των μικροβίων από τους πόρους του δέρματος.
Στην πράξη
Χτυπάμε 1 φλιτζάνι με νιφάδες βρόμης στο μπλέντερ, ύστερα προσθέτουμε 1/2 φλιτζάνι ζεστό νερό και αλείφουμε την περιοχή.
Προσοχή! Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν είμαστε αλλεργικοί στη βρόμη.






Ναυτία


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Τζίντζερ


Πώς δρα
Συνήθως συστήνεται στις εγκύους για τις πρωινές ναυτίες, θεωρείται όμως αποτελεσματικό και στην περίπτωση που ταλαιπωρούμαστε από ναυτία στα ταξίδια. Γερμανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι επιδρά στο πεπτικό σύστημα, βοηθώντας μας να απαλλαγούμε από τη ναυτία. Θεωρείται ότι οι θετικές του επιδράσεις οφείλονται στο πτητικό έλαιο και τις ελαιορητίνες που περιέχει - υπεύθυνα για τη χαρακτηριστική μυρωδιά και την καυτερή του γεύση.
Στην πράξη
Γεμίζουμε ένα θερμός με ζεστό νερό μαζί με λίγες φέτες τζίντζερ, για να πίνουμε όσο ταξιδεύουμε.


Κυστίτιδα


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Μύρτιλα


Πώς δρουν
Πέρα από τα κράνμπερι, που οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε ότι μειώνουν τον κίνδυνο μολύνσεων του ουροποιητικού, οι ειδικοί θεωρούν βοηθητικά σε περιπτώσεις κυστίτιδας και τα μύρτιλα, χάρη στις αντισηπτικές τους ιδιότητες.
Στην πράξη
Μπορούμε να αναζητήσουμε τρόπους να τα εντάξουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο. Μια καλή ιδέα για πρωινό π.χ. είναι να προσθέσουμε μια χούφτα μύρτιλα στα δημητριακά μας.
Tip
Θα τα βρούμε σε μεγάλα σουπερμάρκετ και καταστήματα υγιεινής
διατροφής.


Διαβήτης


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Πράσινα φυλλώδη λαχανικά


Πώς δρουν
Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά βοηθούν στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος, εμποδίζουν τη γρήγορη απορρόφηση των υδατανθράκων από το έντερο και έτσι αποτελούν ιδανική τροφή για τους διαβητικούς. Βρετανική έρευνα έδειξε ότι όσοι καταναλώνουν καθημερινά 1½ μερίδα πράσινων λαχανικών (γύρω στα 106 γρ.) παρουσιάζουν μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε ποσοστό 14%.
Στην πράξη
Μπορούμε να τα ψήσουμε στον ατμό, το φούρνο, τη σχάρα, να τα βράσουμε, να τα σοτάρουμε ή να τα φάμε ωμά.


Πονοκέφαλος


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Κάρι


Πώς δρα
Το κάρι είναι ένα μείγμα μπαχαρικών με οφέλη στην υγεία μας, κυρίως λόγω της κουρκουμίνης και του σαλικυλικού οξέος που περιέχει. Το σαλικυλικό οξύ -ενεργό συστατικό της ασπιρίνης- βρίσκεται σε μπαχαρικά όπως το κύμινο, ο κουρκουμάς και η πάπρικα, τα οποία περιέχονται στο κάρι. Μελετητές από το ερευνητικό ινστιτούτο Rowett στο Αμπερντίν βρήκαν ότι το κάρι δεν προκαλεί παρενέργειες (π.χ. εσωτερική αιμορραγία και έλκη), όπως συμβαίνει με τη μακροχρόνια χρήση της ασπιρίνης.
Στην πράξη
Μπορούμε να το εντάξουμε στη διατροφή μας πασπαλίζοντας τις σαλάτες και τις σάλτσες μας.


Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου


Το θεραπευτικό τρόφιμο: «Αγκινάρα της Ιερουσαλήμ»


Πώς δρα
Είναι ένας βολβός πλούσιος σε πρεβιοτικές ίνες και συγκεκριμένα σε ινουλίνη, έναν υδατάνθρακα που συνδέεται με την καλή υγεία του εντέρου. Θεωρείται ότι μπορεί να μειώσει τα γαστρεντερικά προβλήματα που προέρχονται από μειωμένη έκκριση χολής. Επειδή τονώνει το συκώτι και παράγει αυτή τη σημαντική για την πέψη γαστρική ουσία, ανακουφίζει από τις στομαχικές διαταραχές (π.χ. ναυτία, τυμπανισμός).
Στην πράξη
Μπορούμε να τη μαγειρέψουμε ψητή, βραστή ή στον ατμό, ή να την προσθέσουμε στις σούπες μας.


Πονόδοντος


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Γαριφαλέλαιο


Πώς δρα
Οι οδοντίατροι γνωρίζουν εδώ και χρόνια την αναλγητική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση της ευγενόλης, του αιθέριου, δηλαδή, ελαίου του γαρίφαλου.
Στην πράξη
Το γαριφαλέλαιο θα μας βοηθήσει να ανακουφιστούμε από τον έντονο πόνο, μέχρι να επισκεφτούμε τον οδοντίατρο. Βουτάμε την άκρη μιας μπατονέτας στο γαριφαλέλαιο και κάνουμε μια μικρή επάλειψη στο πονεμένο μας δόντι ή βάζουμε σε 1/2 ποτήρι χλιαρό νερό 5-6 σταγόνες αιθέριο έλαιο γαρίφαλο και κάνουμε πλύσεις.


Άφθες


Το θεραπευτικό τρόφιμο: Κρέας


Πώς δρα
Το να παρουσιάζουμε συχνά άφθες ίσως να υποδεικνύει την έλλειψη του οργανισμού μας σε σίδηρο. Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο μπορεί να προλάβει την εμφάνισή τους.
Στην πράξη
Εξαιρετικά πλούσια πηγή σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας. Ανάλογες ποσότητες σιδήρου, αλλά λιγότερο απορροφήσιμες από τον οργανισμό, περιέχουν και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Για να αυξήσουμε την απορρόφηση σιδήρου, μπορούμε μετά το γεύμα να πιούμε ένα φυσικό χυμό πορτοκαλιού ή να προσθέσουμε λεμόνι στη σαλάτα μας. Η βιταμίνη C βοηθά το σώμα μας να απορροφήσει μεγαλύτερη ποσότητα σιδήρου.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΛΦΑ, κλινικό διατροφολόγο-διαιτολόγο, και την κ. ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΟΥΤΑΦΗ, ειδική επιστήμονα ορθής διατροφής και ευεξίας.

Γλυκιά ζωή... με επιπτώσεις!

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί την μάστιγα του αιώνα μας. Υπεύθυνος για αυτό είναι ο τρόπος που ζούμε. Βρισκόμαστε διαρκώς μέσα στο άγχος, σε έναν συνεχή αγώνα να τα προλάβουμε όλα, με αποτέλεσμα να καταφεύγουμε στο γρήγορο, το πρόχειρο, το κακό φαγητό, ενώ από την άλλη πλευρά η σχέση μας με τη σωματική δραστηριότητα είναι ανύπαρκτη, με πρόσχημα την έλλειψη χρόνου. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην παχυσαρκία,  όπου συνδέεται άμεσα με τον Σ.Δ και κυρίως τον Σ.Δ τύπου ΙΙ.

Τι είναι όμως ο Σακχαρώδης Διαβήτης; Είναι μια επικίνδυνη νόσος, που όποιος δεν γνωρίζει τις συνέπειες της, την αντιμετωπίζει με ελαφρότητα! Η λέξη «διαβήτης» προέρχεται από το ρήμα «διαβαίνω». Η ασθένεια που όλοι ξέρουμε ονομάστηκε έτσι εξαιτίας ενός χαρακτηριστικού συμπτώματός της: της πολυουρίας, δηλαδή της διάβασης (αποβολής) άφθονων υγρών από τον οργανισμό.

 Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια πολυπαραγοντική διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία), είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Η διαταραχή αυτή έχει χρόνια πορεία και μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε όλους τους ιστούς και σε όλα τα όργανα, τα μάτια, τους νεφρούς, τα νευρά, τα αγγεία, τα πόδια, την καρδιά κ.ά.

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και είναι απαραίτητη για την μεταφορά της γλυκόζης που λαμβάνεται από τις τροφές, μέσα στα κύτταρα.  Όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή η ινσουλίνη που παράγει δεν δρα σωστά, τότε η γλυκόζη που λαμβάνεται από τις τροφές δεν εισέρχεται στα κύτταρα ώστε να έχουν την απαραίτητη ενέργεια για τη λειτουργία τους και παραμένει στο αίμα, με αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων της και άρα την εκδήλωση της νόσου.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης δεν έχει ηλικία και φύλο. Μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα, ανά πάσα στιγμή. Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι Σακχαρώδους Διαβήτη: ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1, ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 και ο Σακχαρώδης  Διαβήτης της κύησης. Αν θέλουμε όμως να συμπληρώσουμε την κατάταξη πρέπει να αναφέρουμε και άλλους «ειδικούς» τύπους όπως τύπου LADA, τύπου MODY και τον Άποιο Διαβήτη.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου Ι: Είναι ο τύπος του παλαιότερα λεγόταν «ινσουλινοεξαρτώμενος» ή νεανικός Σ.Δ. Χαρακτηρίζεται από καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα να υπάρχει ολική έλλειψη ή ελαχίστη έκκριση ινσουλίνης. Ο λόγος που καταστρέφονται τα β-κύτταρα είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κάποια αυτοάνοση διαταραχή, που εμφανίζεται σε άτομα που έχουν κάποια γενετική προδιάθεση. Ασφαλώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμμετέχουν.

 Στο αίμα αυτών των ασθενών βρίσκουμε  αυτοαντισώματα εναντίον των β-κυττάρων του παγκρέατος. Στους ασθενείς αυτούς συχνά συνυπάρχουν και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις διαβήτη τύπου Ι στις οποίες δεν ανιχνεύονται αυτοαντισώματα. Στις περιπτώσεις αυτές ο διαβήτης τύπου Ι θεωρείται ιδιοπαθής. Ο τύπος αυτός αποτελεί το 5-10% των περιπτώσεων διαβήτη και ήταν η κυριότερη αιτία διαβήτη σε παιδιά.  Σπάνια όμως μπορεί να προσβάλλει και τους ενήλικες. Αντιμετωπίζεται με χορήγηση εξωγενούς ινσουλίνης εφ’ όρου ζωής και συγκεκριμένο  θερμιδομετρημένο διαιτολόγιο για την σωστή ρύθμιση του σακχάρου.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ: Παλαιοτέρα λεγόταν «τύπου ενηλίκου». Είναι αποτέλεσμα δύο διαταραχών που συμμετέχουν σε άλλοτε άλλο βαθμό: Αφ’ ενός υπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη, δηλαδή η ινσουλίνη που υπάρχει δεν καταφέρνει να δράσει φυσιολογικά και αφετέρου υπάρχει μειωμένη δυνατότητα του παγκρέατος να αυξήσει τη παραγωγή της ινσουλίνης, όσο απαιτούν οι ιστοί και τα όργανα.

Η κύρια αιτία για την εμφάνιση αυτού του τύπου διαβήτη είναι η παχυσαρκία. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλοι λόγοι όπως η κληρονομικότητα, η φυλή, το φύλο κ.λπ. Η παχυσαρκία όμως είναι η κύρια υπεύθυνη για τη τεράστια αύξηση της νόσου.  Στην μορφή αυτή του διαβήτη, η ινσουλίνη υπάρχει, όμως δεν είναι δραστική.  Το λίπος είναι αυτό που την εμποδίζει να δράσει. 

 

Ο λιπώδης ιστός με τις ορμόνες που παράγει όπως η λεπτίνη, η ρεζιτίνη κ.ά, δημιουργεί την αντίσταση στην ινσουλίνη.  Έτσι, το πάγκρεας, το όργανο που παράγει την ινσουλίνη, εκκρίνει συνεχώς περισσότερη για να καλύψει ο οργανισμός τις ανάγκες του, αλλά στο τέλος δεν τα καταφέρνει να εξισορροπήσει κι έτσι σιγά σιγά αρχίζει ο προδιαβήτης ο οποίος εξελίσσεται σε διαβήτη.

Ο τύπος αυτός αποτελεί το 90-95% των περιπτώσεων διαβήτη. Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ εμφανιζόταν κυρίως στους ενήλικες και σε ηλικία μεγαλύτερη των 30 ετών. Δυστυχώς όμως η αλματώδης ανάπτυξη  της παιδικής παχυσαρκίας έχει ανατρέψει το ηλικιακό αυτό όριο με αποτέλεσμα ο τύπος αυτός του διαβήτη να εμφανίζεται και στα παιδιά. Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται παιδί με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ σε ηλικία 4 χρονών.

Στο σημείο αυτό θα ήταν εύστοχο να αναφέρουμε τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου MODY διότι έχει άμεση συσχέτιση με τα παραπάνω.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου MODY είναι ο διαβήτης των ενηλίκων που παρουσιάζεται σε άτομα νεαρής ηλικίας. Είναι ένα είδος μονογονιδιακού διαβήτη που οφείλεται σε κάποια γενετική διαταραχή.

Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Άλτσουλερ, καθηγητή Ιατρικής και Γενετικής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια έχουν εντοπίσει περίπου 35 γονίδια τα οποία επηρεάζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη. Επίσης,  έχουν ανακαλύψει τις γενετικές αιτίες μιας σειράς σπάνιων μορφών διαβήτη που προκαλούνται από μεμονωμένες γενετικές μεταλλαγές, μέσω της γενετικής ανάλυσης.

Ένας κορυφαίος ερευνητής στον διαβήτη, ο  Άντριου Χάτερσλι, από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ, στην Αγγλία, πιστεύει ότι το 1% έως 2% των ασθενών με διαβήτη έχουν αυτή τη μορφή, αλλά οι περισσότεροι δεν το ξέρουν.

Ωστόσο, τώρα πια υπάρχουν γενετικές εξετάσεις για τον διαβήτη τύπου ΜΟDΥ και οι πάσχοντες από αυτόν μπορούν να έχουν την κατάλληλη  θεραπεία. Αυτός ο τύπος διαβήτη μπορεί να αντιμετωπιστεί με σουλφονυλουρίες, μια παλιά ομάδα αντιδιαβητικών φαρμάκων και κατάλληλη διατροφή αλλά και διατροφική εκπαίδευση έτσι ώστε να έχουμε μια πετυχημένη γλυκαιμική ρύθμιση.

Σακχαρώδης Διαβήτης της κύησης: Ο τύπος αυτός διαβήτη πρωτοεμφανίζεται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε μια γυναίκα που πριν δεν είχε διαβήτη. Στον Σ.Δ της κύησης παρατηρείται ελαττωμένη έκκριση ινσουλίνης και ελαττωμένη ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη, όπως και στον Σ.Δ τύπου ΙΙ.

Σήμερα είναι γνωστό ότι ο διαβήτης της κύησης εμφανίζεται στο 3-5% των κυήσεων και συσχετίζεται με την παχυσαρκία, δηλαδή η παχύσαρκη γυναίκα έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει διαβήτη της κύησης και επιπλέον έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει αργότερα στη ζωή της μόνιμα Σ.Δ τύπου ΙΙ.

Ο διαβήτης αυτός είναι αναστρέψιμος και υποχωρεί μετά τον τοκετό. Μπορεί όμως, αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, να προκαλέσει επιπλοκές και προβλήματα στην υγεία της μητέρας και του νεογνού. Τα νεογνά από μητέρες με διαβήτη κύησης κινδυνεύουν στην μετέπειτα ζωή τους να αναπτύξουν παχυσαρκία ή ακόμα και Σακχαρώδη Διαβήτη.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου LADA: Είναι μία ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ Σ.Δ τύπου Ι και Σ.Δ τύπου ΙΙ, ο οποίος μοιάζει με τον τύπου ΙΙ ως προς την εκδήλωση του, αλλά τελικά ο μηχανισμός που τον προκαλεί είναι αυτός του τύπου Ι, άπλα σε ηπιότερη μορφή ή με πιο αργή εξέλιξη.

Άποιος Σακχαρώδης Διαβήτης: Χαρακτηρίζεται από την μη ύπαρξη σακχάρου στο αίμα εν αντιθέσει με τον κοινό σακχαρώδη διαβήτη. Τόσο ο σακχαρώδης όσο και ο άποιος διαβήτης έχουν ως χαρακτηριστικά συμπτώματα την πολυουρία και την πολυδιψία- αφού ο οργανισμός αποβάλλει μεγάλες ποσότητες υγρών, ο πάσχων διψάει και πίνει άφθονα υγρά για να αναπληρώσει όσα χάνει.

Ωστόσο, οι επιστήμονες επισημαίνουν  ότι οι δύο ασθένειες είναι εντελώς διαφορετικές. Ο σακχαρώδης διαβήτης σχετίζεται με τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και διαταραχές στην παραγωγή της ορμόνης ινσουλίνης που παράγεται από το πάγκρεας, ενώ ο άποιος διαβήτης σχετίζεται με μια άλλη ορμόνη που λέγεται βαζοπρεσίνη και εκκρίνεται από την υπόφυση (έναν αδένα του εγκεφάλου).

 

 

Επίπτωση - Επιπολασμός Σ.Δ.

 

Παγκοσμίως, η επίπτωση του Σακχαρώδους Διαβήτη στον γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 1,5-2,5%, με τον διαβήτη τύπου ΙΙ να είναι 7-8 φορές πιο συχνός. Υπολογίζεται ότι 5.500.000 άτομα στις ΗΠΑ είναι διαβητικοί, από τους οποίους οι 440.000 έχουν διαβήτη τύπου Ι.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι το 2030 περισσότερα από 300 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν εκδηλώσει Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ. Στη χώρα μας, το 6% του γενικού πληθυσμού πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη. Η νόσος έχει υψηλότερο επιπολασμό ( συχνότητα εμφάνισης) στο δυτικό κόσμο (ιδιαίτερα ο διαβήτης τύπου ΙΙ) και αυτό αποτελεί μια σαφή ένδειξη για την συσχέτιση της νόσου με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, τις διατροφικές μας συνήθειες και την έλλειψη σωματικής άσκησης. 

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως καθώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Είναι γνωστό πως ο διαβήτης αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρδιαγγειακά  αίτια, από εγκεφαλικό επεισόδιο, από έμφραγμα μυοκαρδίου κ.λπ., έτσι ώστε σήμερα ένας διαβητικός να θεωρείται και να αντιμετωπίζεται, ακόμα κι αν δεν έχει εμφανίσει συμπτώματα, σαν άτομο με στεφανιαία νόσο. Διαβήτης και στεφανιαία νόσος θεωρούνται οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Άλλες σοβαρές επιπλοκές αποτελούν η Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια, η τύφλωση και οι ακρωτηριασμοί. 

Γι’ αυτό δεν πρέπει να  αντιμετωπίζουμε τον Σακχαρώδη Διαβήτη σαν κάτι περαστικό ή μικρής σημασίας. Το σημαντικό είναι ότι μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση, την εξέλιξη αλλά και τα επακόλουθα του. Με ποιο τρόπο; Ο τρόπος είναι απλός. Εκείνο που χρειάζεται είναι άμυνα προς κάθε καθημερινή συνήθεια και πειρασμό, πειθαρχία, αντίσταση προς κάθε πρόκληση και κακή τροφή.

 

Πρέπει να αντιδράσουμε στη αδράνεια και την απάθεια. Είναι καιρός να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας. Η μεσογειακή διατροφή και το καθημερινό ζωηρό περπάτημα για μισή ώρα είναι αρκετά για να προλάβουμε ή και να αναστρέψουμε την πορεία προς την παχυσαρκία και το διαβήτη τύπου ΙΙ.

Βέβαια σε αυτή την προσπάθεια χρειαζόμαστε την στήριξη, την βοήθεια και την συμμέτοχη όλου του κοινωνικού συνόλου. Χρειάζεται μια μαζική, μια ομαδική προσπάθεια για να πετύχουμε τον στόχο μας!

Γράφουν οι Κατερίνα Παγκράτη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος και  Αναστάσιος Παπανικήτας, ειδικός Παθολόγος

Τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη

Πολλές φόρες θα έχετε βρεθεί σε συζητήσεις, όπου γίνεται λόγος για θέματα διατροφής και για τις διατροφικές συνήθειες  και σίγουρα θα έχει γίνει κάποια αναφορά, μεταξύ τον άλλων,  για την αξία του γλυκαιμικού δείκτη των τροφών.  

Τι είναι όμως αυτός ο περιβόητος δείκτης και όλοι οι ειδικοί και μη, κάνουν λόγο για αυτόν;
 

Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένας ενδεικτικός τρόπος για τον προσδιορισμό της αύξησης του σακχάρου στο αίμα, ανάλογα με τα καταναλισκόμενα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες. Σύμφωνα με το σύστημα του γλυκαιμικού δείκτη, δίνεται στα τρόφιμα μια τιμή που ανταποκρίνεται στο πόσο γρήγορα γίνεται η πέψη και η απορρόφησή τους μετά την κατανάλωση τους. Τα τρόφιμα αυτά ταξινομούνται σε μια κλίμακα από το 0 έως το 100, με το 100 να είναι η τιμή που αντιστοιχεί στα τρόφιμα αναφοράς, όπως η γλυκόζη ή το άσπρο ψωμί. 

Επομένως, ένα τρόφιμο θεωρείται χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή < 55, μέτριου γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή 56-69 και υψηλού γλυκαιμικού δείκτη εάν έχει τιμή >70. Στις τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη περιλαμβάνονται το λευκό ψωμί, τα κρουασάν και κορν φλέικς, ενώ στις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη περιλαμβάνονται το πολύσπορο ψωμί, το γάλα και τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά. 

Η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη (Glycemic index ή GI) αναπτύχτηκε αρχικά στην δεκαετία του ’80, όταν οι επιστήμονες άρχισαν να αντιλαμβάνονται και να εξετάζουν το γεγονός, ότι τρόφιμα με την ιδία περιεκτικότητα υδατανθράκων, δεν είχαν την ιδία επίδραση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Μετά από έρευνες, κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι με το ίδιο επίπεδο υδατανθράκων, τα τρόφιμα με υψηλό GI οδηγούσαν σε χαρακτηριστικές διακυμάνσεις στα επίπεδα σακχάρου αίματος, ενώ τα τρόφιμα χαμηλού GI προκαλούσαν μικρότερη αύξηση στο σάκχαρο. Η εξήγηση που έδωσαν ήταν, ότι ένα τρόφιμο με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, απαιτούσε μεγαλύτερο χρόνο πέψης και απελευθέρωνε με βραδύτερο ρυθμό τα σάκχαρα στο αίμα, σε αντίθεση προς ένα τρόφιμο υψηλού γλυκαιμικού δείκτη. 

Υπάρχουν στοιχεία από έρευνες που δείχνουν ότι οι τροφές- δίαιτες με χαμηλότερους γενικούς γλυκαιμικούς δείκτες μπορούν να είναι ευεργετικές στην πρόληψη του Σακχαρώδη Διαβήτη και της στεφανιαίας νόσου, ενδεχομένως επειδή μειώνουν τις απαιτήσεις για ινσουλίνη και βελτιώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος. 

Οι έρευνες κατευθύνονται επίσης προς τη χρήση του γλυκαιμικού δείκτη σε σχέση με την παχυσαρκία έχει προταθεί ότι οι τροφές χαμηλών GI μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να χάσουν βάρος, επειδή είναι πιο χορταστικές. Εντούτοις, δεν είναι σαφές εάν αυτό οφείλεται στον γλυκαιμικό δείκτη ή σε άλλα χαρακτηριστικά των τροφίμων με χαμηλούς GI. 

Απαιτούνται καλά σχεδιασμένες μακροχρόνιες μελέτες για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό. Είναι γνωστό ότι η διατροφή με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλεί μειωμένη όρεξη, αλλά μέχρι τώρα παρέμενε άγνωστος ο μηχανισμός αυτού του φαινομένου. 

Βρετανοί ερευνητές, πραγματοποίησαν ειδική έρευνα, από την οποία αποδείχτηκε ότι τα γεύματα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη αυξάνουν την παραγωγή της ορμόνης GLP-1 (glucagon-like peptide 1), η οποία είναι γνωστό ότι καταστέλλει την όρεξη και προκαλεί την αίσθηση του κορεσμού. 

Συμπερασματικά, η κατανάλωση  τροφών με χαμηλό και μεσαίο γλυκαιμικό δείκτη έχει πολλά και σημαντικά οφέλη: η γλυκόζη στο αίμα ανεβαίνει με βραδύτερο ρυθμό, οι απαιτήσεις για ινσουλίνη μικραίνουν, ο οργανισμός προστατεύεται από τις απότομες μεταπτώσεις του σακχάρου, η ενεργητικότητα διατηρείται, η πείνα ελαττώνεται και, επιπλέον, μειώνεται ο ρυθμός αποθήκευσης σωματικού λίπους. 

Επιπλέον, οι τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, φαίνεται ότι όχι μόνον μειώνουν το ρυθμό της λιπογένεσης (αποθήκευση λίπους στα λιποκύτταρα), αλλά ευνοούν σε μεγάλο βαθμό και την λιπόλυση (τη διάσπαση του λίπους).

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στον τελικό γλυκαιμικό δείκτη των τροφίμων και είναι οι έξης: Η φυσική κατάσταση των τροφίμων, ο τρόπος επεξεργασίας τους, ο τύπος των φυτικών ινών, η θερμοκρασία παρασκευής και κατανάλωσης του τροφίμου, ο συνδυασμός με άλλα τρόφιμα. 

Όσο πιο φυσικό είναι ένα τρόφιμο, όσο δηλαδή μικρότερη κατεργασία έχει υποστεί, τόσο μικρότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης του σε σχέση με ένα κατεργασμένο τρόφιμο. Για παράδειγμα, το αλεύρι ολικής άλεσης έχει πολύ μικρότερο γλυκαιμικό δείκτη σε σχέση με το λευκό. Επίσης, οι στερεές τροφές έχουν μικρότερο γλυκαιμικό δείκτη σε σχέση με μαλακές ή υγρές τροφές, που προέρχονται από το ίδιο τρόφιμο. 

Μερικά τρόφιμα όπως η βρώμη, τα μήλα και τα φασόλια περιέχουν διαλυτές φυτικές ίνες, οι οποίες αυξάνουν τον όγκο των τροφίμων και επιβραδύνουν τη μετάβασή τους στην πεπτική οδό. Αυτά τα τρόφιμα έχουν χαμηλούς γλυκαιμικούς δείκτες.

Το βράσιμο και το ψήσιμο αυξάνουν το γλυκαιμικό δείκτη σε τρόφιμα όπως τα λαχανικά, τα φρούτα και τα δημητριακά, γιατί είτε μαλακώνουν τις φυτικές τους ίνες είτε κάνουν τους υδατάνθρακες τους πιο εύπεπτους.

Στην πράξη, τα περισσότερα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες δεν καταναλώνονται μόνα, αλλά ως μέρος  ενός σνακ  ή γεύματος αυτό έχει σημασία για τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος. Παραδείγματος χάρη, το ψωμί μπορεί να καταναλωθεί με βούτυρο ή λάδι και οι πατάτες με κρέας και λαχανικά. Η προσθήκη τροφίμων πλούσιων σε λίπος και πρωτεΐνη επιβραδύνει σημαντικά τον ρυθμό πέψης του γεύματος και μειώνει τον συνολικό γλυκαιμικό δείκτη. 

Η γνώση και η χρήση των γλυκαιμικών δεικτών των τροφίμων μπορεί να είναι χρήσιμη σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, οι οποίοι πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Η ενσωμάτωση τροφίμων με χαμηλό GI στο διαιτολόγιό τους, μπορεί να τους βοηθήσει να κατανείμουν την απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα πιο ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της ημέρας τους.

Η έννοια του γλυκαιμικού δείκτη μπορεί, επίσης, να εφαρμοστεί στους αθλητές, τόσο για την καλύτερη απόδοση και αντοχή τους, όσο και για την αναπλήρωση του χαμένου γλυκογόνου μετα την άσκηση. Τροφές με χαμηλό GL πριν από την άσκηση, βοηθούν στην αύξηση της αντοχής τους, ενώ τροφές με υψηλό GL μετά την άσκηση βοηθούν στην επαναφόρτιση του γλυκογόνου των μυών.  

Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, εντούτοις, δεν ωφελεί να είμαστε προσκολλημένοι στις τιμές GI των μεμονωμένων τροφίμων, δεδομένου ότι η γενική επίδραση ενός γεύματος στον GI είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Το να συμπεριλαμβάνουμε ένα συνδυασμό θρεπτικών τροφίμων με υψηλό και χαμηλό GI στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, είναι πιθανώς το καλύτερο σενάριο για τους περισσότερους ανθρώπους. 

Για εκείνους που θέλουν να διατηρήσουν ένα χαμηλό γλυκαιμικό προφίλ στη δίαιτά τους, μερικές καλές συμβουλές είναι να αυξήσουν την κατανάλωση τροφών με χαμηλό GI, όπως τα όσπρια (φασόλια, αρακάς και φακές), τα φρούτα, τα δημητριακά με βάση τη βρώμη και τα ζυμαρικά, ή να αντικαταστήσουν μερικά τρόφιμα υψηλού GI με άλλα  χαμηλότερου GI (π.χ. κατανάλωση δημητριακών πρωινού πλούσια σε βρώμη, κριθάρι και πίτουρο, κατανάλωση πολύσπορων αντί άσπρων ψωμιών). 

Μέσες τιμές γλυκαιμικού δείκτη διαφόρων τροφίμων 

(με τρόφιμο αναφοράς τη γλυκόζη):

Γλυκόζη 100
Μαλτόζη 105-110
Σακχαρόζη 59
Μέλι 90
Μαρμελάδα 55
Φρουκτόζη 20
Άσπρο ψωμί 69
Ψωμί ολικής αλέσεως 72
Σπαγγέτι άσπρα 50
Σπαγγέτι ολικής 42
Ρύζι άσπρο 72
Ρύζι καστανό 66
All-Bran 51
Cornflakes 80
Μούσλι 66
Βρώμη πόριτζ 49
Weetabix 75
Πατάτες (βραστές) 70
Πατάτες ψητές 80-95
Πουρές πατάτας 90
Μαγειρεμένα καρότα 85
Αρακάς 50
Πράσινα λαχ/κά, ντομάτες <15
Λεμόνι, μανιτάρια
Φασόλια φούρνου 40
Φακές 29
Φασόλια γίγαντες 36
Ρεβύθια 30
Σόγια 15
Μεξικάνικα φασόλια 40
Μήλα 39
Μπανάνες 62
Πορτοκάλια 40
Αχλάδια 47
Σταφίδες 64
Παγωτό 36
Άπαχο γάλα 32
Ολικό γάλα 34
Γιαούρτι 36
Μαύρη σοκολάτα 22
Μπισκότα 70
Σοκολάτα 70

Γράφει η: Κατερίνα Παγκράτη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Θρεπτικές Γλυκαντικές Ύλες. Είναι όλες ασφαλείς; Τι πρέπει να προσέχουμε;

H συχνότητα του Σακχαρώδη Διαβήτη αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς παγκοσμίως. Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότι ενώ το 1980 ο αριθμός των διαβητικών στην Ευρώπη αντιστοιχούσε στο 3% του γενικού πληθυσμού, το ποσοστό αυτό έχει ήδη σχεδόν διπλασιαστεί. Σήμερα, περισσότερα από 120 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη, προβλέπεται δε ο αριθμός αυτός να φθάσει τα 300 εκατομμύρια μέχρι το 2025 με κύρια αιτία την καθιστική ζωή, την κακή διατροφή και την παχυσαρκία. Σύμφωνα με τη μελέτη Diabetes Control and Complications Trial (DCCT) στόχος της διαιτητικής παρέμβασης στα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη, εκτός από την εξασφάλιση καλού γλυκαιμικού και μεταβολικού ελέγχου είναι η επίτευξη και διατήρηση σωματικού βάρους όσο γίνεται πιο κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα, με παράλληλη εξασφάλιση επάρκειας θρεπτικών συστατικών. Οι γλυκαντικές ουσίες αποτελούν σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής του ανθρώπου. Παρακάτω, θα γίνει εκτενής αναφορά για τη σημασία αυτών των ουσιών στη δίαιτα του διαβητικού.

Τι είναι η σουκρόζη;

Η σουκρόζη είναι ένας κοινός, φυσικός δισακχαρίτης που προέρχεται από ένα μόριο γλυκόζης ενωμένο με ένα μόριο φρουκτόζης. Η μέση κατά κεφαλήν κατανάλωση σουκρόζης και άλλων σακχάρων στις Η.Π.Α. έχει εκτιμηθεί πως είναι 94 gr/ημέρα, που αντιστοιχεί στο 22% της ενεργειακής πρόσληψης. Ιστορικά, η πιο ευρέως διαδεδομένη δοξασία σε σχέση με την διατροφή και τον διαβήτη είναι ότι τα πρόσθετα σάκχαρα θα πρέπει να αποφεύγονται και τα υπόλοιπα φυσικά σάκχαρα να περιοριστούν. Αυτή η δοξασία ήταν βασισμένη στην υπόθεση ότι η σουκρόζη και άλλα σάκχαρα χωνεύονταν και απορροφούνταν γρηγορότερα, απ’ ότι οι τροφές που περιείχαν άμυλο και ως εκ τούτου επιδείνωναν την υπεργλυκαιμία. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα δεν υποστηρίζουν την άποψη αυτή.

Τα διαθέσιμα στοιχεία από τις υπάρχουσες κλινικές μελέτες αποδεικνύουν ότι, η διαιτητική σουκρόζη δεν αυξάνει την γλυκαιμία περισσότερο από όσο θα την αύξανε μια ισοθερμιδική ποσότητα αμύλου. Συμπερασματικά, η πρόσληψη σουκρόζης και τροφίμων που περιέχουν σουκρόζη δεν θα πρέπει να απαγορεύονται κατηγορηματικά (ανάλογα πάντα με τις κάθε εξατομικευμένες περιπτώσεις διαβητικών), λόγω αυτής της υπόθεσης ότι αυξάνουν την γλυκαιμία. Εάν η σουκρόζη αποτελεί ένα κομμάτι στον σχεδιασμό φαγητού/γεύματος, αυτό θα πρέπει να αντικαθιστά άλλες υδατανθρακικές πηγές ή εάν έχει προστεθεί, θα πρέπει επαρκώς να καλυφθεί από ινσουλίνη ή από άλλο φάρμακο με ικανότητα μείωσης της συγκέντρωσης της γλυκόζης. Επιπρόσθετα, η πρόσληψη άλλων θρεπτικών συστατικών (όπως λιπών) που συχνά απορροφούνται μαζί με τις τροφές που περιέχουν σουκρόζη, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν. Σε μια μελέτη, όταν οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 συμπεριέλαβαν σουκρόζη στον καθημερινό σχεδιασμό γευμάτων τους, δεν παρατηρήθηκε καμία αρνητική επίδραση στις διαιτητικές τους συνήθειες ή στον μεταβολικό τους έλεγχο.

Τι είναι η φρουκτόζη;

Η φρουκτόζη είναι ένας κοινός, φυσικός μονοσακχαρίτης, στον οποίο εκτιμάται ότι αντιστοιχούν ~9% της μέσης ενεργειακής πρόσληψης στις Η.Π.Α.. Η φρουκτόζη είναι ελαφρώς γλυκύτερη από την σουκρόζη. Έχει αναφερθεί ότι ~33% της διαιτητικής φρουκτόζης προέρχεται από φρούτα, λαχανικά και άλλες φυσικές πηγές του διαιτολογίου και ότι, ~67% προέρχεται από φαγητά και πόσιμα υγρά στα οποία έχει προστεθεί φρουκτόζη.

Σε πολλές μελέτες σε διαβητικά άτομα, η φρουκτόζη είχε ως αποτέλεσμα μια μείωση στην μεταγευματική γλυκαιμία, όταν αυτή αντικατέστησε την σουκρόζη ή το άμυλο ως υδατανθρακική πηγή. Λόγω αυτού, η φρουκτόζη πιθανόν να είναι ένας καλός γλυκαντικός παράγοντας στην διαβητική δίαιτα. Ωστόσο, αυτό το ενδεχόμενο όφελος συγκρατείται από την υπόθεση ότι η φρουκτόζη ίσως έχει αρνητικές επιπτώσεις στα λιπίδια του πλάσματος. Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φρουκτόζης (15-20% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης [90η εκατοστιαία θέση της συνήθους πρόσληψης]) φαίνεται να αυξάνει κατά την νηστεία την ολική και την LDL χοληστερόλη σε διαβητικούς και την ολική χοληστερόλη, την LDL χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια σε μη διαβητικά άτομα. Το 2000 ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τορόντο, πειραματιζόμενοι με ποντικούς (χάμστερ) εφάρμοσαν διατροφή πλούσια σε φρουκτόζη. Σε χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων, τα ζώα αυτά -με παρεμφερή μεταβολισμό λιπών με αυτόν του ανθρώπου- παρουσίασαν ινσουλινοαντίσταση και υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα, δηλαδή σύνδρομο Χ.

Τι είναι οι γλυκαντικές αλκοόλες;

Οι γλυκαντικές αλκοόλες (sugar alcohols) ταξινομούνται στους υδρογονωμένους μονοσακχαρίτες (πχ. σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη), τους υδρογονωμένους δισακχαρίτες (πχ. ισομαλτόλη, μαλτιτόλη, λακτιτόλη) και μίγματα υδρογονωμένων μονοσακχαριτών (σορβιτόλη), δισακχαριτών (μαλτιτόλη) και ολιγοσακχαριτών (πχ. προϊόντα υδρόλυσης υδρογονωμένου αμύλου). Αυτές χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα ως γλυκαντικές ύλες ή ως παράγοντες για αύξηση του μεγέθους των προϊόντων. Οι γλυκαντικές αλκοόλες έχουν σχεδιαστεί από τον “U.S. Food and Drug Administration (FDA)” ο οποίος τις χαρακτηρίζει ως ασφαλείς σαν πρόσθετα τροφίμων ή «γενικά αναγνωρισμένες ως ασφαλείς» (“Generally Recognized as Safe” - GRAS), μετά από σειρά επίσημων αιτήσεων για τις απαιτούμενες βεβαιώσεις από τον FDA (ΠΙΝΑΚΑΣ 1). Ο FDA δεν υποδεικνύει ότι υπάρχει ανάγκη να προσδιοριστεί η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (acceptable daily intake - ADI). Τα τρόφιμα που έχουν παρασκευαστεί με γλυκαντικές αλκοόλες πιθανόν να αναφέρουν στην διατροφική τους ετικέτα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ των γλυκαντικών αλκοολών και του κινδύνου εμφάνισης τερηδόνας στα δόντια. Για τον λόγο ότι οι γλυκαντικές αλκοόλες απορροφούνται μόνο εν μέρει από το λεπτό έντερο, η αξίωση ότι μειώνουν την ενεργειακή αξία ανά γραμμάριο είναι επιτρεπόμενη. Ωστόσο, όταν ορισμένες πολυόλες χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα, είναι απαραίτητη μια προειδοποίηση στην διατροφική ετικέτα, που να αφορά την πιθανή προκαλούμενη ευκοίλια από την υπερβολική κατανάλωση (Πίνακας 1).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Σε κάποιες έρευνες, η απορρόφηση των γλυκαντικών αλκοολών (~ 50 gr) από υγιή και από διαβητικά άτομα, είχε ως αποτέλεσμα την μειωμένη μεταγευματική γλυκαιμική απάντηση, σε σύγκριση μετά από την απορρόφηση φρουκτόζης, σουκρόζης ή γλυκόζης. Λόγω της μειωμένης διαθέσιμης ενέργειας των γλυκαντικών αλκοολών, υπάρχει η πιθανότητα ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να μειωθεί η ενεργειακή πρόσληψη (όπως συμβαίνει και με τα υποκατάστατα λίπους και τις μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες). Ωστόσο, δεν υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες που να αποδεικνύουν τα προαναφερθέντα και αυτές οι μικρές ενεργειακές οικονομίες δεν φαίνεται να οδηγούν σε σημαντική μείωση της ολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλυκαντικές αλκοόλες, όπως σορβιτόλη, έχει αναφερθεί ότι προκαλεί διάρροια στα διαβητικά παιδιά και στους ενήλικες.

Υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία για την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:

- Η σουκρόζη δεν αυξάνει την γλυκαιμία περισσότερο απ’ όσο θα την αύξανε μια ισοθερμιδική ποσότητα αμύλου.

- Η σουκρόζη και οι τροφές που περιέχουν σουκρόζη δεν χρειάζεται να αποκλειστούν από τους διαβητικούς εξαιτίας του ότι υπάρχει η υπόθεση πως επιδεινώνουν την υπεργλυκαιμία. Εν τούτοις, εάν η σουκρόζη συμπεριληφθεί στον σχεδιασμό γευμάτων, θα πρέπει να αντικαθιστά άλλες υδατανθρακικές πηγές ή εάν προστίθεται, να καλύπτεται επαρκώς από ινσουλίνη ή άλλο φάρμακο μείωσης της γλυκόζης.

Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που υποστηρίζουν την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:

- Η φρουκτόζη μειώνει την μεταγευματική γλυκαιμία όταν αντικαθιστά την σουκρόζη ή το άμυλο στην διαβητική δίαιτα.

- Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φρουκτόζης πιθανόν να επιδρά αρνητικά στα λιπίδια του πλάσματος.

- Η χρήση των γλυκαντικών αλκοολών ως γλυκαντικοί παράγοντες φαίνεται να είναι ασφαλής.

- Οι γλυκαντικές αλκοόλες πιθανόν να προκαλούν διάρροια, ειδικά στα παιδιά.

Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για την ορθότητα των κάτωθι ισχυρισμών:

- Η χρήση πρόσθετης φρουκτόζης ως γλυκαντική ύλη δεν συνίσταται.

Οι ακόλουθοι ισχυρισμοί είναι βασισμένοι στην ομοφωνία των εμπειρογνωμόνων:

- Η σουκρόζη και οι τροφές που περιέχουν σουκρόζη θα πρέπει να καταναλώνονται μέσα στα πλαίσια της υγιεινής διατροφής και η πρόσληψη άλλων θρεπτικών συστατικών που απορροφούνται μαζί με την σουκρόζη, όπως είναι τα λίπη, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν.

- Δεν υπάρχει λόγος να συστήνουμε σε εξατομικευμένες περιπτώσεις διαβητικών να αποφεύγουν την φυσική φρουκτόζη που περιέχεται στα φρούτα, τα λαχανικά και άλλες τροφές.

- Είναι μάλλον απίθανο ότι οι γλυκαντικές αλκοόλες, στις ποσότητες που απορροφούνται από μεμονωμένες μερίδες ορισμένων τροφών, συνεισφέρουν σε σημαντική μείωση της ολικής ενέργειας ή της υδατανθρακικής πρόσληψης, αν και δεν έχουν διεξαχθεί έρευνες που να το υποστηρίζουν.

Ποιες είναι οι μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες;

Επί του παρόντος υπάρχουν τέσσερις μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες (επίσης αναφέρονται ως ισχυρά υποκατάστατα ζάχαρης, χαμηλοθερμιδικά ή υποκατάστατες γλυκαντικές ύλες) που επιτρέπεται η χρήση τους στις Η.Π.Α.: η ζαχαρίνη, η ασπαρτάμη, η ακεσουλφάμη Κ και η σουκραλόζη. Η ζαχαρίνη, που αρχικά συνδέθηκε με την καρκινογένεση μετά από μελέτες σε αρουραίους πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, τώρα έχει πλέον αποβληθεί από την λίστα του FDA με τα καρκινογόνα χημικά.

Το νεότερο προϊόν που εγκρίθηκε από τον FDA είναι η σουκραλόζη (κατασκευάζεται από την σουκρόζη μέσω μιας πολύπλοκης διαδοχικής επεξεργασίας, από την οποία 3 ομάδες υδρογονωμένων οξυγόνων αντικαθιστούνται από 3 άτομα χλωρίου). Έχει αποδειχθεί ότι η σουκραλόζη δεν επιδρά στην ομοιόσταση της γλυκόζης στους διαβητικούς. Την έγκριση του FDA επιδιώκουν και άλλα 3 μη θρεπτικά γλυκαντικά συστατικά: η αλιτάμη (προέρχεται από τα αμινοξέα ασπαραγινικό οξύ και αλανίνη), οι κυκλαμίνες (αποσύρθηκαν από την αγορά το 1970) και η νεοτάμη (παρεμφερή με την ασπαρτάμη αλλά 30-60 φορές γλυκύτερη, καθώς επίσης δεν απαιτεί ειδική ετικέτα για φαινυλκετονουρία). Μια πρόσφατη τάση στην βιομηχανία τροφίμων είναι η μίξη ισχυρης έντασης γλυκαντικών υλών. Αυτό μειώνει την συνολική ποσότητα των μεμονωμένων χρησιμοποιούμενων γλυκαντικών ουσιών και πιθανόν βελτιώνει την γεύση.

Τα μη θρεπτικά γλυκαντικά συστατικά που εγκρίνονται από τον FDA πρέπει να υποβληθούν σε αυστηρή και εξονυχιστική έρευνα και δεν επιτρέπεται η κυκλοφορία τους στην αγορά, παρά μόνον εάν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής για το κοινό, συμπεριλαμβανομένων και των διαβητικών, η κατανάλωσή τους. Για όλα τα πρόσθετα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων και των μη θρεπτικών γλυκαντικών ουσιών, ο FDA προσδιορίζει την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI), που ορίζεται ως η ποσότητα του τροφικού πρόσθετου που μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια σε καθημερινή βάση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να εγκυμονεί κινδύνους. Η πραγματική πρόσληψη θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από το ADI. Παρόλο το γεγονός ότι το ημερήσιο ADI για την ασπαρτάμη είναι 50 mgr/kgr σωματικού βάρους, το εύρος της πραγματικής καθημερινής πρόσληψης ασπαρτάμης στην 90η εκατοστιαία γραμμή είναι 2-3 mgr/kgr σωματικού βάρους. Στον Πίνακα 2 παραθέτουμε τα ADI των μη θρεπτικών γλυκαντικών ουσιών.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

Έχουν διεξαχθεί μελέτες σε ζώα με στόχο να καθορίσουν τις επιδράσεις των μη θρεπτικών συστατικών κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Στις μελέτες αυτές δεν αναφέρονται αρνητικές επιδράσεις.

Υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία για την ορθότητα του ακόλουθου ισχυρισμού:

- Οι μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες είναι ασφαλείς για τους διαβητικούς όταν καταναλώνονται μέσα στα όρια του ADI, όπως αυτά έχουν καθοριστεί από τον FDA.

Ο ακόλουθος ισχυρισμός είναι βασισμένος στην ομοφωνία των εμπειρογνωμόνων:

- Είναι άγνωστο το εάν η χρήση των μη θρεπτικών γλυκαντικών ουσιών βελτιώνει μακροπρόθεσμα τον γλυκαιμικό έλεγχο ή υποβοηθά στην απώλεια σωματικού βάρους.

Βιβλιογραφία

1. Πρακτικά από το 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής Διαιτολογίας, 2003.

2. Bantle JP et al, Effects of dietary fructose on plasma lipids in healthy subjects. Am J Clin Nutr 2000;72:1128-34.

3. Bantle JP et al, Metabolic effects of dietary fructose in diabetic subjects. Diabetes Care 1992;15:1468-76.

4. Borzelleca JF et al, Sucralose safety assessment. Food Chem Toxicol 2000;38 (Suppl 2):S1-S129.

5. Marion J Franz et al, Evidence-Based Nutrition Principles and Recommendations for the Treatmant and Prevention of Diabetes and Related Complications. Diabetes Care 2002; 25(1):148-98.

6. Natah SS et al, Metabolic response to lactitol and xylitol in healthy men. Am J Clin Nutr 1997;65:947-50.

7. Payne ML et al, Sorbitol is a possible risk factor for diarrhea in young children. J Am Diet Assoc 1997;97:532-34.

8. Powers M, Sugar alternatives and fat replacers. J Am Diet Assoc 1999;25:148-64.

Γράφουν οι Κάζης Αβραάμ, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, MSc στην Κλινική Διατροφή, Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ., M.Sc στην Διασφάλιση Ποιότητας, Παναγιωτοπούλου Ευαγγελία, Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Πτυχιούχος Α.ΤΕ.Ι.Θ.

Το έτοιμο φαγητό «σκοτώνει τα παιδιά»

Κατά 956% έχει αυξηθεί η κατανάλωση έτοιμου φαγητού από το 1984. Θύματα τα Ελληνόπουλα. Ένα στα πέντε είναι παχύσαρκο. Επιστροφή στη μεσογειακή δίαιτα συμβουλεύουν οι γιατροί. Χοληστερίνη και τριγλυκερίδια εντοπίζονται στο αίμα παιδιών και εφήβων. Τα στοιχεία των ειδικών για τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία των νέων στην Ελλάδα είναι συγκλονιστικά. Σύμφωνα με τους καρδιολόγους, το παχύσαρκο παιδί έχει αυξημένη πιθανότητα ν’ αναπτύξει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, να έχει αυξημένες τιμές χοληστερόλης και αρτηριακής πιέσεως. Η παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη, καθώς από το 1984 η κατανάλωση έτοιμου φαγητού έχει αυξηθεί κατά 956% ! Οι γιατροί ολοένα και συχνότερα εντοπίζουν στα παιδιά ασθένειες που μέχρι πρότινος παρουσιάζονταν μόνο σε άτομα άνω των 50 ετών. Τα παχύσαρκα παιδιά παρουσιάζουν επίσης έντονα ψυχολογικά προβλήματα όπως, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη ενώ γίνονται και θύματα σχολικού εκφοβισμού, το λεγόμενο bulling, λόγω του βάρους τους. Οι αριθμοί το δείχνουν ξεκάθαρα, ένα στα πέντε παιδιά στην Ελλάδα είναι παχύσαρκο, υπάρχει δηλαδή αύξηση 25% - 30% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό οφείλεται στο ότι ο τρόπος ζωής άλλαξε, η μητέρα δουλεύει και δεν έχει χρόνο να μαγειρεύει κι επομένως καταφεύγει στην λύση του πρόχειρου φαγητού. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα η Ιατρική Μονάδα Παχυσαρκίας, περισσότεροι από 35.000 Έλληνες θα χάσουν την ζωή τους την επόμενη πενταετία από νόσους που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Σήμερα η παχυσαρκία είναι η Τρίτη αιτία θανάτων στη χώρα μας μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου 7 στους 10 Έλληνες και 5 στις 10 Ελληνίδες έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η επιστροφή στη μεσογειακή διατροφή και η τακτική σωματική άσκηση είναι το «κλειδί» στης επιτυχίας, σε αντίθεση με διάφορες δίαιτες που υπόσχονται απώλεια βάρους σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και οι οποίες συνήθως φέρνουν τα αντίθετα αποτελέσματα, βάζοντας παράλληλα σε κίνδυνο την υγεία των ατόμων. Πηγή : Metropolis

Γιατί να τρώμε βιολογικά και μεσογειακά;

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν, στις ημέρες μας, μια από τις μεγαλύτερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Αυτά τα νοσήματα ήταν άγνωστα στην Ελλάδα του παρελθόντος, ενώ σήμερα υπάρχει μια συνεχή αύξηση των θανάτων στη χώρα μας από καρδιαγγειακά και άλλα χρόνια νοσήματα, λόγω υιοθέτησης των διατροφικών συνηθειών του δυτικού κόσμου. Έρχονται να προστεθούν στα παραπάνω τα διατροφικά σκάνδαλα (τρελές αγελάδες, διοξίνες), που γίνονται όλο και πιο συχνά και όλο πιο επικίνδυνα. Αφορούν όλο και περισσότερα τρόφιμα, από όλη τη διατροφική αλυσίδα, δημιουργώντας μια αποστροφή και ένα φόβο σε οτιδήποτε τρώμε. Η γενετική τροποποίηση και ακτινοβόληση των τροφίμων, δημιουργεί μια επιπρόσθετη ανησυχία στον καταναλωτή για την ασφάλεια τους, διότι ακόμη δεν έχουν εξακριβωθεί οι επιπτώσεις τους. Η προστασία που παρέχει η Μεσογειακή Διατροφή από παθήσεις την έκανε τόσο γνωστή και ώθησε ερευνητικές ομάδες να διερευνήσουν ακόμη περισσότερο την ευεργετική της δράση. Και η γενικότερη ανησυχία για την ασφάλεια των τροφίμων, έδωσε ώθηση στη βιολογική παραγωγή των τροφίμων που μέχρι πριν λίγα χρόνια εξυπηρετούσε και απευθύνονταν σε μια περιορισμένη αγορά. Οπότε η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων βασισμένη στο μεσογειακό μοντέλο διατροφής ίσως αποτελεί και την απάντηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος καταναλωτής.

Είναι η μεσογειακή διατροφή ασπίδα προστασίας στο σύγχρονο τρόπο διατροφής;

Υιοθετώντας τις διατροφικές οδηγίες που παρουσιάζονται στην πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης νόσων που σχετίζονται άμεσα με τη διατροφή, Καρδιαγγειακές παθήσεις Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης , τα άτομα που ακολούθησαν δίαιτα που στηρίζονταν στις βασικές αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, δεν παρουσίασαν καθόλου αιφνίδιους θανάτους και είχαν συνολικά πολύ λιγότερα καρδιακά νοσήματα. Σε μια παρόμοια έρευνα στην Αμερική για την διατροφική αντιμετώπιση της υπέρτασης, οι ασθενείς παρουσίασαν μείωση της αρτηριακής πίεσης και δεν ήταν πλέον απαραίτητο να παίρνουν φάρμακα. Μελέτες με δίαιτα που προσεγγίζει την παραδοσιακή ελληνική διατροφή διεξήγαγαν και οι ινδοί. Αυτή η αλλαγή επέφερε μείωση κατά 50% περίπου των καρδιακών συμβάντων και περισσότερο από 50% των μη θανατηφόρων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου. Αυτό αποδόθηκε στο ότι με την Μεσογειακή Διατροφή είχαν αυξημένη κατανάλωση σε φυτικές ίνες, βιταμίνη C, ολεϊκό οξύ, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και μειωμένη πρόσληψη κακής χοληστερίνης (LDL-χοληστερίνη), κορεσμένων - πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Σακχαρώδης Διαβήτης Η παρουσία των σύνθετων υδατανθράκων στη Μεσογειακή Διατροφή με κύριες πηγές τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, συντελούν στην ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου. Επιπρόσθετα, η διατροφή αυτή είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά που βελτιώνουν το λιπιδαιμικό προφίλ, αλλά και μειώνουν επίσης το γλυκαιμικό φορτίο των γευμάτων. Αυτό επιβεβαιώνεται από την Επιτροπή Διατροφής, που υπάγεται στην Συμβουλευτική και Συντονιστική Επιστημονική Επιτροπή της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας, τουλάχιστον όσον αφορά τους ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη και έχουν συγκεκριμένο μεταβολικό προφίλ, ιδιαίτερα δε αυτούς που πάσχουν από υπεργλυκεριδαιμία και δεν χρειάζονται απώλεια βάρους. Καρκίνος Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες υγείας τονίζουν ότι τα φρούτα και τα λαχανικά είναι παράγοντες υγείας και μακροζωίας. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι χαμηλά σε λιπαρά, πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα και περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών. Τα οφέλη από την κατανάλωση τους είναι ευρέως διαδεδομένα, αλλά πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν μια ποικιλία από φυσικά σύμπλοκα, τα φυτοχημικά τα οποία έχουν βιολογική δραστηριότητα στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο συνδυασμός των θρεπτικών συστατικών και αυτών των ενεργών συμπλόκων προάγει την υγεία και συμβάλει στη μείωση του κινδύνου για καρκίνο. Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών και συνεπώς β-καροτενίου, βιταμίνης C και φυλλικού οξεός τείνουν να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα προστατευτικής δράσης εναντίον του καρκίνου του προστάτη φαίνεται να παρέχουν και οι ισοθειοκυανιδίνες και συγκεκριμένα η σουλφοραφάνη του λάχανου Μακροζωία Η μεσογειακή διατροφή και συγκεκριμένα η Κρητική διατροφή έχει μελετηθεί παγκοσμίως για τα ευεργετικά της αποτελέσματα στην υγεία και τη μακροζωία. Αυτό οφείλεται στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη, πολλών τύπου καρκίνου, καθώς και πολλών άλλων παθήσεων, αυξάνοντας τον μέσο όρο ζωής, αφού αυτές οι παθήσεις αποτελούν την βασική αιτία θανάτου στις σύγχρονες κοινωνίες. Ρευματοειδής αρθρίτιδα Άτομα που είχαν διατροφή πλούσια σε ψάρια, ελαιόλαδο, μαγειρεμένα λαχανικά και φρούτα παρουσίαζαν μια σημαντική μείωση της έντασης των συμπτωμάτων της ρευματοειδής αρθρίτιδας, μια βελτίωση της λειτουργικότητας τους και μια καλυτέρευση της ζωτικότητας τους. Οι γιατροί που έκαναν την έρευνα, σημειώνουν ότι με τα μέχρι τώρα αποτελέσματά τους δεν μπορούν να απαντήσουν με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο κατά πόσο η μακροχρόνια διατροφή Μεσογειακού τύπου θα διατηρήσει τις ευεργετικές της δράσεις και ότι χρειάζονται περαιτέρω έρευνες. Παιδικό άσθμα Ερευνητές από το Βενιζέλειο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, το βρετανικό Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιολογίας και Πνευμόνων και το Κέντρο Ερευνας Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας στη Βαρκελώνη επικέντρωσαν τη μελέτη τους στις διατροφικές συνήθειες και την κατάστασης της υγείας 700 παιδιών που κατοικούν στην Κρήτη, όπου οι αλλεργίες και το άσθμα σε παιδιά δεν είναι σύνηθες φαινόμενο. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διατροφή που είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά προστατεύει τον οργανισμό και από τις δύο παθήσεις. Επιπλέον, διαπίστωσαν πως η διατροφή βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος. Γιατί να προτιμήσουμε βιολογικά τρόφιμα; Υψηλότερη θρεπτική αξία Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο του οποίου δεν έχουν εκτιμηθεί οι επιπτώσεις, είναι η δραστική μείωση των συγκεντρώσεων σημαντικών ουσιών σε πολλά τρόφιμα. Για παράδειγμα, έρευνα στις Η.Π.Α, σε 43 ακατέργαστες φυτικές τροφές, όσον αφορά τη σύνθεση τους, συνέκρινε το έτος 1950 με το έτος 1999. Φάνηκαν σημαντικές μειώσεις της περιεκτικότητας σε 6 θρεπτικά συστατικά: πρωτεΐνες, ασβέστιο, φώσφορος, σίδηρος, ριβοφλαβίνη και ασκορβικό οξύ. Οι μειώσεις κυμάνθηκαν από 6% (πρωτεΐνες) έως 38%(ριβοφλαβίνη). Άσχετα των λόγων που παρουσιάζονται αυτές οι αλλαγές, βγαίνει το συμπέρασμα ότι με τα ίδια διατροφικά δεδομένα έχουμε μειωμένη πρόσληψη των παραπάνω συστατικών. Τα λαχανικά και φρούτα οργανικής γεωργίας έχουν αυξημένη σε ποσοστό επί ξηρού περιεκτικότητα από τα αντίστοιχα συμβατικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τα βιολογικά τρόφιμα έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό από τα συμβατικά. Πάνω στο εύρημα αυτό, στηρίζονται πολλοί επαγγελματίες του χώρου για να πείσουν τον καταναλωτή πως η φαινομενικά αυξημένη τιμή των βιολογικών προϊόντων, ουσιαστικά εξισώνεται με αυτήν των συμβατικών. Γενικότερα, υπάρχουν πολύ λίγες καλά σχεδιασμένες έρευνες, οι οποίες είναι δυνατόν να κάνουν μια έγκυρη σύγκριση της διατροφικής αξίας των βιολογικών και των συμβατικών προϊόντων, λόγω πολλών μεθοδολογικών περιορισμών. Φαίνεται πάντως μια υψηλότερη συγκέντρωση σε βιταμίνη C της πατάτας και των φυλλώδη λαχανικών, τα οποία έχουν καλλιεργηθεί με βιολογική γεωργία. Αναφορά που δόθηκε το 2001 στην Αγγλία από τον Heaton και τους συνεργάτες του, δήλωνε πως τα βιολογικά τρόφιμα πέρα της βιταμίνης C, περιέχει αυξημένη συγκέντρωση και σε κάποια απαραίτητα ανόργανα στοιχεία όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και χρώμιο. Μάλιστα, σύμφωνα με αυτήν την αναφορά, το λυκοπένιο στη ντομάτα, οι πολυφαινόλες στις πατάτες, τα φλαβονοειδή στα μήλα και η ρεσβερατόλη στο κόκκινο κρασί ήταν σημαντικά αυξημένα. Επίσης, φαίνεται πως και η πρωτεΐνη των βιολογικών φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερης βιολογικής αξίας. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας έχουν μειωμένες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων, συστατικά των οποίων η αυξημένη κατανάλωση έχει κατηγορηθεί με την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. Πάντως, περισσότερες έρευνες πρέπει να πραγματοποιηθούν για να διαπιστωθεί αν υπάρχει σημαντική διατροφική αξία των βιολογικών προϊόντων σε σχέση με τα συμβατικά τρόφιμα. Φυτοφάρμακα Τα όρια των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων έχουν καθοριστεί σε συγκεκριμένα όρια. Έτσι όταν ανακοινώνεται ότι δεν βρέθηκαν υπολείμματα, στην πραγματικότητα εννοούν ότι ήταν κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Αντίθετα στα βιολογικά προϊόντα όταν υπάρχει ο ισχυρισμός ότι δεν ανιχνεύτηκαν υπολείμματα, σημαίνει ότι τα υπολείμματα ήταν μηδέν Πρέπει να αναφερθεί ότι πουθενά στην επίσημη νομοθεσία δεν υπάρχει πρόβλεψη για την παρουσία περισσοτέρων του ενός φυτοφαρμάκων. Ένα λαχανικό ή φρούτο μπορεί να υπάρχει νόμιμα στην αγορά ακόμη και αν έχουν ανιχνευτεί δύο, τρία, πέντε και δέκα φυτοφάρμακα, αρκεί το καθένα να βρίσκεται κάτω από τα νόμιμα όρια. Δεν υπάρχει πουθενά αναφορά για την αλληλεπίδραση των φυτοφαρμάκων η οποία έχει βρεθεί από πληθώρα ερευνών. Στη Λευκή Βίβλο για την ασφάλεια των τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνεται τα βιολογικά τρόφιμα να περιέχουν μηδενικά υπολείμματα (0 ppm). Σε έρευνα του Τμήματος Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης διαπιστώθηκαν σε ελαιόλαδο συμβατικής καλλιέργειας υπολείμματα φυτοφαρμάκων με τιμή μεγαλύτερη των 300 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο), ενώ σε λάδι βιολογικής καλλιέργειας τα αποτελέσματα κυμαίνονταν από 0-10 ppm. Φιλικό στο περιβάλλον Η οργανική γεωργία δίνει προστασία στο έδαφος, στο νερό, στο κλίμα και συμβάλλει στη βιοποικιλότητα. Δεν έχει σημασία μόνο το τελικό προϊόν αλλά και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η βιολογική γεωργία είναι η πρώτη θεσμοθετημένη μορφή φιλοπεριβαλλοντικής γεωργίας. Είναι μια καθαρή παραγωγή. Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων όπως αναφέρθηκε είναι μηδενικά. Όταν και αν υπάρχουν οφείλονται στο ότι ο πλανήτης συνολικά είναι συνολικά μολυσμένος από φυτοφάρμακα, λόγω των συμβατικών καλλιεργειών.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας...

Ποια χαρακτηρίζονται βιολογικά τρόφιμα; Τα βιολογικά προϊόντα, είναι τρόφιμα τα οποία προέκυψαν μέσω της Βιολογικής ή Οργανικής Γεωργίας. Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστημα διαχείρισης και παραγωγής αγροτικών προϊόντων που στηρίζεται σε φυσικές διεργασίες, στη μη χρησιμοποίηση χημικών συνθετικών λιπασμάτων, φυτοπροστατευτικών προϊόντων ή γενετικών τροποποιήσεων και στην χρησιμοποίηση μη χημικών μεθόδων στην αντιμετώπιση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων. Χρησιμοποιούνται τεχνικές παραγωγής και ανακύκλωσης φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων που διατηρούν την φυσική ισορροπία και τη γονιμότητα του εδάφους. Η παραγωγή κρέατος και πουλερικών ρυθμίζεται με ιδιαίτερη φροντίδα για την καλή διαβίωση των ζώων με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Στην βιολογική κτηνοτροφία απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζωών. Πως πιστοποιούνται τα βιολογικά τρόφιμα; Η επιθεώρηση των προϊόντων βιολογικής γεωργίας καλύπτει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας συμπεριλαμβανομένων της αποθήκευσης, της εμπορίας και της συσκευασίας. Οι επιθεωρήσεις διενεργούνται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο ενώ ταυτόχρονα γίνονται και επιτόπιοι έλεγχοι. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στα πλαίσια των αυξημένων αναγκών όσον αφορά την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων έχουν δώσει την δυνατότητα ελέγχου και πιστοποίησης σε εταιρείες οι οποίες δεν ανήκουν σε Δημόσιο φορέα. Αυτές οι Εταιρίες είναι:

• ΔΗΩ (Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας)
• Φυσιολογική ΕΠΕ (Έλεγχοι, Πιστοποιήσεις, Προαγωγή Βιολογικής Γεωργίας και Ανάπτυξης)
• ΣΟΓΕ (Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδος)

Όλοι οι προαναφερόμενοι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσία ελέγχου σε ολόκληρη την επικράτεια, γεγονός που δίνει την δυνατότητα στον καλλιεργητή, οπουδήποτε και αν βρίσκεται να επιλέξει τον οργανισμό που θα τον ελέγξει. Σε περίπτωση που κάποιος εκ των οργανισμών διαπιστώσει παράβαση, δεν χορηγεί πιστοποιητικό και έτσι μπορεί να διακόψει αυτόματα την συνεργασία με τον συγκεκριμένο καλλιεργητή. Ο έλεγχος και η πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων είναι πολύ σημαντικές αρμοδιότητες διότι προστατεύουν όλους τους εμπλεκόμενους με τα βιολογικά προϊόντα (παραγωγούς, εμπόρους, καταναλωτές κτλ) αλλά και την ποιότητα των ιδίων των προϊόντων. Τι πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζετε βιολογικά τρόφιμα;

• Όλα τα βιολογικά προϊόντα πρέπει να είναι συσκευασμένα και να διαθέτουν την ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.
• Τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά πρέπει να πωλούνται μόνο στην εποχή τους.
• Πλέον μπορούν να πωλούνται χύμα, είτε στις αποκλειστικά βιολογικές λαϊκές αγορές είτε από το κτήμα του παραγωγού.
• Υποχρεωτικά όμως και στις δυο περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχουν σε εμφανές σημείο, διαθέσιμα προς ανάγνωση από τον καταναλωτή, τα πιστοποιητικά του οργανισμού πιστοποίησης για την ποσότητα, την ημερομηνία και το είδος τις κάθε παρτίδας παραγωγής.
• Επίσης χύμα δύνανται να διατίθενται και στα καταστήματα αμιγώς βιολογικών προϊόντων, με ετικέτες που θα αναφέρουν την προέλευσή τους και την πιστοποίησή τους. Επίσης ο καταναλωτής δύναται να ζητήσει να δει τα παραστατικά διακίνησής των, εάν συμφωνούν με τα όσα ισχυρίζεται το κατάστημα.
• Τα παραδοσιακά προϊόντα, δεν είναι κατ’ ανάγκη βιολογικά, εκτός και αν υπάρχει ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.

Η δομή της μεσογειακής διατροφής Μεσογειακή Διατροφή αποτελείται από πολλούς υδατάνθρακες και φυτικές ίνες (δημητριακά, λαχανικά, όσπρια και φρούτα), καθώς και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (ελαιόλαδο) και έχει τα εξής χαρακτηριστικά :

1. Υψηλή αναλογία σε μονοακόρεστα προς κορεσμένα λιπαρά οξέα
2. Μέτρια κατανάλωση αιθυλικής αλκοόλης (κόκκινου κρασιού)
3. Υψηλή κατανάλωση οσπρίων
4. Υψηλή κατανάλωση δημητριακών (και ψωμιού)
5. Υψηλή κατανάλωση φρούτων
6. Υψηλή κατανάλωση λαχανικών
7. Χαμηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος
8. Μέτρια κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών

Η πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής χωρίζεται σε τρία επίπεδα βάσει της συχνότητας των τροφίμων που απεικονίζει (σε μηνιαία, εβδομαδιαία, καθημερινή βάση). Στην βάση της πυραμίδας εμφανίζονται τροφές πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά, ενώ στην κορυφή της βρίσκονται οι τροφές που πρέπει να καταναλώνουμε αραιά και σε μικρότερες ποσότητες. Η ύπαρξη ποικιλίας τροφίμων στη διατροφή ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να υπάρξει σημαντική έλλειψη συγκεκριμένου θρεπτικού συστατικού. Πόσο μάλλον για θρεπτικά συστατικά που δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη η ωφέλεια τους στην υγεία. Τα τρόφιμα συνιστώνται να καταναλώνονται αραιά, δεν θα πρέπει να αποκλείονται τελείως από τη διατροφή, καθώς μπορεί να παρέχουν ένα ή περισσότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (π.χ. το κρέας ως πηγή βιταμίνης B12). Σε μία συνήθη διατροφή, κανένα τρόφιμο δεν πρέπει να θεωρείται ως δηλητήριο το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται, εκτός όταν ορισμένα άτομα έχουν γενετική (γάλα και δυσανεξία στη λακτόζη) ή άλλου είδους ευαισθησία σε συγκεκριμένα τρόφιμα (π.χ. κουκιά και ανεπάρκεια του ενζύμου G6PD). Από την άλλη η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να θεωρηθεί ανεπαρκής όσον αφορά τη πρόσληψη ασβεστίου και σιδήρου. Η έλλειψη όμως ασβεστίου και σιδήρου είναι συχνό φαινόμενο και δεν σχετίζεται άμεσα με άτομα που καταναλώνουν μεσογειακού τύπου διατροφής. Επίσης η υπερβολική κατανάλωση ελαιολάδου οδηγεί σε παχυσαρκία οπότε συνιστάται προσοχή στην υπερκατανάλωση ελαιολάδου με σκοπό τη μείωση των συνολικών θερμίδων και πρόληψη της παχυσαρκίας.

Γράφουν ο Παπαχρήστος Παρασκευάς, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc στη Διασφάλιση Ποιότητας - Κούτσικας Κωνσταντίνος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc στην Κλινική Διατροφή